How we can stop Africa's scientific brain drain | Kevin Njabo

Translator: Nghi Bùi Reviewer: Gia Bảo Nguyễn

Nhiều người trong số chúng ta quan tâm đến sự phát triển bền vững

và kế sinh nhai của người dân địa phương

với nhiều lý do riêng tư.

So many of us who care about sustainable development

Tôi lớn lên ở Cameroon,

một đất nước xinh đẹp, với hệ sinh thái phong phú và đa dạng

and the livelihood of local people

do so for deeply personal reasons.

nhưng lại bị đày đọa bởi quản lý kém, môi trường bị tàn phá, và nghèo đói.

I grew up in Cameroon,

a country of enchanting beauty and rich biodiversity,

Khi tôi còn bé, tôi cũng như nhiều đứa trẻ ở vùng Châu Phi Hạ Sahara ngày nay,

but plagued by poor governance, environmental destruction, and poverty.

tôi thường xuyên mắc phải bệnh sốt rét.

Tới bây giờ, vẫn có hơn một triệu người chết vì bệnh sốt rét mỗi năm,

As a child, like we see with most children in sub-Saharan Africa today,

mà chủ yếu là trẻ em dưới 5 tuổi,

I regularly suffered from malaria.

với 90 phần trăm ca tử vong xảy ra ở vùng Châu Phi Hạ Sahara.

To this day, more than one million people die from malaria every year,

Khi tôi 18 tuổi, tôi rời Cameroon

mostly children under the age of five,

để theo đuổi nhiều cơ hội học tập tốt hơn.

with 90 percent occurring in sub-Saharan Africa.

Hồi ấy, chỉ có một trường đại học duy nhất ở Cameroon,

When I was 18, I left Cameroon

nhưng người hàng xóm Nigeria, lại có nhiều cơ hội

in search of better educational opportunities.

cho công dân Cameroon gốc Anh được đào tạo ở nhiều lĩnh vực.

At the time, there was just one university in Cameroon,

Vì thế mà tôi sang bên đấy.

but Nigeria next door offered some opportunities

Nhưng để có công ăn việc làm,

for Cameroonians of English extraction to be trained in various fields.

khi tôi vừa tốt nghiệp ngành Môi trường học,

lại là một vấn đề lớn hơn.

Rồi tôi rời khỏi Châu Phi

So I moved there,

khi tôi nhận được một suất học bổng nghiên cứu sinh của Đại học Boston.

but practicing my trade,

upon graduation as an ecologist in Nigeria,

was an even bigger challenge.

So I left the continent

Thật sự rất đau lòng khi phải chứng kiến

when I was offered a scholarship to Boston University for my PhD.

với mọi thử thách,

với mọi tài năng,

và với mọi năng lực mà khắp toàn bộ Châu Phi có được,

chúng ta lại thường giải quyết vấn đề

It is disheartening to see that,

with all our challenges,

bằng cách mời các chuyên gia phương Tây ở lại đây trong khoảng thời gian ngắn,

with all the talents,

with all the skills we have in Africa as a continent,

trong khi lại xuất khẩu nhiều nhân tài ra khỏi Châu Phi,

we tend to solve our problems

và xem Châu Phi như một châu lục luôn luôn cần viện trợ.

by parachuting in experts from the West for short stays,

exporting the best and brightest out of Africa,

Sau khi tốt nghiệp đại học Boston, tôi tham gia vào một nhóm nghiên cứu

and treating Africa as a continent in perpetual need of handouts.

của viện Môi trường và Phát triển Bền Vững trực thuộc đại học California

vì viện có nhiều đột phá trong nghiên cứu

After my training at Boston University,

I joined a research team

và phát triển nhiều chính sách và hoạt động

at the University of California's

cải thiện đời sống của hàng triệu người trên thế giới,

Institute of the Environment and Sustainability

because of its reputation for groundbreaking research

kể cả ở các nước đang phát triển.

Thực nghiệm cho thấy cứ 1 người lao động Châu Phi lành nghề trở về nhà,

and the development of policies and programs

that save the lives of millions of people the world over,

9 công việc mới sẽ ra đời trong khu vực kinh tế chính thức và phi chính thức.

including in the developing world.

And it has been shown

Để có một Châu Phi phát triển bền vững,

that for every skilled African that returns home,

nine new jobs are created in the formal and informal sectors.

chúng tôi đang dẫn một dự án hợp tác để xây dựng Viện nghiên cứu Lưu vực Congo,

So as part of our program, therefore, to build a sustainable Africa together,

nơi mà người dân Châu Phi có thể làm việc cùng chung với các nhà nghiên cứu quốc tế,

we are leading a multi-initiative to develop the Congo Basin Institute,

nhưng họ tự tìm phương án cho các vấn đề của chính mình.

a permanent base

where Africans can work in partnership with international researchers,

Chúng tôi đang đi theo hướng tiếp cận liên ngành để cho thấy

but working out their own solutions to their own problems.

các trường đại học, tổ chức phi chính phủ và doanh nghiệp tư nhân

có thể hợp tác cùng phát triển trên phạm vi quốc tế.

We are using our interdisciplinary approach to show how universities,

Vậy thay vì mời các chuyên gia phương Tây ở lại đây chỉ trong thời gian ngắn,

NGOs and private business

chúng tôi đang gầy dựng sự hiện diện lâu dài ở Châu Phi,

can partner in international development.

đây là một cửa hàng một điểm đến cho logistics, nơi sinh ra

So instead of parachuting in experts from the West for short stays,

và phát triển của nhiều dự án hợp tác

we are building a permanent presence in Africa,

giữa các nhà nghiên cứu Châu Phi và quốc tế.

a one-stop shop for logistics, housing

Điều này đã tạo điều kiện cho nhiều học sinh như Michel

được đào tạo chất lượng cao ở Châu Phi.

and development of collaborative projects

between Africans and international researchers.

Michel đang làm việc trong phòng thí nghiệm của viện

So this has allowed students like Michel

để nghiên cứu về ảnh hưởng của biến đổi toàn cầu lên côn trùng,

to receive high-quality training in Africa.

và em ấy đã có học bổng nghiên cứu sinh hậu tiến sĩ rồi,

Michel is currently working in our labs

điều đó sẽ giúp em ấy ở lại trên châu lục của mình.

to investigate the effects of climate change on insects, for his PhD,

Nhờ chương trình hỗ trợ cộng đồng của chúng tôi,

and has already secured his post-doctorate fellowship

tiến sĩ Gbenga Abiodun, một nhà khoa học trẻ người Nigeria,

that will enable him to stay on the continent.

có thể làm việc nghiên cứu sinh hậu tiến sĩ

Also through our local help program,

cùng với Tổ chức Phát triển Nghề nghiệp

Dr. Gbenga Abiodun, a young Nigerian scientist,

của đại học Western Cape ở Nam Phi

và với đại học California cùng một lúc,

can work as a post-doctoral fellow

họ đang nghiên cứu ảnh hưởng của dao động và biến đổi khí hậu

with the Foundation for Professional Development

in the University of Western Cape in South Africa

lên đường lây nhiễm của sốt rét ở Châu Phi.

Hiện tại Gbenga đang xây dưng mô hình

and the University of California at the same time,

investigating the effects of climate variability and change

mà sẽ được dùng như một hệ thống cảnh báo sớm

để dự đoán đường truyền sốt rét ở Châu Phi.

on malaria transmission in Africa.

Indeed, Gbenga is currently developing models

Thay vì xuất khẩu nhân tài ra khỏi Châu Phi,

that will be used as an early warning system

chúng tôi đang nuôi dưỡng và khuyến khích họ ngay tại Châu Phi.

to predict malaria transmission in Africa.

Tôi có một ví dụ: Như tôi,

So rather than exporting our best and brightest out of Africa,

Tiến sĩ Eric Fokam được đào tại ở Mỹ.

we are nurturing and supporting local talent in Africa.

Khi ông trở về Cameron, khoản tài trợ ông nhận được khá ít ỏi,

For example, like me,

và ông cho rằng nó cực kì khó khăn

Dr. Eric Fokam was trained in the US.

để thực hành và trau dồi kiến thức chuyên ngành của mình.

He returned home to Cameroon, but couldn't secure the necessary grants,

Vậy nên khi tôi gặp Eric,

and he found it incredibly challenging

ông ấy đang rất muốn trở về lại Mỹ.

to practice and learn the science he knew he could.

Nhưng chúng tôi đã thuyết phục ông hợp tác với Viện nghiên cứu Lưu vực Congo.

So when I met Eric,

Phòng thí nghiệm của ông ở Buea hiện có hơn 6 khoản trợ cấp cho nghiên cứu hợp tác

he was on the verge of returning to the US.

But we convinced him to start collaborating

với nhiều nhà nghiên cứu từ Mỹ và Châu Âu

with the Congo Basin Institute.

cho 14 sinh viên vừa tốt nghiệp đại học, chín trong số đó là phụ nữ,

Today, his lab in Buea has over half a dozen collaborative grants

họ đang tạo ra đột phá trong nghiên cứu

with researchers from the US and Europe

về đa dạng sinh học tác động bởi biến đổi khí hậu,

sức khỏe con người và dinh dưỡng.

supporting 14 graduate students, nine of them women,

(vỗ tay)

all carrying out groundbreaking research

understanding biodiversity under climate change,

Vậy thay vì cứ nghĩ rằng Châu Phi luôn cần viện trợ,

human health and nutrition.

(Applause)

chúng tôi đang dùng hướng tiếp cận liên ngành

để thúc đẩy người dân Châu Phi tự đi tìm giải pháp.

So rather than buy into the ideas of Africa taking handouts,

Ngay lúc này, chúng tôi đang làm việc với nhiều cộng đồng địa phương và học sinh,

we are using our interdisciplinary approach

một doanh nhân từ Mỹ,

to empower Africans to find their own solutions.

cũng như các nhà khoa học từ Mỹ và Châu Phi

Right now, we are working with local communities and students,

để tìm cách phát triển trồng cây gỗ mun, loại gỗ cứng nổi tiếng của Châu Phi.

a US entrepreneur,

scientists from the US and Africa

Gỗ mun, như nhiều loại gỗ cứng Châu Phi, đang bị khai thác quá mức,

to find a way to sustainably grow ebony, the iconic African hardwood.

nhưng chúng ta biết rất ít về tập tính sinh thái của chúng,

cách các hạt giống được phát tán,

cũng như tại sao chúng có thể sống từ 8 đến 200 năm.

Ebonies, like most African hardwood, are exploited for timber,

but we know very little about their ecology,

Đây là Arvin,

what disperses them,

một nghiên cứu sinh trẻ đang làm việc cho chúng tôi,

how they survive in our forest 80 to 200 years.

em đang tiến hành một quy trình nuôi cấy mô tiến bộ hàng đầu.

This is Arvin,

a young PhD student working in our labs,

Arvin đang cầm trong tay

cây gỗ mun đầu tiên được sinh ra hoàn toàn từ mô tế bào.

conducting what is turning out to be some cutting-edge tissue culture work.

Đây là một thứ độc lạ ở Châu Phi.

Arvin is holding in her hands

Bây giờ chúng ta có thể sản xuất gỗ Châu Phi

the first ebony tree that was produced entirely from tissues.

từ nhiều mô thực vật khác nhau:

lá, thân, rễ,...

This is unique in Africa.

chúng tôi còn có thể nuôi cấy từ hạt,

We can now show that you can produce African timber

đó là một điều rất khó để làm.

from different plant tissues --

leaves, stems, roots --

(Vỗ tay)

in addition from generating them from seeds,

Các học sinh khác có thể lấy nhiều mẫu giống cây mun

which is a very difficult task.

mà Arvin trồng trong phòng thí nghiệm,

(Applause)

để thực hiện ghép mô để cho ra cây con,

rồi hợp tác với các cộng đồng địa phương để trồng cây gỗ mun

So other students will take the varieties of ebony

cùng nhiều loại cây ăn quả trong các trang trại của người dân,

which Arvin identifies in our lab,

áp dụng kĩ thuật trồng rừng sản xuất -

graft them to produce saplings,

đó là việc chúng tôi khuyến khích nông dân

and work with local communities to co-produce ebony

tự chọn những giống cây họ muốn trồng trên trang trại của họ.

with local fruit tree species in their various farms

Ngoài cây gỗ mun ra,

using our own tree farm approach,

những giống cây mà các nông dân tự chọn

whereby we invite all the farmers

sẽ được sản xuất bằng kĩ thuật mới của chúng tôi,

to choose their own tree species they want in their farms.

và quyền sử dụng đất trồng được tận dụng tối đa,

So in addition to the ebony,

tức là họ sẽ được hưởng hoa lợi từ các cây trồng ấy

the species which the farmers choose themselves

trong khi họ đợi cho cây gỗ mun trưởng thành.

will be produced using our modern techniques

and incorporated into their land-use systems,

Hiện nay chúng tôi đang trồng 15,000 cây gỗ mun ở Cameroon,

so that they start benefiting from these products

và đây là lần đầu tiên

while waiting for the ebony to mature.

mà gỗ mun không còn bị khai thác từ các khu rừng nguyên sinh nữa.

Today we are planting 15,000 ebony trees in Cameroon,

Đây là mô hình sản xuất cho các cây gỗ cứng Châu Phi,

chúng tôi sẽ áp dụng cái này cho gỗ xoan đào và gỗ giáng hương,

and for the first time,

ebony won't be harvested from the middle of a pristine forest.

cũng là các loại gỗ cứng đắt đỏ.

This is the model for our African hardwoods,

Nếu như những thành tựu này đã tồn tại từ lúc tôi 18 tuổi,

and we are extending this to include sapele and bubinga,

tôi đã không bao giờ rời nước,

other highly prized hardwoods.

nhưng bởi vì những bước tiến của viện nghiên cứu Lưu vực Côngo,

So if these examples existed when I was 18,

tôi đang trở về nước,

và tôi sẽ không về một mình.

I would never have left,

Đi với tôi sẽ là các nhà khoa học,

but because of initiatives by the Congo Basin Institute,

doanh nhân, học sinh phương Tây,

I am coming back,

và kỹ thuật tân tiến từ các trường đại học danh giá của thế giới,

but I'm not coming back alone.

về làm việc và sinh sống ở châu Phi.

I'm bringing with me Western scientists,

entrepreneurs and students,

Nhưng chúng tôi cần mở rông cách tiếp cận ứng biến tốt và tối ưu này.

the best science from the best universities in the world,

to work and to live in Africa.

Chúng tôi hiện đang hợp tác với hơn 6 trường đại học và tổ chức phi chính phủ.

But we all need to scale up this local, powerful and empowering approach.

Chúng tôi dự định mở rộng

phòng nghiên cứu hiện tại của chúng tôi thêm một cơ sở xanh

So far we have half a dozen universities and NGOs as partners.

cũng như xây thêm nhà cửa và các trung tâm hội nghị

nhằm phát huy cách tiếp cận chuyên sâu lâu dài.

We are planning to build

Tôi muốn những điều này sẽ tạo thêm nhiều cơ hội cho các sinh viên Châu Phi,

a green facility that will expand on our existing laboratory space

and add more housing and conference facilities

và mở rộng tầm ảnh hướng của chúng bằng việc tận dụng

to promote a long-term disciplinary approach.

hệ thống liên kết 17 trạm nghiên cứu ở vùng hạ Sahara Châu Phi

I want it to offer more opportunities to young African scholars,

của Viện Nghiên cứu quốc tế Nông nghiệp nhiệt đới.

and would scale it up by leveraging

Thời thế đã bắt đầu thay đổi...

the International Institute of Tropical Agriculture's existing network

và tôi mong nó sẽ tiếp tục thay đổi,

of 17 research stations across sub-Saharan Africa.

để có thể tiếp cận các nước Châu Phi

như Bờ Biển Ngà, Tanzania và Senegal,

The tables are starting to turn ...

and I hope they keep turning,

là một số nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất hiện nay

to reach several African nations

các nước ấy có thể thu hút nhiều vốn đầu tư từ các công ty tư nhân.

like Côte d'Ivoire, Tanzania and Senegal,

among the top fastest growing economies

Chúng tôi muốn các sinh viên Châu Phi được nhận nhiều cơ hội hơn,

that can attract several opportunities for private-sector investment.

và tôi mong sẽ được thấy cái ngày

mà những tài năng kiệt xuất của Châu Phi sẽ ở lại Châu Phi

và được nhận nền giáo dục chất lượng cao

We want to give more opportunities to African scholars,

nhờ vào những bước tiến như của viện nghiên cứu Lưu vực Congo,

and I long to see a day

và khi điều này xảy ra,

when the most intelligent Africans will stay on this continent

Châu Phi đã bắt đầu có thể tự giái quyết vấn đề của mình.

and receive high-quality education

Và trong 50 năm tới, tôi hy vọng sẽ có một diễn giả đứng trên đây

through initiatives like the Congo Basin Institute,

and when that happens,

nói về làm cách nào để chống nạn chảy máu chất xám ở phương Tây

Africa will be on the way to solving Africa's problems.

đổ về làm việc và sinh sống ở châu Phi.

And in 50 years, I hope someone will be giving a TED Talk

(Vỗ tay)

Cảm ơn rất nhiều.

on how to stop the brain drain of Westerners leaving your homes

(Vỗ tay)

to work and live in Africa.

(Applause)

Thank you.

(Applause)