How designing brand-new enzymes could change the world | Adam Garske

Translator: Ivana Korom Reviewer: Krystian Aparta

Translator: Ivana Korom Reviewer: My Den

Growing up in central Wisconsin, I spent a lot of time outside.

Lớn lên trong trung tâm Wisconsin, tôi đã dành nhiều thời gian ở bên ngoài.

Vào mùa xuân, tôi sẽ ngửi hương thơm nồng nàn của hoa tử đinh hương.

In the spring, I'd smell the heady fragrance of lilacs.

In the summer, I loved the electric glow of fireflies

Vào mùa hè, tôi yêu đóm sáng đầy năng lượng của đom đóm

as they would zip around on muggy nights.

khi chúng bay quanh vào những đêm oi bức.

In the fall, the bogs were brimming with the bright red of cranberries.

Vào mùa thu, các đầm lầy tràn ngập ánh đỏ tươi của nam việt quất.

Even winter had its charms,

Kể cả mùa đông cũng có nét thu hút riêng,

with the Christmassy bouquet emanating from pine trees.

với các vòng hoa đậm chất Giáng sinh từ những cây thông.

For me, nature has always been a source of wonder and inspiration.

Đối với tôi, thiên nhiên đã luôn là một nguồn diệu kỳ và cảm hứng.

Cho đến khi tiếp tục học cao học chuyên ngành hóa, và những năm về sau,

As I went on to graduate school in chemistry, and in later years,

I came to better understand the natural world in molecular detail.

tôi bắt đầu thấu hiểu thiên nhiên hơn qua góc nhìn của phân tử học.

All the things that I just mentioned,

Tất cả những điều mà tôi vừa đề cập,

from the scents of lilacs and pines

từ mùi của tử đinh hương và những tán thông

to the bright red of cranberries and the glow of fireflies,

cho đến màu đỏ tươi của nam việt quất và những chú đom đóm lập lòe,

have at least one thing in common:

đều có ít nhất một điểm chung:

they're manufactured by enzymes.

chúng đều được sản xuất từ enzym.

Như đã nói, tôi lớn lên ở Wisconsin, nên tôi rất thích phô mai

As I said, I grew up in Wisconsin, so of course, I like cheese

and the Green Bay Packers.

và đội bóng bầu dục Green Bay Packers.

But let's talk about cheese for a minute.

Nhưng hãy nói về phô mai trước.

For at least the last 7,000 years,

7000 năm trước,

humans have extracted a mixture of enzymes

loài người đã chiết xuất một loại hỗn hợp enzym

từ dạ dày của những loài bò, cừu và dê

from the stomachs of cows and sheep and goats

and added it to milk.

và thêm nó vào sữa.

Điều này khiến cho sữa đặc lại -- đó là một phần của quá trình làm phô mai.

This causes the milk to curdle -- it's part of the cheese-making process.

The key enzyme in this mixture is called chymosin.

Enzim chính trong hỗn hợp này được gọi là chymosin.

I want to show you how that works.

Sau đây là cơ chế mà nó hoạt động.

Right here, I've got two tubes,

Tại đây, tôi có hai ống nghiệm,

and I'm going to add chymosin to one of these.

giờ tôi sẽ thêm chymosin vào một trong hai ống.

Just a second here.

Hãy chờ một chút.

Now my son Anthony, who is eight years old,

Giờ Anthony, con trai tám tuổi của tôi,

was very interested in helping me figure out a demo for the TED Talk,

từng hứng thú với việc giúp tôi nghiên cứu một bản demo cho TED Talk,

and so we were in the kitchen, we were slicing up pineapples,

chúng tôi đã làm việc trong nhà bếp, cắt từng lát dứa ra,

extracting enzymes from red potatoes

chiết xuất enzim từ những trái khoai tây đỏ

and doing all kinds of demos in the kitchen.

và làm nhiều bản thử khác trong nhà bếp.

And in the end, though,

Và cuối cùng thì, dẫu cho,

we thought the chymosin demo was pretty cool.

chúng tôi nghĩ rằng bản thử của chymosin khá là ổn.

And so what's happening here

Và những gì bạn đang theo dõi

is the chymosin is swimming around in the milk,

chính là chymosin vùng vẫy trong phần sữa tươi,

and it's binding to a protein there called casein.

và nó liên kết với một loại protein gọi là casein.

What it does then is it clips the casein --

Những gì nó làm sau đó là cắt rời casein--

it's like a molecular scissors.

như là những chiếc kéo phân tử.

It's that clipping action that causes the milk to curdle.

Chính những lát cắt đó đã khiến cho sữa đông đặc lại.

So here we are in the kitchen, working on this.

Đây là lúc chúng tôi ở căn bếp, và tiến hành việc đó.

OK.

Được rồi.

So let me give this a quick zip.

Giờ tôi sẽ đóng chặt lại.

And then we'll set these to the side and let these simmer for a minute.

Và chúng ta sẽ để chúng ở một góc và chờ chúng sôi một chút.

OK.

Được rồi.

If DNA is the blueprint of life,

Nếu DNA là một bản thiết kế,

enzymes are the laborers that carry out its instructions.

thì enzim sẽ là những người xây dựng dựa trên sự hướng dẫn đó.

Một enzim làm nhiệm vụ chất xúc tác,

An enzyme is a protein that's a catalyst,

it speeds up or accelerates a chemical reaction,

nó sẽ làm tăng tốc độ phản ứng hóa học,

just as the chymosin over here is accelerating the curdling of the milk.

giống như cách mà chymosin đang tăng tốc khả năng làm đặc sữa.

But it's not just about cheese.

Nhưng không chỉ dừng lại ở phô mai.

While enzymes do play an important role in the foods that we eat,

Enzim còn đóng một vai trò quan trọng trong các loại thức ăn khác,

they also are involved in everything from the health of an infant

chúng cũng liên quan đến các vấn đề về sức khỏe của một trẻ sơ sinh

to attacking the biggest environmental challenges

đến những thách thức liên quan đến môi trường

we have today.

mà chúng ta đang đối mặt ngày nay.

The basic building blocks of enzymes are called amino acids.

Hệ thống cơ bản của enzim được gọi là axit amin.

There are 20 common amino acids,

Có 20 loại axit amin phổ biến,

and we typically designate them with single-letter abbreviations,

và chúng ta gọi tên nó bằng những chữ cái viết tắt,

so it's really an alphabet of amino acids.

nên đây là một bảng chữ cái của các axit amin.

In an enzyme, these amino acids are strung together,

Ở một enzim, những axit amin này liên kết với nhau,

like pearls on a necklace.

như những hạt ngọc vòng cổ.

And it's really the identity of the amino acids,

Đây là điểm đặc trưng của axit amin,

which letters are in that necklace,

nơi những chữ cái ở chiếc vòng ngọc,

and in what order they are, what they spell out,

có những thứ tự riêng và ý nghĩa riêng,

that gives an enzyme its unique properties and differentiates it from other enzymes.

điều đó giúp một enzim có đặc tính riêng để phân biệt với các enzim khác.

Now, this string of amino acids,

Giờ thì, những chuỗi axit amin này,

this necklace,

chiếc vòng cổ này,

folds up into a higher-order structure.

gộp lại thành một cấu trúc cao cấp hơn.

And if you were to zoom in at the molecular level

Và nếu bạn phóng to nhìn ở mức độ phân tử

and take a look at chymosin, which is the enzyme working over here,

và quan sát chymosin, nơi mà enzim làm việc ở đây,

you would see it looks like this.

nó sẽ có hình dạng thế này đây.

It's all these strands and loops and helices and twists and turns,

Tất cả những sợi vòng, những xoắn ốc này,

and it has to be in just this conformation to work properly.

và chỉ khi ở cấu hình này nó mới có thể hoạt động tốt.

Nowadays, we can make enzymes in microbes,

Ngày nay, chúng ta có thể cấy enzim từ các vi trùng,

and that can be like a bacteria or a yeast, for example.

và đó có thể giống như một loại vi khuẩn hoặc là men bia.

And the way we do this is we get a piece of DNA

Chúng ta tiến hành điều đó bằng cách lấy mẫu thử DNA

that codes for an enzyme that we're interested in,

liên quan đến một loại enzim mà chúng ta hứng thú,

we insert that into the microbe,

chúng ta thêm nó vào vi khuẩn,

and we let the microbe use its own machinery, its own wherewithal,

và để loại vi khuẩn đó dùng cơ chế của nó và những gì nó có,

to produce that enzyme for us.

để sản xuất ra enzim cho chúng ta.

So if you wanted chymosin, you wouldn't need a calf, nowadays --

Vậy nếu bạn muốn chymosin, bạn sẽ không cần một con bê nữa,

you could get this from a microbe.

bạn có thể lấy từ một loại vi khuẩn.

And what's even cooler, I think,

Và tôi nghĩ điều tuyệt vời hơn là

is we can now dial in completely custom DNA sequences

chúng ta có thể kết nối các chuỗi hệ thống DNA

to make whatever enzymes we want,

để tạo ra bất kỳ loại enzim nào,

stuff that's not out there in nature.

điều mà không có sẵn trong tự nhiên.

And, to me, what's really the fun part

Và đối với tôi, phần vui nhất chính là

is trying to design an enzyme for a new application,

thử thiết kế một enzim cho một ứng dụng mới,

arranging the atoms just so.

sắp xếp lại các nguyên tử một cách cẩn thận hơn.

The act of taking an enzyme from nature and playing with those amino acids,

Việc lấy một enzim từ môi trường và kết hợp với những axit amin,

tinkering with those letters,

mày mò với các chữ cái,

putting some letters in, taking some letters out,

thêm vài chữ vào, lấy vài chữ ra,

maybe rearranging them a little bit,

có thể điều chỉnh lại một chút,

is a little bit like finding a book

giống như việc tìm một cuốn sách

and editing a few chapters or changing the ending.

và chỉnh sửa một vài phần hoặc là thay đổi đoạn kết.

In 2018, the Nobel prize in chemistry

Vào 2018, Giải Nobel về hóa học

was given for the development of this approach,

đã trao cho việc phát triển phương pháp này,

which is known as directed evolution.

được biết đến như là tiến hóa có định hướng.

Nowadays, we can harness the powers of directed evolution

Ngày nay, ta có thể tận dụng năng lượng của tiến hóa có định hướng

to design enzymes for custom purposes,

để thiết kế các enzim cho nhiều mục đích,

and one of these is designing enzymes for doing applications in new areas,

một trong số đó là thiết kế enzim để áp dụng vào nhiều lĩnh vực mới,

like laundry.

như việc giặt ũi.

So just as enzymes in your body

Như các enzim trong cơ thể

can help you to break down the food that you eat,

có thể giúp bạn nghiền nhỏ thức ăn,

enzymes in your laundry detergent

enzim trong bột giặt

can help you to break down the stains on your clothes.

giúp xóa mọi vết bẩn trong quần áo của bạn.

It turns out that about 90 percent of the energy

Có khoảng đến 90% năng lượng

làm công việc giặt giũ

that goes into doing the wash

is from water heating.

là từ thiết bị đun nước.

And that's for good reason --

Và ví lí do hợp lí đó--

the warmer water helps to get your clothes clean.

nước ấm hơn sẽ giúp đồ của bạn sạch sẽ.

But what if you were able to do the wash in cold water instead?

Nhưng sẽ ra sao nếu bạn có thể giặt giũ bằng nước lạnh?

Bạn chắc chắn sẽ tiết kiệm khá nhiều tiền,

You certainly would save some money,

and in addition to that,

và thêm vào đó,

according to some calculations done by Procter and Gamble,

dựa trên một vài tính toán của Procter và Gamble,

if all households in the US were to do the laundry in cold water,

nếu tất cả các hộ gia đình ở Mĩ giặt giũ bằng nước lạnh,

we would save the emissions of 32 metric tons of CO2 each year.

chúng ta sẽ giảm được 32 tấn CO2 thải ra hằng năm.

That's a lot,

Đó là một lượng lớn,

that's about the equivalent

và điều đó tương đương với

of the carbon dioxide emitted by 6.3 million cars.

lượng CO2 thải ra bởi 6,3 triệu xe ôtô.

So, how would we go about designing an enzyme

Vậy chúng ta làm cách nào để thiết kế một enzim

để nhận ra những thay đổi đó?

to realize these changes?

Enzymes didn't evolve to clean dirty laundry,

Enzim vốn không dành cho việc tẩy đi các vết bẩn quần áo,

much less in cold water.

ngay cả ở trong nước lạnh,

But we can go to nature, and we can find a starting point.

Nhưng chúng ta có thể bắt đầu mọi thứ từ trong tự nhiên trước.

We can find an enzyme that has some starting activity,

Chúng ta có thể tìm một enzim có những bước khởi đầu,

một ít đất sét có thể dùng được.

some clay that we can work with.

So this is an example of such an enzyme, right here on the screen.

Và đây là một ví dụ của loại enzim đó, hãy theo dõi màn hình.

And we can start playing with those amino acids, as I said,

Và chúng ta bắt đầu với những axit amin, như tôi vừa nói,

putting some letters in, taking some letters out,

đặt vào và bỏ ra một số ký tự,

rearranging those.

sắp xếp lại chúng.

And in doing so, we can generate thousands of enzymes.

Bằng cách này, chúng ta có thể tổng hợp hàng ngàn enzim.

And we can take those enzymes,

Và chúng ta có thể sử dụng chúng,

and we can test them in little plates like this.

và tiến hành kiểm tra ở những chiếc đĩa nhỏ như thế này.

So this plate that I'm holding in my hands

Hãy quan sát chiếc đĩa trên tay của tôi

contains 96 wells,

chứa tổng cộng 96 cái rãnh,

and in each well is a piece of fabric with a stain on it.

và trong mỗi rãnh là một mảnh vải đã bị vấy bẩn.

And we can measure how well each of these enzymes

Và chúng ta có thể tính toán cách mà những enzim này

are able to remove the stains from the pieces of fabric,

có thể loại bỏ những vết bẩn trên từng mẫu vải,

and in that way see how well it's working.

và chúng đã làm rất tốt điều đấy.

Và chúng ta có thể làm vậy bằng robot,

And we can do this using robotics,

like you'll see in just a second on the screen.

hãy quan sát màn hình sau đây.

OK, so we do this, and it turns out

OK, khi chúng ta tiến hành, hóa ra

that some of the enzymes are sort of in the ballpark

một vài enzim có lượng gần bằng với

of the starting enzyme.

enzim khởi đầu.

That's nothing to write home about.

Điều đó không có gì phải bàn cả.

Some are worse, so we get rid of those.

Những điều gì xấu thì ta sẽ loại bỏ chúng.

And then some are better.

Và rồi cũng sẽ có cái tốt đẹp.

Those improved ones become our version 1.0s.

Chúng sẽ góp phần cải thiện phiên bản 1.0.

Those are the enzymes that we want to carry forward,

Chúng là những enzim mà ta muốn phát triển,

and we can repeat this cycle again and again.

và ta có thể lặp lại chu trình này.

And it's the repetition of this cycle that lets us come up with a new enzyme,

Đó là cũng là vòng tuần hoàn giúp chúng ta phát minh ra loại enzim mới,

something that can do what we want.

giúp ta thực hiện điều ta mong muốn.

And after several cycles of this,

Trải qua nhiều vòng lặp,

we did come up with something new.

chúng ta đã tìm ra được cái mới.

So you can go to the supermarket today, and you can buy a laundry detergent

Do đó mà bạn có thể đến siêu thị ngay hôm nay, và mua một loại bột giặt

that lets you do the wash in cold water because of enzymes like this here.

cho phép bạn giặt giũ trong nước lạnh nhờ những enzim như thế này.

And I want to show you how this one works too.

Và tôi muốn cho các bạn xem nó sẽ hoạt động thế nào.

So I've got two more tubes here,

Tôi có thêm hai ống nghiệm ở đây,

and these are both milk again.

và chúng lại chứa sữa.

And let me show you,

Cùng theo dõi nhé,

I've got one that I'm going to add this enzyme to

tôi lấy ống mà tôi sẽ cho enzim vào

and one that I'm going to add some water to.

và còn ống kia tôi sẽ cho nước.

And that's the control,

Và theo cơ bản,

so nothing should happen in that tube.

ống nghiệm này sẽ không có gì xảy ra.

You might find it curious that I'm doing this with milk.

Bạn có thể thấy tò mò khi tôi làm điều này với sữa.

But the reason that I'm doing this

Nhưng lý do tôi làm vậy

is because milk is just loaded with proteins,

là vì sữa có rất nhiều protein,

and it's very easy to see this enzyme working in a protein solution,

và rất dễ dàng nhận thấy enzyme này hoạt động trong dung dịch protein,

because it's a master protein chopper,

bởi nó là máy nghiền protein giỏi nhất,

that's its job.

đó là công việc của nó.

So let me get this in here.

Hãy để tôi giải thích rõ hơn.

And you know, as I said, it's a master protein chopper

Như tôi vừa nói, nó là chiếc máy nghiền chuyên nghiệp

and what you can do is you can extrapolate what it's doing in this milk

và bạn có thể tưởng tượng rằng những gì nó làm trong cốc sữa này

to what it would be doing in your laundry.

sẽ là cách nó thực hiện việc giặt giũ.

So this is kind of a way to visualize what would be happening.

Bằng cách này ta có thể minh họa những gì sẽ diễn ra.

OK, so those both went in.

OK, sau khi cho tất cả vào.

And I'm going to give this a quick zip as well.

Và tôi cũng sẽ khóa chặt nó lại.

OK, chúng ta sẽ để chúng ngay bên cạnh mẫu thử chymosin,

OK, so we'll let these sit over here with the chymosin sample,

so I'm going to come back to those toward the end.

và chúng ta sẽ quay lại phần này sau.

Vậy chuyện gì sẽ xảy ra với việc thiết kế enzim?

Well, what's on the horizon for enzyme design?

Nó chắc chắn sẽ nhanh nhạy hơn --

Certainly, it will get it faster --

there are now approaches for evolving enzymes

bây giờ chúng ta đã có những phương pháp để phát triển các enzim

that allow researchers to go through far more samples

giúp các nhà nghiên cứu làm việc với nhiều mẫu thử

than I just showed you.

hơn là cái tôi vừa cho bạn xem.

And in addition to tinkering with natural enzymes,

Thêm vào đó, việc thay đổi các enzim từ tự nhiên,

like we've been talking about,

như ta vẫn đang bàn luận,

some scientists are now trying to design enzymes from scratch,

một vài nhà khoa học đang bắt đầu tạo ra các enzim,

using machine learning, an approach from artificial intelligence,

sử dụng học máy, một bước tiến của trí tuệ nhân tạo,

to inform their enzyme designs.

để áp dụng vào việc thiết kế enzim.

Still others are adding unnatural amino acids to the mix.

Một số đó sẽ thêm vào các axit amin không thuần thúy vào hỗn hợp.

We talked about the 20 natural amino acids,

Chúng ta đang nói về 20 loại axit amin tự nhiên,

the common amino acids, before --

các loại axit phổ biến, trước khi--

they're adding unnatural amino acids

họ thêm axit amin không từ tự nhiên

to make enzymes with properties unlike those that could be found in nature.

để làm enzim có đặc tính khác với những loại tìm được trong tự nhiên.

That's a pretty neat area.

Đó là một lĩnh vực tinh xảo.

How will designed enzymes affect you in years to come?

Vậy việc thiết kế enzim sẽ ảnh hưởng đến đời sống sau này của bạn ra sao?

Well, I want to focus on two areas:

Ở đây, tôi muốn nhấn mạnh ở hai lĩnh vực:

human health and the environment.

sức khỏe con người và môi trường.

Some pharmaceutical companies

Một vài công ty dược phẩm

now have teams that are dedicated to designing enzymes

đã có sẵn nguồn nhân lực cống hiến cho việc thiết kế các enzim

to make drugs more efficiently and with fewer toxic catalysts.

để chế tạo thuốc hiệu quả hơn với ít chất xúc tác độc hại.

For example, Januvia,

Ví dụ như, Januvia,

which is a medication to treat type 2 diabetes,

là một loại thuốc chữa bệnh tiểu đường loại 2,

is made partially with enzymes.

được tạo ra từ một phần enzim.

The number of drugs made with enzymes is sure to grow in the future.

Số lượng thuốc tạo ra bằng enzim sẽ phát triển hơn trong tương lai.

In another area,

Trong lĩnh vực còn lại,

there are certain disorders

có một vài loại rối loạn

khi mà một enzim đơn lẻ không làm việc được trong cơ thể người.

in which a single enzyme in a person's body doesn't work properly.

Ví dụ minh họa cho điều này là bệnh rối loạn chuyển hóa,

An example of this is called phenylketonuria,

or PKU for short.

hoặc viết tắt là PKU.

People with PKU are unable to properly metabolize or digest phenylalanine,

Người mắc bệnh PKU không thể chuyển hóa hoặc tiêu hóa phenylalanin,

which is one of the 20 common amino acids that we've been talking about.

là một trong 20 loại axit amin phổ biến mà chúng ta đã từng đề cập.

The consequence of ingesting phenylalanine for people with PKU

Hậu quả từ việc khó tiêu phenylalanin của người mắc PKU

is that they are subject to permanent intellectual disabilities,

là họ có thể bị thiểu năng trí tuệ vĩnh viễn,

so it's a scary thing to have.

điều đáng sợ không một ai muốn có.

Now, those of you with kids --

Giờ thì, những ai đã có con cái rồi --

do you guys have kids, here, which ones have kids?

Ở đây có những ai đã nuôi con rồi nào?

A lot of you.

Rất nhiều người.

So may be familiar with PKUs,

Và tương tự như người mắc PKU,

because all infants in the US are required to be tested for PKU.

bởi những bé sơ sinh ở nước Mỹ được yêu cầu kiểm tra về PKU.

I remember when Anthony, my son, had his heel pricked to test for it.

Tôi nhớ khi họ tiêm vào gót chân của con trai tôi Anthony để kiểm tra.

The big challenge with this is: What do you eat?

Thách thức lớn nhất lúc đó là : Bạn đã ăn gì?

Phenylalanine is in so many foods, it's incredibly hard to avoid.

Phenylalanin có ở rất nhiều loại thức ăn, và thật sự khó mà tránh khỏi.

Now, Anthony has a nut allergy, and I thought that was tough,

Giờ, Anthony bị dị ứng quả hạch, và tôi nghĩ điều đó thật tệ,

but PKU's on another level of toughness.

nhưng PKU là một mức độ tồi tệ hơn cả.

However, new enzymes may soon enable PKU patients

Tuy nhiên, các loại enzim mới sớm có thể giúp các bệnh nhân PKU

to eat whatever they want.

được ăn những món mà họ muốn.

Recently, the FDA approved an enzyme designed to treat PKU.

Gần đây, FDA đã cho phép thiết kế một enzim để chữa PKU.

This is big news for patients,

Một tin tốt lành cho các bệnh nhân,

and it's actually very big news

điều đó thực sự quá tuyệt vời

for the field of enzyme-replacement therapy more generally,

cho lĩnh vực trị liệu bằng cách thay thế enzim nói chung,

because there are other targets out there where this would be a good approach.

bởi vì còn nhiều mục tiêu khác có khả năng để tiếp cận tốt,

So that was a little bit about health.

Và đó là những gì liên quan đến sức khỏe,

Now I'm going to move to the environment.

Bây giờ hãy bàn luận về môi trường.

When I read about the Great Pacific Garbage Patch --

Khi tôi đọc về Đảo Rác Thái Bình Dương --

by the way, that's, like, this huge island of plastic,

thì nó giống như một hòn đảo lớn chỉ toàn nhựa,

somewhere between California and Hawaii --

đâu đó nằm giữa Cafifornia và Hawaii --

and about microplastics pretty much everywhere,

và về các vi hạt nhựa tồn tại ở khắp nơi,

it's upsetting.

thật là đáng buồn.

Plastics aren't going away anytime soon.

Nhựa sẽ không sớm biến mất.

But enzymes may help us in this area as well.

Nhưng các enzim có thể giúp chúng ta trong lĩnh vực này.

Recently, bacteria producing plastic-degrading enzymes were discovered.

Gần đây, vi khuẩn sản xuất enzim giúp giảm lượng nhựa đã được tìm ra.

Efforts are already underway to design improved versions

Mọi nỗ lực đang được thực hiện để thiết kế ra các phiên bản tốt hơn.

of these enzymes.

của các enzim này.

At the same time, there are enzymes that have been discovered

Cùng thời điểm đó, có những enzim được khám phá ra

and that are being optimized

và đã được tận dụng tối đa

to make non-petroleum-derived biodegradable plastics.

để tạo ra loại nhựa phân hủy sinh học không bắt nguồn từ dầu mỏ.

Enzymes may also offer some help in capturing greenhouse gases,

Enzim cũng có thể giúp việc nhìn nhận các khí thải nhà kính,

such as carbon dioxide, methane and nitrous oxide.

như CO2, CH4 và N2O.

Bây giờ, không còn nghi ngờ gì nữa, có những thách thức vô cùng lớn,

Now, there is no doubt, these are major challenges,

and none of them are easy.

và không có gì trong số đó là dễ dàng.

But our ability to harness enzymes may help us to tackle these in the future,

Nhưng khả năng tận dụng các enzim có thể giúp ta giải quyết vấn đề sau này,

vậy nên tôi nghĩ một lĩnh vực nữa cũng đáng mong đợi.

so I think that's another area to be looking forward.

So now I'm going to get back to the demo --

Và giờ tôi sẽ quay lại bản demo--

this is the fun part.

đây là phần vui nhất.

So we'll start with the chymosin samples.

Chúng ta bắt đầu với các mẫu thử chymosin.

So let me get these over here.

Chờ tôi đặt chúng lại đây.

And you can see here,

Và bạn có thể thấy,

this is the one that got the water,

đây là ống nghiệm đựng nước,

so nothing should happen to this milk.

và không có điều gì xảy ra với sữa.

This is the one that got the chymosin.

Đây là ống nghiệm có chymosin.

Và bạn có thể thấy ở đây nó hoàn toàn trong suốt.

So you can see that it totally clarified up here.

There's all this curdled stuff, that's cheese,

Đây là cách nó đông đặc mọi thứ, đó là phô mai,

we just made cheese in the last few minutes.

chúng ta vừa tạo ra phô mai trong một vài phút.

So this is that reaction

Và đây là phản ứng

that people have been doing for thousands and thousands of years.

mà loài người đã thực hiện hàng ngàn năm trở lại đây.

I'm thinking about doing this one at our next Kids to Work Day demo

Tôi đang nghĩ sẽ làm cái này cho bản thử Work Day ở dự án Kids lần tới

but they can be a tough crowd, so we'll see.

và có thể sẽ đông đúc lắm, rồi ta sẽ thấy.

(Laughter)

(Cười)

And then the other one I want to look at is this one.

Và về cái còn lại hãy cùng quan sát cái này.

So this is the enzyme for doing your laundry.

Đây là loại enzim có trong máy giặt của bạn.

And you can see that it's different than the one that has the water added.

Và bạn có thể thấy sự khác biệt so với loại đã được cho thêm nước vào.

It's kind of clarifying,

Giống như một cách thanh lọc,

and that's just what you want for an enzyme in your laundry,

và đó là điều mà bạn cần với enzim cho việc giặt giũ của bạn,

because you want to be able to have an enzyme

vì bạn mong muốn có được một enzim

that can be a protein chowhound, just chew them up,

đó có thể là một protein háu ăn, hãy nghiền ngẫm nó kỹ,

because you're going to get different protein stains on your clothes,

bởi vì bạn sẽ có được nhiều loại protein từ vết bẩn trên quần áo,

like chocolate milk or grass stains, for example,

như là sôcôla sữa hoặc bụi cỏ,

and something like this is going to help you get them off.

và những thứ tương tự sẽ giúp bạn loại bỏ chúng.

And this is also going to be the thing that allows you

Và đó cũng là thứ sẽ cho phép bạn

to do the wash in cold water, reduce your carbon footprint

giặt giũ trong nước lạnh, giảm thải các vết cacbon

and save you some money.

và tiết kiệm tiền cho bản thân.

Well, we've come a long way,

Chà, chúng ta đã trò chuyện khá lâu rồi,

considering this 7,000-year journey from enzymes in cheese making

hãy xem nó như một chuyến hành trình dài 7000 năm từ enzim trong phô mai

to the present day and enzyme design.

cho đến ngày nay và việc thiết kế enzim.

We're really at a creative crossroads,

Chúng ta đang ở một điểm dừng sáng tạo,

and with enzymes, can edit what nature wrote

và bằng enzim, có thể chỉnh sửa những gì tự nhiên đã làm

or write our own stories with amino acids.

hoặc đang viết lên câu chuyện của chúng ta bằng các axit amin

So next time you're outdoors on a muggy night

Và lần tới khi ra ngoài vào một đêm oi bức,

và bạn thấy một chú đom đóm,

and you see a firefly,

I hope you think of enzymes.

tôi hy vọng bạn sẽ nghĩ đến các enzim,

Chúng đang làm những điều tuyệt vời cho chúng ta hôm nay.

They're doing amazing things for us today.

And by design,

Và qua thiết kế,

they could be doing even more amazing things tomorrow.

sau này chúng ta có thể tạo ra những điều tuyệt vời hơn nữa.

Thank you.

(Applause)

Cảm ơn.

(Vỗ tay)