Let Your Garden Grow Wild | Rebecca McMackin | TED

Çeviri: Furkan Yazan Gözden geçirme: Şebnem Altundaş

So full disclosure,

Evet kabul ediyorum.

I am the nerdiest gardener you are ever going to meet.

Görüp görebileceğiniz en inek bahçıvan benim.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Technically, I'm an ecological horticulturalist,

Teknik olarak,

aslında bir ekolojik hortikültüristim.

which is a fancy way of saying that I design and manage gardens

Bu da çok güzel bahçeler tasarlayıp

yönetiyorum demenin daha havalı hali.

that are extravagantly beautiful

while also providing habitat for plant populations,

Aynı zamanda

çeşitli bitkiler...

wildlife communities and even soil organisms.

vahşi yaşam toplulukları

ve topraktaki organizmalar için habitat yaratırım.

And you might wonder, isn't that what all gardeners do?

Bahçıvanların yaptığı bu değil mi zaten diye düşenebilirsiniz.

Unfortunately, no.

Ama bunun cevabı hayır.

The vast majority of gardens are ecological deserts, and in fact,

Bahçelerin çoğu ekolojik olarak çöldür.

Gerçekten güzel bahçeler yaratmak için

an incredible amount of environmental damage has been done

in the name of making pretty gardens.

çevreye ciddi hasar verildi.

In the US alone,

Sadece Amerika’da,

we dump over 100 million pounds of insecticides,

her yıl 50 bin tondan fazla

böcek ilacı, bitki öldürücü ve sentetik gübre bahçelere dökülmekte.

herbicides and synthetic fertilizers on our lawns and gardens every year.

There just isn't a garden pretty enough to be worth all of that,

Tüm bu maaliyete değecek güzel bir bahçe dünyada yok.

and the reality is that it's completely unnecessary.

Aslında bunların hepsi gereksiz.

Gardens and landscapes that are absolutely gorgeous

Güzel bahçeler ve peyzajlar

can also help the world around us.

çevreye katkı sağlayabilir.

They can provide food, water,and shelter to wildlife.

Yaban hayatı için yemek, su ve barınak sağlar.

Gardens can and have brought back plants and animals from the brink of extinction.

Nesli tükenme tehlikesi altındaki canlılara yuva olur.

There is a movement happening all over the globe.

Dünyanın takip ettiği yeni bir trend var.

Gardeners, garden designers, landscape architects,

Bahçıvanlar, bahçe tasarımcıları ve peyzaj mimarları,

even entire cities are finding ways to beautify our environment

çevreyi güzelleştirmenin farklı yollarını arıyorlar.

while making space for the animals we share this land with.

Toprağı paylaştığımız canlıları gözeterek bunu yapıyorlar.

I've seen biodiversity return to one of the toughest places to live

Biyoçeşitliliğin yaşanması en zor yerlerden birine döndüğünü gördüm.

on the entire planet:

the middle of New York City,

Tam New York’un ortasına.

(Laughter)

(Kahkahalar)

where I cared for, designed

Yani bahçeler tasarlayıp parklar yaptığım şehre.

and helped build public parks and gardens.

(Applause)

(Alkışlar)

At Brooklyn Bridge Park, where I was director of horticulture,

Brooklyn Bridge Park’ta hortikültürist olarak çalışıyordum.

we took these massive derelict shipping piers out over the water

Bu terk edilmiş dev iskele sütunlarını sudan çıkardık.

between Brooklyn and Manhattan

Brooklyn ve Manhattan’da 35 hektarlık bir parka dönüştürdük.

and turned them into an 85-acre post-industrial public park.

(Applause)

(Alkışlar)

Tasarımını MVVA üstlendi ve yapımı yıllar aldı.

It was designed by MVVA and built out over a decade.

And it's hard to imagine now,

Biliyorum hayal etmesi zor.

but this lush landscape was built on parched concrete.

Ama bu yemyeşil park tamamen betonun üzerine inşa edildi.

This is about as appealing to wildlife as a parking lot.

Yaban hayatı için bu bölge saklı bir cennet gibi.

And yet, just a few years after construction,

Yapımından sadece birkaç yıl sonra

we welcomed migratory birds,

göçmen kuşlar...

nadir böcekler...

rare insects and clouds of butterflies,

ve farklı kelebek türleri gibi

all among millions and millions of park visitors.

milyonlarca canlıyı parkta ağırladık.

When people go to Brooklyn Bridge Park,

İnsanlar, Brooklyn Bridge Park’a

they're usually there to play basketball or have a picnic.

basketbol oynamak veya piknik yapmak için geliyorlar.

They have no idea that they're walking through a monarch habitat

Ama bir kral kelebek ve ateş böceği habitatından

or a firefly sanctuary.

geçtiklerinin farkında değiller.

It just reads as a beautiful park with lots of butterflies

Sadece bir sürü kelebeğin olduğu

and magical evenings.

güzel bir park olarak görüyorlar.

And if we can do that in the middle of New York City,

Eğer bunu New York’un ortasında

amidst all that traffic and concrete,

tüm bu beton yığınları ve trafik içinde yapabiliyorsak

you can do it anywhere.

her yerde yapabiliriz demektir.

Indeed, we must incorporate habitat everywhere immediately,

Bu habitatları her yere yaymalıyız.

especially in our cities.

Özellikle de şehirlerimize.

We are facing a biodiversity crisis of catastrophic proportions.

Ciddi bir biyoçeşitlilik kriziyle karşı karşıyayız.

We're changing the planet so quickly that plants and animals cannot keep up.

Gezegeni o kadar hızlı değiştiriyoruz ki diğer canlılar ayak uyduramıyor.

You may have heard of the insect apocalypse,

Böcek kıyametini duymuş olabilirsiniz.

and unfortunately it is just as terrifying as it sounds.

Maalesef adı kadar da korkunç.

We have lost nearly half of insects on planet Earth

Ben şu anda olduğum yaşa gelene kadar

just since I was a little kid.

dünyadaki böceklerin neredeyse yarısının nesli tükendi.

Belki böcekleri sevmeyebilirsiniz.

Now, you might not like bugs,

but they are still keeping you alive.

Fakat onlar sizi hayatta tutuyor.

One in every three bites of food that you eat

Yediğiniz yiyecekten aldığınız her üç ısırıktan birisi

is the direct result of insect pollination.

böcek polenleşmesinin direkt sonucudur.

And this isn't just a problem for humanity.

Üstelik bu sadece insanları etkilemiyor.

Where we have the data,

Elde edilen bilgilere göre

we've lost a quarter of our birds.

Kuşların dörtte birini kaybettik

ki bu oran Kuzey Amerika’da yüzde 29

In North America, it's 29 percent.

Most of these birds feed their babies exclusively on insects.

Bu kuşların çoğu yavrularını sadece böcekle besleyen türler.

So it's not just climate change that we need to solve right now.

Yani şu anda çözmemiz gereken sadece iklim değişikliği değil.

There is some existential multitasking required of us.

Artık bazı görevleri yerine getirmemiz gerekiyor.

Thank goodness that there are solutions

Neyse ki çözümler tükenmez.

and many of them literally involve planting flowers.

Birçok çözüm de sadece çiçek ekmeyi gerektiriyor.

So let's talk about gardening for biodiversity,

Çevre için ne yapabiliriz bir bakalım.

because while you might not be a gardener,

Bahçıvan olmayabilirsiniz...

I am still going to ask you to get your hands dirty.

yine de ellerinizi biraz kirletmenizi isteyeceğim.

All it takes is a pot on your stoop to have a positive effect.

Olumlu bir etki için yapmanız gereken merdiven kenarlarına saksılar koymak.

The first thing we should all be doing are planting plants

Bahçıvan olarak yapmamız gereken ilk iş

that are from the places where we're gardening.

koyduğunuz bu saksılara bitkiler ekmek.

We call them native plants,

Bunlara yerli bitki deniliyor.

and they're important because they evolved alongside of the wildlife there.

Çünkü yaban hayatla birlikte gelişiyorlar.

Plants and animals often form relationships

Bu canlılar sürekli birbirleriyle bir ilişki içerisinde.

and even dependencies on each other.

Hatta birbirlerine bağımlılar.

Örnek olarak,

For example,

the eastern red columbine

kırmızı haseki küpesi,

is arguably the most cheerful of our spring wildflowers.

baharda açan çiçeklerin belki de en güzeli.

But of course they're not blooming for us.

Ama bizim için çiçek açmıyor.

Their red flower heralds the return of the ruby-throated hummingbird,

Doğu Kıyısı’ndaki tek sinek kuşu türü yakut boğazlı sinek kuşunun

the East Coast's only hummingbird.

dönüşünü müjdelemek için açıyor.

After these tiny birds have flown thousands of miles

Bu minik kuşlar, Orta Amerika’dan kuzeydoğuya göçlerinde

on their migration from Central America to the northeast,

binlerce km yol katettikten sonra

they rely on the sugary nectar of the columbine to refuel,

enerjilerini yenilemek için kırmızı haseki nektarına ihtiyaç duyar.

and they have reason to believe

Bu nedenden dolayı

that this flower will be waiting for them when they do.

kuşlar, çiçeğin onlar için açtığına inanıyorlar.

The Columbine stores their nectar at the end of long spurs,

Haseki, nektarı sadece sinek kuşlarının dillerinin ulaşabileceği

where only the long tongues of the hummingbird can reach it.

uzun çıkıntılarda depolar.

As the bird drinks the nectar, they pollinate the flower.

Kuş nektarı içerken çiçeğin polenlerini yayıyor.

Both organisms are benefiting here,

Her iki canlı da bundan faydalanıyor.

and in fact, the ruby-throated hummingbird

Hatta yakut boğazlı sinek kuşu,

is the eastern red columbine's pollinator partner.

kırmızı hasekinin polen arkadaşıdır.

The bird and the flower could not be more charming,

Kuş ve çiçeğin sihirli işbirliği bu.

but it's the dynamics between the two where the real magic resides.

Ama gerçek büyünün bulunduğu yer ikisinin arasındaki dinamiktir.

Let me explain.

Açıklamama izin verin.

Birds have an extra photoreceptor

Kuşlar, kırmızı rengi daha iyi ayırt edebilmelerini sağlayan

that allows them to see red incredibly well.

ekstra bir fotoreseptöre sahiptir.

Flowers have taken advantage of this

Çiçekler de bunu biliyor

and use the color red to communicate.

ve iletişim kurmak için kırmızı rengi kullanıyorlar.

As the hummingbirds fly over land on their journey,

Sinek kuşları yolculuklarını tamamlarken

a wave of red flowers blooms to greet them.

haskeliler ilgi çekmek için kırmızı çiçeklerini açıyorlar.

This beautiful dance of symbiosis is happening all around us,

Bu ortak yaşam, milyonlarca yıl olmasa bile,

among plants and animals that have evolved together for thousands,

binlerce yıldır birlikte evrimleşmiş canlılar arasında

if not millions of years.

her yerde gerçekleşiyor.

In return for planting native plants,

Yerli bitkiler dikmenin karşılığında,

we get a front-row seat to the wonders of the natural world.

dünyanın güzelliklerine en yakından şahit oluyoruz.

It's hard work,

Bu zor bir iş.

but it's the best kind because at the end of our efforts,

Ama girdiğiniz zahmete değiyor.

Çünkü diğer canlılarla birlikte çeşitli kelebekler de ziyarete geliyor.

not only do we get biodiversity but we get butterflies.

When butterflies visit flowers, they're there for a quick drink of nectar.

Kelebekler, çiçeklerin nektarını içmek için gelirler.

But if we want to support their full life cycle,

Yaşam döngülerini desteklemek istiyorsak

we need to provide them with food when they are very hungry caterpillars.

obur tırtıllara dönüştüklerinde gerekli besini sağlamamız gerekir.

Caterpillars eat leaves, but they can't just eat any leaf.

Evet, tırtıllar yaprak yerler,

ama her yaprağı değil.

They need the leaves they have evolved to digest.

Sindirim için yaprağa ihtiyaç duyarlar.

Monarchs and milkweed are the most famous duo,

Kral kelebekleri ve ipekotu bilinen en ünlü ikili.

but every butterfly and moth has a plant or even a few

Fakat her kelebek ve güvenin yumurtalarını bıraktıkları

that they lay their eggs on.

bir veya birkaç bitki vardır.

These are their host plants.

Bunlar onların konukçu bitkileridir.

At Brooklyn Bridge Park a while ago,

Brooklyn Bridge Park’ta

I saw American lady butterflies visiting our flowers.

çiçekleri ziyaret eden bir diken kelebeği gördüm.

So I looked up their host plants

Sonra konukçu bitkilere baktım

and found that their favorite was a tiny white flower

ve en sevdiklerinin sonsuz inci adlı minik beyaz bir çiçek olduğunu gördüm.

called pearly everlasting.

So I ordered a few,

Kelebeklerin bulacağını umarak

hoping that the butterflies would eventually find them.

birkaç tane inci sipariş ettim.

However, when I opened the box,

Ama kutuyu açtığımda,

it was like butterflies just materialized out of thin air

kelebeklerin hepsi bunu hissetmiş gibi

and went straight for the pearly everlasting.

direkt olarak sonsuz incilere uçtular.

İncileri toprağa ekmek için

We had to brush the butterflies off the plants

just to get them in the ground.

kelebekleri uzaklaştırmak zorunda kaldık.

Now I know that it might be a shock for some of you to hear

Bazılarınız için bitkilerinizin böcekler tarafından yenmesini istemem

that people like me want insects eating our garden plants.

kulağa biraz alışılmadık gelebilir.

But even bugs we refer to as pests can be important for biodiversity.

Ama haşere olarak gördüğümüz böcekler bile biyoçeşitlilik için önemlidir.

Long ago at Brooklyn Bridge Park, our catalpa trees got covered in aphids.

Bir süre Brooklyn Bridge Park’ta bazı ağaçlarımız yaprak bitiyle kaplandı.

Yapraktaki şekerli sıvıyla beslenen

They are a common garden pest

that suck the sugary liquid out of leaves.

oldukça yaygın bir haşeredir.

People encouraged me to spray them with pesticides, but I didn't.

Böcek ilacı kullanmam gerektiğini söyledilir ama onları dinlemedim.

And the following year we found the two-spotted lady beetle

Sonraki yıl ise katalpa ağaçlarında iki uğur böceğine rastladık.

on our catalpas.

This was the first sighting of this ladybug in New York City

New York’ta yeniden görülen iki uğur böceği...

in 30 years.

hem de 30 yıl aradan sonra.

(Applause)

(Alkışlar)

And the thing about them is that they eat those tiny aphids

Bu böcekler katalpalarımızı kaplayan

that are on our catalpas.

yaprak bitiyle besleniyorlar.

So if we had sprayed the trees,

Eğer böcek ilacı kullansaydım

we would have harmed the ladybugs as well.

bir daha uğur böceği göremeyebilirdik.

Gardening is a long game.

Bahçıvanlık zaman alan bir uğraş.

With patience, we can return balance to these systems.

Sabırla ekolojik dengeyi bulabilirsiniz.

When we allow pests to live in our gardens,

Bahçelerimizde haşerelerin yaşamasına izin verdiğimizde

predators like ladybugs will soon move in.

uğur böceği gibi avcı böcekler döndü.

By building up biodiversity,

Biyoçeşitlilik artarsa

pests are kept at bay.

haşereler azalır.

Most gardeners try to maintain these clean, sterile environments

Çoğu bahçıvan, yaban hayatına ters olarak

that are the exact opposite of what wildlife wants.

ortamı temiz ve düzenli tutmaya çalışır.

The more we can stop being tidy,

Düzenli olmayı ne kadar bırakabilirsek

the more wildness we can bring into our gardens and landscapes,

bahçelerimize ve peyzajlarımıza da o kadar fazla çeşitlilik getirebiliriz.

the better habitat we provide.

Yaşanabilir bir alan oluştururuz.

Wherever possible, we should stop mowing.

Sürekli olarak çim biçmeyi bırakmalıyız.

Why not get rid of your lawn?

Direkt çimleri sökebilirsiniz

ya da çimlik alanın boyutlarını küçültebilirsiniz.

Or shrink it drastically.

Lawns should be area rugs, not wall-to-wall carpet.

Çimleri halı olarak kullanmayı artık bırakmalıyız.

(Laughter)

(Kahkahalar)

(Applause)

(Alkışlar)

Leaves that fall to the ground should be left there.

Yere düşen yapraklar bırakın yerde kalsın.

They're literally called leaves.

Sonuçta kimseye bir zararları yok.

We should leave them.

Bırakın özgürce gezsinler.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Bumblebees nest in those leaves, birds will forage in them,

Bu yapraklarda yaban arıları yuva yapar, kuşlar yiyecek arar.

and butterflies overwinter in them as well.

Kelebekler ise kışı geçirmek için kullanır.

Seed heads can be sculptural while feeding the birds,

Tohum başları, kuşların beslenmesine yardımcı olur.

and old flower stems can be tucked away to allow tiny bees to nest in them.

Çiçek sapları arıların gizli yuvalar yapmasını kolaylaştırır.

All of these practices create new looks for our gardens,

Tüm bunlar bahçelerimize yeni görünümler veriyor.

but part of this work is changing our ideas of beauty.

Aslında amacımızın bir kısmı da güzellik algımızı değiştirmek.

Traditional gardens were often about displaying control over nature.

Geleneksel bahçe tasarımı, doğa üzerindeki gücümüzü sergilemek üzerine kurulu.

But we no longer wear powdered wigs and hoop skirts.

Ama artık gösterişli peruklar ve tarlatanlı etekler giymiyoruz.

We don't need to be authoritarian in our garden design.

Bahçe tasarımında da otoriter olmamıza gerek yok.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And it's not all or nothing.

Şunu da biliyoruz;

There's almost always space on our land where we can go a little wild.

her zaman yaban hayatı için yerimiz var.

The rose mallow is this tropical-looking hibiscus

Bataklık hatmisi, Doğu Kuzey Amerika’da oldukça yaygın

that grows throughout eastern North America.

tropikal görünümlü bir ebegümecidir.

The stems are often cut down by gardeners in spring,

Sapları genellikle ilkbaharda bahçıvanlar tarafından kesilir.

but we left them up one year

Bir yıl boyunca bu saplara dokunmadık

because we found that there were a bunch of beneficial insects

ve bu sapları kullanan yararlı böcek türleri keşfettik.

that used those stems.

And what we ended up with, I find absolutely stunning.

Ne bulduğumuza inanamayabilirsiniz çünkü ben bile bazen inanamıyorum.

It might not be a look for every garden,

Belki her bahçede de uygun yer olmayabilir

but certainly we can find space for it.

ama kesinlikle bunun için yer açabiliriz.

Because a few weeks later,

Çünkü birkaç haftanın ardından

we found a song sparrow nest nestled in between those uncut stems.

kesilmemiş sapların arasına yuva yapmış bir ötücü serçe bulduk.

And soon we had baby song sparrows hopping around outside of the garden.

Ardından da bahçede uçuşan yavru ötücü serçelerimiz oldu.

There's a direct link between that garden practice

Bahçede yaptıklarınız ve kuşlar arasında

and an actual baby bird.

doğrudan bir bağlantı var.

Belki bu zor zamanlarda

In these scary times,

it can be so hard to know what to do and how to help.

neyi nasıl yapman gerektiğini öğrenmek zor olabilir.

But it feels great to cultivate life with your own two hands.

Ama kendi başınıza yaşama katkı sağlamak harika hissetiriyor.

And there's an abundance of research now to show how beneficial gardening is

Üstelik bahçıvanlığın sağlımız ve mutluluğumuz üzerindeki etkisini gösteren

for our health and even our happiness.

onlarca çalışma mevcut.

Because we all deserve to live in a healthy and thriving ecosystem.

Çünkü hepimiz sağlıklı ve gelişen bir ekosistemde yaşamayı hak ediyoruz.

But it feels even better when we're part of those systems,

Ama bunun için sistemin bir parçası olmalıyız.

supporting the plants and pollinators around us

Bitkilerin bizi desteklediği gibi

the way that they support us.

biz de onları desteklemeliyiz.

Like many of you,

Tıpkı birçoğunuz gibi,

I am at times immobilized with climate grief,

ben de çocuklarımıza bıraktığımız

thinking about the world that we're leaving for our children.

dünyayı düşünerek üzülüyorum.

But gardening, honestly, brings me so much hope

Ama bahçıvanlık, bana umut veriyor.

that we can solve some very big,

Çünkü sorunları çözebiliriz.

very serious problems, that we have the solutions already.

Bu ciddi sorunların çözümü de çok basit.

And many of them simply involve planting flowers.

Çünkü sadece bitki dikmeyi içeriyor.

Thank you so much.

Teşekkür ederim.

(Applause and cheers)

(Alkışlar)