How we're building the world's largest family tree | Yaniv Erlich

Reviewer: Nguyen Tran Nhat Minh

People use the internet for various reasons.

Con người sử dụng internet vì nhiều lí do.

It turns out that one of the most popular categories of website

Một trong những loại trang web phổ biến nhất

is something that people typically consume in private.

là trang web mà con người thường sử dụng riêng tư

It involves curiosity,

Nó liên quan đến sự hiếu kỳ

non-insignificant levels of self-indulgence

thỏa mãn bản thân ở một mức độ vừa phải

and is centered around recording the reproductive activities

và xoay quanh việc thu thập hoạt động sinh sản

of other people.

của người khác

(Laughter)

(cười)

Of course, I'm talking about genealogy --

Dĩ nhiên, tôi đang nói gia phả học

(Laughter)

(Cười)

the study of family history.

Nghiên cứu lịch sử gia đình

When it comes to detailing family history,

Khi nói đến chi tiết lịch sử gia đình

in every family, we have this person that is obsessed with genealogy.

mỗi gia đình đều có một thành viên cực kì quan tâm đến gia phả

Let's call him Uncle Bernie.

Hãy gọi đó là chú Bernie

Uncle Bernie is exactly the last person you want to sit next to

Chú Bernie chính là người cuối cùng mà bạn muốn ngồi cạnh

in Thanksgiving dinner,

trong bữa lễ Tạ Ơn

because he will bore you to death with peculiar details

Vì ông sẽ khiến bạn chán ngấy vì những câu truyện không đâu

about some ancient relatives.

về một vài người thân xa xưa

But as you know,

Nhưng bạn cũng biết

there is a scientific side for everything,

mọi thứ đều liên quan đến khoa học

and we found that Uncle Bernie's stories

và chúng tôi nhận ra câu truyện của chú Bernie

have immense potential for biomedical research.

rất có tiềm năng cho nghiên cứu y sinh

We let Uncle Bernie and his fellow genealogists

Chúng tôi đã để chú Bernie và những người tương tự

document their family trees through a genealogy website called geni.com.

tạo ra cây phả hệ của họ thông qua website geni.com

When users upload their trees to the website,

Khi người dùng tải cây phả hệ lên trang web

it scans their relatives,

Nó sẽ quét qua những người thân của họ

and if it finds matches to existing trees,

và tìm xem có ai trùng với cây khác không

it merges the existing and the new tree together.

Nó sáp nhập những cây có sẵn và mới lại với nhau

The result is that large family trees are created,

Kết quả là tạo ra cây phả hệ lớn

beyond the individual level of each genealogist.

vượt lên trên cả thành tựu cá nhân của mỗi nhà phả hệ học

Now, by repeating this process with millions of people

Nếu quá trình này diễn ra với hàng triệu người

all over the world,

trên khắp thế giới

we can crowdsource the construction of a family tree of all humankind.

Chúng ta có thể thu thập được cấu trúc của cây phả hệ toàn nhân loại

Using this website,

Bằng trang web này

we were able to connect 125 million people

Chúng tôi đã kết nối 125 triệu người

into a single family tree.

vào một cây phả hệ chung

I cannot draw the tree on the screens over here

Tôi không thể vẽ nó lên màn hình ở đây

because they have less pixels

bời vì độ phân giải của màn hình

than the number of people in this tree.

nhỏ hơn so với số người trên cây

But here is an example of a subset of 6,000 individuals.

Nhưng đây là ví dụ một nhánh nhỏ 6000 người

Each green node is a person.

mỗi chấm xanh là một người

The red nodes represent marriages,

chấm đỏ là quan hệ hôn nhân

and the connections represent parenthood.

và đường thẳng là quan hệ cha mẹ con cái

In the middle of this tree, you see the ancestors.

Ở giữa cây, bạn có thể thấy tổ tiên

And as we go to the periphery, you see the descendants.

và khi di chuyển ra ngoài đó là thế hệ con cháu

This tree has seven generations, approximately.

Cây này có khoảng 7 thế hệ

Now, this is what happens when we increase the number of individuals

Và, đây là những gì xảy ra khi chúng ta tăng con số

to 70,000 people --

lên 70.000 người

still a tiny subset of all the data that we have.

vẫn chỉ là một nhánh nhỏ trong dữ liệu của chúng tôi

Despite that, you can already see the formation of gigantic family trees

Dù vậy, bạn có thể thấy được sự hình thành của những cây phả hệ khổng lồ

with many very distant relatives.

với rất nhiều mối quan hệ bà con xa xôi

Thanks to the hard work of our genealogists,

Nhờ vào sự chăm chỉ của các nhà phả hệ

we can go back in time hundreds of years ago.

Chúng ta có thể trở lại hàng trăm năm về trước

For example, here is Alexander Hamilton,

Ví dụ, đây là Alexander Hamilton

who was born in 1755.

Sinh năm 1755

Alexander was the first US Secretary of the Treasury,

Alexander là thư ký đầu tiên của bộ ngân khố Hoa Kỳ

but mostly known today due to a popular Broadway musical.

nhưng ngày nay được biết đến nhờ vào vở nhạc kịch Broadway nổi tiếng

We found that Alexander has deeper connections in the showbiz industry.

Chúng tôi nhận ra Alexander có mối quan hệ sâu sắc với ngành công nghiệp showbiz

In fact, he's a blood relative of ...

Thực tế, ông ấy quan hệ họ hàng với

Kevin Bacon!

Kevin Bacon

(Laughter)

(Cười)

Both of them are descendants of a lady from Scotland

Cả 2 người họ đều là con cháu của một quý bà ở Scotland

who lived in the 13th century.

Sống vào thế kỷ 13

So you can say that Alexander Hamilton

Nên có thể nói rằng Alexander Hamilton

is 35 degrees of Kevin Bacon genealogy.

quan hệ họ hàng 35 bậc với Kevin Bacon

(Laughter)

(Cười)

And our tree has millions of stories like that.

và cây phả hệ của chúng tôi có hàng triệu câu truyện tương tự

We invested significant efforts to validate the quality of our data.

Chúng tôi dành rất nhiều công sức để xác thực dữ liệu

Using DNA, we found that .3 percent of the mother-child connections in our data

Bằng DNA, chúng tôi nhận ra 0.3% mối quan hệ mẹ con trong dữ liệu

are wrong,

là sai sự thật

which could match the adoption rate in the US pre-Second World War.

nó trùng khớp với tỉ lệ nhận con nuôi trước chiến tranh thế giới thứ 2 ở Mỹ

For the father's side,

Còn về cha con

the news is not as good:

Tin xấu đây

1.9 percent of the father-child connections in our data are wrong.

1,9% mối quan hệ cha con trong dữ liệu là sai sự thật

And I see some people smirk over here.

Tôi thấy có vài người khúc khích kia kìa

It is what you think --

đấy có phải điều bạn đang nghĩ là

there are many milkmen out there.

có rất nhiều gã ngoại tình ngoài kia

(Laughter)

(Cười)

However, this 1.9 percent error rate in patrilineal connections

Tuy nhiên, con số 1,9 trong mối quan hệ cha con này

is not unique to our data.

không có gì là lạ trong dữ liệu

Previous studies found a similar error rate

Các nghiên cứu trước cũng chỉ ra điều tương tự

using clinical-grade pedigrees.

sử dụng cây phả hệ bệnh án

So the quality of our data is good,

Nên dữ liệu của chúng tôi chính xác

and that should not be a surprise.

và không có gì đáng ngạc nhiên

Our genealogists have a profound, vested interest

Các nhà phả hệ chúng tôi quan tâm sâu sắc

in correctly documenting their family history.

đến việc lập một cây phả hệ chính xác cho gia đình mình

We can leverage this data to learn quantitative information about humanity,

Chúng tôi dựa vào đó để tìm thông tin định lượng

for example, questions about demography.

như các câu hỏi về nhân khẩu học

Here is a look at all our profiles on the map of the world.

Đây là dữ liệu của chúng tôi trên toàn thế giới

Each pixel is a person that lived at some point.

Mỗi điểm là một người đã sống tại một điểm nào đó

And since we have so much data,

và vì có rất nhiều dữ liệu

you can see the contours of many countries,

bạn có thể thấy nhiều đường ở nhiều quốc gia

especially in the Western world.

đặc biệt là phương Tây

In this clip, we stratified the map that I've showed you

Trong đoạn phim, chúng tôi đã sắp xếp bản đồ vừa rồi

based on the year of births of individuals from 1400 to 1900,

dựa trên năm sinh của mỗi người từ năm 1400 tới 1900

and we compared it to known migration events.

và chúng tôi so sánh với những sự kiện di cư được ghi chép lại

The clip is going to show you that the deepest lineages in our data

đoạn phim sẽ cho các bạn thấy những dòng dõi xưa nhất trong dữ liệu

go all the way back to the UK,

đều có nguồn gốc từ Anh Quốc

where they had better record keeping,

Nơi họ giữ rất tốt thông tin phả hệ

and then they spread along the routes of Western colonialism.

và sau đó rải rác đến các vùng thuộc địa

Let's watch this.

Nào cùng xem

(Music)

(âm nhạc)

[Year of birth: ]

[Năm sinh]

[1492 - Columbus sails the ocean blue]

[1492 - Columbus băng qua đại dương]

[1620 - Mayflower lands in Massachusetts]

[1620 tàu Mayflower cập bến Massachusetts]

[1652 - Dutch settle in South Africa]

[1652 - Hà Lan định cư ở Nam Phi]

[1788 Anh Quốc mang tội phạm đến Úc để khai phá]

[1788 - Great Britain penal transportation to Australia starts]

[1836 - First migrants use Oregon Trail]

[1836 - Cuộc di dân đầu tiên theo đường Oregon]

[all activity]

[mọi hoạt động]

I love this movie.

Tôi rất thích đoạn phim này

Now, since these migration events are giving the context of families,

Bởi vì các cuộc di cư đã nói lên được bối cảnh gia đình

we can ask questions such as:

chúng ta có thể đặt ra những câu hỏi như

What is the typical distance between the birth locations

Khoảng cách thông thường giữa nơi sinh

of husbands and wives?

của vợ và chồng là bao xa?

This distance plays a pivotal role in demography,

Khoảng cách này đóng vai trò quan trọng trong nhân khẩu học

because the patterns in which people migrate to form families

vì khoảng cách mà người ta di chuyển để lập gia đình

determine how genes spread in geographical areas.

sẽ giúp xác định gen đã lan rộng trên các vùng địa lý như thế nào

We analyzed this distance using our data,

Chúng tôi phân tích khoảng cách bằng dữ liệu

and we found that in the old days,

và nhận ra rằng ngày xưa

people had it easy.

con người rất đơn giản

They just married someone in the village nearby.

Họ kết hôn với người làng bên

But the Industrial Revolution really complicated our love life.

Nhưng cách mạng công nghiệp đã phức tạp hóa tình yêu

And today, with affordable flights and online social media,

ngày nay, máy bay giá rẻ và truyền thông xã hội online

people typically migrate more than 100 kilometers from their place of birth

Người ta thường di chuyển hơn 100 km so với nơi sinh

to find their soul mate.

để tìm bạn đời

So now you might ask:

Bạn có thể đang nghĩ là

OK, but who does the hard work of migrating from places to places

Uhm, vậy ai là người lặn lội từ nơi này sang nơi kia

to form families?

để tìm bạn đời?

Are these the males or the females?

Đó là nam hay nữ?

We used our data to address this question,

Chúng tôi sử dụng dữ liệu để kiểm tra

and at least in the last 300 years,

và ít nhất là trong 300 năm gần đây

we found that the ladies do the hard work

phụ nữ là người làm điều đó

of migrating from places to places to form families.

di chuyển từ nơi này sang nơi khác để lập gia đình

Now, these results are statistically significant,

Dữ liệu này đủ độ tin cậy mang tính thống kê

so you can take it as scientific fact that males are lazy.

các bạn có thể dùng nó như là chứng cứ để chứng minh đàn ông rất lười

(Laughter)

(Cười)

We can move from questions about demography

Không những giải quyết vấn đề nhân chủng học

and ask questions about human health.

Nó còn giúp chúng ta biết về sức khỏe con người

For example, we can ask

Ví dụ, chúng tôi có thể biết

to what extent genetic variations account for differences in life span

mức độ ảnh hưởng của các biến thể gen tới sự khác nhau về tuổi thọ

between individuals.

giữa các cá thể

Previous studies analyzed the correlation of longevity between twins

Các nghiên cứu trước phân tích mối quan hệ tuổi thọ giữa những người song sinh

to address this question.

để giải quyết câu hỏi đó

They estimated that the genetic variations account for

Họ ước tính rằng biến thể gen chiếm

about a quarter of the differences in life span between individuals.

25% trong sự khác nhau về tuổi thọ giữa cá thể

But twins can be correlated due to so many reasons,

Nhưng người song sinh có tương quan tuổi thọ vì nhiều lý do như

including various environmental effects

các ảnh hưởng từ môi trường

or a shared household.

hoặc cùng chung nhà

Large family trees give us the opportunity to analyze both close relatives,

Cây phả hệ lớn này giúp chúng tôi nghiên cứu từ những người thân thích

such as twins,

như sinh đôi

all the way to distant relatives, even fourth cousins.

tới những bà con xa thậm chí anh em họ bốn đời

This way we can build robust models

Nhờ vậy xây dựng được mô hình chắc chắn

that can tease apart the contribution of genetic variations

để có thể tách rời vai trò của biến thể gen

from environmental factors.

và nhân tố môi trường

We conducted this analysis using our data,

Chúng tôi nghiên cứu dựa trên dữ liệu

and we found that genetic variations explain only 15 percent

và nhận ra rằng biến thể gen chỉ chiếm khoảng 15%

of the differences in life span between individuals.

về sự khác biệt tuổi thọ giữa các cá thể

That is five years, on average.

Tức là trung bình tầm 5 năm

So genes matter less than what we thought before to life span.

Nên gen đóng vai trò nhỏ hơn so với những gì chúng ta nghĩ

And I find it great news,

Đó là một tin tốt

because it means that our actions can matter more.

nghĩa là đời sống đóng vai trò quan trọng hơn

Smoking, for example, determines 10 years of our life expectancy --

Ví dụ, hút thuốc sẽ rút ngắn 10 năm tuổi thọ

twice as much as what genetics determines.

gấp đôi so với vai trò của gen

We can even have more surprising findings

Chúng tôi còn tìm ra nhiều điều thú vị khác

as we move from family trees

từ khi chúng tôi lập cây phả hệ

and we let our genealogists document and crowdsource DNA information.

Chúng tôi có thu thập tư liệu và kêu gọi cộng đồng đóng góp thông tin DNA

And the results can be amazing.

và kết quả rất tuyệt vời

It might be hard to imagine, but Uncle Bernie and his friends

khó lòng mà tưởng tượng được nhưng chú Bernie và bạn bè

can create DNA forensic capabilities

có thể tạo ra các khả năng DNA pháp lý

that even exceed what the FBI currently has.

vượt xa so với những gì FBI đang có

When you place the DNA on a large family tree,

Khi bạn thêm DNA vào cây phả hệ

you effectively create a beacon

bạn có thể dễ dàng tạo ra "ngọn đuốc"

that illuminates the hundreds of distant relatives

soi dẫn đến hàng trăm họ hàng xa xôi

that are all connected to the person that originated the DNA.

liên quan với nhau thông qua một người là khởi nguồn của DNA chung đó

By placing multiple beacons on a large family tree,

Bằng cách thêm nhiều “ngọn đuốc” lên cây phả hệ

you can now triangulate the DNA of an unknown person,

bạn có thể liên kết DNA tới những người không quen biết

the same way that the GPS system uses multiple satellites

giống như cách hệ thống GPS sử dụng các vệ tinh

to find a location.

để xác định vị trí

The prime example of the power of this technique

Ví dụ quan trọng về sức mạnh của kỹ thuật này

is capturing the Golden State Killer,

đó là giúp tóm được sát thủ Golden State

one of the most notorious criminals in the history of the US.

một trong những tội phạm nguy hiểm nhất nước Mỹ

The FBI had been searching for this person for over 40 years.

FBI đã tìm kiếm hắn hơn 40 năm

They had his DNA,

Họ có DNA của hắn

but he never showed up in any police database.

Nhưng lại không trùng khớp với cơ sở dữ liệu của cảnh sát

About a year ago, the FBI consulted a genetic genealogist,

Khoảng một năm trước, FBI đã tham vấn một nhà nhân chủng học gen

and she suggested that they submit his DNA to a genealogy service

và bà ta đề xuất đối chiếu DNA đó với dịch vụ phả hệ

that can locate distant relatives.

để có thể tìm họ hàng của hắn

They did that,

Và họ làm như vậy

and they found a third cousin of the Golden State Killer.

Họ tìm ra anh em họ ba đời của kẻ sát thủ

Họ xây dựng cây phả hệ gia đình

They built a large family tree,

scanned the different branches of that tree,

tìm kiếm ở các nhánh khác nhau của cây

until they found a profile that exactly matched

cho đến khi họ tìm ra được một hồ sơ khớp với

what they knew about the Golden State Killer.

những gì họ biết về tên sát thủ Golden State

They obtained DNA from this person and found a perfect match

Họ lấy DNA của người này và hoàn toàn trùng khớp

to the DNA they had in hand.

với DNA mà họ có trong tay

They arrested him and brought him to justice

Họ bắt hắn ta và mang ra trước công lý

after all these years.

sau ngần ấy năm

Since then, genetic genealogists have started working with

Kể từ đó, nhân chủng học gen đã bắt đầu hợp tác với

local US law enforcement agencies

các cơ quan hành pháp địa phương của Mỹ

to use this technique in order to capture criminals.

ứng dụng kĩ thuật này trong việc bắt tội phạm

And only in the past six months,

và chỉ trong 6 tháng qua

they were able to solve over 20 cold cases with this technique.

Họ đã phá được 20 vụ án chưa có lời giải

Luckily, we have people like Uncle Bernie and his fellow genealogists

May mắn là chúng ta có những người như chú Bernie và đồng nghiệp

These are not amateurs with a self-serving hobby.

Họ không phải là kẻ nghiệp dư với sở thích tư lợi

These are citizen scientists with a deep passion to tell us who we are.

mà là những công dân khoa học với niềm khao khát định vị bản thân

And they know that the past can hold a key to the future.

và họ biết quá khứ chính là chìa khóa cho tương lai

Thank you very much.

Cảm ơn rất nhiều

(Applause)

(Vỗ tay)