How we can design timeless cities for our collective future | Vishaan Chakrabarti

Çeviri: Cihan Ekmekçi Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

Travel with me

Benimle birlikte

to some of the most beautiful spots in cities around the world:

dünyanın en güzel merkezlerinden bazılarına seyahat edin.

Rome's Spanish steps;

Roma'daki İspanyol Merdivenleri;

the historic neighborhoods of Paris and Shanghai;

Paris ve Şanghay'daki tarihi mahalleler;

the rolling landscape of Central Park;

Central Park'ın inişli çıkışlı manzarası;

the tight-knit blocks of Tokyo or Fez;

Tokyo ve Fez'de birbirine bağlı binalar;

the wildly sloping streets of the favelas of Rio de Janeiro;

Rio de Janeiro favelalarının inanılmaz eğimli sokakları;

the dizzying step wells of Jaipur;

Jaipur'daki göz alıcı basamaklı kuyular;

the arched pedestrian bridges of Venice.

Venedik'teki kavisli yaya köprüleri.

Now let's go to some newer cities.

Şimdi de bazı yeni şehirlere göz atalım.

Six downtowns built across six continents in the 20th century.

20. yüzyılda altı kıtada inşa edilen altı şehir merkezi.

Why do none of these places have any of the charming characteristics

Niçin bu şehirlerden hiçbiri

eski şehirlerimizin o büyüleyici özelliklerini hiç taşımıyor?

of our older cities?

Or let's go to six suburbs built on six continents in the 20th century.

Bir de 20. yüzyılda altı kıtada inşa edilen altı banliyöye göz atalım.

Why do none of them have any of the lyrical qualities

Neden bunların hiçbirinde en sevdiğimiz yerlerle bağdaştırdığımız

that we associate with the places that we cherish the most?

o şiirsel özellikler yok?

Now, maybe you think I'm just being nostalgic --

Belki de nostaljik olduğumu düşünüyorsunuz.

why does it matter?

Bunun ne önemi var?

Who cares if there is this creeping sameness besetting our planet?

Bu tüyler ürpertici benzerlik gezegeni ele geçiriyorsa bu kimin umrunda?

Well, it matters because most people around the world

Ancak bu önemli çünkü dünyadaki çoğu insan

are gravitating to urban areas globally.

küresel çapta şehirlere doğru geliyor.

And how we design those urban areas could well determine

Bizim bu şehir alanlarını tasarlayışımız şeklimiz de

whether we thrive or not as a species.

insan türü olarak ne kadar gelişeceğimizi etkileyebilir.

So, we already know that people who live in transit-rich areas,

Şunu zaten biliyoruz ki çok geçitli alanlarda yaşayan insanlar

live in apartment buildings,

banliyölerde yaşayanlara göre

have a far lower carbon footprint

apartman dairelerinde yaşıyorlar

than their suburban counterparts.

ve çok daha az karbon salınımı yapıyorlar.

So maybe one lesson from that is if you love nature,

Buradan çıkarılacak ders, eğer doğayı seviyorsanız

you shouldn't live in it.

doğa içinde yaşamayın.

(Laughter)

(Kahkahalar)

But I think the dry statistics

Ama bana kalırsa

of what's known as transit-oriented development

transite dayalı gelişime dair rakamlar

only tells part of the story.

hikâyenin yalnızca bir kısmını anlatıyor.

Because cities, if they're going to attract people,

Çünkü eğer şehirler insanlara cazip gelecekse

have to be great.

harika olmaları lazım.

They have to be powerful magnets with distinctive appeal

Tüm o yeni yeşil kentselliği yansıtmak için

to bring in all those new green urbanites.

belirgin cezbedicilikle çok güçlü mıknatıslar gibi olmalılar.

And this is not just an aesthetic issue, mind you.

Ama dikkat edin, bu sadece estetik bir kaygı değil.

This is an issue of international consequence.

Uluslararası bir netice sorunu.

Because today, every day,

Çünkü bugün, her geçen gün,

literally hundreds of thousands of people are moving into a city somewhere,

kelimenin tam anlamıyla yüz binlerce insan şehre taşınıyor,

mainly in the Global South.

genel olarak Küresel Güney'e.

And when you think about that, ask yourself:

Bunu düşündüğünüzde kendinize sorun:

Are they condemned to live in the same bland cities

Bu insanlar bizim 20. yüzyılda inşa ettiğimiz

we built in the 20th century,

aynı vasat şehirlerde yaşamaya mahkum mu

or can we offer them something better?

yoksa onlara daha iyi bir şey sunabilir miyiz?

And to answer that question,

Bu soruyu cevaplamak için

you have to unpack how we got here in the first place.

bu aşamaya nasıl geldiğimize bakmamız lazım.

First: mass production.

Birincisi toplu üretim.

Just like consumer goods and chain stores,

Tıpkı tüketici malları ve mağaza zincirleri gibi

we mass-produce glass and steel and concrete and asphalt and drywall,

toplu olarak cam, çelik, tuğla, asfalt ve alçı levha üretiyoruz

and we deploy them in mind-numbingly similar ways across the planet.

ve bunları dünyanın her yanında aşırı sıkıcı bir şekilde benzer kullanıyoruz.

Second: regulation.

İkincisi düzenleme.

So, take cars, for instance.

Örneğin arabaları ele alın.

Cars travel at very high speeds.

Arabalar çok yüksek hızda gidiyor.

They're susceptible to human error.

İnsan hatasına çok elverişliler.

So when we're asked, as architects, to design a new street,

Bizdem mimar olarak yeni bir sokak tasarlamamız istendiğinde

we have to look at drawings like this,

kaldırımın yüksekliğine karar vermek için

that tell us how high a curb needs to be,

bunun gibi çizimlere bakmamız gerekiyor,

that pedestrians need to be over here and vehicles over there,

yayaların bu kısımda olması, araçların da şurada olması lazım,

a loading zone here, a drop-off there.

buraya bir park yeri gerek, şurası da eğimli olsun gibi.

What the car really did in the 20th century

Otomobilin 20. yüzyılda yaptığı şey

is it created this carved-up, segregated landscape.

bu bölünmüş, ayrımlı manzarayı yarattı.

Or take the ladder fire truck -- you know, those big ladder trucks

Mesela merdivenli itfaiye aracını düşünün,

that are used to rescue people from burning buildings?

yanan binalardan insanları kurtarmada kullanılan aracı.

Those have such a wide turning radius,

Bunların o kadar geniş bir dönüş açıları var ki

that we have to deploy an enormous amount of pavement, of asphalt,

yerleşebilmeleri için

aşırı düzeyde kaldırım ve asfalt kullanmamız gerekiyor.

to accommodate them.

Or take the critically important wheelchair.

Bir de çok önemli olan tekerlekli sandalye var.

A wheelchair necessitates a landscape of minimal slopes

Bir tekerlekli sandalye için

minimal eğim ve azaltılmış dikey sirkülasyon gerek.

and redundant vertical circulation.

So wherever there's a stair, there has to be an elevator or a ramp.

Yani merdiven olan yerde bir asansör veya rampa olması lazım.

Now, don't get me wrong, please -- I am all for pedestrian safety,

Yanlış anlamayın lütfen, ben de yaya güvenliğinden yanayım,

firefighting

itfaiyelerin varlığından

ve tabii ki tekerlekli sandalyelerden de.

and certainly, wheelchair access.

Both of my parents were in wheelchairs at the end of their lives,

Annem ve babam hayatlarının son evresinde buna ihtiyaç duydular,

so I understand very much that struggle.

o yüzden bu zorluğu çok iyi anlıyorum.

But we also have to acknowledge that all of these well-intentioned rules,

Ancak o iyi niyetli kuralları da kabul etmemiz lazım,

they had the tremendous unintended consequence

aşırı düzeyde istenmeyen sonuçlara yol açtılar;

of making illegal the ways in which we used to build cities.

şehirler inşa etmek için yasa dışı yollara başvurmak gibi.

Similarly illegal: at the end of the 19th century,

Benzer şekilde, 19. yüzyılın sonunda,

right after the elevator was invented,

asansörün icadının hemen ardından,

we built these charming urban buildings,

bu göz alıcı kentsel binaları inşa ettik,

these lovely buildings, all over the world,

çok güzellerdi,

İtalya'dan Hindistan'a tüm dünyaya yaılmışlardı.

from Italy to India.

And they had maybe 10 or 12 apartments in them.

İçlerinde 10 veya 12 daire vardı.

They had one small elevator and a staircase that wrapped them

Bir asansörleri, daireleri saran bir merdivenleri

and a light well.

bir de ışıklık olurdu.

And not only were they charming buildings that were cost-effective,

Bu göz alıcı binalar sadece masrafsız değil,

they were communal --

aynı zamanda ortaktı;

you ran into your neighbor on that stairwell.

merdivende komşunuza rastlardınız.

Well, you can't build this, either.

Artık böyle bina yapamıyoruz.

By contrast, today, when we have to build a major new apartment building somewhere,

Aksine bugün, çok büyük bir apartman yapmamız gerektiğinde

we have to build lots and lots of elevators

çok sayıda asansör de yapıyoruz,

and lots of fire stairs,

çok sayıda yangın merdiveni

and we have to connect them with these long, anonymous, dreary corridors.

ve onları uzun, kasvetli koridorlarla birbirine bağlıyoruz.

Now, developers -- when they're confronted with the cost

İmarcılar tüm bu ortak alt yapının

of all of that common infrastructure,

masrafıyla yüzleştiklerinde

they have to spread that cost over more apartments,

maliyeti daha çok daireye dağıtmak zorundalar,

so they want to build bigger buildings.

o yüzden daha büyük binalar yapmak istiyorlar.

What that results in is the thud,

Bunun sonucu ortada,

the dull thud of the same apartment building being built

Dünyanın her şehrinde

in every city across the world.

aynı sıkıcı apartmanlar yapılıyor.

And this is not only creating physical sameness,

Bu yalnızca fiziksel benzerlik yaratmıyor,

it's creating social sameness,

sosyal benzerlik de yaratıyor,

because these buildings are more expensive to build,

çünkü bu binaların inşası daha pahalı

and it helped to create an affordability crisis

ve dünyanın her yanında şehirlerde parasal bir krize yol açıyor,

in cities all over the world, including places like Vancouver.

buna Vancouver gibi yerler de dâhil.

Now, I said there was a third reason for all this sameness,

Tüm bu benzerliğin üçüncü bir sebebi olduğunu söylemiştim,

and that's really a psychological one.

bu aslında psikolojik bir sebep.

It's a fear of difference,

Farklılık korkusu

and architects hear this all the time from their clients:

ve mimarlar bunu müşterilerinden her zaman duyuyor:

"If I try that new idea, will I be sued?

''Bu yeni fikri denersem beni dava ederler mi?

Will I be mocked?

Benimle alay ederler mi?

Better safe than sorry."

Pişman olmaktansa güvende olayım.''

And all of these things have conspired together

Tüm bu hususlar bir araya geldi

to blanket our planet with a homogeneity that I think is deeply problematic.

ve dünyamızı çok derin bir sorun olarak gördüğüm bir homojenlik esiri yaptı.

So how can we do the opposite?

Bunun tersini nasıl yaparız?

How can we go back to building cities

Fiziksel ve kültürel açıdan

that are physically and culturally varied again?

çok çeşitli binalar inşa etmeye nasıl geri döneriz?

How can we build cities of difference?

Farklı şehirler nasıl inşa ederiz?

I would argue that we should start

Bence başlangıç noktamız

by injecting into the global the local.

yereli küresele taşımak olmalı.

This is already happening with food, for instance.

Bu zaten yiyecek konusunda yaşadığımız bir şey.

You just look at the way in which craft beer has taken on corporate beer.

Geleneksel biranın nasıl ticari biraya galip geldiğine bakın.

Or, how many of you still eat Wonder Bread?

Mesela aranızdan kaçı hâlâ Wonder Bread yiyor?

I'd bet most of you don't.

Eminim çoğunuz yemiyordur.

And I bet you don't because you don't want processed food

Eminim yemeyişinizin sebebi,

hayatınızda işlenmiş gıda istemiyor olmanız.

in your life.

So if you don't want processed food,

İşlenmiş gıda istemiyorsanız

why would you want processed cities?

neden işlenmiş şehirler isteyesiniz ki?

Why would you want these mass-produced, bleached places

Neden bu toplu üretilmiş, adeta ağartılmış şehirlerde

where all of us have to live and work every day?

her gün yaşamak ve çalışmak isteyesiniz?

(Applause)

(Alkışlar)

So, technology was a big part of the problem in the 20th century.

Teknoloji 20. yüzyılda sorunun büyük bir parçasıydı.

When we invented the automobile, what happened is,

Otomobili icat ettiğimizde

the world all bent towards the invention.

tüm dünya bu icada kilitlendi.

And we recreated our landscape around it.

Tüm çevre mimarisini buna göre ayarladık.

In the 21st century,

21. yüzyılda ise,

technology can be part of the solution --

teknoloji çözümün bir parçası olabilir,

if it bends to the needs of the world.

tabii dünyanın ihtiyaçlarına göre ayarlanırsa.

So what do I mean by that?

Bundan kastettiğim şey ne?

Take the autonomous vehicle.

Sürücüsüz araçları ele alalım.

I don't think the autonomous vehicle is exciting because it's a driverless car.

Burada heyecan verici şey bence bir sürücüsü olmaması değil.

That, to me, only implies

Bana göre bu sadece şu demek,

that there's even more congestion on the roads, frankly.

yollarda daha fazla tıklanıklık olacak.

I think what's exciting about the autonomous vehicle is the promise --

Burada heyecan verici olan şey sürücüsüz otomobilin bize vadettiği -

and I want to stress the word "promise,"

Arizona'daki kazayı düşününce

given the recent accident in Arizona --

''vadetmek'' kelimesini vurgulamak istiyorum.

the promise that we could have these small, urban vehicles

Vadettiği şey, yaya ve bisikletlerle güven içinde etkileşime geçecek

that could safely comingle with pedestrians and bicycles.

küçük ve kentsel araçlar.

That would enable us to design humane streets again,

Bu bizim yeniden insani sokaklar tasarlamamıza imkân sağlayacak,

streets without curbs,

bordürleri olmayan sokaklar,

maybe streets like the wooden walkways on Fire Island.

belki de Fire Island'daki gibi ahşap yürüyüş patikaları.

Or maybe we could design streets with the cobblestone of the 21st century,

Hatta belki de 21. yüzyılın kaldırım taşıyla sokaklar tasarlayabiliriz,

something that captures kinetic energy, melts snow,

kinetik enerjiyi çeken ve karı eriten bir şey,

helps you with your fitness when you walk.

yürürken formunuzu korumanıza yardım eder.

Or remember those big ladder fire trucks?

Merdivenli büyük itfaiye araçlarını düşünün.

What if we could replace them and all the asphalt that comes with them

Hem itfaiye araçları hem de onlar için gerekli olan asfaltın yerine

with drones and robots that could rescue people from burning buildings?

insanları yanan binalardan kurtaran drone ve robotlar kullansak?

And if you think that's outlandish, you'd be amazed to know

Bunun uçarı olduğunu düşünüyorsanız

how much of that technology is already being used today

kurtarma operasyonlarında

zaten bu teknolojinin pek çoğunun kullandığını söylesem çok şaşırırsınız.

in rescue activity.

But now I'd like you to really imagine with me.

Benimle gerçekten hayal edin.

Imagine if we could design the hovercraft wheelchair.

Hava yastıklı tekerlekli sandalyeyi hayal edin.

Right?

Olamaz mı?

An invention that would not only allow equal access,

Bu sadece herkes için eşit erişimi temin etmekle kalmaz,

but would enable us to build the Italian hill town of the 21st century.

21. yüzyılın İtalyan tepe kentini inşa etmemizi sağlar.

I think you'd be amazed to know

İnsanların ihtiyaçlarına yönelik olan

that just a few of these inventions, responsive to human need,

bu icatlardan sadece birkaçı

would completely transform the way we could build our cities.

şehirlerimizi inşa ediş şeklimizi tamamen dönüşüme uğratır.

Now, I bet you're also thinking:

Şöyle düşündüğünüze eminim:

"We don't have kinetic cobblestones or flying wheelchairs yet,

''Ne kinetik kaldırım taşlarımız var ne de uçan tekerlekli sandalyemiz,

so what can we do about this problem with today's technology?"

bu sorunu çözmek için bugünün teknolojisiyle ne yapabiliriz?''

And my inspiration for that question comes from a very different city,

Bu soruya duyduğum ilham çok farklı bir şehirden geliyor,

the city of Ulaanbaatar, Mongolia.

Moğolistan'ın Ulanbatur şehrinden.

I have clients there

Orada müşterilerim var,

who have asked us to design a 21st-century open-air village

bizden bir 21. yüzyıl açık hava kasabası tasarlamamızı istediler,

that's sustainably heated using today's technology,

şehirlerinin merkezinde

bugünün teknolojisini kullanarak ısıyı dengede tutan bir kasaba.

in the heart of their downtown.

And that's to cope with their frigid winters.

Zorlu geçen kışları için istiyorlardı.

And the project is both poetry and prose.

Proje hem şiirsel hem de sıkıcı.

The poetry is really about evoking the local:

Şiirsel kısmı lokal özellikleri uyandırmak:

the mountainous terrain,

dağlık bölge,

using colors to pick up the spectacular light,

harika ışıklandırma için renk seçimi,

understanding how to interpret the nomadic traditions

Moğol milletini yansıtacak

that animate the nation of Mongolia.

göçebe geleneklerini yorumlama becerisi.

The prose has been the development of a catalogue of buildings,

Sıkıcı olan kısım ise bina seçeneklerini bir araya getirme,

of small buildings that are fairly affordable,

kısmen daha karşılanabilir küçük binalar,

using local construction materials and technology

yerel inşaat malzemeleri ve teknolojisi kullanılarak

that can still provide new forms of housing,

yeni konutlar yapmak;

new workspace,

yeni çalışma alanları,

new shops

yeni mağazalar,

and cultural buildings, like a theater or a museum --

yeni kültürel binalar, tiyatro ve müze gibi,

even a haunted house.

hatta lanetli bir ev.

While working on this in our office,

Bunun üzerinde çalışırken

we've realized that we're building upon the work of our colleagues,

meslektaşlarımızın işleri üzerinde çalıştığımızı fark ettik,

including architect Tatiana Bilbao, working in Mexico City;

Mexico City'de çalışan mimar Tatiana Bilbao,

Pritzker laureate Alejandro Aravena, working in Chile;

Şili'de çalışan Pritzker kazananı Alejandro Aravena

and recent Pritzker winner Balkrishna Doshi, working in India.

ve son Pritzker kazananı Hindanstan'da çalışan Balkrishna Doshki.

And all of them are building spectacular new forms of affordable housing,

Hepsi de inanılmaz yeni şekillerde karşılanabilir konutlar yapıyorlar,

but they're also building cities of difference,

ama ayrıca farklı şehirler de yapıyorlar,

because they're building cities that respond to local communities,

çünkü yerel topluluklara yönelik şehirler inşa ediyorlar;

local climates

yerel iklimlere

and local construction methods.

ve yerel inşaat tekniklerine göre.

We're doubling down on that idea, we're researching a new model

Bu fikir üzerine kendimizi geliştiriyoruz,

for our growing cities with gentrification pressures,

kentsel güzelleştirmeye ihtiyaç duyan gelişmekte olan şehirlerimiz için

that could build upon that late-19th-century model

19. yüzyılın sonlarında inşa edilmiş havası veren

with that center core,

yeni bir model araştırıyoruz,

but a prototype that could shape-shift in response to local needs

yerel ihtiyaçlara ve yerel yapı materyallerine yanıt vererek

and local building materials.

adeta şekil değiştiren bir prototip.

All of these ideas, to me, are nostalgia-free.

Tüm bu fikirler benim için hiç de nostaljik değil.

They all tell me

Benim için görünen şey,

that we can build cities that can grow,

gelişebilen şehirler inşa edebiliriz,

but grow in a way that reflects the diverse residents

o şehirlerde yaşayan farklı insanların

farklılıklarını yansıtacak kadar gelişen;

that live in those cities;

grow in a way that can accommodate all income groups,

renk, inanış ve cinsiyet ayırt etmeksizin

her tür topluluğa ev sahibi yapacak kadar gelişen şehirler.

all colors, creeds, genders.

We could build such spectacular cities that we could disincentivize sprawl

Öyle harika şehirler yapabiliriz ki yayılmaya engel olabilir

and actually protect nature.

ve gerçekten doğayı koruyabiliriz.

We can grow cities that are high-tech,

İleri teknoloji şehirler yapabiliriz,

but also respond to the timeless cultural needs of the human spirit.

ama ayrıca insan doğasının dönemi olmayan kültürel gereklerine yanıt verebilir.

I'm convinced that we can build cities of difference

Hepimizin çok istediği kültürel mozaiği yaratmamıza yardım edecek

that help to create the global mosaic to which so many of us aspire.

farklılıkları yansıtan şehirler yapabileceğimize gerçekten inanıyorum.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)