Why lakes and rivers should have the same rights as humans | Kelsey Leonard

Çeviri: Meltem Erkmen Gözden geçirme: Diba Szamosi

Aquay Wunne Kesuk. Kelsey Leonard Nooweesuonk.

Aquay Wunne Kesuk. Kelsey Leonard Nooweesuonk.

Hello, good day, everyone.

Merhaba, iyi günler herkese.

I'm from the Shinnecock Nation.

Ben, Shinnecock kabilesindenim.

Tabutni to the Cahuilla peoples,

Şu anda toprakları üzerinde toplandığımız,

whose land we gather on today.

bütün Cahuilla topluluğuna, "Tabutni."

I was taught that water is alive.

Bana, suyun canlı olduğu öğretildi.

It can hear,

O, duyabilir

it holds memories.

ve anılar biriktirebilir.

And so I brought a water vessel up with me today,

O yüzden bugün, yanımda bir su kabı getirdim

because I want it to hold the memories of our conversation today.

çünkü bugünkü sohbetimizi hatırlamasını istedim.

Who gets legal rights?

Yasal haklara kimler sahip olur?

History has shown us some people but not others.

Tarih bize gösterdi ki yalnızca bazı insanlar, bazılarıysa değil.

In the United States, Indigenous peoples like myself

Amerika'da benim gibi yerli halkların insanları

were not citizens under the law until 1924.

1924 yılına kadar resmi olarak vatandaş sayılmadı.

My Shinnecock ancestors, pictured here,

Fotoğrafta gördüğünüz Shinnecocklu atalarım

were not citizens under the law.

yasal olarak vatandaş değillerdi.

Then why do we claim to be nations governed by the rule of law

Peki, bazı insanlar kanun tarafından korunur, bazıları korunmazken

if some people are protected, but not others?

neden hukukun üstünlüğüne inanan devletler olduğumuzu söylüyoruz?

Because it remains one of the best ways to fight injustice.

Çünkü bu, adaletsizlikle savaşmanın hâlâ en iyi yollarından biri.

And, as Indigenous people, we know injustice.

Ve yerli halklar olarak biz, adaletsizliğin ne olduğunu biliyoruz.

A dear friend, mentor, water walker,

Çok sevgili bir arkadaş, akıl hocası, su taşıyıcısı,

Nokomis, Grandmother Josephine Mandamin-ba,

Nokomis, Büyükanne Josephine Mandamin-ba,

she told me of a prophecy that comes from her people,

bana kendi halkı olan Midewiwin Halklarından Anishinaabelere ait

the Anishinaabe of the Midewiwin Society.

bir kehanetten söz etmişti.

And in that prophecy,

Bana dedi ki, bu kehanete göre,

she told me that it tells of a day that will come

bir gün gelecek ve bir kilo su, bir kilo altından

where an ounce of water costs more than an ounce of gold.

daha pahalı olacak.

When she told me that prophecy, I sat for a moment,

Bana bu kehanetten bahsettiğinde bir saniyeliğine oturdum

and I thought about all of the injustices we see in our world today,

ve bugün dünyamızda gördüğümüz bütün adaletsizlikleri,

the water crises we see in our world today,

dünyamızda gördüğümüz su kıtlığını düşündüm.

and I said, "Nokomis, Grandmother,

Ve ona şunu söyledim; "Nokomis, Büyükanne,

I feel like we are already in that time of prophecy."

bence biz çoktan o kehanetin gerçek olduğu vakitteyiz."

And she looked back at me directly,

Bana doğru baktı

and she said,

ve şöyle söyledi:

"So what are you going to do about it?"

Peki bununla ilgili ne yapacaksın?

That's why I'm here with you today,

Bu yüzden bugün burada sizinleyim

because I believe that one of the many solutions

çünkü bugün dünyamızda gördüğümüz

to solving the many water injustices we see in our world today

suya dair adaletsizlikleri çözmenin birçok yönteminden birinin

is recognizing that water is a living relation

suyun yaşayan bir madde olduğu fark etmek ve hakkı olan tüzel kişiliği

and granting it the legal personhood it deserves.

ona bahşetmek olduğuna inanıyorum.

So to do so, we need to transform the way in which we value water.

Bunu yapabilmek için, suya değer verme biçimimizi dönüştürmemiz gerekiyor.

We have to start to think about how do we connect to water.

Suyla nasıl bağlantı kurduğumuzu düşünmeye başlamamız gerekiyor.

Usually, someone might ask you,

Genellikle, bazıları size

"What is water?"

"Su nedir?" diye sorabilir

and you would respond with "Rain, ocean, lake, river,

ve onlara şöyle cevap verirsiniz: "Yağmur, okyanus, göl, ırmak,

H20, liquid."

H2O, sıvı."

You might even understand the sacred essentiality of water

Hatta belki suyun kutsal elzemliğini hatırlar

and say that water is life.

ve suyun hayat olduğunu söylersiniz.

But what if I asked you, instead,

Ama onun yerine size şu soruyu sorsam:

"Who is water?"

"Su kimdir?"

In the same way that I might ask you, "Who is your grandmother?"

Aynı size şunları da sorabileceğim gibi: "Büyükanneniz kim?"

"Who is your sister?"

ya da "Ablanız kim?"

That type of orientation

Böyle bir çıkış noktası

fundamentally transforms the way in which we think about water,

su hakkında düşünme biçimlerimizi baştanbaşa değiştiriyor,

transforms the way in which we make decisions

suyu koruma yollarımız hakkında

about how we might protect water,

karar verme yollarımızı dönüştürüyor,

protect it in the way that you would protect your grandmother,

onu aynı büyükannemizi, annemizi, ablamızı, teyzelerimizi

your mother, your sister, your aunties.

koruduğumuz şekilde korumamızı sağlıyor.

That is the type of transformation

Eğer dünyamızdaki su krizilerini;

that we need if we are going to address the many water crises we see

yürek parçalayan,

in our world today,

dijital sayaçlarımızda

these harrowing water crises

Sıfır Günü'ne kadar dayanan,

that have streamed across our digital devices

belediye kaynaklarının tıkanmasına sebep olan

in countdowns to Day Zero,

su krizlerini çözmek istiyorsak,

the point at which municipal water supplies are shut off.

ihtiyacımız olan dönüşüm bu.

Places like Cape Town, South Africa,

2018 yılında Cape Town, Güney Afrika'da,

where in 2018,

yurttaşların su kullanımı

residents were limited to two-minute showers

iki dakikalık duşlarla

and 23 gallons of water per day per person,

ve günlük kişi başı 87 litre suyla kısıtlandı.

or just this past summer, where the mismanagement of water

Ya da geçtiğimiz yaz, kötü su yönetimi dolayısıyla Chennai sokaklarında

led the streets of Chennai

binlerce plastik şişe vardı

to be lined with thousands of plastic water jugs

çünkü vatandaşlar saatlerce su tankerlerinin önce demiryoluyla,

as residents waited hours for water tankers

sonra kamyonla,

to deliver water, first by rail, then by truck,

günlük ihtiyaçlarını karşılayacak suyu

to meet their daily needs.

getirmesini bekledi.

Or even here in the United States,

Ya da burada, dünyanın en gelişmiş ülkelerinden biri olan

one of the most developed nations in the world.

Today, Flint, Michigan still does not have clean water.

Bugün Flint, Michigan'da hâlen temiz su bulunmuyor.

But you are likely unfamiliar with these water crises,

Ama sizin bu su krizlerine yabancı olmanız çok olası.

such as Neskantaga First Nation in Northern Ontario, Canada,

Örneğin Kanada'da, Ontario'nun kuzeyinde, Neskantaga First Nation'da,

where residents have been on a boil water advisory since 1995.

yurttaşlara 1995 yılından beri suyu kaynatarak içmeleri tavsiye ediliyor.

Or Grassy Narrows First Nation,

Ya da Grassy Narrows First Nation'da,

which for decades has been dealing with water contamination

kâğıt fabrikalarının yıllardır sebep olduğu su kirliliğiyle

from the paper mill industry

baş etmek zorundalar.

and where a recent study found

Yapılan bir araştırmaya göre,

that nearly 90 percent of the Indigenous population

bu bölgede yaşayan yerli halkın neredeyse yüzde 90'ında

has some form of mercury poisoning,

bir tür cıva zehirlenmesi bulundu

causing severe health complications.

ve bu, ciddi sağlık problemlerine sebep oluyor.

Or even among the Navajo Nation.

Navaho halkında bile...

Pictured here is the Animas River on an early morning in 2015,

Burada Gold King Mine atık su dökülmesinin öncesinde,

prior to the Gold King Mine spill.

2015'in bir sabahında, Animas Nehri görülüyor.

After the spill leaked millions of hazardous mine waste

Su dökülmesiyle, milyonlarca maden atığı

into the river system,

nehirlere sızdıktan sonraki,

this was it later that day.

olayın olduğu günkü hâli görüyoruz.

Today, the Navajo Nation and the Diné People

Bugün, Navaho Halkı, Diné Halkı

and the river itself are still trying to recover from contamination.

ve nehrin kendisi hâlen su kirliliğinin zararlarından kurtulmaya çalışıyor.

Or even right here in Palm Springs, California,

Ya da tam burada, Palm Springs, Kaliforniya'da,

where the Agua Caliente Band of Cahuilla Indians

Agua Caliente Band of Cahuilla Indians grubu

has been fighting for decades to protect groundwater from exploitation

yıllardır yüzey sularının sömürülmesini engellemek için çalışıyor ki

so that future generations

gelecek nesiller,

can not only live but thrive in their homelands,

anavatanlarında yaşamakla kalmasın, aynı zamanda refah içinde olsunlar,

as they have since time immemorial.

hatırlanamayacak kadar eskiden olduğu gibi...

You see, a recent study by DIGDEEP and the US Water Alliance

DIGDEEP ve Birleşik Devletler Su Birliği tarafindan yapılan bir araştırmaya göre

found that race, in the United States,

Amerika Birleşik Devletleri'nde ırk,

is the strongest predictor of water and sanitation access,

su ve hijyene ulaşımdaki en belirleyici özellik.

and that for us,

Ve bu, bizim için,

as Native American people,

yani Amerikan yerlileri için,

we are the group most likely to have access issues

su ve hijyen konusuna gelindiğinde, onlara ulaşmakta en çok zorluk çekecek

as it comes to water and sanitation.

grup olduğumuz anlamına geliyor.

So, as an Indigenous legal scholar and scientist,

Yerli bir hukuk bilgini ve bilim insanı olarak,

I believe that many of these water injustices

suya dair bu eşitsizliğin çoğunlukla

are the result of the Western legal system's failure to recognize

Batı'daki hukuk sisteminin, suyun kişiliğini tanımaktaki başarısızlığından

the legal personhood of water.

kaynaklandığını düşünüyorum.

And so we must ask ourselves --

Dolayısıyla kendimize sormalıyız:

who is justice for?

Adalet kimin için?

Humanity alone?

Yalnızca insanlık mı?

We've granted legal personhood to corporations.

Biz, firmalara tüzel kişilik verdik.

In the US, the Supreme Court found in "Citizens United"

ABD'de, Yüksek Mahkeme'nin "Citizens United"da bulduğuna göre

that a corporation was a person

firmalar, insandır

with similar protections under the Constitution,

ve Anayasa'da bir insana benzer haklara sahiptir;

such as freedom of speech,

örneğin konuşma özgürlüğü...

and applied similar reasoning in "Hobby Lobby,"

Ve "Hobby Lobby"de, akıl yürütme yetilerinin

finding that a corporation had the right to freedom of religion

ve dini özgürlüklerinin olduğu bulundu;

in defense against the implementation of the Affordable Care Act

çalışanlar için Ekonomik Sağlık Bakımı Yasası karşıtı uygulamaları

for its employees.

savunuyorlar böylece.

Now, these are controversial cases,

Bunlar, tartışmaya açık olaylar.

and as a Shinnecock woman and a legal scholar,

Bir Shinnecock kadını ve bir hukuk bilgini olarak,

they make me question the moral compass of the Western world,

bana bir firmaya tüzel kişilik verebilen ama doğaya veremeyen

where you can grant legal personhood to a corporation

Batı dünyası ahlâkını

but not nature.

sorgulatıyorlar.

You see, legal personhood grants us the ability

Görüyorsunuz ki tüzel kişilik,

to be visible in a court of law,

hukukun önünde görünür olmayı

and to have our voices heard as a person protected under the law.

ve hukuk tarafından korunan birinin sesimizi duymasını sağlıyor.

And so if you can grant that to a corporation,

Bunu bir firmaya bahşedebiliyorsanız,

why not the Great Lakes?

neden Büyük Göller'e de bahşedemeyesiniz?

Why not the Mississippi River?

Neden Mississippi Nehri değil?

Why not the many waterways across our planet

Neden dünyamızda hayatta kalmak için

that we all depend on to survive?

hepimizin ihtiyaç duyduğu su yolları değil?

We know we are in a global climate crisis,

Biliyoruz ki küresel bir iklim krizi içindeyiz,

but globally, our waters are also threatened,

ancak küresel olarak sularımız da tehlikede

and we are facing a global water crisis,

ve küresel bir su kriziyle de karşı karşıyayız.

and if we want to address these crises in our lifetime,

Eğer bu krize yaşam süremiz içinde çözüm bulmak istiyorsak,

we need to change.

değişmek zorundayız.

We need to fundamentally transform the way in which we value water.

Suya verdiğimiz değeri kökünden dönüştürmemiz gerekiyor.

And this is not something new for us as Indigenous peoples.

Bu, biz yerli halklar için yeni bir şey değil.

Our Indigenous legal systems have a foundational principle

Yerli halkların hukuki sistemlerinin temelini oluşturan bir ilke,

of understanding our nonhuman relations

insan dışındaki ilişkilerimizin de canlı

as being living and protected under our laws.

ve hukukumuz altına korunuyor olduğuna dair anlayışımızdır.

And even for the Western world,

Batı dünyasında bile,

environmental legal theorists

çevre hukuku teorisyenleri

have argued for the rights of nature since the 1970s.

1970'li yıllardan beri doğanın haklarını savunuyor.

But we need to do better.

Ama daha iyisini yapmalıyız.

We need to change.

Değişmemiz gerekiyor.

And we need to grant legal personhood to water,

Suya tüzel kişilik vermemiz gerekiyor

because it affords the following rights and protections.

çünkü tüzel kişilik, şu hakları ve korunmaları sağlıyor:

It grants water the right to exist,

Suya varolma hakkını,

flourish, and naturally evolve,

gelişme ve evrilme hakkını sağlıyor

and most of all, it protects the water from us,

ve en önemlisi, suyu bizden koruyor;

from human beings that would do it harm,

ona zarar verecek insanlardan,

from human-caused climate-change impacts,

insan sebepli iklim değişikliği etkilerinden,

from pollutants,

kirleticilerden

and from man-made contamination.

ve insan yapımı kirliliklerden...

Moreover, it reverses the accepted hierarchy

Daha fazlası, kabul edilmiş hiyerarşiyi tersine çeviriyor;

of humanity's domination over nature.

yani insanların doğaya olan üstünlüğünü.

As human beings on this planet,

Bu gezegendeki insanlar olarak,

we are not superior to other beings on this planet.

bu gezegendeki diğer canlılardan üstün değiliz.

We are not superior to the water itself.

Sudan üstün değiliz.

We have to learn how to be good stewards again.

Nasıl iyi temsilciler olunduğunu tekrar öğrenmemiz gerekiyor.

We often imagine that the world is filled with infinite water.

Bazen dünyanın sonsuz suyla dolu olduğunu düşünüyoruz.

In fact, it's not.

Gerçekte, öyle değil.

This planet, Ohke, Mother Earth,

Bu gezegen, Ohke, Toprak Ana,

has very finite freshwater resources.

çok kısıtlı taze su kaynağına sahip.

Currently, nearly two billion people

Şu anda, neredeyse iki milyar insan

live in countries experiencing high water stress.

su kıtlığı geriliminin yüksek olduğu ülkelerde yaşıyor.

It is also estimated that by 2030,

Öyle öngörülüyor ki 2030 senesine kadar,

up to 700 million people could be displaced, worldwide,

neredeyse 700 milyon kişi su kıtlığı nedeniye

due to water scarcity.

yurdundan uzaklaştırılabilir.

We have to address this crisis.

Bu krize çözüm bulmalıyız.

And so it's time for us to change.

Bizim değişmemizin zamanı da geldi.

We have to transform the way in which we value water.

Suya verdiğimiz değeri dönüştürmemiz gerekiyor.

And we can do that.

Ve bunu yapabiliriz.

We can learn to be good stewards again.

İyi temsilciler olmayı yeniden öğrenebiliriz.

We can create laws through which we grant legal personhood to water.

Suya tüzel kişilik verdiğimiz yeni yasalar yaratabiliriz.

We can start to honor the original treaties

Suyu korumak için,

between Indigenous peoples and non-Indigenous peoples

yerli olan ve olmayan halklar arasındaki sözleşmelerin

for water protection.

önemini fark edebiliriz.

We can appoint guardians for the water

Suyun haklarının her zaman korunduğunu garanti edebilecek

that ensure the water's rights are always protected.

su muhafızları tayin edebiliriz.

We can also develop water-quality standards

Bütüncül yaklaşımı benimseyen su kalitesi standartları

that have a holistic approach,

belirleyebiliriz ki

that ensure the well-being of the water before our human needs.

suyun iyiliği bizim ihtiyaçlarımızdan önce gelsin.

And moreover, we can work to dismantle exclusive property ownership over water.

Ve ayrıca, suyun üzerindeki mülk sahibi anlayışını yıkabiliriz.

And there are amazing successful examples of this around the world.

Dünyada bunun çok başarılı örnekleri var.

The Whanganui River in Aotearoa, in New Zealand,

Aotearoa'da yani Yeni Zelanda'da, Whanganui Nehri'ne

and the Ganges River in India

ve Hindistan'da Ganj Nehri'ne

were both granted legal personhood in 2017.

2017 yılında tüzel kişilik verildi.

And even this year,

Hatta bu sene,

the residents of the city of Toledo

Toleda'daki vatandaşlar,

recognized the legal personality of Lake Erie.

Erie Gölü'nün tüzel kişiliğini tandılar.

And right here in California,

Burada, Kaliforniya'da,

the Yurok Tribe granted legal personhood to the Klamath River.

Yurok Kabilesi, Klamath Nehri'ne tüzel kişilik verdi.

You see, I imagine a world where we value water

Görüyorsunuz, suya yaşayan bir canlı olarak değer verdiğimiz,

as a living relation,

onunla bağlantımızı iyileştirdiğimiz,

where we work to restore our connection to water.

bir dünya hayal ediyorum.

As women, we are water carriers.

Kadınlar olarak biz, su taşıyıcılarıyız.

We nurture water in our wombs for nine months.

Suyu, rahmimizde dokuz ay boyunca besliyoruz.

It's the first medicine that each of us as human beings

Bizim insanlar olarak maruz kaldığımız

is exposed to.

ilk ilaç, o.

See, we are all born as human beings with a natal connection to water,

İnsanlar olarak bizim, suyla doğuştan bir bağımız var

but somewhere along the way, we lost that connection,

ancak zamanla bu bağı kaybettik

and we have to work to restore it.

ve şimdi iyileştirmek için çalışmamız gerek.

Because I imagine a world

Çünkü ben, bir dünya hayal ediyorum ki

in which water is healthy and ecosystems are thriving.

su sağlıklı olsun ve ekosistem refah içinde olsun...

I imagine a world

Bir dünya hayal ediyorum,

where each of us takes up our right of responsibility

hepimiz, su yurttaşları olarak

as water citizens

bize düşen sorumluluğu alalım

and protects water.

ve suyu koruyalım.

So, in the words of Nokomis,

Nokomis'in deyişiyle,

what are you going to do about it?

bununla ilgili ne yapacaksınız?

What are you going to do for the water?

Su için ne yapacaksınız?

Well, you can call your local politician.

Yerel siyasetçinizi arayabilirsiniz.

You can go to a town meeting.

Bir kent buluşmasına gidebilirsiniz.

You can advocate for granting legal personhood to water.

Suya tüzel kişilik verilmesini savunabilirsiniz.

You can be like the residents of the city of Toledo

Toledo'daki yurttaşlar gibi olabilir,

and build from the grass roots,

kendi yerel halkınızla beraber,

and craft your own legislation if the politicians won't write it,

eğer siyasetçiler yazmıyorsa, kendi kanunlarınızı yazarak

recognizing legal personality of water.

suyun tüzel kişiliğini tanıyabilirsiniz.

You can learn about the Indigenous lands and waters that you now occupy

Yerli halkların yaşadığı toprakları, şu an işgal ettiğiniz suları

and the Indigenous legal systems that still govern them.

ve onları hâlâ yöneten yerli hukuki sistemleri öğrenebilirsiniz.

And most of all, you can connect to water.

Hepsinden önemlisi suyla bağlantı kurabilirsiniz.

You can restore that connection.

O bağlantıyı iyileştirebilirsiniz.

Go to the water closest to your home,

Evinize en yakın olan suya gidin

and find out why it is threatened.

ve onun neden tehdit altında olduğunu öğrenin.

But most of all, if you do anything,

En önemlisi, yapabileceğiniz bir şey varsa

I ask that you make a promise to yourself,

sizden kendinize söz vermenizi istiyorum:

that each day, you will ask,

Her gün, kendinize şunu soracaksınız,

"What have I done for the water today?"

"Bugün su için ne yaptım?"

If we are able to fulfill that promise,

Eğer bu sözü tutabilirsek,

I believe we can create a bold and brilliant world

inanıyorum ki gözüpek ve pırıl pırıl bir dünya yaratabilir,

where future generations are able to form

bizim suyla kurma ayrıcalığına sahip olduğumuz ilişkiyi

the same relationship to water that we have been privileged to have,

gelecek nesillerin de kurmasını sağlayabilir,

where all communities of human and nonhuman relations

bütün toplulukların, insan ya da insan olmayan herkesin,

have water to live,

yaşamak için suya sahip olduğunu görebiliriz,

because water is life.

çünkü su, hayattır.

Tabutni. Thank you.

Tabutni. Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)