The power to think ahead in a reckless age | Bina Venkataraman

Translator: Khoa Nguyen Reviewer: Nhung Vũ

So in the winter of 2012,

Vào mùa đông năm 2012,

I went to visit my grandmother's house

Tôi đi thăm nhà bà nội tôi

in South India,

ở Nam Ấn Độ,

a place, by the way,

một nơi mà, nhân tiện

where the mosquitos have a special taste for the blood of the American-born.

loài muỗi ở đó đặc biệt thích máu của những người sinh ra ở Mỹ.

(Laughter)

(Cười)

No joke.

Không đùa đâu.

When I was there, I got an unexpected gift.

Khi tôi ở đó, tôi nhận được một món quà không mong đợi.

It was this antique instrument

Nó là nhạc cụ cổ xưa này

made more than a century ago,

được chế tạo ra hơn một thế kỷ trước,

hand-carved from a rare wood,

được khắc thủ công từ gỗ hiếm,

inlaid with pearls

được khảm ngọc trai

and with dozens of metal strings.

và hàng tá những dây kim loại.

It's a family heirloom,

Đó là một bảo vật gia truyền,

a link between my past,

một sự kết nối giữa quá khứ của tôi,

the country where my parents were born,

đất nước mà cha mẹ tôi được sinh ra,

and the future,

với tương lai,

the unknown places I'll take it.

những nơi khác mà tôi sẽ sinh sống.

I didn't actually realize it at the time I got it,

Tôi thật sự không nhận ra điều đó tại thời điểm tôi nhận nó

but it would later become a powerful metaphor for my work.

nhưng sau đó nó trở thành một ẩn dụ mạnh mẽ cho công việc của tôi.

We all know the saying,

Chúng ta đều biết câu thành ngữ,

"There's no time like the present."

"Việc hôm nay chớ để ngày mai."

But nowadays, it can feel like there's no time but the present.

Nhưng ngày nay, dường như là không có thời gian nào ngoài hiện tại.

What's immediate and ephemeral seems to dominate our lives,

Dường như những việc tức thời và phù du đang chi phối cuộc sống chúng ta,

our economy and our politics.

nền kinh tế và chính trị của chúng ta.

It's so easy to get caught up in the number of steps we took today

Thật là dễ để biết được số bước chân chúng ta đã đi trong hôm nay

or the latest tweet from a high-profile figure.

hay những dòng cập nhật mạng xã hội của nhân vật nổi tiếng.

It's easy for businesses to get caught up in making immediate profits

Kinh doanh cũng dễ dàng theo đuổi việc tạo ra lợi nhuận tức thì

and neglect what's good for future invention.

và thờ ơ những phát minh tốt đẹp cho tương lai.

And it's far too easy for governments to stand by

Và càng dễ hơn nữa để chính phủ trì hoãn hoạt động

while fisheries and farmland are depleted

trong khi hải sản và đất đai trồng trọt đang cạn kiệt

instead of conserved to feed future generations.

thay vì bảo tồn chúng cho thế hệ tương lai.

I have a feeling that, at this rate,

Tôi có một cảm giác rằng, với tốc độ này,

it's going to be hard for our generation to be remembered as good ancestors.

Thật khó để thế hệ chúng ta được nhớ đến như là những tổ tiên tốt.

If you think about it, our species evolved to think ahead,

Nếu bạn nghĩ về nó, loài người chúng ta tiến hoá để nghĩ xa,

to chart the stars,

để vươn đến những ngôi sao,

dream of the afterlife,

mơ về sự sống đời sau,

sow seeds for later harvest.

gieo hạt cho thế hệ sau thu hoạch.

Some scientists call this superpower that we have "mental time travel,"

Một số nhà khoa học gọi siêu sức mạnh này là "du hành thời gian bằng tinh thần,"

and it's responsible for pretty much everything we call human civilization,

và nó có trách nhiệm với khá nhiều thứ mà chúng ta gọi là văn minh nhân loại,

from farming to the Magna Carta

từ việc đồng áng đến Đại Hiến Chương

to the internet --

rồi đến internet --

all first conjured in the minds of humans.

tất cả trước hết được gợi lên trong tâm trí con người.

But let's get real:

Nhưng hãy thực tế:

if we look around us today,

Nếu thử nhìn quanh chúng ta ngày hôm nay,

we don't exactly seem to be using this superpower quite enough,

dường như chúng ta đang không sử dụng siêu năng lực này đầy đủ,

and that begs the question: Why not?

và điều đó nảy sinh câu hỏi: Vì sao lại không?

What's wrong is how our communities, businesses and institutions are designed.

Những gì sai lầm chính là

cách cộng đồng, doanh nghiệp và các học viện được thiết kế.

They're designed in a way that's impairing our foresight.

Chúng được thiết kế theo một cách làm suy yếu tầm nhìn xa của ta.

I want to talk to you about the three key mistakes

Tôi muốn nói với các bạn về ba sai lầm chủ chốt

that I think we're making.

mà chúng ta đang mắc phải.

The first mistake is what we measure.

Sai lầm đầu tiên là những gì ta đo lường.

When we look at the quarterly profits of a company

Khi chúng ta nhìn vào lợi nhuận từng quý của một công ty

or its near-term stock price,

hay giá cổ phiếu ngắn hạn của nó,

thường không phải là một cách đo tốt

that's often not a great measure

of whether that company is going to grow its market share

về liệu rằng công ty đó có đang chiếm lĩnh được thị trường

or be inventive in the long run.

hay có nhiều sáng tạo lâu dài.

When we glue ourselves to the test scores that kids bring back from school,

Khi ta dính chặt bản thân vào bảng điểm mà con cái mang từ trường về,

that's not necessarily what's great for those kids' learning

đó không cần thiết là những điều tốt cho việc học

and curiosity in the long run.

và trí tò mò của trẻ lâu dài.

We're not measuring what really matters in the future.

Chúng ta không đo những gì quan trọng trong tương lai.

The second mistake we're making that impairs our foresight

Sai lầm thứ hai mà ta đang mắc phải làm suy yếu tầm nhìn xa của ta

is what we reward.

là thứ mà ta đang tuyên dương

When we celebrate a political leader or a business leader

Khi ta ăn mừng một lãnh đạo chính trị hay một lãnh đạo doanh nghiệp

for the disaster she just cleaned up

cho thảm hoạ mà cô ta vừa xử lý được

or the announcement she just made,

hay thông cáo mà cô ta vừa nói ra,

we're not motivating that leader

ta đang không động viên người ấy

to invest in preventing those disasters in the first place,

tập trung vào việc ngăn chặn những thảm hoạ ấy ngay từ đầu,

or to put down payments on the future by protecting communities from floods

hay ngăn chặn sự nguy cơ cho tương lai bằng cách bảo vệ cộng đồng khỏi lũ lụt

or fighting inequality

hay đấu tranh sự bất bình đẳng

or investing in research and education.

hay đầu tư vào nghiên cứu và giáo dục.

The third mistake that impairs our foresight

Sai lầm thứ ba làm giảm tầm nhìn xa của chúng ta

is what we fail to imagine.

là những gì ta không hình dung được.

Now, when we do think about the future,

Giờ đây, khi ta nghĩ về tương lai,

we tend to focus on predicting exactly what's next,

ta có xu hướng tập trung dự báo điều gì xảy ra tiếp theo,

whether we're using horoscopes or algorithms to do that.

liệu chúng ta có đang sử dụng tử vi hay thuật toán để dự báo nó.

But we spend a lot less time imagining all the possibilities the future holds.

Ngược lại ta bỏ ra ít thời gian vào việc hình dung ra các khả năng mà tương lai có.

When the Ebola outbreak emerged in 2014 in West Africa,

Khi bệnh Ebola bộc phát đột ngột ở Tây Phi vào năm 2014,

public health officials around the world had early warning signs

bộ y tế các nước trên thế giới đã có những dấu hiệu cảnh báo sớm

and predictive tools

đi kèm những công cụ dự báo

that showed how that outbreak might spread,

cho thấy dịch bệnh bộc phát có thể lan ra như thế nào,

but they failed to fathom that it would,

nhưng họ thất bại trong việc tìm hiểu nó xảy ra như thế nào,

and they failed to act in time to intervene,

và họ không hành động kịp thời để can thiệp,

and the epidemic grew to kill more than 11,000 people.

và để dịch bệnh phát triển giết chết hơn 11,000 người.

When people with lots of resources and good forecasts

Khi người ta có nhiều nguồn lực và những dự báo tốt

don't prepare for deadly hurricanes,

họ không chuẩn bị cho các cơn siêu bão,

they're often failing to imagine how dangerous they can be.

họ thường không hình dung được chúng nguy hiểm đến dường nào.

Now, none of these mistakes that I've described,

Giờ thì, không có sai lầm nào mà tôi đã mô tả,

as dismal as they might sound,

nghe một cách vô vọng,

are inevitable.

là không thể tránh khỏi.

In fact, they're all avoidable.

Thực tế thì chúng đều có thể tránh được.

What we need to make better decisions about the future

Những gì ta cần để đưa ra quyết định tốt hơn về tương lai

are tools that can aid our foresight,

là những công cụ hỗ trợ tầm nhìn xa,

tools that can help us think ahead.

công cụ có thể giúp ta nghĩ xa.

Think of these as something like the telescopes

Hãy nghĩ về thứ này như gì đó giống kính viễn vọng

that ship captains of yore used when they scanned the horizon.

giúp những thuyền trưởng ngày xưa sử dụng khi họ quét qua đường chân trời.

Only instead of for looking across distance and the ocean,

Thay vì chỉ nhìn xuyên qua không gian và đại dương,

these tools are for looking across time to the future.

những công cụ này còn thấy xuyên qua thời gian đến tương lại.

I want to share with you a few of the tools

Tôi muốn chia sẻ với bạn một vài công cụ

that I've found in my research

mà tôi đã tìm thấy trong nghiên cứu

that I think can help us with foresight.

tôi nghĩ có thể giúp ta có tầm nhìn xa.

The first tool I want to share with you

Công cụ đầu tiên tôi muốn chia sẻ với các bạn

I think of as making the long game pay now.

Tôi nghĩ về việc công dụng của đầu tư bền vững.

This is Wes Jackson, a farmer I spent some time with in Kansas.

Đây là Wes Jackson, một nông dân mà tôi đã ghé thăm vài lần ở Kansas.

And Jackson knows

Và Jackson biết rằng

that the way that most crops are grown around the world today

cách mà hầu hết những vụ mùa được gieo trồng khắp thế giới ngày nay

is stripping the earth of the fertile topsoil

đang vắt kiệt lớp đất màu mỡ ở trên cùng của hành tinh

we need to feed future generations.

chúng ta cần nuôi dưỡng thế hệ tương lai.

He got together with a group of scientists,

Anh ấy tập hợp một nhóm các nhà khoa học,

and they bred perennial grain crops which have deep roots

và họ chăm sóc những vụ mùa cây ngũ cốc lâu năm có rễ sâu

that anchor the fertile topsoil of a farm,

để giữ lại lớp màu mỡ trên cùng của cánh đồng,

preventing erosion and protecting future harvests.

ngăn chặn xói mòn và bảo vệ vụ thu hoạch trong tương lai.

But they also knew

Nhưng họ cũng biết rằng

that in order to get farmers to grow these crops in the short run,

để mà làm cho những người nông dân trồng những cây này trong ngắn hạn,

they needed to boost the annual yields of the crops

họ cần thúc đẩy sản lương hàng năm của nó

and find companies willing to make cereal and beer using the grains

và tìm những công ty sẵn lòng chế biến ngũ cốc và bia từ chúng

so that farmers could reap profits today by doing what's good for tomorrow.

để nông dân có thể thu về lợi nhuận hôm nay bằng hành động cho ngày mai.

And this is a tried-and-true strategy.

Và đây là một chiến lược thử-và-sai.

In fact, it was used by George Washington Carver

Thực tế, nó được sử dụng bởi George Washington Carver

in the South of the United States after the Civil War

ở miền Nam nước Mỹ sau cuộc nội chiến

in the early 20th century.

ở đầu thế kỷ thứ 20.

A lot of people have probably heard of Carver's 300 uses for the peanut,

Rất nhiều người có lẽ từng nghe về 300 cách sử dụng hạt lạc của Carver,

the products and recipes that he came up with

sản phẩm và công thức chế biến mà anh đưa ra

that made the peanut so popular.

đã làm cho hạt lạc rất phổ biến.

But not everyone knows why Carver did that.

Nhưng không phải ai cũng biết vì sao Carver làm vậy.

He was trying to help poor Alabama sharecroppers

Anh ấy đã cố gắng giúp đỡ những nông dân nghèo Alabama

whose cotton yields were declining,

khi năng suất trồng bông của họ đang giảm sút,

and he knew that planting peanuts in their fields

và anh ấy biết rằng trồng lạc trên những cánh đồng ấy

would replenish those soils

sẽ giúp đất thêm màu mỡ

so that their cotton yields would be better a few years later.

để việc trồng bông của họ sẽ tốt hơn một vài năm sau.

But he also knew it needed to be lucrative for them in the short run.

Nhưng anh ấy cũng biết rằng chúng cần phải sinh lợi trong ngắn hạn.

Alright, so let's talk about another tool for foresight.

Giờ thì hãy nói về một công cụ khác cho tầm nhìn xa.

This one I like to think of as keeping the memory of the past alive

Cái này tôi thích nghĩ về nó như lưu trữ hồi ức về quá khứ sinh động

to help us imagine the future.

để giúp chúng ta hình dung về tương lai.

So I went to Fukushima, Japan

Vậy nên tôi đã đi đến Fukushima, Nhật Bản

on the sixth anniversary of the nuclear reactor disaster there

trong ngày kỉ niệm lần thứ sáu thảm họa hạt nhân ở đó

that followed the Tohoku earthquake and tsunami of 2011.

tiếp theo sau trận động đất và sóng thần ở Tohoku năm 2011.

When I was there, I learned about the Onagawa Nuclear Power Station,

Khi tôi ở đó, tôi biết được về nhà máy điện hạt nhân Onagawa,

which was even closer to the epicenter of that earthquake

thậm chí còn ở gần tâm chấn động đất hơn

than the infamous Fukushima Daiichi that we all know about.

nhà máy điện Fuskushima Daiichi mà chúng ta đều biết tới.

In Onagawa, people in the city actually fled to the nuclear power plant

Ở Onagawa, người dân thành phố

thực tế còn di tản đến nhà máy điện hạt nhân

as a place of refuge.

như một nơi trú ẩn.

It was that safe.

Nơi đó an toàn.

It was spared by the tsunamis.

Nó được dự phòng cho sóng thần.

It was the foresight of just one engineer,

Nó là sự chuẩn bị trước của chỉ một kĩ sư,

Yanosuke Hirai,

Yanosuke Hirai,

that made that happen.

người đã làm nó thành hiện thực.

In the 1960s, he fought to build that power plant

Trong những năm 1960, anh ấy lao vào xây dựng nhà máy điện đó

farther back from the coast

cách xa bờ biển hơn nữa

at higher elevation and with a higher sea wall.

nâng lên cao hơn và với một đê chắn sóng cao hơn.

He knew the story of his hometown shrine,

Anh ấy biết câu chuyện về đền thờ ở quê anh,

which had flooded in the year 869 after a tsunami.

đã bị lũ cuốn trôi trong năm 869 sau một cơn sóng thần.

Nó là kiến thức về lịch sử đã cho phép anh ấy hình dung ra

It was his knowledge of history that allowed him to imagine

what others could not.

những gì người khác không thể.

OK, one more tool of foresight.

và một công cụ nữa về tầm nhìn xa.

This one I think of as creating shared heirlooms.

Cái này tôi nghĩ nó như là tạo ra đồ gia bảo chia sẻ qua nhiều đời.

These are lobster fishermen on the Pacific coast of Mexico,

Đó là những ngư dân câu tôm hùm trên Thái Bình Dương ở Mexico,

and they're the ones who taught me this.

và họ là những người đã dạy tôi điều này.

They have protected their lobster harvest there

Họ bảo vệ những vụ tôm hùm ở đó

for nearly a century,

gần một thế kỉ,

and they've done that by treating it as a shared resource

và họ làm điều đó bằng cách xem nó như tài nguyên chia sẻ

that they're passing on to their collected children and grandchildren.

để họ truyền lại cho con cháu.

They carefully measure what they catch

Họ cẩn thận đo lường những gì họ bắt được

so that they're not taking the breeding lobster out of the ocean.

để không bắt những tôm hùm giống khỏi đại dương.

Across North America, there are more than 30 fisheries

Xuyên suốt khu vực Bắc Mỹ, có hơn 30 ngư trường đánh bắt

that are doing something vaguely similar to this.

đang áp dụng phương thức tương tự như thế.

They're creating long-term stakes in the fisheries known as catch shares

Họ đang tạo ra những cổ phần dài hạn trong ngư trường như chia sẻ đánh bắt

which get fishermen to be motivated

động viên ngư dân

not just in taking whatever they can from the ocean today

không chỉ khai thác bất cứ gì có thể đem về từ đại dương

but in its long-term survival.

mà còn trong sự sống lâu dài.

Now there are many, many more tools of foresight

Giờ thì có nhiều, rất nhiều công cụ của tầm nhìn xa

I would love to share with you,

Tôi muốn chia sẻ với các bạn,

and they come from all kinds of places:

và chúng đến từ nhiều nơi trên thế giới:

investment firms that look beyond near-term stock prices,

quỹ đầu tư nhìn xa hơn giá cổ phiếu ngắn hạn,

states that have freed their elections

nhà nước giúp cuộc bầu cử giảm phụ thuộc

from the immediate interests of campaign financiers.

vào những lợi nhuận cấp thiết đến nhà đầu tư tranh cử.

And we're going to need to marshal as many of these tools as we can

Chúng ta sắp cần phải nắm vững những công cụ này càng nhiều càng tốt

if we want to rethink what we measure,

nếu chúng ta muốn tư duy lại những gì ta đo lường

change what we reward

thay đổi những gì ta tuyên dương

and be brave enough to imagine what lies ahead.

và đủ dũng cảm để hình dung ra những dối trá ở trước mặt.

Not all this is going to be easy, as you can imagine.

Không phải tất cả đều dễ dàng như bạn tưởng tượng.

Some of these tools we can pick up in our own lives,

Một vài công cụ ở đây ta có thể lấy được trong cuộc sống,

some we're going to need to do in businesses or in communities,

một vài thứ nữa ta dự định sẽ làm trong doanh nghiệp và cộng đồng,

and some we need to do as a society.

và một vài thứ ta cần làm với tư cách xã hội.

The future is worth this effort.

Tương lai đáng cho sự nỗ lực này.

My own inspiration to keep up this effort is the instrument I shared with you.

Khát vọng của tôi để duy trì nỗ lực này là dụng cụ mà tôi chia sẻ với bạn.

It's called a dilruba,

Nó được gọi là dilruba,

and it was custom-made for my great-grandfather.

và nó được đặc biệt tạo ra dành cho ông cố của tôi.

He was a well-known music and art critic in India

Ông ấy là nhà phê bình âm nhạc nghệ thuật nổi tiếng ở Ấn Độ

in the early 20th century.

trong những năm đầu thế kỉ 20.

My great-grandfather had the foresight to protect this instrument

Ông cố của tôi có một tầm nhìn xa để giữ lại nhạc cụ này

at a time when my great-grandmother was pawning off all their belongings,

tại thời điểm khi bà cố của tôi cầm cố tất cả tài sản trong nhà,

but that's another story.

đó là một câu chuyện khác.

He protected it by giving it to the next generation,

Ông ấy giữ lại nó để truyền lại cho thế hệ sau,

by giving it to my grandmother,

bằng cách truyền nó lại cho bà nội,

and she gave it to me.

để rồi bà tiếp tục truyền lại cho tôi.

When I first heard the sound of this instrument,

Khi tôi lần đầu tiên nghe âm thanh của nhạc cụ này,

it haunted me.

nó ám ảnh tôi.

It felt like hearing a wanderer in the Himalayan fog.

Nó cảm giác như đang nghe người lãng du trong màn sương Himalaya.

It felt like hearing a voice from the past.

Như đang nghe một âm thanh từ quá khứ.

(Music)

(Nhạc)

(Music ends)

(Nhạc kết thúc)

That's my friend Simran Singh playing the dilruba.

Đó là bạn tôi Simran Singh đang chơi dilruba.

When I play it, it sounds like a cat's dying somewhere,

Khi tôi chơi nó, tôi chơi dở như hạch ấy

so you're welcome.

vì thế bạn cứ tự nhiên.

(Laughter)

(Cười)

This instrument is in my home today,

Nhạc cụ này đang ở nhà tôi hôm nay,

but it doesn't actually belong to me.

nhưng nó không hẳn thuộc về tôi.

It's my role to shepherd it in time,

Đó là trách nhiệm của tôi phải chăm nom nó

and that feels more meaningful to me than just owning it for today.

và cảm giác có ý nghĩa với tôi hơn là chỉ sở hữu nó cho ngày hôm nay.

This instrument positions me as both a descendant and an ancestor.

Nhạc cụ này đặt tôi vào vị thế vừa là bậc tổ tiên vừa là một hậu thế.

It makes me feel part of a story bigger than my own.

Nó làm tôi cảm giác thuộc về một phần câu chuyện lớn hơn bản thân mình.

And this, I believe,

Và tôi tin rằng,

is the single most powerful way we can reclaim foresight:

nó là cách mạnh mẽ duy nhất chúng ta có thể lấy lại tầm nhìn xa:

by seeing ourselves as the good ancestors we long to be,

bằng cách nhìn bản thân chúng ta như là một tổ tiên tốt mong mỏi trở thành,

ancestors not just to our own children

tổ tiên không chỉ với con cháu chúng ta

but to all humanity.

mà còn với cả nhân loại.

Whatever your heirloom is,

Bất kể vật gia truyền của bạn là gì,

however big or small,

cho dù nó lớn hay nhỏ,

protect it

bảo vệ nó

and know that its music can resonate for generations.

và hãy biết rằng âm thanh của nó có thể cộng hưởng cho muôn đời sau.

Thank you.

Cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)