How supercharged plants could slow climate change | Joanne Chory

Çeviri: Şahadet Taner Gözden geçirme: Cihan Ekmekçi

I recently had an epiphany.

Son zamanlarda harika bir şey keşfettim.

I realized that I could actually play a role

Fark ettim ki tüm insanlığın yüzleştiği en büyük problem olan

in solving one of the biggest problems that faces mankind today,

iklim değişikliğinin çözülmesi konusunda

and that is the problem of climate change.

bir rolüm olabilecekti.

It also dawned on me that I had been working for 30 years or more

Aynı zamanda 30 yıldan fazladır gelmeye çalıştığım hayatımın bu noktasında

just to get to this point in my life

bu başarımın daha büyük bir probleme

where I could actually make this contribution to a bigger problem.

katkı sağlayabileceğim bana doğdu.

And every experiment that I have done in my lab

30 yıldır laboratuvarımda gerçekleştirdiğim

over the last 30 years

her bir deney

and people who work for me did in my lab over the last 30 years

ve benim için çalışan insanların her birinin gerçekleştirdiği deneyler

has been directed toward doing the really big experiment,

hep çok daha büyük bir bir şeyin parçasıydılar,

this one last big experiment.

bu son büyük deney.

So who am I?

Öyleyse ben kimim?

I'm a plant geneticist.

Ben bir bitki genetikçisiyim.

I live in a world where there's too much CO2 in the atmosphere

Ben insan aktivitelerinden dolayı atmosferinde aşırı derecede CO2 barındıran

because of human activity.

bir gezegende yaşıyorum.

But I've come to appreciate the plants

Ben işleri sadece CO2 emmek olan

as amazing machines that they are,

bu harika bitki makineleri

whose job has been, really, to just suck up CO2.

takdir etmeyi öğrendim.

And they do it so well,

Bunu çok iyi yapıyorlar

because they've been doing it for over 500 million years.

çünkü 500 milyon yıldır bunu yapmaya devam ediyorlar.

And they're really good at it.

Ve bu konuda çok iyiler.

And so ...

Yani...

I also have some urgency I want to tell you about.

Aynı zamanda bahsetmek istediğim acil bir durum da var.

As a mother, I want to give my two children a better world

Bir anne olarak çocuklarıma büyük anne ve babamdan aldığımdan

than I inherited from my parents,

daha iyi bir dünya bırakmak isterim.

it would be nicer to keep it going in the right direction,

Bunu bu yönde bu şekilde tutmak daha hoş olur,

not the bad direction.

kötü şekilde bırakmak değil.

But I also ...

Ama aynı zamanda...

I've had Parkinson's for the last 15 years,

15 yıldır Parkinson hastalığım var,

and this gives me a sense of urgency that I want to do this now,

bu da bana bir aciliyet durumu kazandırıyor, bunu şu an,

while I feel good enough to really be part of this team.

kendimi ekibin parçası olmak için gayet iyi hissederken yapmak istiyorum.

And I have an incredible team.

İnanılmaz bir ekibim var.

We all work together,

Hep beraber çalışırız,

and this is something we want to do because we have fun.

bunu yapmak hoşumuza gidiyor çünkü eğleniyoruz.

And if you're only going to have five people trying to save the planet,

Dünyayı kurtarmak için sadece beş kişilik bir takımınız varsa

you better like each other,

birbirinizi sevseniz iyi edersiniz

because you're going to be spending a lot of time together.

çünkü beraber çok fazla zaman geçireceksiniz.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

OK, alright. But enough about me.

Pekâlâ. Hakkımda bu kadarı yeter.

Let's talk about CO2.

Şimdi CO2 hakkında konuşalım.

CO2 is the star of my talk.

CO2 konuşmamın yıldızı durumunda.

Now, most of you probably think of CO2 as a pollutant.

Muhtemelen çoğunuz, CO2'yi bir kirletici olarak biliyorsunuz.

Or perhaps you think of CO2 as the villain in the novel, you know?

Tıpkı bir kitabın kötü karakteri gibi.

It's always the dark side of CO2.

Her zaman CO2'nin karanlık yönüne odaklanırız.

But as a plant biologist, I see the other side of CO2, actually.

Ama ben bitki biyologu olarak daha çok CO2'nin diğer yönüne odaklanıyorum.

And that CO2 that we see,

Bu gördüğümüz CO2'yi farklı görüyoruz

we see it differently because I think we remember, as plant biologists,

çünkü öyle sanıyorum ki bitki biyologları olarak

something you may have forgotten.

belki de unuttuğunuz bir şey hatırlıyoruz.

And that is that plants actually do this process called photosynthesis.

O da bitkilerin fotosentez dediğimiz süreci gerçekleştirdikleri.

And when they do photosynthesis --

Bitkiler fotosentez yaparken de...

all carbon-based life on our earth

Dünyadaki tüm canlıların karbon bazlı olmasının nedeni

is all because of the CO2 that plants and other photosynthetic microbes

bitki ve diğer fotosentetik mikropların

have dragged in from CO2 that was in the atmosphere.

atmosferde bulunan CO2'yi kullanmaları.

And almost all of the carbon in your body came from air, basically.

Kısacası vücudumuzda bulunan karbonun neredeyse hepsi havadan geldi.

So you come from air,

Yani siz havadan geldiniz

and it's because of photosynthesis,

ve bu fotosentezden dolayı

because what plants do is they use the energy in sunlight,

çünkü bitkilerin yaptığı sadece güneş ışınındaki enerjiyi kullanmak,

take that CO2 and fix it into sugars.

CO2'yi almak ve şekere çevirmek.

It's a great thing.

Muhteşem bir olay.

And the other thing that is really important

Bügün size söyleyeceğim

for what I'm going to tell you today

çok önemli başka bir şey ise

is that plants and other photosynthetic microbes

bitki ve diğer fotosentetik mikropların

have a great capacity for doing this --

bunu yapmak için harika bir kapasitesi var,

twentyfold or more than the amount of CO2 that we put up

insan faaliyetlerin sonucu ortaya çıkardığımız CO2'nin

because of our human activities.

yirmi katı, hatta belki de daha da fazla.

And so, even though we're not doing a great job

Yani biz salınımları kesme konusunda

at cutting our emissions and things,

çok iyi bir iş çıkarmıyorsak da

plants have the capacity,

fotosentetik organizmalar olarak

as photosynthetic organisms, to help out.

bitkilerin yardım etmek için gerekli kapasitesi var.

So we're hoping that's what they'll do.

Yani umuyoruz ki edeceklerdir.

But there's a catch here.

Ama burada bir nokta var.

We have to help the plants a little ourselves,

Bitkilere biraz yardım etmemiz lazım

because what plants like to do is put most of the CO2 into sugars.

çünkü onların yaptığı CO2'nin çoğunu şeker hâline getirmek.

And when the end of the growing season comes,

Büyüme sezonunun sonu geldiği zaman da

the plant dies and decomposes,

bitkiler ölür ve çürür.

and then all that work they did to suck out the CO2 from the atmosphere

Atmosferden CO2 absorbe etmek için ve karbon bazlı biyo kütle yapmak için

and make carbon-based biomass

yaptıkları tüm her şey de

is now basically going right back up in the atmosphere as CO2.

şimdi yeniden atmosfere CO2 olarak geri gidiyor.

So how can we get plants to redistribute the CO2 they bring in

Peki topladıkları karbon dioksiti daha dengeli bir hâle getirebilmeleri için

into something that's a little more stable?

bitkilere nasıl yeniden dağıtım yaptırabiliriz?

And so it turns out that plants make this product,

Anlaşılan o ki bitkiler bir madde üretiyor

and it's called suberin.

ve buna suberin deniyor.

This is a natural product that is in all plant roots.

Tüm bitkilerin köklerinde olan doğal bir ürün bu.

And suberin is really cool,

Ve süberin gerçekten harika

because as you can see there, I hope,

çünkü burada görebileceğiniz gibi

everywhere you see a black dot, that's a carbon.

gördüğünüz her siyah nokta karbon.

There's hundreds of them in this molecule.

Bu molekülde yüzlercesi var.

And where you see those few red dots,

Şu birkaç kırmızı nokta ise...

those are oxygens.

Onlar oksijenler.

And oxygen is what microbes like to find

Bir bitkiyi çürütebilmek için

so they can decompose a plant.

mikroplar oksijene ihtiyaç duyar.

So you can see why this is a perfect carbon storage device.

O yüzden de bu harika bir karbon depolama aracı.

And actually it can stabilize the carbon that gets fixed by the plant

Bitki tarafından çevrilen karbonu stabilize ederek

into something that's a little bit better for the plant.

bitki için daha iyi bir hâle getirebiliyor.

And so, why now?

Peki, neden şimdi?

Why is now a good time to do a biological solution to this problem?

Neden bu probleme biyolojik bir çözüm sunmak için iyi bir zaman?

It's because over the last 30 or so years --

Çünkü 30 yılı aşkın bir süredir --

and I know that's a long time, you're saying, "Why now?" --

uzun bir zaman olduğunu biliyorum "Neden şimdi?" diyorsunuzdur.

but 30 years ago, we began to understand

Ancak 30 sene önce

the functions of all the genes that are in an organism in general.

genel olarak bir organizma içindeki tüm genlerin işlevini anlamaya başladık.

And that included humans as well as plants

Bu hem insanları hem bitkileri

and many other complicated eukaryotes.

hem de pek çok başka ökaryot canlıyı kapsıyordu.

And so, what did the 1980s begin?

1980'lerde başlayan neydi?

What began then is that we now know

O zamanlarda olan şey,

the function of many of the genes that are in a plant

bir bitkiye büyümesini söyleyen pek çok genin

that tell a plant to grow.

işlevini anlamaya başladık.

And that has now converged with the fact that we can do genomics

Bu bilgi şu anda daha hızlı ve daha ucuz yapabildiğimiz

in a faster and cheaper way than we ever did before.

genomik bilimi ile birleşti.

And what that tells us is that all life on earth is really related,

Bunun bize söylediği, dünya üzerindeki tüm yaşamın bağlantılı olduğu

but plants are more related to each other than other organisms.

ancak bitkilerin birbirleriyle diğer organizmalardan daha bağlantılı oldukları.

And that you can take a trait that you know from one plant

Yani bir bitkiden bildiğiniz bir özellik alıp

and put it in another plant,

diğer bitkiye yerleştirirsiniz

and you can make a prediction that it'll do the same thing.

ve aynı şeyi yapacağı düşünürsünüz.

And so that's important as well.

Bu da önemli bir şey.

Then finally, we have these little genetic tricks that came along,

Son olarak bunlarla gelen küçük genetik hileler var.

like you heard about this morning --

Bu sabah duyduğunuz

things like CRISPR, that allows us to do editing

genleri düzenleyip değiştirerek

and make genes be a little different from the normal state in the plant.

bitkideki normal durumundan farklı hale getirmemizi sağlayan CRISPR gibi.

OK, so now we have biology on our side.

Tamam, şimdi biyoloji bizden yana.

I'm a biologist, so that's why I'm proposing a solution

Ben bir biyoloğum,

to the climate change problem

bu yüzden de iklim değişikliğine öyle bir çözüm sunuyorum ki

that really involves the best evolved organism on earth to do it -- plants.

dümyada bunu yapabilmek üzere evrilmiş en iyi organizmayı seçiyorum -- bitkileri.

So how are we going to do it?

Peki bunu nasıl yapacağız?

Biology comes to the rescue.

Biyoloji yardıma yetişiyor.

Here we go.

İşte başlıyoruz.

OK.

Tamam.

You have to remember three simple things from my talk, OK?

Konuşmamdan üç basit şeyi hatırlamanız gerekiyor.

We have to get plants to make more suberin than they normally make,

Bitkilerin normalden daha fazla süberin üretmelerini sağlamalıyız

because we need them to be a little better than what they are.

çünkü mevcut hallerinden biraz daha iyi durumda olmaları gerek.

We have to get them to make more roots,

Daha fazla kök yapmalarını sağlamalıyız

because if we make more roots, we can make more suberin --

çünkü daha fazla kök daha çok süberin anlamına geliyor.

now we have more of the cells that suberin likes to accumulate in.

Şimdi süberinin birikmesi için daha fazla hücremiz oldu.

And then the third thing is, we want the plants to have deeper roots.

Üçüncü şey ise köklerin daha derine inmelerini istiyoruz.

And what that does is --

Onun sebebi ise --

we're asking the plant, actually, "OK, make stable carbon,

bitkiden şunu rica ediyoruz aslında: "Tamam, eskiden yaptığından

more than you used to,

daha fazla stabil karbon yap

and then bury it for us in the ground."

ve bunu bizim için toprağa göm."

So they can do that if they make roots that go deep

Kökler iyice derinlere giderse bunu yapabilirler,

rather than meander around on the surface of the soil.

yüzeye yakın gezinmedikleri sürece.

Those are the three traits we want to change:

Değişmesini istediğimiz üç özellik bunlar işte:

more suberin, more roots, and the last one, deep roots.

Daha çok süberin, daha çok kök, son olarak daha derin kökler.

Then we want to combine all those traits in one plant,

Ve tüm bunları bir bitkide birleştirmek istiyoruz.

and we can do that easily and we will do it,

Bunu kolayca yapabiliyoruz ve yapacağız da.

and we are doing it actually, in the model plant, Arabidopsis,

Aslında mdel bitkimiz Arabidopsis'te bunu yapıyoruz,

which allows us to do these experiments much faster

bu deneyleri, başka bir büyük bitkiye kıyasla

than we can do in another big plant.

çok daha hızlı yapmamızı sağlıyor.

And when we find that we have plants where traits all add up

Bütün özelliklerin birleştiği bir bitki bulduğumuz zaman

and we can get more of them, more suberin in those plants,

daha fazla süberin elde edebiliriz.

we're going to move it all --

hepsini geliştirebiliriz --

we can and we we will, we're beginning to do this --

bu işlemleri ekin ürünleri üzerinde

move it to crop plants.

geliştirmeye başladık.

And I'll tell you why we're picking crop plants to do the work for us

Size bu işi yapmak için ekin ürünlerini

when I get to that part of my talk.

neden seçtiğimizi söyleyeyim.

OK, so I think this is the science behind the whole thing.

Tamam, ben bunun her şeyin arka planında var olan bilim olduğunu düşünüyorum.

And so I know we can do the science, I feel pretty confident about that.

Şunu biliyorum ki bilimsel kısmı tamam, bu konuda kendimden eminim.

And the reason is because, just in the last year,

Bunun sebebi ise, daha geçen sene

we've been able to find single genes that affect each of those three traits.

bahsettiğim üç özelliği etkileyen tekil genler bulmayı başardık.

And in several of those cases, two out of the three,

Bu durumlardan birkaçında, üçte ikisinde,

we have more than one way to get there.

başarabilmek için birden fazla yolumuz mevcut.

So that tells us we might be able to even combine within a trait

Böylece bu özellikleri birleştirip

and get even more suberin.

daha çok süberin elde etmemiz mümkün.

This shows one result,

Bu bizi bir sonuca götürüyor.

where we have a plant here on the right

Sol taraftaki bitkiden

that's making more than double the amount of root

en az iki kat daha fazla kök üreten

than the plant on the left,

sağ taraftaki bitkimiz

and that's just because of the way we expressed one gene

ve bunun sebebi genellikle bitkide olan bir geni

that's normally in the plant

bitkinin kendi yapacağından

in a slightly different way than the plant usually does on its own.

biraz farklı şekilde ifade etmiş olmamız.

Alright, so that's just one example I wanted to show you.

Size göstermek istediğim bir örnek buydu.

And now I want to tell you that, you know,

Şunu da eklemek istiyorum,

we still have a lot of challenges, actually,

bu sorunla ilgili

hâlâ pek çok zorlukla karşı karşıyayız

when we get to this problem,

because it takes ...

Çünkü --

We have to get the farmers to actually buy the seeds,

Çiftçilerin bu tohumları satın almalarını sağlamalıyız

or at least the seed company to buy seeds

ya da en azından çiftçilerin kullanabilmeleri için

that farmers are going to want to have.

şirketlerin tohumları almasını.

And so when we do the experiments,

Bu deneyleri yaptığımız zaman

we can't actually take a loss in yield,

verim kaybı yaşamamalıyız

because while we are doing these experiments,

çünkü bir yandan biz bu deneyleri yaparken

say, beginning about 10 years from now,

diğer yandan, 10 yıl sonra

the earth's population will be even more than it is right now.

dünya nüfusu şimdikinden çok daha fazla olacak.

And it's rapidly growing still.

Hızla büyümekte.

So by the end of the century, we have 11 billion people,

Bu yüzyılın sonunda 11 milyar insan olacağız,

we have wasted ecosystems that aren't really going to be able to handle

artan tarımsal yükü kaldırabilecek

all the load they have to take from agriculture.

tüm ekosistemleri boşa harcadık.

And then we also have this competition for land.

Aynı şekilde toprak için de bir yarış var.

And so we figure, to do this carbon sequestration experiment

Anladık ki bu karbon ayırma deneyini yapabilmek için

actually requires a fair amount of land.

bir miktar toprağa da ihtiyacımız olacak.

We can't take it away from food,

Bunu yiyecek üretim alanlarından alamayız

because we have to feed the people that are also going to be on the earth

çünkü insanlara bu kriz geçene kadar

until we get past this big crisis.

dünyadaki tüm bu insanlara besin sağlamamız gerekiyor.

And the climate change is actually causing loss of yield all over the earth.

Ancak iklim değilikliği tüm dünya üzerinde verim kaybına sebep olmakta.

So why would farmers want to buy seeds

Peki eğer verimliliği etkileyecekse

if it's going to impact yield?

tohumlar neden satın alınsın?

So we're not going to let it impact yield,

Verimin etkilenmesine izin vermeyeceğiz,

we're going to always have checks and balances

her zaman deneye devam et ya da etme diyecek

that says go or no go on that experiment.

denge ve denetleme düzeneklerimiz olacak.

And then the second thing is, when a plant actually makes more carbon

Bir diğer şey ise, bitki gerçekten daha fazla karbon ürettiğinde

and buries it in the soil like that,

ve toprağa öylece gömdüğünde

almost all the soils on earth are actually depleted of carbon

dünyadaki neredeyse tüm toprak karbonu kullanmış olacak,

because of the load from agriculture,

bunun da sebebi tarımsal yük;

trying to feed eight billion people,

sekiz milyar insanı beslemeye çalışacak olan yük,

which is what lives on the earth right now.

şu anda dünyada yaşayan da bu.

And so, that is also a problem as well.

Evet, bu da bir problem aslında.

Plants that are making more carbon, those soils become enriched in carbon.

Bitkilerin daha fazla karbon yapmaları toprakları bu açıdan zenginleştirir.

And carbon-enriched soils actually hold nitrogen

Karbon bakımından zengin topraklar

and they hold sulphur and they hold phosphate --

nitrojen, sülfür ve fosfat tutarlar.

all the minerals that are required for plants to grow and have a good yield.

Bitkilerin gelişmesi ve verim alabilmesi için gerekli tüm mineralleri

And they also retain water in the soil as well.

ve aynı zamanda suyu da tutarlar.

So the suberin will break up into little particles

Böylece süberin küçük parçalara ayrılır

and give the whole soil a new texture.

buysa toprağa yeni bir doku kazandırır.

And as we've shown that we can get more carbon in that soil,

Az önce gösterdiğim gibi, toprakta daha fazla karbon tutulması,

the soil will get darker.

toprağın rengini koyulaştırır.

And so we will be able to measure all that,

Böylece ölçüm yapmamız kolaylaşır.

and hopefully, this is going to help us solve the problem.

Umuyoruz bu sorunu çözmemiz için biraz yardımcı olabilecek.

So, OK.

Yani, tamam.

So we have the challenges of a lot of land that we need to use,

Şimdi yüzleştiğimiz zorluklar; kullanmak için bir alan bulabilmek,

we have to get farmers to buy it,

çiftçilerin almalarını sağlamak,

and that's going to be the hard thing for us, I think,

bu da zor bir şey olacak bizim için

because we're not really salesmen,

çünkü bizler pazarlamacı değiliz.

we're people who like to Google a person rather than meet them,

Biz tanışmamak için insanları Google'da arayan kişileriz.

you know what I mean?

Anlatabiliyor muyum?

(Laughter)

(Gülüşmeler)

That's what scientists are mostly like.

Bilim insanları böyledir.

But we know now that, you know, no one can really deny --

Ama şimdi biliyoruz ki, herkes iklim değişiminin farkında artık,

the climate is changing, everyone knows that.

bunu kimse inkar edemez.

And it's here and it's bad and it's serious,

İklim değişimi burada ve durum ciddi,

and we need to do something about it.

bu konuda bir şeyler yapmalıyız.

But I feel pretty optimistic that we can do this.

Ben bu konuda olduça optimistik düşünüyorum.

So I'm here today as a character witness for plants.

Ben bitkilerin tanığı olarak bugün buradayım,

And I want to tell you that plants are going to do it for us,

bitkilerin bunu bizim için yapabileceğini söylemek istiyorum,

all we have to do is give them a little help,

tek yapmamız gereken onlara yardımcı olmak.

and they will go and get a gold medal for humanity.

Böylece gidip insanlık için altın madalya alabilirler.

Thank you very much.

Çok teşekkür ediyorum.

(Applause)

(Alkışlar)

(Cheers)

(Alkışlar)

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)

I finally got it out.

Sonunda açıkladım.

Chris Anderson: Wow.

Chris Anderson: Vay canına.

Joanne, you're so extraordinary.

Joanne, sen olağanüstüsün.

Just to be sure we heard this right:

Doğru duyduğumuzdan emin olmak için,

you believe that within the next 10 years

on yıl içerisinde dünyaya

you may be able to offer the world

ana ekinler için farklı tohum çeşitleri sunabileceksin, doğru mu?

seed variants for the major crops, like -- what? -- wheat, corn, maybe rice,

Mesela buğday belki mısır, belki pirinç.

that can offer farmers just as much yield,

Çiftçilere istedikleri kadar verim sunabilecekler,

sequester three times, four times, more carbon than they currently do?

karbonu şu ankinden üç dört kat daha fazla ayrıştırabilecekler.

Even more than that?

Hatta belki daha fazla?

Joanne Chory: We don't know that number, really.

JC: Numaradan tam olarak emin değiliz aslında.

But they will do more.

Ama daha fazla olacak.

CA: And at the same time,

CA: Aynı zamanda

make the soil that those farmers have more fertile?

çiftçiler de daha bereketli topraklara sahip olabilecekler.

JC: Yes, right.

JC: Evet, doğru.

CA: So that is astonishing.

CA: Bu inanılmaz.

And the genius of doing that and a solution that can scale

Böylesine ölçeklendirilebilecek bir çözüm sunmak

where there's already scale.

gerçekten dahice.

JC: Yes, thank you for saying that.

JC: Bunu söylediğin için teşekkürler.

CA: No, no, you said it, you said it.

CA: Hayır hayır, bunları söyleyen sensin.

But it almost seems too good to be true.

Neredeyse kulağa doğru olamayacak kadar iyi geliyor.

Your Audacious Project is that we scale up the research in your lab

Senin Audacious Projen, bu araştırmayı laboratuvarında ölçeklendirmek

and pave the way to start some of these pilots

ve bu başlangıçlara ilk adımları atarak

and make this incredible vision possible.

bu inanılmaz vizyonu mümkün kılmak.

JC: That's right, yes, thank you.

LC: Doğru, evet, teşekkür ederim.

CA: Joanne Chory, thank you so much.

CA: Joanne Chory, çok teşekkür ederiz.

Godspeed.

Yolun açık olsun.

(Applause)

(Alkışlar)

JC: Thank you.

JC: Teşekkür ederim.