Ory Okolloh: The making of an African activist | TED

Translator: Tuong Linh Nguyen Reviewer: Lan-Chi Nguyen

So what's image got do with it?

Hình ảnh này liên quan gì ở đây?

And I must say, I think Emeka is trying to send

Phải nói rằng, tôi nghĩ Emeka đang cố gửi

a lot of subliminal messages,

nhiều thông điệp ngầm

because I'm going to keep harping on some of the issues

bởi vì tôi sẽ nói đi nói lại một số vấn đề

that have come up.

nảy sinh

But I'm going to try and do something different,

Nhưng tôi sẽ cố gắng làm khác đi

and try and just close the loop with some of my personal stories,

và khép lại với những câu chuyện của cá nhân tôi

and try and put a face to a lot of the issues

và cố gắng đối mặt với những vấn đề

that we've been talking about.

mà chúng ta sẽ thảo luận

So, Africa is a complex continent full of contradictions,

Châu Phi là một châu lục đầy rẫy những mâu thuẫn,

as you can see.

như các bạn thấy

We're not the only ones.

Chúng ta không phải duy nhất

(Laughter)

( khán giả cười)

(Applause)

( vỗ tay)

And you know, it's amazing.

Các bạn biết đấy, điều thật tuyệt vời là

I mean, we need a whole conference

ta có cả 1 hội nghị

just devoted to telling the good stories about the continent.

chỉ để kể những câu chuyện tuyệt vời về châu lục này.

Just think about that, you know?

Hãy nghĩ về điều đó

And this is typically what we've been talking about,

Điển hình chúng ta sẽ thảo luận về

the role that the media plays in focusing

việc truyền thông chỉ tập trung

just on the negative stuff.

khai thác những chuyện tiêu cực.

Now, why is that a problem?

Tại sao đó là một vấn đề?

A typical disaster story:

Một câu chuyện thảm kịch tiêu biểu:

disease, corruption, poverty.

bệnh tật, tham nhũng, đói nghèo

And some of you might be standing here thinking,

Và một số bạn ở đây sẽ nghĩ

saying, "OK, you know, Ory, you're Harvard-educated,

Ồ, Ory, cô tốt nghiệp đại học Harvard,

and all you privileged people come here, saying,

và tất cả những người tinh hoa ở đây

'Forget the poor people.

Quên đi những người nghèo

Let's focus on business and the markets, and whatever.' "

Hãy cùng bàn về kinh tế, thị trường và những thứ khác

And they're all, "There's the 80 percent of Africans

Có 80% người dân châu Phi

who really need help."

thực sự cần được giúp đỡ.

And I want to tell you that this is my story, OK?

Và tôi muốn nói với các bạn rằng đây là câu chuyện của tôi , OK?

And it's the story of many of the Africans who are here.

Và đó là câu chuyện của rất nhiều người châu Phi ở đây.

We start with poverty.

Mở đầu với nghèo đói.

I didn't grow up in the slums or anything that dire,

Tôi không lớn lên trong những khu ổ chuột hay sự tồi tàn

but I know what it is to grow up without having money,

Nhưng tôi biết thế nào là trưởng thành trong sự túng quẫn

or being able to support family.

hay không thể hỗ trợ gia đình là thế nào.

Euvin was talking about bellwether signs.

Euvin đã nói về những dấu hiệu tiên phong.

The bellwether for whether our family was broke or not was breakfast.

Bữa sáng là thước đo đầu tiên để xác định gia đình tôi có phá sản hay không.

You know, when things were good, we had eggs and sausages.

Khi tình hình khá khẩm, chúng tôi ăn trứng và xúc xích.

When things were bad, we had porridge.

Khi tồi tệ, chúng tôi ăn cháo.

And like many African families,

Và giống như những gia đình châu Phi khác,

my parents could never save

Bố mẹ tôi không thể tiết kiệm

because they supported siblings, cousins, you know, their parents,

bởi vì họ phải giúp đỡ anh em họ hàng và bạn biết đấy bố mẹ của họ nữa.

and things were always dicey.

và mọi thứ luôn không thể lường trước được.

Now, when I was born, they realized they had a pretty smart kid,

Khi tôi chào đời, họ nhận ra họ có một đứa con khá thông minh,

and they didn't want me to go to the neighborhood school,

và họ không muốn tôi đi học ở ngôi trường

which was free.

miễn phí gần nhà .

And they adopted a very interesting

Và họ đã chọn cách giáo dục tôi

approach to education, which was

vô dùng thú vị, đó là

they were going to take me to a school that they can barely afford.

họ sẽ gửi tôi đến 1 trường mà họ không thể nào trả tiền học phí

So they took me to a private, Catholic, elementary school,

Thế là học gửi tôi đến 1 trường tư công giáo.

which set the foundation for what ended up being my career.

nơi đã tạo nền tảng cho sự chọn lựa nghề nghiệp của tôi.

And what happened was,

Và điều đã xảy ra là

because they could afford it sometimes, sometimes not,

vì bố mẹ đóng học phí cho tôi lúc có lúc không

I got kicked out pretty much every term.

Tôi bị đình chỉ học gần như mỗi kì.

You know, someone would come in with a list

Bạn biết đấy, người ta soạn ra cả 1 danh sách

of the people who haven't paid school fees,

những người không trả tiền học phí,

and when they started getting pretty strict,

và khi họ bắt đầu nghiêm túc

you had to leave, until your school fees could be paid.

bạn phải đi cho tới khi học phí được trả

And I remember thinking, I mean,

Và tôi nhớ mình đã suy ngẫm

why don't these guys just take me to a cheap school?

tại sao bố mẹ không cho tôi học ở 1 trường học phí thấp

Because you know, as a kid

Bởi vì bạn biết đấy, là một đứa trẻ

you're embarrassed and

bạn thấy xấu hổ và

you're sensitive, and everyone knows

nhạy cảm, mọi người biết

you guys don't have money.

bạn không có tiền.

But they kept at it,

Nhưng bố mẹ tôi không thay đổi

and I now understand why they did what they did.

và giờ tôi đã hiểu tại sao họ lại làm như thế

They talk about corruption.

Họ nói về tham nhũng.

In Kenya, we have an entrance exam to go into high school.

Ở Kenya, chúng tôi có 1 kì kiểm tra đầu vào bậc trung học.

And there's national schools, which are like the best schools,

Có trường cấp quốc gia, là những trường tốt nhất

and provincial schools.

và những trường cấp tỉnh.

My dream school at that time was Kenya High School,

Mơ ước của tôi lúc đó là trường trung học Kenya

a national school.

1 trường cấp quốc gia

I missed the cutoff by one point.

Tôi đã thiếu 1 điểm

And I was so disappointed, and I was like,

Tôi thấy vô cùng thất vọng và nghĩ

"Oh my God, you know, what am I going to do?"

"Trời ơi, mình phải làm sao đây ?"

And my father said, "OK, listen.

Và bố tôi nói

Let's go and try and talk to the headmistress.

" Hãy tới gặp và thuyết phục hiệu trưởng

You know, it's just one point. I mean,

chỉ có 1 điểm thôi mà,

maybe she'll let you in if that slot's still there."

có thể cô sẽ cho con nhập học nếu vẫn còn chỗ"

So we went to the school,

Thế là chúng tôi cùng nhau tới trường,

and because we were nobodies, and because we didn't have privilege,

và bới vì chúng tôi chả là ai cả, chúng tôi không có đặc quyền gì,

and because my father didn't have the right last name,

Và bởi vì bố tôi không có tên họ danh giá

he was treated like dirt.

ông đã bị đối xử không ra gì

And I sat and listened to the headmistress talk to him, saying,

Tôi ngồi đấy lắng nghe bà hiệu trưởng nói với bố tôi kiểu như

you know, who do you think you are?

ông nghĩ mình là ai?

And, you know, you must be joking if you think

và kiểu, thật buồn cười khi ông nghĩ

you can get a slot.

có chỗ cho con ông.

And I had gone to school with other girls, who were kids of politicians,

Tôi đã từng chung trường với những đứa con gái của các chính trị gia,

and who had done much, much worse than I did,

chúng học dở hơn tôi rất nhiều

and they had slots there.

nhưng vẫn có suất ở đây.

And there's nothing worse than seeing your parent

Không có gì tồi tệ hơn khi thấy bố của bạn

being humiliated in front of you, you know?

bị làm bẽ mặt trước mặt ban, bạn biết đấy

And we left, and I swore to myself,

Khi rời khỏi, tôi đã thề với bản thân

and I was like, "I'm never, ever going to have

Và tôi nghĩ " mình sẽ không bao giờ

to beg for anything in my life."

đi xin xỏ bất cứ thứ gì"

They called me two weeks later, they're like,

2 tuần sau, bọn họ liên lạc

oh, yeah, you can come now. And I told them to stuff it.

nói tôi có thể nhập học. và tôi nói họ im đi.

(Laughter) (Applause)

(cười) (vỗ tay)

Final story, and I sort of have to speak quickly.

Câu chuyện cuối cùng, và tôi phần nào phải nói nhanh.

Disease.

Bệnh tật.

My father, who I've been talking about, died of AIDS in 1999.

Bố tôi, người mà tôi đã nhắc tới, chết vì AIDS năm 1999.

He never told anyone that he had AIDS,

Ông đã không cho ai biết ông ấy bị AIDS,

his fear of the stigma was so strong.

ông ấy vô cùng sợ bị kì thị.

And I'm pretty much the one who figured it out, because I was a nerd.

Và tôi là người đã phát hiện ra, vì tôi là một con mọt sách

And I was in the States at the time,

Và tôi đang ở Mỹ vào lúc đó

and they called me. He was very sick, the first time he got sick.

và họ gọi cho tôi. Ông ốm rất nặng, lần đầu tiên ông bị ốm.

And he had Cryptococcal meningitis.

Và ông bị viêm màng não

And so I went on to Google, Cryptococcal meningitis, you know.

Và tôi lên google, viêm màng não, bạn biết đấy

Because of doctor-patient privilege,

Bởi vì quyền được giữ im lặng

they couldn't really tell us what was going on.

họ không thể tiết lộ.

But they were like, you know, this is a long-term thing.

Nhưng họ cho biết, tình hình này sẽ kéo dài.

And when I went online and looked at the infectious --

Và tôi lên mạng và tìm hiểu sự truyền nhiễm

read about the disease,

đọc về căn bệnh

I pretty much realized what was going on.

Và tôi nhận ra chuyện gì đang diễn ra.

The first time he got sick, he recovered.

Lần đầu bị ốm, ông phục hồi.

But what happened was that he had to be on medication

Nhưng ông ấy vẫn phải uống thuốc

that, at that time -- Diflucan, which in the States

vào lúc đó --ở Mỹ, Diflucan

is used for yeast infections -- cost 30 dollars a pill.

dùng để chữa nhiễm men tốn 30$ một viên.

He had to be on that pill for the rest of his life.

Và ông phải dùng thuốc đó đến hết đời.

You know, so money ran out.

Bạn biết đấy , tiền cạn kiệt.

He got sick again.

Ông lại bị ốm.

And up until that time, he had a friend who used to travel to India,

Vào thời điểm đó, ông có 1 người bạn từng đi Ấn Độ

and he used to import, bring him, could

từng làm nhập khẩu, mang cho ông

get him a generic version of it.

1 loại thuốc tác dụng tương tự.

And that kept him going.

Và thế là ông ấy tiếp tục sống.

But the money ran out.

Nhưng tiền không còn nữa.

He got sick again. He got sick on a Friday.

Ông lại bị ốm. Ông ốm vào 1 ngày thứ sáu.

At that time, there was only one bank that had ATMs in Kenya,

Lúc đó, chỉ có 1 ngân hàng có máy ATMs ở Kenya,

and we could not get cash. The family couldn't get cash

và chúng tôi không thể rút tiền mặt. Gia đình tôi không thể lấy tiền mặt

for him to start the treatment until Monday.

để điều trị cho ông cho tới thứ 2.

The hospital put him on a water drip for three days.

Bệnh viện truyền nước biển cho ông trong 3 ngày.

And finally, we figured, well, OK,

Và cuối cùng, chúng tôi nhận ra

we'd better just try and take him to a public hospital.

tốt hơn là chuyển ông sang bệnh viện công

At least he'll get treated

Ít nhất, ông ấy được

while we try to figure out the money situation.

điều trị cho đến khi chúng tôi có tiền.

And he died when the ambulance was coming

Và ông đã chết khi xe cứu thương trên đường

to the hospital to take him.

tới bệnh viên để chở ông.

And, you know, now, imagine if -- and I could go on and on --

Bây giờ hãy tưởng tượng- và tôi có thể tiếp tục mãi câu chuyện-

imagine if this is all you know about me.

hãy tưởng tưởng đây là tất cả những gì bạn biết về tôi.

How would you look at me?

Bạn sẽ nhìn tôi với ánh mắt như thế nào?

With pity, you know. Sadness.

Với lòng thương hại, bạn biết đó. Nỗi buồn.

And this is how you look at Africa.

Và đây chính là cách bạn nhìn về châu Phi.

This is the damage it causes.

Đây là sự thiệt hại nó gây ra.

You don't see the other side of me.

bạn không nhìn thấy khía cạnh khác của tôi.

You don't see the blogger,

Bạn không thấy 1 blogger,

you don't see the Harvard-educated lawyer,

bạn không thấy 1 luật sư tốt nghiệp Harvard

the vibrant person, you know?

1 người đầy sức sống, bạn biết đấy?

And I just wanted to personalize that.

Và tôi chỉ muốn cá nhân hóa điều đó.

Because we talk about it in big terms,

Bởi vì chúng ta nói về những vấn đề lớn,

and you wonder, you know, so what?

Và bạn tự hỏi, thì sao ?

But it's damaging.

Nhưng điều đó gây thiệt hại.

And I'm not unique, right?

Và tôi không phải là người duy nhất đúng không?

Imagine if all you knew about William

Tưởng tượng những gì bạn biết về William

was the fact that he grew up in a poor village.

là anh ấy lớn lên ở 1 ngôi làng nghèo khó

And you didn't know about the windmill, you know?

Và bạn không biết về cối xay gió

And I was just moved.

Và tôi chỉ thấy thương xót.

I was actually crying during his presentation.

Tôi thật sự đã khóc trong lúc anh đang thuyết trình.

He was like, I try and I make.

Anh ấy kiểu, tôi cố gắng và tôi làm ra nó.

I was like Nike should hire him, you know, "Just do it!"

Tôi kiểu, Nike nên thuê anh, bạn biết đó, "Hãy làm thế!"

(Laughter)

(cười)

And this is, again, the point I'm trying to make.

Đây là điều tôi muốn nhấn mạnh.

When you focus just on the disasters --

Nếu bạn chỉ tập trung vào những thảm họa

(Laughter) (Applause)

(Cười) ( Vỗ tay)

-- we're ignoring the potential.

Chúng ta đang lờ đi những tiềm năng.

So, what is to be done?

Vậy, chúng ta nên làm gì?

First of all,

Đầu tiên,

Africans, we need to get better at telling our stories.

Người châu Phi, chúng ta nên kể chuyện một cách tốt hơn

We heard about that yesterday.

Chúng ta nghe về nó hôm qua.

We had some of them this morning.

Chúng ta có nó sáng nay.

And this is an example, you know,

Và đây là 1 ví dụ

blogging is one way of doing that.

Làm blog là 1 cách

Afrigator is an aggregator of African blogs

Afrigator là 1 nơi tổng hợp những blog châu Phi

that was developed in South Africa.

được phát triển ở Nam Phi.

So we need to start getting better.

Ta cần làm tốt hơn.

If no one else will tell our stories, let's do it.

Nếu không ai kể chuyện của chúng ta, thì hãy tự mình làm điều đó

And going back to the point I was trying to make,

Trở lại điều tôi muốn nói

this is the Swahili Wikipedia.

Đây là Wikipedia tiếng Swahili

Swahili is spoken by about 50 million people in East Africa.

50 triệu người nói tiếng Swahili ở Đông Phi.

It only has five contributors.

Chỉ có 5 người đóng góp.

Four of them are white males -- non-native speakers.

4 /5 trong số họ là người da trắng - Swahili không phải tiếng mẹ đẻ của họ

The other person is -- Ndesanjo, if you're here, stand up --

Người còn lại- Ndesanjo, nếu bạn ở đây hãy đứng dậy--

is a Tanzanian, [the] first Swahili blogger.

Là người Tanzania, blogger Swahili đầu tiên.

He's the only African who's contributing to this.

Anh ấy là người châu Phi duy nhất đóng góp vào trang này.

People, please. We can't whine and complain

Mọi người, làm ơn. Chúng ta không thể rên rỉ và than vãn đổ cho

the West is doing this.

các nước phương Tây.

What are we doing?

Chúng ta đang làm gì?

Where are the rest of the Swahili speakers?

Những người nói tiếng Swahili đang ở đâu?

Why are we not generating our own content?

Tại sao không tự tay ta viết bài?

You know, it's not enough to complain. We need to act.

Than vãn là không đủ. Chúng ta cần hành động.

Reuters now integrates African blogs

Hiện tại, Reuters đang tổng hợp lại các blog châu Phi

into their coverage of Africa.

vào tin tức của họ về châu Phi.

So, that's a start,

Đó là 1 sự khởi đầu

and we've heard of all their other initiatives.

và chúng ta nghe về các sáng kiến của họ.

The cheetah generation.

Thế hệ báo châu Phi.

The aid approach, you know, is flawed.

phương pháp viện trợ không hoàn hảo

And after all the hoopla of Live 8,

và sau tất cả những trò ném vòng của Live 8

we're still not anywhere in the picture.

chúng ta vẫn không thấy mình ở đâu trong bức ảnh này.

No, you're not.

Không phải bạn.

(Laughter)

(cười)

But the point I'm trying to make, though,

Nhưng điều tôi muốn nói

is that it's not enough for us to criticize.

mặc dù nó không đủ để chúng ta chỉ trích

And for those of you in the diaspora

và cho những người ở hải ngoại

who are struggling with where should I be,

người mà đang đấu tranh với việc về hay ở

should I move back,

Tôi nên về

should I stay?

hay ở lại?

You know, just jump.

Bạn biết đấy, hãy về.

The continent needs you.

Châu lục này cần bạn.

And I can't emphasize that enough, you know.

Và tôi không thể nhấn mạnh hơn điều đó.

I walked away from a job with one of the top firms in D.C.,

Tôi đã từ bỏ công việc với 1 trong những công ty hàng đầu D.C

Covington and Burling, six figures.

Convinton và Burling, lương 6 con số

With two paychecks, or three paychecks,

Với 2 hoặc 3 tờ check

I could solve a lot of my family's problems.

Tôi có thể giải quyết nhiều việc của gia đình

But I walked away from that, because my passion was here,

Nhưng tôi đã bỏ đi, bởi vì đam mê của tôi ở đây,

and because I wanted to do things that were fulfilling.

và bởi tôi muốn thỏa mãn đam mê.

And because I'm needed here, you know?

Và bởi vì mọi người cần tôi, bạn biết đấy

I probably can win a prize for the most ways

Tôi có thể giành được 1 giải thưởng

to use a Harvard Law School degree

bẳng cách dùng bằng cử nhân luật đại học Harvard

because of all the things I'm doing.

bởi vì những thứ tôi đang làm.

One is because I'm pretty aggressive,

Một là tôi khá là năng nổ

and I try and find, you know, opportunities.

và tôi cố gắng, tìm kiếm cơ hội

But there is such a need, you know?

Nhưng có một thứ gọi là nhu cầu

I'm a corporate lawyer most of the time

Phần lớn thời gian,

for an organization called Enablis

tôi là luật sư cho tập đoàn tên là Enalis

that supports entrepreneurs in South Africa.

hỗ trợ doanh nhân ở Nam Phi.

We're now moving into East Africa.

Chúng tôi hiện chuyển tới Đông Phi

And we give them business development services,

Và chúng tôi cung cấp cho họ dịch vụ phát triển kinh doanh,

as well as financing loan and equity.

cũng như cho vay vốn và vốn chủ sở hữu

I've also set up a project in Kenya,

Tôi cũng thực hiên 1 dự án ở Kenya,

and what we do is we track the performance

công việc của tôi là theo dõi

of Kenyan MPs.

hoạt động của MPs Kenya

My partner, M, who's a tech guru, hacked WordPress.

Cộng sự của tôi, M, người rất giỏi công nghệ, hack WordPress

It costs us, like, 20 dollars a month just for hosting.

Chúng tôi tốn $20 1 tháng chỉ để tổ chức

Everything else on there is a labor of love.

Mọi thứ khác đều dựa trên tình yêu.

We've manually entered all the data there.

Chúng tôi nhập dữ liệu 1 cách thủ công

And you can get profiles of each MP,

Và bạn có thể lấy hồ sơ của mỗi MP

questions they've asked in parliament.

câu hỏi họ hỏi ở nghị viện

We have a comment function,

Chúng tôi có chức năng bình luận,

where people can ask their MPs questions.

mọi người có thể hỏi các MP câu hỏi.

There are some MPs who participate,

Có vài MP tham gia,

and come back and ask.

quay lại và hỏi.

And basically, we started this because we were tired

Chúng tôi làm thế này bởi vì chúng tôi

of complaining about our politicians.

mệt mỏi phàn nàn về các chính trị gia.

You know, I believe that accountability stems from demand.

Tôi tin rằng trách nhiệm bắt nguồn từ nhu cầu.

You're not just going to be accountable

Bạn sẽ không trở nên có trách nhiệm

out of the goodness of your heart.

vì trái tim mách bảo.

And we as Africans need to start challenging our leaders.

Và chúng ta là người châu phi cần chất vấn các vị lãnh đạo

What are they doing?

Bọn họ đang làm những gì?

You know, they're not going to change

Bạn biết đấy, họ sẽ

just out of nowhere.

không thay đổi nếu không có lý do.

So we need new policies, we need --

Vì vậy chúng ta cần chính sách mới,

where's that coming from, you know?

điều đó đến từ đâu?

Another thing is that these leaders

1 điều nữa đó là những vị lãnh đạo này

are a reflection of our society.

phản ánh thực trạng xã hội

We talk about African governments

Chúng ta nói về chính phủ châu Phi

like they've been dropped from Mars, you know?

như kiểu họ từ sao Hỏa tới, bạn biết đấy

They come from us.

Bọn họ đến từ chúng ta.

And what is it about our society that is generating leaders that we don't like?

Và tại sao chúng ta lại đưa lên những lãnh đạo mà ta không thích?

And how can we change that?

Và làm sao để thay đổi điều đó?

So Mzalendo was one small way we thought we could start

Mzalendo là 1 cách mà chúng tôi nghĩ mình có thể bắt đầu để

inspiring people to start holding their leaders accountable.

truyền cảm hứng mọi người muốn lãnh đạo có trách nhiệm

Where do we go from here?

Chúng tôi đi đâu từ đây?

I believe in the power of ideas.

Tôi tin vào sức mạnh của những ý tưởng

I believe in the power of sharing knowledge.

vào sức mạnh của việc chia sẽ kiến thức

And I'd ask all of you, when you leave here, please just share,

Và tôi muốn tất cả các bạn, khi rời đi, hãy chia sẻ

and keep the ideas that you've gotten out of here going,

và lưu lại những ý tưởng bạn có được ở đây

because it can make a difference.

bởi vì điều đó có thể làm nên khác biệt

The other thing I want to urge you to do

Ngoài ra, điều tôi muốn thúc giục các bạn

is take an interest in the individual.

là hãy quan tâm đến cá nhân.

I've had lots of conversations about things I think

Tôi có rất nhiều cuộc đối thoại về mọi thứ mà tôi nghĩ

need to be happening in Africa.

là cần phải xảy ra ở châu Phi

People are like, "OK, if you don't do aid,

Mọi người kiểu " Tôi không làm viện trợ

I'm a bleeding heart liberal, what can I do?"

Tôi là 1 người tự do với trái tim rỉ máu, tôi nên làm gì?

And when I talk about my ideas, they're like,

Và khi tôi nói về những ý tưởng

"BBut it's not scalable, you know.

họ kiểu" Nhưng điều đó không thể nhân rộng

Give me something I can do with Paypal."

cho tôi thứ gì mà tôi có thể làm với Paypal"

It's not that easy, you know?

Điều đó không dễ , bạn biết đấy

And sometimes just taking an interest in the individual,

Và nhiều lúc quan tâm đến các cá nhân

in the fellows you've met, and the businesspeople you've met,

đến những người bạn hay doanh nhân bạn gặp

it can make a huge difference, especially in Africa,

có thể tạo ra thay đổi lớn, đặc biệt ở châu Phi

because usually the individual in Africa

bởi vì thường những cá nhân ở châu Phi

carries a lot of people behind them.

mang theo rất nhiều người ở sau họ

Practically. I mean, when I was a first-year student in law school,

Thực tế, khi tôi là sinh viên năm nhất trường luật

my mom's business had collapsed, so I was supporting her.

Việc kinh doanh của mẹ tôi thất bại tôi đã giúp đỡ bà

My sister was struggling to get through undergrad.

Chị gái tôi gặp khó khăn ở đại học

I was helping her pay her tuition.

Tôi giúp chị trả học phí

My cousin ran out of school fees, and she's really smart.

Em họ tôi không có tiền đóng học, và nó rất thông minh

I was paying her school fees.

tôi đã giúp nó

A cousin of mine died of AIDS, left an orphan,

Anh họ tôi chết vì AIDS để lại 1 đứa con

so we said, well, what are we going to do with her?

Chúng tôi tự hỏi nên làm gì với nó?

You know, she's now my baby sister.

Và bây giờ nó là em gái tôi

And because of the opportunities that were afforded to me,

Và bởi vì những cơ hội tôi có

I am able to lift all those people.

mà tôi có thể giúp đỡ mọi người

So, don't underestimate that.

Vì vậy tôi không đánh giá thấp điều đó.

An example. This man changed my life.

1 ví dụ. Người đàn ông này thay đổi cuộc đời tôi

He's a professor. He's now at Vanderbilt.

Ông là 1 giáo sư, giờ đang ở Vanderbilt

He's an undergrad professor, Mitchell Seligson.

Ông là 1 giáo sư đại học, Mitchell Seligson

And because of him, I got into Harvard Law School,

Nhờ ông mà tôi được học trường luật Harvard

because he took an interest.

bởi ông quan tâm.

I was taking a class of his, and he was just like,

Tôi theo học 1 lớp, và ông kiểu

this is an overeager student,

đây là 1 học sinh nhiệt huyết

which we don't normally get in the United States,

mà chúng ta không thường thấy ở Mỹ

because everyone else is cynical and jaded.

vì mọi học sinh khác luôn hoài nghi và mệt mỏi

He called me to his office and said,

Ông ấy gọi tôi tới văn phòng hỏi

"What do you want to do when you grow up?"

" Lớn lên em muốn làm gì?"

I said, "I want to be a lawyer."

Tôi nói " em muốn trờ thành luật sư"

And he was like, "Why? You know,

Ông hỏi " Tại sao?

we don't need another lawyer in the United States."

chúng ta không cần 1 luật sư ở Mỹ"

And he tried to talk me out of it,

ông cố khuyên tôi từ bỏ

but it was like, "OK, I know nothing about applying to law school,

nhưng kiểu " Tôi không biết gì về xin vào trường luật ,

I'm poli-sci Ph.D.

Tôi là tiến sĩ khoa học chính trị

But, you know, let's figure out what I need you to do,

nhưng hãy xem tôi cần làm gì,

what I need to do to help you out."

để giúp em"

It was like, "Where do you want to go?"

Kiểu như " Em muốn học ở đâu?"

And to me at that time university --

Với tôi lúc đó

I was at University of Pitts for undergrad,

tôi đang học ở đại học Pitts

and that was like heaven, OK,

và nơi đó giống thiên đường

because compared to what could have been in Kenya.

so với Kenya.

So I'm like, "Yeah, I'm just applying to Pitt for law school."

Và tôi nói" Em vừa xin học trường luật Pitt"

He was like, "Why? You know, you're smart,

Ông ấy nói" Tại sao ? Em thông minh,

you have all these things going for you."

em có tố chất "

And I'm like, "Because I'm here and it's cheap,

Tôi trả lời " Bởi vì em đang ở đây và

and you know, I kind of like Pittsburgh."

nó rẻ, em cũng thích Pittsburgh nữa"

Like, that's the dumbest reason I've ever heard

Đó là lí do ngớ ngẩn nhất mà tôi từng nghe

for applying to law school.

xin nhập học trường luật

And, you know, so he took me under his wing, and he encouraged me.

thế là ông giúp đỡ và động viên tôi

And he said, "Look, you can get into Harvard,

Ông nói" này em có thể vào được Harvard,

you're that good, OK?

em rất giỏi, OK?

And if they don't admit you, they're the ones who are messed up."

Và nếu họ không nhận em, thì bọn họ có vấn đề"

And he built me up, you know?

Ông ấy tạo nên con người tôi

And this is just an illustration.

Và đây chỉ là 1 ví dụ.

You can meet other individuals here.

Bạn có thể gặp những cá nhân khác ở đây.

We just need a push.

Chỉ cần sự thúc đẩy.

That's all I needed was a push to go to the next level.

Tất cả những gì tôi cần là 1 cú hích để chạm tới trình độ tiếp.

Basically, I want to end with my vision for Africa, you know?

Cơ bản, tôi muốn kết thúc với viễn tưởng về châu Phi .

A gentleman spoke yesterday about the indignity

Hôm qua, 1 quý ông nói chúng ta hèn hạ

of us having to leave the continent

vì đã rời khỏi châu lục

so that we can fulfill our potential.

để thể hiện tiềm năng của mình.

You know, my vision is that my daughter,

Viễn tưởng của tôi đó là con gái tôi

and any other African child being born today,

và những đứa trẻ châu Phi sinh ra ngày nay

can be whoever they want to be here,

có thể trở thành người mà chúng muốn ở đây

without having to leave.

mà không phải bỏ đi.

And they can have the possibility of transcending

Và chúng có khả năng vượt lên

the circumstances under which they were born.

hoàn cảnh mà chúng được sinh ra.

That's one thing you Americans take for granted, you know?

Đó là 1 điều người Mỹ không để ý tới

That you can grow up, you know, not so good circumstances,

Đó là bạn có thể lớn lên, trong hoàn cảnh không được tốt

and you can move.

và bạn có thể chuyển đi

Just because you are born in rural Arkansas, whatever,

Chỉ vì bạn sinh ra ở vùng nông thôn Arkansas hay nơi nào đó

that doesn't define who you are.

không nói lên được bạn là ai.

For most Africans today, where you live, or where you were born,

Đối với nhiều người châu Phi, nơi bạn sống hay nơi bạn sinh ra

and the circumstances under which you were born,

và hoàn cảnh lúc sinh ra

determine the rest of your life.

quyết định toàn bộ cuộc đời bạn.

I would like to see that change,

Tôi muốn thấy sự thay đổi

and the change starts with us.

và nó bắt đầu từ chúng ta.

And as Africans, we need to take responsibility for our continent.

Là 1 người châu Phi, chúng ta cần có trách nhiệm với châu lục của mình.

Thank you.

Cám ơn.

(Applause)

(vỗ tay)