The search for dark matter -- and what we've found so far | Risa Wechsler

Çeviri: İrem Telli Gözden geçirme: Can Boysan

Do you ever think about what would happen

Dünya biraz daha farklı olsa neler olacağını hiç düşündünüz mü?

if the world were a little bit different?

How your life would be different

Bugün değil de 5,000 yıl sonra doğmuş olsanız

if you were born 5,000 years from now

hayatınız ne kadar farklı olurdu?

instead of today?

How history would be different

Kıtalar farklı paralellerde olsa tarih ne kadar farklı olurdu,

if the continents were at different latitudes

or how life in the Solar system would have developed

veya Güneş %10 daha büyük olsa

if the Sun were 10 percent larger.

Güneş Sistemi'ndeki hayat ne kadar farklı biçimlenirdi?

Well, playing with these kinds of possibilities

Benim işim bu tarz olasılıklarla oynamak

is what I get to do for a living

but with the entire universe.

ama ben tüm evrenle oynuyorum.

Bilgisayarda varsayımsal evrenler tasarlıyorum.

I make model universes in a computer.

Digital universes that have different starting points

Farklı başlangıç noktaları olan,

and are made of different amounts of different kinds of material.

farklı miktarlarda değişik maddelerden oluşan,

dijital evrenler.

And then I compare these universes to our own

Sonra, nelerden oluştuğunu ve nasıl evrildiğini görmek için

to see what it is made of and how it evolved.

bu evrenleri bizimkiyle kıyaslıyorum.

This process of testing models with measurements of the sky

Modelleri gökyüzü ölçütlerine göre kıyaslama süreci

has taught us a huge amount about our universe so far.

bize evrenimizle ilgili şimdiden bir ton şey öğretti.

One of the strangest things we have learned

Öğrendiğimiz en tuhaf şeylerden biri ise

is that most of the material in the universe

evrendeki çoğu materyalin

is made of something entirely different than you and me.

siz ve benden tamamen farklı bir şeyden yapılmış olduğuydu.

But without it,

Ama o olmaksızın,

the universe as we know it wouldn't exist.

bildiğimiz haliyle evren var olamazdı.

Everything we can see with telescopes

Teleskopla görebildiğimiz her şey

makes up just about 15 percent of the total mass in the universe.

evrendeki toplam kütlenin hemen hemen %15'ine tekabül ediyor.

Everything else, 85 percent of it,

Geri kalan her şey, %85'lik kısım

doesn't emit or absorb light.

ışık yaymıyor veya soğurmuyor.

We can't see it with our eyes,

Bu şeyi gözle göremiyoruz,

we can't detect it with radio waves

radyo dalgaları, mikrodalgalar veya herhangi bir çeşit ışıkla

or microwaves or any other kind of light.

tespit edemiyoruz.

But we know it is there

Ama, gördüklerimiz üzerindeki etkisi sayesinde

because of its influence on what we can see.

orada olduğunu biliyoruz.

It's a little bit like,

Mesela, Dünya'nın gece uzaydan çekilmiş fotoğrafını kullanarak

if you wanted to map the surface of our planet

and everything on it

gezegenimizin ve üzerindeki her şeyin yüzeyini hesaplamak isteseydiniz

using this picture of the Earth from space at night.

You get some clues from where the light is,

ışık alan bölgelerle ilgili biraz fikir edinirdiniz

but there's a lot that you can't see,

ama insanlardan tutun sıradağlara kadar

everything from people to mountain ranges.

göremediğiniz çok şey olurdu

And you have to infer what is there from these limited clues.

ve elinizdeki bu sınırlı bilgiyle

orada ne olduğuna dair çıkarım yapmanız gerekirdi.

We call this unseen stuff "dark matter."

Bu görünmeyen şeye ''karanlık madde'' diyoruz.

Now, a lot of people have heard of dark matter,

Bir sürü insan karanlık maddeyi duymuştur

but even if you have heard of it,

ama duyduysanız bile

it probably seems abstract,

muhtemelen size hayal ürünü,

far away, probably even irrelevant.

uzak ve hatta ilgisiz geliyordur.

Well, the interesting thing is,

Ama ilginçtir ki

dark matter is all around us

karanlık madde her yerde

and probably right here.

muhtemelen burada bile var.

In fact, dark matter particles

Hatta şu anda

are probably going through your body right now

siz bu odada otururken

karanlık madde partikülleri vücudunuzun içinden geçiyor olabilir.

as you sit in this room.

Because we are on Earth

Çünkü biz Dünya'dayız

and Earth is spinning around the Sun,

ve Dünya Güneş'in etrafında dönüyor,

and the Sun is hurtling through our galaxy

güneş ise saatte yaklaşık 800 bin kilometre hızla

at about half a million miles per hour.

galaksimizde hareket ediyor.

But dark matter doesn't bump into us,

Ama karanlık madde bize çarpmıyor,

it just goes right through us.

sadece içimizden geçip gidiyor.

So how do we figure out more about this?

Peki onun hakkında nasıl daha fazla şey öğrenebiliriz?

What is it,

Karanlık madde nedir?

and what does it have to do with our existence?

Veya bizim varoluşumuzla ne ilgisi var?

Well, in order to figure out how we came to be,

İşlerin bu noktaya nasıl ulaştığını çözmek için

we first need to understand how our galaxy came to be.

öncelikle galaksimizin bu hale nasıl geldiğini anlamalıyız.

This is a picture of our galaxy, the Milky Way, today.

Bu bizim galaksimiz, Samanyolu'nun bugünkü halinin bir fotoğrafı.

What did it look like 10 billion years in the past

10 milyar yıl önce neye benziyordu,

or what would it look like 10 billion years in the future?

10 milyar yıl sonra nasıl görünecek?

What about the stories

Peki ya gökyüzünde yapılan geniş çaplı araştırmalarla

of the hundreds of millions of other galaxies

çoktan haritasını çıkarttığımız galaksilerin serüvenlerine ne dersiniz?

that we've already mapped out with large surveys of the sky?

How would their histories be different

Evren başka bir şeyden yapılmış olsa

if the universe was made of something else

veya daha az ya da çok madde içerse

or if there was more or less matter in it?

onların geçmişleri nasıl değişirdi?

So the interesting thing about these model universes

Bu evren modelleriyle ilgili ilginç şey şu ki

is that they allow us to test these possibilities.

bu olasılıkları test etmemize olanak sağlıyorlar

Let's go back to the first moment of the universe --

Evrenin oluştuğu ilk ana dönelim

just a fraction of a second after the big bang.

büyük patlamadan hemen sonrası.

In this first moment,

O ilk anda

there was no matter at all.

hiç madde yoktu.

The universe was expanding very fast.

Evren çok hızlı genişliyordu.

And quantum mechanics tells us

Kuantum mekaniğine göre

that matter is being created and destroyed

madde sürekli olarak ve her an oluşturulup yok ediliyor.

all the time, in every moment.

At this time, the universe was expanding so fast

O esnada evren o kadar hızlı genişliyordu ki

that the matter that got created couldn't get destroyed.

ortaya çıkan madde yok edilemedi.

And thus we think that all of the matter was created during this time.

Ve bu sebeple maddenin hepsinin o sırada oluştuğunu düşünüyoruz.

Both the dark matter

Hem karanlık maddenin hem de sizi ve beni oluşturan maddenin

and the regular matter that makes up you and me.

o zaman oluştuğunu düşünüyoruz.

Now, let's go a little bit further

Birazcık daha ilerleyip maddenin ortaya çıkmış olduğu,

to a time after the matter was created,

after protons and neutrons formed,

protonlar, nötronlar ve hidrojen oluştuktan sonrasına

after hydrogen formed,

about 400,000 years after the big bang.

büyük patlamadan yaklaşık 400 bin yıl sonrasına gidelim.

The universe was hot and dense and really smooth

Evren sıcak, yoğun ve hatırı sayılır derecede pürüzsüzdü

but not perfectly smooth.

ama tamamen pürüzsüz değildi.

This image, taken with a space telescope called the Planck satellite,

Planck uydusu tarafından çekilen bu fotoğraf

shows us the temperature of the universe

bize her doğrultuda evrenin sıcaklığını gösteriyor.

in all directions.

And what we see

Ve görüyoruz ki

is that there were places that were a little bit hotter

diğerlerine nazaran

and denser than others.

daha sıcak ve yoğun bölgeler varmış.

The spots in this image

Görüntüdeki noktalar evrenin erken döneminde

represent places where there was more or less mass in the early universe.

daha az veya daha çok kütle olan yerleri gösteriyor.

Those spots got big because of gravity.

Bu noktaların büyüme sebebiyse yer çekimi kuvveti.

The universe was expanding and getting less dense overall

Evren genişliyordu ve son 13,8 milyar yıldır

over the last 13.8 billion years.

yoğunluğu her tarafta azalıyordu.

But gravity worked hard in those spots

Ama yer çekimi, kütlenin biraz daha fazla olduğu bölgelerde

where there was a little bit more mass

epey sıkı çalıştı ve o bölgelere daha da fazla madde çekti.

and pulled more and more mass into those regions.

Now, all of this is a little hard to imagine,

Bunların hepsini hayal etmek zor,

so let me just show you what I am talking about.

bu yüzden size neden bahsettiğimi göstereyim.

Those computer models I mentioned allow us to test these ideas,

Bahsettiğim bilgisayar yapımı modeller,

bu görüşleri test etmemize olanak sağlıyor,

so let's take a look at one of them.

içlerinden birine göz atalım.

This movie, made by my research group,

Araştırma ekibim tarafından hazırlanan bu görüntü

shows us what happened to the universe after its earliest moments.

bize ilk anlarından sonra evrene ne olduğunu gösteriyor.

You see the universe started out pretty smooth,

Gördüğünüz üzere, başlangıçta evren oldukça düzgündü

but there were some regions

ama biraz daha fazla madde içeren bölgeler vardı.

where there was a little bit more material.

Gravity turned on and brought more and more mass

Yer çekimi devreye girdi ve fazladan maddeyle başlamış bölgelere

into those spots that started out with a little bit extra.

gittikçe daha fazla kütle getirdi.

Over time,

Başlangıçta bir yerde karanlık maddeyle

you get enough stuff in one place

iç içe olan hidrojenin ondan ayrılıp soğuyarak

that the hydrogen gas,

which was initially well mixed with the dark matter,

yıldızları oluşturmasına yetecek kadar madde birikirse

starts to separate from it,

zamanla küçük bir galaksi elde edersiniz.

cool down, form stars,

and you get a small galaxy.

Over time, over billions and billions of years,

Zamanla, milyarlarca ve milyarlarca yıl içinde,

those small galaxies crash into each other

bu küçük galaksiler birbirleriyle çarpışır

and merge and grow to become larger galaxies,

kaynaşıp büyür ve daha büyük galaksiler oluştururlar,

like our own galaxy, the Milky Way.

tıpkı bizim galaksimiz Samanyolu gibi.

Now, what happens if you don't have dark matter?

Peki karanlık maddeniz yoksa ne olur?

If you don't have dark matter,

Karanlık maddeniz yoksa

those spots never get clumpy enough.

bu noktalarda asla yeteri kadar yığılma olmaz.

It turns out, you need at least a million times the mass of the Sun

Görünen o ki yoğun bir bölgede

Güneş'in kütlesinin en az bir milyon katına

in one dense region,

ihtiyacınız var ki yıldız oluşturmaya başlayabilesiniz.

before you can start forming stars.

And without dark matter,

Karanlık madde olmadan

you never get enough stuff in one place.

bir noktada asla yeteri kadar madde biriktiremezsiniz.

So here, we're looking at two universes, side by side.

Burada, yan yana duran iki evrene bakıyoruz.

In one of them you can see

Birinde çok çabuk yığılmanın başladığını görebilirsiniz.

that things get clumpy quickly.

In that universe,

Bu evrende,

it's really easy to form galaxies.

galaksi oluşturmak oldukça kolaydır.

In the other universe,

Diğer evrende ise

the things that start out like small clumps,

kümecikler halinde başlıyor

they just stay really small.

ve öylece kalıyorlar.

Not very much happens.

Çok bir şey olmuyor.

In that universe, you wouldn't get our galaxy.

Bu evrende galaksimizi

Or any other galaxy.

veya başka bir galaksiyi yaratamazsınız.

You wouldn't get the Milky Way,

Samanyolu galaksiniz olmaz,

you wouldn't get the Sun,

Güneş olmaz.

you wouldn't get us.

Bizi var edemezsiniz.

We just couldn't exist in that universe.

Bu evrende var olamazdık.

OK, so this crazy stuff, dark matter,

Yani bu müthiş şey, karanlık madde,

it's most of the mass in the universe,

evrenin kütlesinin çoğunu oluşturuyor.

it's going through us right now, we wouldn't be here without it.

Şu anda içimizde dolaşıyor. O olmadan burada olamazdık.

What is it?

Peki nedir bu?

Well, we have no idea.

Doğrusu hiçbir fikrimiz yok.

(Laughter)

(Kahkahalar)

But we have a lot of educated guesses,

Ama bir sürü destekli tahminimiz var.

and a lot of ideas for how to find out more.

Ve daha fazlasını keşfetmek için bir sürü fikrimiz.

So, most physicists think that dark matter is a particle,

Çoğu fizikçi karanlık maddenin atom altı parçacıklara çok benzeyen

similar in many ways to the subatomic particles that we know of,

bir parçacık olduğunu düşünüyor,

like protons and neutrons and electrons.

proton, nötron ve elektronlar gibi.

Whatever it is,

Bu şey her ne ise

it behaves very similarly with respect to gravity.

yer çekimine benzer davranışlar sergiliyor.

But it doesn't emit or absorb light,

Ama ışık yaymıyor ya da soğurmuyor

and it goes right through normal matter,

ve sanki yokmuşçasına

as if it wasn't even there.

normal maddenin doğrudan içinden geçiyor.

We'd like to know what particle it is.

Bunun ne tür bir parçacık olduğunu bilmek istiyoruz.

For example, how heavy is it?

Örneğin ağırlığı ne?

Or, does anything at all happen if it interacts with normal matter?

Veya normal maddeyle etkileşime geçtiğinde

herhangi bir şey oluyor mu?

Physicists have lots of great ideas for what it could be,

Fizikçilerin bunun ne olabileceğine dair bir sürü sağlam fikri var,

they're very creative.

epey de yaratıcılar.

But it's really hard,

Ama işimiz çok zor

because those ideas span a huge range.

çünkü bu fikirler çok geniş bir aralığı kapsıyor.

It could be as small as the smallest subatomic particles,

En küçük atomaltı parçacığı kadar ufak olabilir

or it could be as large as the mass of 100 Suns.

veya Güneş'in kütlesinin 100 katı büyüklüğünde olabilir.

So, how do we figure out what it is?

Peki, ne olduğunu nasıl öğreneceğiz?

Well, physicists and astronomers

Fizikçilerin ve astronomların

have a lot of ways to look for dark matter.

karanlık maddeyi aramak için birçok yöntemleri var.

One of the things we're doing is building sensitive detectors

Yaptığımız şeylerden biri,

derin yeraltı tünellerine hassas dedektörler yerleştirip

in deep underground mines,

waiting for the possibility

bizim ve dünyanın içinden geçip gidebilen bir karanlık madde parçacığının

that a dark matter particle, which goes through us and the Earth,

daha yoğun bir maddeye denk gelip

would hit a denser material

arkasında geçişinden bir iz bırakması

and leave behind some trace of its passage.

ihtimalini beklemek.

We're looking for dark matter in the sky,

Karanlık madde parçacıklarının çarpışıp

for the possibility that dark matter particles

özel gama ışını teleskoplarıyla görebileceğimiz

would crash into each other

yüksek enerjili bir ışık yaratması ihtimaline karşın,

and create high-energy light that we could see

karanlık maddeyi göklerde arıyoruz.

with special gamma-ray telescopes.

We're even trying to make dark matter here on Earth,

İsviçre'deki Büyük Hadron Çarpıştırıcısı'nı kullanıp

by smashing particles together and looking for what happens,

parçacıkları çarpıştırarak ve sonuçları gözleyerek

burada, Dünya'da karanlık madde üretmeyi bile deniyoruz.

using the Large Hadron Collider in Switzerland.

Şu ana kadar

Now, so far,

tüm bu deneyler, bize karanlık maddenin

all of these experiments have taught us a lot

ne olmadığına dair çok şey öğretti

about what dark matter isn't

(Kahkahalar)

(Laughter)

but not yet what it is.

ama henüz ne olduğunu öğretemedi.

There were really good ideas that dark matter could have been,

Karanlık maddenin ne olabileceğine dair

bu deneylerin kanıtlamış olacağı bir sürü iyi fikir vardı.

that these experiments would have seen.

Ama henüz kanıtlanmadılar,

And they didn't see them yet,

so we have to keep looking and thinking harder.

bu yüzden araştırmaya devam etmemiz ve daha fazla düşünmemiz gerekiyor.

Now, another way to get a clue to what dark matter is

Karanlık maddenin ne olduğu hakkında ipucu edinmenin bir başka yolu ise

is to study galaxies.

galaksileri araştırmaktan geçer.

We already talked about

Karanlık madde olmadan

how our galaxy and many other galaxies wouldn't even be here

galaksimiz ve diğer birçok galaksinin asla var olmamış olacağından

without dark matter.

zaten bahsettik.

Those models also make predictions

Bu modeller, aynı zamanda galaksiler hakkında daha birçok konuda

for many other things about galaxies:

tahminde bulunmamızı sağlıyor:

How they're distributed in the universe,

Evrene nasıl dağıldılar,

how they move,

nasıl hareket ediyorlar,

how they evolve over time.

zamanla nasıl evrim geçiriyorlar?

And we can test those predictions with observations of the sky.

Bu tahminleri gökyüzü gözlemleriyle test edebiliyoruz.

So let me just give you two examples

Sizlere galaksileri kullanarak yapabileceğimiz ölçümlerden

of these kinds of measurements we can make with galaxies.

iki örnek vereyim.

The first is that we can make maps of the universe with galaxies.

İlk olarak

galaksilerle evrenin haritasını çıkartabiliyoruz.

I am part of a survey called the Dark Energy Survey,

Karanlık Enerji Ölçümü adı verilen

which has made the largest map of the universe so far.

evrenin şimdiye kadarki en büyük haritasını çıkartmış

bir araştırmada yer alıyorum.

We measured the positions and shapes of 100 million galaxies

Gökyüzünün sekizde birinden yola çıkarak

over one-eighth of the sky.

100 milyon galaksinin konumunu ve şeklini hesapladık.

And this map is showing us all the matter in this region of the sky,

Bu harita bize, gökyüzünün bu bölgesinde

which is inferred by the light distorted from these 100 million galaxies.

o 100 milyon galaksinin yarattığı ışık kırılması sayesinde tespit edilmiş

mevcut tüm maddeyi gösteriyor.

The light distorted from all of the matter

Bütün maddeden kırılan ışık

that was between those galaxies and us.

bu galaksiler ile bizim aramızdaydı.

The gravity of the matter is strong enough to bend the path of light.

Maddenin çekim gücü, ışığın yolunu değiştirecek kadar kuvvetli.

And it gives us this image.

Ve bu sayede bu görseli elde ediyoruz.

So these kinds of maps

Yani bu çeşit haritalar

can tell us about how much dark matter there is,

ne miktarda karanlık madde bulunduğunu,

they also tell us where it is

nerede bulunduğunu

ve zamanla nasıl değişim gösterdiğini bize söyleyebilir.

and how it changes over time.

Yani evrenin büyük ölçüde neyden oluştuğunu

So we're trying to learn about what the universe is made of

on the very largest scales.

öğrenmeye çalışıyoruz.

It turns out that the tiniest galaxies in the universe

Görünüşe göre evrendeki en ufak galaksiler

provide some of the best clues.

bize en yararlı bazı bilgileri sağlıyor.

So why is that?

Peki neden?

Here are two example simulated universes

İşte iki farklı karanlık madde türü içeren

with two different kinds of dark matter.

iki temsili evren örneğini görüyorsunuz.

Both of these pictures are showing you a region

İki fotoğraf da size Samanyolu gibi bir galaksinin

around a galaxy like the Milky Way.

etrafında bir bölge gösteriyor.

And you can see that there's a lot of other material around it,

Gördüğünüz üzere çevrelerinde bir sürü başka madde var,

little small clumps.

bunlar ufak kümecikler.

Now, in the image on the right,

Sağdaki resimde

dark matter particles are moving slower than they are in the one on the left.

karanlık madde parçacıkları soldaki resme göre daha yavaş ilerliyor.

If those dark matter particles are moving really fast,

Eğer bu parçacıklar hızlı ilerliyorsa

then the gravity in small clumps is not strong enough

bu küçük kümelerin çekim kuvveti

to slow those fast particles down.

onları yavaşlatacak kadar güçlü değildir.

Bu yüzden ilerlemeye devam ediyorlar.

And they keep going.

They never collapse into these small clumps.

Asla bu kümeciklerin içine girmiyorlar.

So you end up with fewer of them than in the universe on the right.

Bu yüzden, sağdaki evrene kıyasla solda daha az küme var.

If you don't have those small clumps,

Eğer bu küçük kümeler yoksa

then you get fewer small galaxies.

daha az küçük galaksi oluşur.

If you look up at the southern sky,

Gökyüzünün güneyine bakarsanız

you can actually see two of these small galaxies,

bu küçük galaksilerden iki tane görebilirsiniz,

the largest of the small galaxies that are orbiting our Milky Way,

Samanyolu'muzun yörüngesindeki cüce galaksilerin en büyükleri,

the Large Magellanic Cloud and the Small Magellanic Cloud.

Büyük Macellan Bulutu ile Küçük Macellan Bulutu.

In the last several years,

Son yıllarda

we have detected a whole bunch more even smaller galaxies.

daha da küçük bir sürü galaksi tespit ettik.

This is an example of one of them

Bu, evreni haritalamakta kullandığımız

that we detected with the same dark energy survey

aynı karanlık enerji ölçümüyle

that we used to make maps of the universe.

tespit ettiklerimizin bir örneği.

These really small galaxies,

Bu küçük galaksilerden bazıları

some of them are extremely small.

cidden çok küçük.

Some of them have as few as a few hundred stars,

Samanyolu'ndaki milyarlarca yıldızın aksine

compared to the few hundred billion stars in our Milky Way.

bazılarının sadece birkaç yüz yıldızı var.

So that makes them really hard to find.

Bu yüzden onları bulmak epey zor.

But in the last decade,

Ama son on yılda

we've actually found a whole bunch more of these.

bunlardan bir sürü keşfettik.

We now know of 60 of these tiny galaxies

Bugün, Samanyolu'nu çevreleyen minik galaksilerin

that are orbiting our own Milky Way.

60 tanesini biliyoruz.

And these little guys are a big clue to dark matter.

Ve bu ufaklıklar karanlık madde açısından önemli ipuçları.

Because just the existence of these galaxies tells us

Çünkü bu galaksilerin sadece varlıkları bile

that dark matter can't be moving very fast,

bize, karanlık maddenin çok hızlı ilerliyor olamayacağını

and not much can be happening when it runs into normal matter.

ve normal madde ile çarpıştığında fazla bir şey olmadığını gösteriyor.

In the next several years,

Önümüzdeki yıllarda

we're going to make much more precise maps of the sky.

gökyüzünün çok daha kusursuz haritalarını çıkartacağız.

And those will help refine our movies

Ve bunlar, tüm evren ve galaksiyi gösteren

of the whole universe and the entire galaxy.

videolarımızı geliştirmemize yardım edecek.

Physicists are also making new, more sensitive experiments

Fizikçiler de karanlık maddeye dair bir belirti yakalamak için

to try to catch some sign of dark matter in their laboratories.

laboratuvarlarında yeni ve daha hassas deneyler yapıyorlar.

Dark matter is still a huge mystery.

Karanlık madde hala büyük bir bilinmez.

But it's a really exciting time to be working on it.

Ama üzerinde çalışması gerçekten çok heyecan verici.

We have really clear evidence it exists.

Var olduğuna dair çok açık kanıtlarımız var.

From the scale of the smallest galaxies

En küçük galaksilerden tutun da

to the scale of the whole universe.

evrenin kendisine kadar kanıtlar var.

Will we actually find it and figure out what it is?

Bunu gerçekten de bulup ne olduğunu çözebilecek miyiz?

I have no idea.

Hiçbir fikrim yok.

But it's going to be a lot of fun to find out.

Ama öğrenmesi çok eğlenceli olacak.

We have a lot of possibilities for discovery,

Bir sürü keşif şansımız var,

and we definitely will learn more about what it is doing

ve ne işe yaradığına dair, ne olmadığına dair

and about what it isn't.

kesinlikle daha çok şey öğreneceğiz.

Regardless of whether we find that particle anytime soon,

Bu parçacığı yakın zamanda bulup bulamayacağımıza bakmaksızın

I hope I have convinced you

umarım bu gizemin hassas noktamıza dokunduğuna

that this mystery is actually really close to home.

sizi ikna edebilmişimdir.

The search for dark matter

Karanlık madde arayışı

may just be the key to a whole new understanding of physics

yepyeni bir fizik anlayışının ve evrendeki yerimizi algılamanın

and our place in the universe.

anahtarı olabilir.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)