A new way to fund health care for the most vulnerable | Andrew Bastawrous

Çeviri: Zülfer Telli Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

These two Kenyan ladies were best friends

Bu iki Kenyalı kadın en iyi arkadaşlardı,

from neighboring villages,

komşu köylerden

but they'd stopped seeing each other, literally, for 10 years,

fakat 10 yıldır birbirlerini görmüyorlardı

because both had gone blind from a curable condition called cataracts.

çünkü tedavisi mümkün olan bir durum olan katarakt yüzünden kör olmuşlardı.

They hadn't been aware they'd been sat together for over an hour

Onlara, en yakın hastanede ameliyat olmayı teklif ettiğimizde

when we offered them surgery at the nearest hospital.

bir saati aşkındır yan yana olduklarının farkında değillerdi.

Mama Jane, on the right, told me

Mama Jane, sağda olan,

her biggest fear was that she would poison her grandson,

en büyük korkusunun, hiç görmediği torununu,

whom she'd never seen,

ne yemek yaptığını göremediği için

because she couldn't see what she was cooking for him.

zehirleyebileceği olduğunu söyledi.

Her arms were covered in burns from cooking on a charcoal stove,

Kolları kömür sobasında yemek pişirmekten dolayı yanıklarla kaplıydı

and she despaired that she was robbing her six-year-old grandson of his childhood

ve 6 yaşındaki torununu çocukluğunu yaşamaktan alıkoyduğu için üzgündü

because he was effectively her eyes.

çünkü o büyükannesinin gözleriydi.

The effect of her blindness was going through the generations.

Büyükannenin körlüğünün etkisi nesiller boyunca gidiyordu.

He wasn't able to go to school or break the cycle of poverty.

Torunu okula gidemiyor ya da fakirlik döngüsünü kıramıyordu.

All of this, despite cost-effective solutions existing.

Bütün bunlar, ucuz çözümler olmasına rağmen yaşanıyordu.

Cataract surgery can be done in under 10 minutes

Katarakt ameliyatı 10 dakikadan daha az sürede

for just a hundred dollars.

ve sadece 100 dolara yapılabilir.

Four in every five people who are blind don't need to be;

Kör olan her 5 kişiden 4'ü, tedavi ve önlemler varken

curative or preventive treatments already exist.

bu şekilde yaşamak zorunda değil.

Fortunately for Mama Jane and her friend,

Neyse ki Mama Jane ve arkadaşı için

a donor had provided treatment

bir yardımsever tedaviyi üstlendi.

so that we could take them to the nearest hospital

Böylece onları 3 saat uzaklıktaki

three hours away.

en yakın hastaneye götürebildik.

But in that very same clinic,

Fakat aynı klinikte,

I met Theresa,

Theresa ile karşılaştım,

a shy young woman who couldn't look me in the eyes,

gözlerime bakamayan utangaç genç bir kadın,

not because she couldn't see,

göremediği için değil

but the appearance of the growth on her eyes called pterygium

Pterygium adı verilen, gözündeki büyümenin görüntüsünden dolayı

meant she'd lost her confidence,

öz güvenini

and with it, her place in her community.

ve toplumdaki yerini kaybettiği için.

She had no prospects for marriage or children

Evlilik ya da çocuk için bir umudu yok

and had been completely ostracized.

ve tamamen toplumdan dışlanmış.

I knew how to treat her condition; it was pretty straightforward.

Onun nasıl tedavi edileceğini biliyordum; oldukça açıktı.

But we had strict instructions that the funds we had

Ama sahip olduğumuz fonlarla ilgili katı kurallar vardı.

were for people with cataracts.

Fonlar kataraktlı insanlar içindi.

What was I supposed to do?

Ne yapmalıydım?

Ignore her?

Onu görmezden mi gelmeliydim?

My wife and I managed to raise the funds to cover her treatment,

Eşim ve ben tedavisini karşılamak için fonu artırmayı başardık

but situations like Theresa were common every day,

ama Therasa'nın durumu insanların yanlış hastalık sahibi olduğu yerde,

where people had the wrong diseases.

günlük hayatta çok yaygındı.

And by the "wrong diseases,"

"Yanlış hastalık" ile kastım

I mean conditions for which funding hadn't been earmarked.

ödenek ayrılmamış durumda olanlar.

Earmarking may seem like smart business or smart philanthropy on paper,

Ödenek ayırma, kâğıt üzerinde akıllı bir iş veya akıllı yardım gibi görünebilir

but it doesn't make any sense when you're looking the person in the eye.

fakat insanların gözünün içine bakarken hiç bir anlam ifade etmez.

Yet, this is how we deliver health care to millions of people the world over.

Ancak şimdiye kadar dünyadaki milyonlarca insana sağlık hizmeti verme şeklimiz bu.

I've been thinking about this problem for a very long time.

Bu problemle ilgili olarak uzun zamandır düşünüyordum.

Things happened to me at the age of 12 that completely transformed my life.

12 yaşımda hayatımı tamamıyla değiştiren bir şeyler oldu.

My teachers insisted that I would go for an eye test.

Öğretmenlerim bir göz testine gitmem için ısrar etmişlerdi.

I resisted it for as many years as I could

Elimden geldiğince yıllarca direndim

because as the only brown boy in the school,

çünkü okuldaki tek esmer çocuk olarak

I already felt like a chocolate chip in rice pudding,

zaten sütlaçtaki çikolata parçacığı gibi hissediyordum

and the idea of looking more different was not particularly appealing.

ve daha farklı görünme fikri hiç cazip değildi.

You see, I'd associated an eye test with wearing glasses

Yani kendimi, farklı gördüğüm değil,

and looking different,

gözlüklü ve farklı göründüğüm

not with seeing differently.

bir göz testiyle ilişkilendirmiştim.

When eventually I was persuaded to go,

En sonunda gitmek için ikna olduğumda

the optometrist fitted me with the trial lenses

doktor bana uyan deneme lenslerini taktı

and was shocked at just how poor my sight was.

ve görüş alanımın ne kadar zayıf olduğunu görünce şok oldu.

He sent me outside to report what I could see.

Ne görebildiğimi anlatmam için beni dışarıya gönderdi.

I remember looking up and seeing trees had leaves on them.

Yukarıya baktığımı ve üzerinde yapraklar olan ağaçları gördüğümü hatırlıyorum.

I had never known this.

Bunu hiç bilmiyordum.

Later that week, for the first time, I saw stars in the night sky.

O haftadan sonra, ilk defa, gece gökyüzündeki yıldızları görmüştüm.

It was breathtaking.

Nefes kesiciydi.

In fact, the entire trajectory of my life changed.

Doğrusu, hayatımın bütün gidişatı değişti.

I went from a failing child at school who was constantly told I was lazy

Okulda sürekli tembel ve ilgisiz olduğu söylenen

and not paying attention

başarısız bir çocukken

to suddenly being a child with opportunity and potential.

birden bire fırsat ve potansiyele sahip bir çocuğa dönüştüm.

But I soon realized that this opportunity was not universal.

Fakat çok geçmeden anladım ki bu fırsat evrensel değildi.

That same summer, in Egypt,

Aynı yaz, ailemin

the home where my parents are originally from,

aslen geldiği yer olan Mısır'da

I was with children that looked a lot more like me

bana daha çok benzeyen çocuklarla beraberdim

but couldn't have been more different.

ama daha farklı olamazdı.

What separated us was opportunity.

Bizi ayıran şey şanstı.

How is it that I had this life and they had theirs?

Nasıl ben bu hayatı yaşarken onlar kendilerininkini yaşıyordu?

It still makes no sense to me.

Hâlâ bana anlamsız geliyor.

How is it we've --

Nasıl oluyor da

in a world where glasses, that completely changed my life

benim hayatımı tamamen değiştiren

have been around for 700 years,

ve 700 yıldır dünyada var olan gözlüklere

yet two and a half billion people still can't access them.

2,5 milyar insan hâlâ ulaşamıyordu.

This deep sense of injustice drove me to become a doctor,

Bu derin adaletsizlik duygusu beni doktor olmak için sürükledi,

eventually an eye surgeon,

daha doğrusu bir göz cerrahı

and in 2012, my wife and I packed our bags and moved to Kenya

ve 2012'de denemek ve bazı şeyleri geri vermek için

to try and give something back.

eşim ve ben Kenya'ya taşındık.

We started by setting up a hundred eye clinics

Mama Jane ve Theresa gibi kişilerle karşılaştığımız yer olan

across the Great Rift Valley,

Büyük Rift Vadisi boyunca

where we met people like Mama Jane and Theresa.

100 tane göz kliniği kurarak işe başladık.

We founded a new organization called Peek Vision,

Peek Vision adında yeni bir organizasyon kurduk,

a social enterprise where we built smartphone technology

akıllı telefon teknolojisi geliştirdiğimiz sosyal bir girişim.

that makes it possible for people in the community

Bu girişim topluluktaki insanların

to find people in their homes,

kendi evlerinden,

the most vulnerable groups who are being missed,

gözden kaçırılan en çaresiz insanları bulmalarını sağlıyor

and created new tools that made it easier to diagnose them

ve geliştirilen yeni araçlarla teşhis etmeyi kolaylaştırıp

and connect them to services.

onları servise bağlayabiliyordu.

Inspired by the challenges I'd had as a child,

Çocukken yaşadığım zorluklardan ilham alarak

we equipped teachers, 25 of them, with smartphones

öğretmenlerimizden 25’ini çocukları okulda görüntülemeleri için

to screen children in schools.

akıllı telefonlarla donattık.

Our first program resulted in 21,000 children

İlk programımız 21.000 çocuğun

being screened in just nine days.

sadece günde görüntülenmesiyle sonuçlandı.

That same program was replicated to reach 200,000 children,

Aynı program 200.000 çoçuğa ulaşmak amacıyla

covering the entire district.

bütün bölgeyi kapsayacak şekilde tekrarlandı.

Soon we were able to repeat this in six new programs

Daha sonra bunu 6 yeni programda

in different countries.

farklı ülkelerde tekrarladık.

But now, I was faced with the very same problems I had with Theresa

Fakat şimdi, Theresa'dakine çok benzeyen ayrılmış ödenek problemiyle

of earmarked funds,

şimdi bir organizasyon olarak

but now as an organization.

karşı karşıyaydım.

People wanted to fund specific projects

İnsanlar belirli projeleri finanse etmek istedi

or particular diseases

ya da belirli hastalıkları

or subsets of the population.

veya populasyonun alt gruplarını.

But it didn't make sense,

Ama bu mantıklı değildi.

because what we needed to do was build an incredible team

Çünkü yapmamız gereken şey, ihtiyaçları ne olursa olsun

who could create the systems that would change the lives

milyonlarca insanın hayatını değiştirebilecek

of millions of people, whatever their needs were.

sistemi oluşturacak inanılmaz bir takım kurmaktı.

But it didn't work that way.

Ancak bu şekilde yürümedi.

Soon, we were able to align ourselves with partners who understood,

Sonra, kendimizi bizi anlayan ortaklarla aynı çizgiye getirebildik

because I understand the challenge.

çünkü zor olduğunu anlıyordum.

Ultimately, you need to trust where your money's going,

sonuçta, paranızın gittiği yere güvenmeniz gerekir

and that trust usually manifests through the requirement

ve bu güven genellikle detaylı planlar oluşturma ihtiyacıyla ortaya çıkar,

to create detailed plans -- lots of paperwork.

birçok evrak işi olur.

But what happens if the dynamic needs of people

Peki ya insanların değişken ihtiyaçları

don't fit with the plan that you created,

yaptığınız planla uyuşmaz

and your funding is dependent on delivering the plan?

ve ayırdığınız bütçe teslim ettiğinız plana göreyse ne olur?

You end up with a choice:

Bir seçim ile sonuçlanır:

Do you serve the plan, the funder,

Plana, finansman kaynağına göre mi hizmet edersiniz

or do you serve the need?

yoksa gereksinimlere göre mi?

This is not a choice we should have to make,

Bu bir seçim değildi yapmak zorundaydık,

because ultimately, we can only serve one master.

çünkü sonuçta, sadece tek bir esasa hizmet edebiliriz.

The measure of our humanity

İnsanlığımızın ölçüsü

is how we serve the most vulnerable amongst us.

aramızdaki en korunmasızla nasıl ilgilendiğimizdir.

Currently, the system is not working, and too many people are being left behind.

Mevcut durumda, sistem çalışmıyor ve geride kalan çok fazla insan var.

We've been fortunate to find incredible supporters and partners,

2021'in sonuna kadar, okul çağındaki her çocuğun bakılıp tedavi göreceği

which led to a new program in Botswana,

ki bu da bir neslin tüm çocuklarının

in which every single schoolchild is being screened and treated

iyi bir vizyon edinme şansına sahip olabileceği anlamına gelir,

by the end of 2021,

Botswana'daki yeni programa öncülük edecek

meaning an entire generation of children

inanılmaz sayıda destekçi

will have the opportunity that good vision affords.

ve ortak bulabildiğimiz için şanslıyız.

But this took years of work.

Ancak bu uzun yıllar çalışarak oldu.

It took multiple feasibility studies,

Cazip gelen farklı ortaklar ve paydaşlarla

engaging different partners and stakeholders,

hükûmeti de aramıza katılmaya ikna etmek için

business cases, economic analyses,

birçok fizibilite çalışması,

to persuade the government to eventually come on board.

iş planı, ekonomik analiz yapıldı

But they're now leading and funding this in their own national budget.

ama onlar şimdi bunu kendi ulusal bütçeleriyle yönetip finanse ediyorlar.

But we did not have the resources to do this.

Ancak biz bunu yapabilecek kaynaklara sahip değildik.

Our visionary funders and partners came alongside us,

Vizyon sahibi sponsor ve ortaklarımız bizim yanımızda yer aldılar

and the key ingredients were we were aligned on mission,

ve bizi birbirimize böylesine bağlamış temel şeyler ise,

on the why we were doing it.

tüm bu işlerimizin sebebi olan görevlerimizdi.

We agreed on the outcome, what had to be done.

Ne yapılması gerektiği sonucunda anlaşmıştık.

But critically, they were flexible and gave us autonomy

Fakat en önemlisi, esneklerdi ve bizi sonuca ulaştıracak

to work out how we got there,

çözümleri üretmek için serbest bırakmaları,

giving us the space to be creative, ambitious and take risk.

bize yaratıcı, tutkulu olabileceğimiz ve risk alabileceğimiz bir alan sağladı.

What if all health care looked like this?

Ya tüm sağlık hizmetleri bu şekilde olsaydı?

What would it mean for all the social causes we're trying to solve?

Çözmeye çalıştığımız bütün toplumsal davalar ne ifade ederdi?

Business knows this.

Bunu işletmeler bilir.

By taking a long-term, ambitious view

Uzun vadeli, iddialı bir hedef koyarak

ve insanlara dünyanın en zorlu problemlerini çözmek için

and giving people the autonomy to be creative

to solve our world's biggest challenges,

yaratıcı olabilmeleri adına bağımsızlık vererek

we've disrupted entire industries.

bütün endüstrileri bozduk.

Look at Amazon, Google.

Amazon ve Google'a bakın.

Surely, we need the same level of ambition

Eğer toplumdaki korunmasızlara hizmet edeceksek

if we're going to serve the most vulnerable in our societies.

elbette, aynı ölçüde tutkuya ihtiyacımız olacak.

As a planet, we've set a target,

Dünya olarak bir hedef belirledik,

the Sustainable Development Goals,

Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri.

yet we're spending less than half the amount on tackling the global goals

Ancak global hedeflere ulaşmak için harcadığımız zamanın yarısından fazlasını,

than we are on conflict resolution,

çoğunlukla neden olmadığımız

which mostly arises from the very inequalities we're not serving.

büyük eşitsizliklerden kaynaklanan çatışmaların çözümü için harcıyoruz.

It's time for change.

Değişim zamanı.

It's not just common sense as well -- it makes business sense.

Bu sadece sağduyu değil aynı zamanda ticari anlam ifade eder.

Our work in Botswana showed

Botswana'daki çalışmamız

for a modest investment, the economy would gain 1.3 billion dollars

basit bir yatırımla, çocukların yaşamı boyunca, ekonominin

over the lifetime of the children.

1,3 milyar dolar kazanabileceğini gösterdi.

That was 150 times return on investment.

Bu, yatırımın 150 kat geri dönüşü demekti.

But part of the problem is that value is generated in the future,

Fakat problemin bir kısmı da bu değerin gelecekte üretilecek olması,

but we need the money now to deliver it.

bizimse paraya şimdi ihtiyacımız var.

Turns out, this is not a new problem.

Anlaşılan o ki bu yeni bir problem değil.

Banks have been solving it for centuries.

Bankalar bunu yüzyıllardan beri çözüyor.

Simply put, it's called financing.

Basitçe söylersek bunun adı finansman.

If you want to buy a house

Eğer ev almak istiyorsanız

but you can't afford to pay for it up front,

ama ön ödeme için paranız yoksa

the bank financiers, you see, can realize that future value now.

banka finansörleri, gelecekteki değeri şimdiden bilebilirler.

In other words, you can live in the house straightaway.

Diğer bir deyişle eve hemen yerleşebilirsiniz.

But what if you couldn't?

Ancak ya yapamasaydınız?

What if you had to wait until you'd raised all of the money to move into the house,

Ya ev için gereken tüm parayı biriktirene kadar beklemek zorunda olsaydınız

and you were kept homeless whilst trying to save the money

ve parayı biriktirmeye çalışırken

to get there in the first place?

ilk etapta evsiz kalsaydınız?

You'd end up in an impossible cycle, never able to get there,

Amacına ulaşamayan kısır bir döngüyle sonlanacaktı.

yet that's this very same bind we've put on ourselves.

Şimdiye kadar üzerimize kuşandığımızla çok benzer.

Inspired by the change in Botswana

Botswana'daki değişimden esinlenerek

and by the visionary support of our funders and partners,

ve finansör ve ortaklarımızın vizyoner desteğiyle

we've come together -- two world-leading banks,

tasarımıyla güven veren bir fon olan

for-profit and private, not-for-profit organizations,

Vizyon Katalizör Fonu'nu kurmak için bir araya geldik;

foundations and philanthropists --

iki dünya lideri banka,

to launch the Vision Catalyst Fund,

-kâr amaçlı ve özel,

a fund which will have trust built in by design.

kâr amacı gütmeyen kuruluşlar, vakıflar ve hayırseverler-

It will make funding available now

şimdi bu fon ihtiyaç sahiplerine hizmet edecek organizasyonlar için

to the organizations that can serve the need of the most vulnerable.

finansmanı mümkün kılacak.

It will ensure that those organizations can work together in partnership,

Bu organizasyonların, kısıtlı bir fon için yarışmaktansa

rather than competing for limited funds,

birlikte ortaklık içinde çalışabilmelerini,

serving the priority needs of an entire population,

bütün nüfusun ne olursa olsun

whatever they are,

öncelikli ihtiyaçlarını

so that ultimately the individuals affected

karşılayabilmelerini sağlayacak,

can receive the care that they deserve.

böylece kişiler hak ettikleri bakımı alabileceklerdi.

And as we've shown,

Gösterdiğimiz gibi,

it doesn't make just a health and social difference,

bu sadece sağlık alanında ve sosyal alanda farklılık getirmez,

it creates huge economic benefit.

çok büyük ekonomik faydalar da oluşturur.

This benefit in itself will create sustainability

Gelişim ve değişimin verimli döngüsünü devam ettirmek için

to perpetuate a virtuous, catalytic cycle of improvement and change.

bu yararlar kendi içerisinde sürdürebilirlik oluşturacak.

Because when we do this,

Çünkü bunu yaptığımız zaman,

the individual needs of people like myself can be met.

tıpkı benimki gibi insanların kişisel ihtiyaçları da karşılanabilir.

And this coalition has come together this year

Bu koalisyon herkesin

to make a commitment with 53 heads of government,

kaliteli göz bakımına erişmesini sağlamak adına

who have now committed to take action

harekete geçen 53 devlet başkanıyla

towards achieving access to quality eye care for all.

sözleşme yapmak için bir araya geldi.

We've had incredible commitments

200 milyon çift gözlükten

of 200 million pairs of glasses to the fund

milyon dolarlara varana kadar

and millions of dollars,

inanılmaz sözler aldık,

so that the dynamic and individual needs of people --

böylece insanların değişken ve kişisel ihtiyaçları

like my own issues that I had as child,

-tıpkı benim çocukken yaşadığım

and like Theresa, who just required simple surgery --

ve sadece basit bir ameliyata ihtiyacı olan Theresa'daki gibi-

can be met.

karşılanabilecek.

For Theresa, it meant her place back in society,

Bunun Theresa için anlamı, onun ailesi ve çocuklarıyla birlikte

now with her own family and children.

toplumda eski yerini almasıydı.

And for Mama Jane, it wasn't just restoring her sight,

Mama Jane içinse, sadece görmeye başlamak değil

it meant the opportunity to restore hope,

umutlarını, neşesini

to restore joy

ve itibarını da

and to restore dignity.

geri kazanma şansı anlamına geliyordu.

(Music)

(Müzik)

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)