The energy Africa needs to develop -- and fight climate change | Rose M. Mutiso

Transcriber: TED Translators Admin Reviewer: Mirjana Čutura

Translator: TED Translators Admin Reviewer: Trang Phạm

Hãy nghĩ về điều này.

Lượng điện người California dùng cho trò chơi điện tử cao hơn

tổng lượng điện tiêu thụ của cả nước Senegal.

Ngoài ra, trước khi các phòng tập bị đóng cửa do COVID,

Think about this.

Californians use more electricity playing video games

người New York có thể tập luyện trong phòng tập 10 độ C

than the entire country of Senegal uses overall.

vì rõ ràng càng lạnh càng đốt nhiều calo.

Also, before gyms were shut down due to COVID,

Vậy mà, chỉ 3% dân Nigeria có máy điều hòa.

New Yorkers could work out in a 10-degree-Celsius gym

Bạn thấy đó, có khoảng cách đáng kinh ngạc

because the cold apparently burns more calories.

giữa người có năng lượng và người không có năng lượng.

And yet only three percent of Nigerians have air conditioners.

Khắp nơi trên trái đất, đâu cũng thấy bất bình đẳng năng lượng.

As you can see, there's a mind-blowing gap

Hàng tỉ người thiếu năng lượng để xây dựng cuộc sống tốt hơn:

between the energy haves and the energy have-nots.

năng lượng giá phải chăng, dồi dào và đáng tin cậy

And across the globe, we have incredible energy inequality.

để điều hành kinh doanh mà không bị cúp điện mỗi ngày,

Billions of people simply lack enough energy to build a better life:

để bảo quản lương thực khỏi thối rữa,

affordable, abundant and reliable energy

để chạy những thiết bị y tế cứu sinh,

to run their businesses without daily blackouts,

để làm việc tại nhà và gọi điện qua Zoom với đồng nghiệp,

to preserve their crops from rotting,

để chạy tàu hỏa và nhà máy,

to power lifesaving medical equipment,

về cơ bản, để phát triển và giàu mạnh

to work from home and do Zoom calls with their colleagues,

và để tiếp cận cả chân giá trị lẫn cơ hội.

to run trains and factories,

Những nước giàu có loại năng lượng đó,

basically, to grow and to prosper

trong khi hầu hết các nước ở châu Phi, và nhiều nơi khác thì hoàn toàn không.

and to access both dignity and opportunity.

Hàng tỉ người đó

Rich countries have that kind of energy,

đang ngày càng tụt lại phía sau so với toàn bộ thế giới.

whereas most countries in Africa, and many elsewhere simply don't.

Không những xem năng lượng dồi dào là điều hiển nhiên,

nước giàu còn xem nhẹ một thứ nữa:

And those billions of people

đó là mọi người phải chống biến đổi khí hậu theo cùng một cách.

are falling further and further behind the rest of the world.

In addition to taking their energy abundance for granted,

Đối phó biến đổi khí hậu

sẽ cần một quá trình chuyển đổi nhanh sang các nguồn năng lượng ít cacbon.

the wealthy take something else for granted:

that everyone should fight climate change exactly the same way.

Vậy mà, khí thải tiếp tục tăng từ năm này qua năm khác,

Tackling climate change

will require an accelerated transition to low-carbon energy sources.

đe dọa phá vỡ ngân sách cacbon eo hẹp.

Đó là điều tôi muốn nói hôm nay.

And yet, emissions continue to climb year after year,

Ngân sách cacbon là dự toán tổng lượng khí thải

threatening to blow our tight carbon budget.

mà bầu khí quyển trái đất có thể an toàn hấp thụ.

Trước áp lực không được vượt quá ngân sách cacbon này,

That's what I want to talk about today.

The carbon budget is an estimation of the total emissions

thế giới đang nhìn vào Châu Phi với con mắt đầy mâu thuẫn.

that our planet's atmosphere can safely absorb.

Một mặt, họ muốn chúng tôi phát triển,

Faced with an imperative to not explode this carbon budget,

vượt lên khỏi đói nghèo khổ cực,

the world is looking at Africa in a completely contradictory way.

xây dựng tầng lớp trung lưu,

sở hữu xe hơi và điều hòa và những tiện nghi hiện đại khác

On one side, it wants us to grow,

to emerge from abject poverty,

vì sau cùng, Châu Phi là thị trường toàn cầu tiếp theo.

to build a middle class,

to own cars and air conditioners and other modern amenities

Mặt khác,

vì nóng lòng muốn thể hiện hành động chống biến đổi khí hậu,

because after all, Africa is the next global market.

những nước giàu phương Tây

ngày càng chỉ đầu tư tài trợ cho các nguồn năng lượng tái tạo,

On the other side,

because they are anxious to demonstrate action on climate change,

rõ ràng muốn bảo châu Phi và các nước nghèo khác

hoặc là phải phát triển không cacbon

rich countries in the West

are increasingly restricting their funding to only renewable energy sources,

hoặc là phải hạn chế hoàn toàn tham vọng phát triển.

effectively telling Africa and other poor nations

Hiển nhiên châu Phi cần phát triển.

Đó là điều không bàn cãi.

to either develop with no carbon

Hôm nay tôi muốn phản biện rằng châu Phi phải được ưu tiên

or to limit their development ambitions altogether.

khi nói phần còn lại trong ngân sách cacbon.

Africa obviously needs to develop.

Nói cách khác,

That's non-negotiable.

Châu Phi phải được cho phép thải ra nhiều cacbon hơn trong thời gian ngắn

And I want to make the case today that Africa must be prioritized

when it comes to what's left in the carbon budget.

để có thể phát triển,

còn thế giới giàu phải cắt giảm mạnh khí thải của họ.

In other words,

Africa must be allowed to, yes, produce more carbon in the short term

Châu Phi có quyền được khao khát

nền thịnh vượng như bao người hằng muốn.

so we can grow,

while the rich world needs to drastically cut their emissions.

Chúng tôi xứng đáng nhận được cơ hội tương tự trong việc làm,

Africans have a right to aspire

trong giáo dục,

trong chân giá trị và cơ hội.

to the same prosperity that everyone else enjoys.

Chúng tôi cũng hiểu rất rõ

And we deserve the same chance at a job,

rằng cả thế giới cần hướng tới tương lai không cacbon.

at an education,

at dignity and opportunity.

Điều này nghe có lẽ mâu thuẫn nhưng hãy xét ba luận điểm sau.

We also understand very well

that the entire world needs to get to a zero-carbon future.

Đầu tiên, châu Phi không phải thủ phạm của biến đổi khí hậu.

Châu Phi là nạn nhân.

This might sound contradictory, but consider these three points.

Châu Phi và hơn một tỉ dân của mình

thuộc nhóm dễ bị ảnh hưởng nhất do biến đổi khí hậu trái đất,

First, Africa isn't the culprit of climate change.

chịu nhiều tác động của thời tiết cực đoan, hạn hán và nắng nóng.

It's a victim.

Africa and its more than one billion people

Thế mà, nếu nhìn vào lượng khí thải cacbon

are among the most vulnerable to climate change on the planet,

của toàn bộ lục địa châu Phi,

facing the worst impacts of extreme weather, drought and heat.

48 quốc gia châu Phi cộng lại

chỉ chịu trách nhiệm cho chưa đầy 1% lượng khí CO2 tích tụ trong khí quyển.

And yet, if you look at the carbon footprint

of the entire African continent,

Kể cả nếu mỗi một người dân ở Châu Phi cận Sahara

48 African countries combined

are responsible for less than one percent of accumulative carbon dioxide

tăng gấp ba lượng điện tiêu thụ cả đêm,

in the atmosphere.

và nếu toàn bộ nguồn năng lượng mới đều đến từ nhà máy khí đốt tự nhiên,

Even if every one of the one billion people in sub-Saharan Africa

chúng tôi ước tính lượng CO2 Châu Phi góp thêm

tripled their electricity consumption overnight,

sẽ chỉ bằng 1% tổng lượng khí thải toàn cầu.

and if all of that new power came from natural gas-fired plants,

Thứ hai,

we estimate that the additional CO2 that Africa would add

Châu Phi cần thêm năng lượng để chống biến đổi khí hậu,

không phải ít hơn.

Vì dễ bị ảnh hưởng do khí hậu,

would equal to just one percent of total global emissions.

cuộc chiến khí hậu của Châu Phi cần tính thích nghi và tính linh hoạt,

Second, Africa needs more energy to fight climate change, not less.

mà thích nghi khí hậu tốn nhiều năng lượng.

Because of its climate vulnerability,

Để đối phó thời tiết cực đoan,

Africa's climate fight is about adaptation and resilience,

Châu Phi cần cơ sở hạ tầng kiên cường hơn.

Đó là đê chắn sóng, đường cao tốc, tòa nhà an toàn và nhiều hơn nữa.

and climate adaptation is energy-intensive.

To respond to extreme weather,

Đối phó với hạn hán,

Africans will need more resilient infrastructure.

Châu Phi sẽ cần đến hệ thống tưới tiêu cho nông nghiệp,

We're talking seawalls, highways, safe buildings and more.

và nhiều người sẽ cần khử muối để có nước sạch.

Và để sống sót với nhiệt độ tăng cao,

To cope with drought,

Châu Phi sẽ cần kho lạnh và máy điều hòa

Africans will need pumped irrigation for their agriculture,

trong hàng trăm triệu ngôi nhà,

and many will need desalination for fresh water.

văn phòng, nhà kho, nhà máy, trung tâm dữ liệu và những nơi tương tự.

And to survive soaring temperatures,

Africans will need cold storage and ACs

Đây đều là các hoạt động tốn nhiều năng lượng.

in hundreds of millions of homes,

Nếu giảm thiểu thất bại,

offices, warehouses, factories, data centers and the like.

các nước giàu sẽ phải dùng phương án B cho biến đổi khí hậu đó là thích nghi.

Châu Phi cần và xứng đáng có được khả năng thích nghi tương tự.

These are all energy-intensive activities.

If we fail at mitigation,

Thứ ba,

the rich countries' plan B for climate change is to simply adapt.

áp đặt giảm thiểu lên các quốc gia nghèo đang làm gia tăng bất bình đẳng kinh tế.

Africans need and deserve that same capacity for adaptation.

Ta đang tạo ra Apartheid năng lượng.

Third,

Ở mảng năng lượng và phát triển toàn cầu,

imposing mitigation on the world's poor is widening economic inequality.

tôi thường nghe nói,

“Do khí hậu nên ta không thể giúp mọi người có cuộc sống như chúng ta.”

We're creating energy apartheid.

Working in global energy and development,

Quan điểm đó còn tồi tệ hơn bảo trợ.

I often hear people say,

Một kiểu phân biệt chủng tộc,

"Because of climate, we just can't afford for everyone to live our lifestyles."

và nó đang tạo ra hệ thống năng lượng toàn cầu hai tầng,

với năng lượng dồi dào cho nước giàu

That viewpoint is worse than patronizing.

và đèn mặt trời bé xíu cho Châu Phi.

It's a form of racism,

Thị trường toàn cầu cho khí đốt tự nhiên là một ví dụ điển hình.

and it's creating a two-tier, global energy system

with energy abundance for the rich

Các công ty lớn phương Tây đang tích cực mở rộng mỏ khí đốt

and tiny solar lamps for Africans.

tại các nước Châu Phi

The global market for natural gas is a great example of this.

để điều hành công nghiệp và sản xuất điện tại Châu Á hay Châu Âu.

Large Western companies are actively developing gas fields

Vậy mà, khi các nước châu Phi này muốn xây nhà máy điện tại nước mình

in African countries

để dùng khí đốt cho dân mình,

to run industry and generate electricity in Asia or in Europe.

cộng đồng tài chính và phát triển phương Tây nói,

And yet, when these same African countries want to build power plants at home

“Không, không tài trợ.”

Đây là điều trớ trêu.

to use gas for their own people,

Nhiều quốc gia nghèo đã vượt xa phương Tây

the Western development and finance communities say,

trong việc chuyển dịch sang hệ thống năng lượng ít cacbon.

"No, we won't fund that."

Kenya, quê hương tôi, chúng tôi tạo ra phần lớn điện năng không cacbon.

And here's the irony.

Many poor countries are already far ahead of the West

Những nguồn tái tạo như địa nhiệt, nước và gió

when it comes to transitioning to a low-carbon energy system.

In Kenya, where I'm from, we generate most of our electricity carbon-free.

cung cấp gần 80% điện năng cho chúng tôi.

Tại Mỹ, con số này chỉ có 17%.

Renewable sources such as geothermal, hydro and wind

Để tôi nhắc lại ý chính.

Ai cũng phải tiến tới một tương lai không cacbon.

provide nearly 80 percent of our electricity.

Trong quá trình chuyển giao,

In the US, that figure is only 17 percent.

Châu Phi và các nước nghèo khác xứng đáng được hưởng công bằng

So let me repeat my points.

Everyone must get to a zero-carbon future.

của phần còn lại của ngân sách cacbon thế giới.

Để cạnh tranh kinh tế,

In the transition,

Africa and other poor nations deserve to get the balance

để thích nghi khí hậu,

để ổn định toàn cầu,

để công bằng kinh tế,

of what's remaining in the world's carbon budget.

các nước giàu và phát thải nhiều

For economic competitiveness,

phải đề cao trách nhiệm để đi đầu trong việc khử cacbon,

for climate adaptation,

for global stability

bắt đầu với chính nền kinh tế của họ.

and for economic justice,

rich and high-emitting countries

Chúng ta đều có trách nhiệm chung để xoay chuyển cục diện biến đổi khí hậu.

must uphold their responsibility to lead on decarbonization,

starting in their own economies.

Nếu thất bại,

đó không phải vì Senegal hay Kenya hay Benin hay Mali đã quyết định xây

We all have a collective responsibility to turn the tide on climate change.

một số nhà máy điện khí đốt tự nhiên

If we fail,

để mang lại cơ hội kinh tế cho người dân nước mình.

it won't be because Senegal or Kenya or Benin or Mali decided to build

Cảm ơn.

a handful of natural gas power plants

to provide economic opportunity for their people.

Thank you.