3 Ways to Make Flying More Climate-Friendly | Ryah Whalen | TED

Çeviri: Ömer Faruk Zeren Gözden geçirme: Ramazan Şen

I have a confession to make.

Bir şey itiraf etmem gerekiyor.

I feel bad about flying.

Uçtuğum vakit kendimi çok keyifsiz hissediyorum.

And I know I'm not the only one here.

Ve buradaki tek kişinin ben olmadığımı da biliyorum.

I love to travel, but I know it's hurting our environment.

Seyahat etmeyi seviyorum lakin çevremize zarar verdiğini de biliyorum.

When I was six years old, I moved to Taiwan.

Altı yaşında iken Tayvan’a taşındım.

My family, we boarded a regional jet in Iowa,

Ailemle beraber Lowa’da bölgesel bir jete bindik ve

and 30 hours later we stepped off a 747 in Taiwan.

30 saat sonra Tayvan’da 747′den indik.

Airplanes had taken us halfway across the globe.

Uçaklar bizi dünyanın öbür ucuna götürmüştü.

And I felt the wonder of a new world.

Ve yeni bir dünya harikasını hissettim.

Air travel,

Hava yolculuğu

it builds bridges and it connects us.

köprüler inşa eder ve bizi birbirimize bağlar.

It takes families and people to new lives and new experiences.

Aileleri ve insanları yeni yaşamlara ve deneyimlere götürür.

But it also comes with a cost.

Ama aynı zamanda bir bedel ile gelir.

A cost to our climate.

İklimimiz için bir bedel.

When I first started focusing on the aviation sector,

Havacılık sektörüne ilk kez odaklanmaya başladığımda

I quickly learned that aviation accounts for

havacılığın küresel CO2 emisyonunun yüzde ikisini oluştuğunu hemen anladım.

about two percent of global CO2 emissions.

And while that number may seem small,

Bu miktar küçük görünüyor olsa da

it could grow to 20 percent by 2050 if no action is taken.

2050 yılına kadar bir tedbir alınmaz ise bu miktar yüzde 20′ye çıkabilir.

And for those of us that do fly regularly,

Ve düzenli bir şekilde uçan bizler için

it can be the biggest component of our individual carbon footprint.

bireysel karbon ayak izimizin en büyük bileşeni olabilir.

That trip I took when I was six,

Altı yaşımda iken yaptığım bu yolculuğu

if I were to make the same trip today,

eğer ki bugün yapmış olsaydım

I would have to be vegetarian for nearly four years

bu yolculuktan kaynaklanan karbon ve diğer emisyonları

to make up for the carbon and other emissions from that trip.

telafi etmek için yaklaşık 4 yıl boyunca vejeteryan olmam gerekecekti.

And so that's why I'm conflicted.

İşte bu yüzden çelişkiliyim.

And it's also why I'm working with the aviation sector

Ayrıca bu yüzden havacılık sektörüyle

to figure out how to decarbonize as soon as possible.

en kısa sürede nasıl karbondan arındıracağımı bulmak için çalışıyorum.

The next thing I learned is this:

Öğrendiğim bir sonraki şey şuydu:

decarbonizing aviation, it's no easy task.

havacılığın karbondan arındırılması basit bir iş değildi.

Traditional jet fuel is so very good at its job.

Geleneksel jet yakıtları bu işte çok iyi.

It’s cheap, and it’s energy-dense.

Ucuz ve enerji yoğunluğuna sahipler.

And because of that engines, airplanes, airports,

Bu yüzden ötürü motorlar, uçaklar, havalimanları,

fuel supply chains and regulations,

yakıt sevkiyat zincirleri ve düzenlemeler

they are all built on flying planes from point A to point B

hepsi jet yakıtı ile çalışan A noktasından B noktasına uçan uçaklar

that run on jet fuel.

üzerine kurulmuştur.

And those planes that run on jet fuel,

Ve jet yakıtlarıyla çalışan bu uçaklar

they're operated for 20 to 30 years on average

emekliye ayrılmadan önce ortalama 20 ila 30 yıl süresince

before they're retired.

faaliyette kalırlar.

That means a plane that's ordered today will be flying until around 2050.

Bu da, bugün sipariş edilen bir uçak 2050 yılına kadar uçacak demek oluyor.

So we can't get there on engines and airplanes alone.

Yani sadece motor ve uçaklarla hedefe ulaşamayız.

If we want any hope of reaching our goal of zero emissions,

Sıfır emisyonlu hedefimize ulaşmak için herhangi bir umut istiyorsak

we need to find the mix of solutions now.

çözüm yöntemlerini şimdi bulmamız gerekiyor.

Ele almamız gereken üç tane kapsamlı yapılacaklar listesi vardır.

There's three broad buckets that we need to address.

İlki uçakları nasıl tasarladığımız ve nasıl uçtuğu ile ilgilidir.

The first is how we design and fly planes.

The second are the fuels that we use, namely biofuels, to power those planes.

İkincisi uçaklara güç vermek için kullandığımız yakıtlar, yani biyoyakıtlar.

And the third is new and emerging technology

Sonuncu ise oyunu tamamen değiştirebilecek yeni ve

that can entirely change the game.

doğuş sürecindeki teknolojilerdir.

Let's start with how we design planes.

Uçakları nasıl tasarladığımızla başlayalım.

Well, the basic design of a plane doesn't change much

Bir uçağın temel tasarımı bir nesilden diğerine

from one generation to the next.

çok fazla değişkenlik göstermez.

Improvements in aerodynamics, reductions in cabin weight

Aerodinamikteki gelişmeler, kabin ağırlığındaki azalmalar

and even improved engine efficiency

ve hatta gelişmiş motor verimliliği

means that each generation of aircraft

her yeni nesil uçağın bir öncekinden

is about 20 percent more fuel-efficient than the last.

yaklaşık olarak yüzde 20 yakıt verimliliği sağladığı anlamına geliyor.

Now, that's great.

Mükemmel bir şey bu.

But turnover is slow, and so there's more we can do.

Ancak ciro yavaş ilerliyor ve bu yüzden yapabileceğimiz daha çok şey var.

We can also fly planes differently.

Uçakları farklı şekillerde de uçurabiliriz.

Flying planes differently means changes to airport management,

Farklı şekillerde uçak uçurmak havalimanı yönetiminde, hava trafik kontrolünde

to air traffic control, even individual pilot behavior.

ve hatta bireysel pilot davranışlarında değişiklik anlamına gelmektedir.

If a plane sits on the runway for less time before takeoff,

Eğer ki bir uçak kalkıştan önce daha az pistte beklerse

we can reduce emissions.

emisyon gazlarını azaltabiliriz.

If a plane takes a more direct route instead of flying around national borders,

Eğer ki bir uçak ülke sınırları etrafında uçmak yerine daha doğru bir rota izlerse

we reduce emissions.

emisyon gazlarını azaltabiliriz.

And if individual pilots don't gun it at takeoff,

Eğer ki pilotlar kalkış esnasında motorun hızını arttırmazlarsa

we can also reduce emissions.

emisyon gazlarını azaltabiliriz.

Now, these changes, they may sound easy, but they're not.

Bu değişiklikler aslında kulağa kolay gelebilir, ama aslında kolay değillerdir.

We all know that individual behavior change,

Bireysel davranış değişikliğinin her zaman kalıcı olmadığını hepimiz biliyoruz.

it doesn't always stick.

And changes to airports and air traffic management,

Havalimanlarında ve hava trafik merkezinde yapılan değişiklikler

that's a really long march.

uzun işlemler gerektiren şeylerdir.

My team estimates that if we were to really prioritize

Ekibim, uçakları farklı şekilde tasarlamaya ve uçurmaya öncelik verirsek

designing and flying planes differently,

2050 yılına kadar karbondioksit emisyonunu

we could reduce 2050 carbon dioxide emissions by 30 to 40 percent.

yüzde 30 ila 40 oranında azalabileceğini düşünüyor.

We need to do this.

Bunu yapmalıyız.

But we need more.

Ama daha fazlasına yapmalıyız.

We also need biofuels.

Ayrıyeten biyoyakıtlara ihtiyaçımız var.

And for biofuels or bio-based, sustainable aviation fuel,

Biyoyakıtlar veya biyo bazlı sürdürülebilir havacılık yakıtı için

you need funding and you need feedstock.

finansmana ve hammaddeye ihtiyacınız var.

Let's start with feedstock.

Hammadde ile başlayalım.

Biofuels are based on biological sources, like grains and oil seeds,

Biyoyakıtlar tahıllar ve tohumlara, orman kalıntılarına, kullanılmış yemek yağına,

forestry residue, used cooking oil, even municipal solid waste.

hatta kentsel katı atıklar gibi biyolojik kaynaklara dayanır.

You can take trash and convert it to fuel

Çöpü alıp yakıta dönüştürek

in a way that meaningfully reduces emissions.

emisyonları önemli bir şekilde azaltabilirsiniz.

But there's a catch.

Ama dikkat edilmesi gereken bir şey var.

There's only so much forestry residue.

Çok fazla orman kalıntısı mevcut.

And there's only so much land that can or should be converted

Yakıt için küresel gıda tedarik zincirlerini etkilemeksizin

to grow crops for fuel

ürün yetiştirmek için

without impacting global food supply chains.

dönüştürülebilecek çok fazla arsa vardır.

And then there's funding. Biofuels are expensive.

Sonrasında ise finansman gereklidir. Biyoyakıtlar pahalıdır.

They're more expensive than traditional jet fuel

Biyoyakıtlar geleneksel jet yakıtından daha pahalıdır

and could raise ticket prices to consumers by 10 to 20 percent.

ve bilet fiyatları müşteri başına yüzde 10 ila 20 arasında yükselebilir.

And we need a massive initial investment

Üretim tesisini kurmak ve sektörün

to build the production facilities to meaningfully supply the sector.

tedariğini sağlamak için bizlerin fazlaca başlangıç yatırımına ihtiyaçı var.

It's a classic chicken and egg problem

Yani kısır döngü problemi.

because prices are high, there’s no demand.

Fiyatların çok yüksek olmasından ötürü talebin olmaması

ve talep olmadığından dolayı arzın da olmaması

And because there’s no demand, there’s no supply.

And because there's no supply,

ve arzın da olmamasından ötürü

prices aren't coming down and so there's no demand.

fiyatların düşmemesi ve talebin de olmaması.

And on and on and on.

Ve böyle sürekli devam eder.

Thankfully, we are finally starting to break the cycle.

Neyse ki sonunda bizler bu döngüyü kırmaya başlıyoruz.

The European Commission recently proposed an alternative fuels mandate

Geçenlerde Avrupa Komisyonu 2030 yılına kadar yüzde 5 ve 2035 yılına kadar ise

of 5 percent by 2030 and 20 percent by 2035.

yüzde 20 oranında alternatif yakıt kullanılması önerisinde bulundu.

And there's even pressure to accelerate that.

Hatta bu durumu hızlandıracak baskılar bile alıyoruz.

A far cry from the .01 percent of biofuel usage

2018′deki biyoyakıt kullanımının yüzde 0.01′inden bile çok uzaktayız.

that we were at in 2018.

My team estimates that if we were to really focus on biofuels,

Ekibim, eğer gerçekten de biyoyakıtlara tüm dikkatimizi verirsek, 2050′de

we could further reduce 2050 CO2 emissions by 10 to 30 percent.

CO2 emisyonunu yüzde 10 ila 30 orannda azaltabileceğimizi düşünüyor.

That leaves us with a gap of 30 percent. That’s not good enough.

Bu da bizlere yüzde 30 oranında bir boşluk bırakıyor

ve bu yeterince iyi değil.

It doesn’t get us to our goals,

Bizi hedeflerimize ulaştırmaz ve

and it certainly doesn't absolve me of my guilt

uçağa binmeyi düşündüğümdeki suçluluk duygumdan

when I consider getting on a plane.

kesinlikle kurtarmaz.

The third bucket of things we need

İhtiyacımız olan şeylerin üçüncüsü

lies in breakthrough, innovation and invention.

buluşlara, yeniliklere ve icatlara bağlıdır.

You have synthetic fuel,

Biyoyakıtlar gibi mevcut motor teknolojisi ve

which, like biofuels, works with existing engine technology and airplane design.

uçak tasarımı ile çalışan sentetik yakıtlarımız mevcut.

Synthetic fuels or e-kerosene actually take carbon dioxide from the air,

Sentetik yakıtlar ya da gazyağı aslında karbonu havadan alır

combine it with hydrogen that's cleanly separated from water

ve bunu yakıt üretmek için temizce sudan ayrıştırılmış olan

hidrojen ile birleştirir.

to produce fuel.

The science is amazing.

Bilim inanılmaz bir şey.

But it's really early days, it's small-batch and it's expensive.

Ama daha başlangıç dönemindeyiz, bunlar küçük oranlar ve çok pahalı şeyler.

And then you have hybrid electric and electric aircraft:

Daha sonra hibrit elektrikli ve elektrikli uçaklar var.

small planes that run on batteries.

Bunlar da küçük uçaklardır ve pillerle ile çalışır.

By 2050, these planes could fly for short distances.

2050 yılına kadar bu uçaklar kısa mesafelerde uçabilir.

And then there's hydrogen. Green hydrogen.

Sonrasında elimizde çevre dostu olan hidrojen var.

There's hydrogen fuel cells, batteries that run on hydrogen,

Hidrojen yakıt hücreleri, hidrojenle çalışan piller veya

or hydrogen-combustion engines, engines that use hydrogen as fuel.

hidrojenli yanmalı motorlar, hidrojeni yakıt olarak kullanan motorlar var.

These also show promise, and we need to continue to invest in them.

Bunlar da umut vaat ediyor ve bunlara yatırım yapmaya devam etmemiz gerekiyor.

These new fuels pair really well with new aircraft design,

Bu yeni yakıtlar ana gövde ile uçağın kanatları arasında

like the blended wing body where there's no clear dividing line

net bir ayrım çizgisinin olmadığı gövdekanat gibi

between the main body and the wings of the aircraft.

yeni uçak tasarımlarıyla gerçekten de çok iyi eşleşiyor.

These planes could be at least 20 percent more fuel-efficient

Bu uçaklar geleneksel uçaklardan en az yüzde 20 daha fazla

than traditional aircraft.

yakıt tasarrufu sağlayabilir.

And they create the opportunity to rethink where fuel is stored

Ve bunlar yakıtın depolanma şeklini tekrardan düşünmeye imkân sağlıyor,

so we can use new energy sources, like hydrogen.

böylelikle hidrojen gibi yeni enerji kaynaklarını kullanabiliriz.

Now, some of these innovations, they'll work, and some may not.

Bu yeniliklerden bazıları işe yarayabilir, ama bazıları da yaramayabilir.

We may need to rely on high quality removals

Karbon yakalama ve depolama gibi

like carbon capture and storage.

yüksek kaliteli operasyonlara ihtiyaçımız var.

What is clear is that if we want any hope of getting to zero emissions,

Ama net olan bir şey var ki eğer sıfır emisyona ulaşma isteğimiz var ise

we will need some of these and potentially other technologies.

bunlardan bazılarına ve imkânlar dahilinde diğer teknolojilere ihtiyacımız olacaktır.

There are challenges: ensuring the safety of these technologies,

Bu teknolojilerin güvenliğini sağlamak, biyoyakıtlar ve sentetik yakıtlar için

investing billions and billions of dollars

üretim tesislerini ve tedarik zincirlerini inşa etmek için

to build the production facilities and supply chains

milyarlarca dolar yatırım yapmak gibi zorlukları vardır.

for biofuels and synthetic fuels.

And making sure that each and every country does its part.

Ve her ülkenin kendi üzerine düşeni yaptığından emin olunması gerekir.

If it sounds hard, that's because it is hard,

Eğer ki bu kulağa zor geliyorsa zor olmasından kaynaklanıyordur

ama imkânsız değildir.

but it's not impossible.

I think we can get it done.

Bence biz bunu yapabiliriz.

The hard work, it's already starting.

İşin zor kısmı başladı bile.

The sector is innovating and investing and collaborating,

Bu sektör yenilik ve yatırımın yanı sıra iş birliği de yapıyor ve

and that hard work, it needs to continue.

sıkı çalışmanın bu şekilde devam etmesi gerekiyor.

And it needs to intensify.

Ve daha da kuvvetlenmesi gerekiyor.

And while that hard work happens, I'll remain conflicted.

Ve bu zor işler gerçekleşirken, ben çelişkili kalacağım.

I want to travel.

Seyahat etmek istiyorum.

I want to see friends and family and colleagues.

Arkadaşlarımı, ailemi ve meslektaşlarımı görmek istiyorum.

And so there's a few things I do.

Yaptığım bir kaç şey var.

I ask myself: Do I really need to make that trip?

Ve soruyorum kendime: Bu yolculuğu gerçekten de yapmam gerekiyor mu?

I work with my company to advocate for biofuels,

Şirketimle beraber biyoyakıtları desteklemek için çalışıyor ve

to try to break that chicken and egg cycle.

bu kısır döngüyü kırmaya çalışıyorum.

And I try to fly on the most climate-friendly

Çevre dostu ve yakıt tasarrufunu sağlayan havayollarında uçmaya çalışıyorum.

and fuel-efficient airlines.

We all know that individual choices can drive collective action.

Biliyoruz ki kişisel tercihler insanları toplu eylemlere sevk edebilir.

Eğer hedefimize ulaşmak istiyorsak,

This sector, like many others,

is one where the entire industry has to work together

diğer sektörler gibi bu sektörün de hep beraber çalışması gerekiyor.

if we want to reach our goal.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)