David Kessler: How to find meaning after loss | TED

Transcriber:

Çeviri: Arzu Görmez Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

Cloe Sasha Brooks: Hello, TED Community.

You are watching a TED interview series

called How to Deal with Difficult Feelings.

Cloe Sasha Brooks: Merhaba TED topluluğu

-Kötü Duygularla Nasıl Başa Çıkılır-

I’m your host, Cloe Shasha Brooks, and a curator at TED.

isimli TED röportaj serisini izliyorsunuz.

Sunucunuz olarak ben, Cloe Shasha Brooks, TED’de bir küratörum.

In this four-episode series, we've been talking with psychologists,

authors and other experts

Bu dört bölümlük seride, zor duygularla nasıl başa çıkabileceğimiz

who have shared insights and research about difficult feelings

üzerine görüş ve araştırmalarını

and how we can handle them.

paylaşmış psikolog, yazar ve diğer uzmanlarla

So now I will be speaking with David Kessler,

an author who has written six books on grief and loss.

konuşacağız.

O hâlde şimdi, keder ve kayıp üzerine

Two of those books were co-authored with Elisabeth Kübler-Ross,

tam altı kitap yazmış David Kessler ile başlayalım.

a Swiss American psychiatrist who was a pioneer in near-death studies.

Bu kitaplardan ikisi, ölüme yakın çalışmalarda öncü

İsviçreli-Amerikan psikiyatrist Elisabeth Kübler-Ross ile birlikte yazılmıştır.

And his most recent book, published last year,

is called "Finding Meaning: The Sixth Stage of Grief."

”Anlamı Bulmak: Kederin Altı Evresi”

So let's bring David on screen.

isimli kendisinin son kitabıysa geçen yıl yayınlandı.

Hey, David, thank you for joining us.

O hâlde David’i ekrana verelim.

Let's dive right in.

So many people are struggling with grief right now

Merhaba, David, katıldığın için teşekkürler.

Direkt başlayalım.

and the five stages of grief are kind of typically known to be denial,

Birçok insan şu anda kederle boğuşuyor

ve kederin beş evresi tipik olarak inkar, sinir,

anger, bargaining, depression and acceptance.

But can you tell us about the sixth stage of grief?

pazarlık etme, depresyon ve kabulleniş olarak biliniyor.

David Kessler: Absolutely.

And I always like to point out

Peki kederin altıncı evresini söyleyebilir misiniz?

I was honored to work with Kübler-Ross on her stages.

David Kessler: Elbette.

Kübler-Ross ile evreleriyle

They're not linear,

çalışmaktan her zaman onur duyduğumu da söylemek isterim.

they're not a map for grief, there's no one right way to do grief.

Doğrusal değiller,

keder için bir gösterge değiller, kederin tek bir doğru yolu yok.

And I think as people experience them,

and also, as you know, and some people may know,

Ve bence, insanlar bunu yaşadıkça

I'm not only a grief specialist, but I'm a bereaved parent.

bu arada, hepinizin de bildiği üzere,

I had a younger son, David, die a few years ago.

ben sadece bir yas uzmanı değilim, ayrıca bir matemli ebeveynim.

David adında genç bir oğlum vardı, birkaç yıl önce vefat etti.

Once I and so many people experience acceptance,

Ben ve birçok kişi kabullenişi deneyimlediğimizde,

we want more.

Acceptance isn't enough for our generation.

dahasını da isteriz.

I think we want meaning.

Bizim kuşağımız için kabulleniş yeterli değil.

And I believe meaning is the sixth stage.

Bence biz anlamak istiyoruz.

And when we talk about meaning,

Ve bu yüzden anlamanın altıncı evre olduğuna inanıyorum.

I always like to point out there's no meaning in a horrible death

Anlamdan bahsetmişken

demek istediğim korkunç bir ölümde,

or in a pandemic

or in a wedding being canceled or a job being lost.

bir salgında,

iptal edilen bir düğünde veya kaybedilen bir işte anlam diye bir şey yok.

The meaning isn't in the horrible event.

The meaning is in us.

Anlam, kötü olaylarda değil.

It's what we find afterwards.

Anlam bizde.

CSB: I mean, I just think that's such a helpful perspective

Anlam, sonrasında ne bulduğumuzdur.

for people to hold on to.

CSB: Yani, insanların devam etmesi için

And I also really appreciate, you know,

you've written about these seven different factors

oldukça faydalı bir perspektif.

Ve ben gerçekten takdir ediyorum, yani,

that guide the concept of meaning when it comes to grief.

konu kedere gelince, anlamın konseptine yön veren

Can you tell us about those seven factors?

bu yedi farklı faktör hakkında yazdınız.

DK: They are, first, meaning is relative and personal.

Bu yedi faktör hakkında neler söyleyebilirsiniz?

Two, meaning takes time.

DK: İlk olarak, anlam göreceli ve kişiseldir.

You may not find it until months or even years after loss

İkincisi, anlam vakit alır.

because you can't rush the meaning.

Kaybınızdan aylar veya yıllar sonra bile anlamı bulamayabilirsiniz

You can't say someone died or a dream died or there's a pandemic,

çünkü anlam acele etmez.

"What's the meaning?" right away, it often takes time.

Birisi öldüğünde ya da bir hayal öldüğünde veya bir salgın olduğunda

And three, meaning doesn't require understanding.

bunun anlamının ne olduğunu hemen söyleyemezsiniz bu genellikle vakit alır.

You know, we may not understand why a relationship ends,

Üçüncüsü, anlam anlaşılmayı gerektirmez.

why a divorce happens,

Yani, şunları anlayamayabilirsiniz, bir ilişki neden biter,

why a pet died, why a pandemic happens.

neden boşanılır,

But we can still find meaning.

hayvanınız neden ölür, bir salgın neden başlar falan filan.

And four, even when you do find meaning, you won't feel it was worth the cost.

Ama yine de anlamı bulabiliriz.

Dördüncüsü, anlamı bulduğunuzda bile buna değdiğini hissetmezsiniz.

We'd always rather have the person we loved.

And the fifth one -- and the fifth is a big one --

Her zaman sevdiklerimizle olmak isteriz.

your loss is not a test, a lesson, something to handle,

Beşincisi ki bu epey önemli,

kaybınız bir ders, bir sınav,

a gift or a blessing.

Loss is simply what happens in life.

başa çıkmanız gereken birşey bir hediye ya da lütuf değildir.

And the meaning is in us afterwards.

Ölüm hayatın bir parçasıdır.

And six, only you can find your meaning.

Ve anlam sonrasında bizimledir.

And seven,

meaningful connections can replace those painful memories in time.

Altıncı olarak, kendi anlamını sadece kendin bulabilirsin.

Ve son olarak,

geçmişteki kötü anıları, anlamlı ilişkilerle yenileyebilirsiniz.

The post-traumatic stress that's going on in the pandemic,

I always remind people, one, we're not post,

Travma sonrası stres, bu salgında oluyor,

and two, we can also not just go through this,

insanlara sürekli hatırlatıyorum, bir, biz nokta değiliz,

but grow through this.

iki, bunu yalnızca öylece atlatamayız,

And there's the possibility of post-traumatic growth also

bununla büyürüz.

Ve bu zor zamanlarda, çok önemli olduğunu düşündüğüm

that I think is so important during these tough times.

CSB: Yeah, yeah, yeah.

travma sonrası büyüme olasılığı var.

Let's bring up a question from our audience.

OK, so someone asked,

CSB: Evet, evet, evet.

"Having lost a daughter,

Seyircilerden bir soru alalım.

how do I explain my grieving process to those who don't understand

Tamam, biri sormuş,

“Kızımı kaybettim

but want to?"

bu keder sürecini bilmeyen ama bilmek isteyen kişilere

DK: You know, the reality is,

nasıl açıklarım?”

people often, as hard as they try,

DK: Bilirsiniz, gerçek şu ki,

may not understand our grief.

insanlar ne kadar denerlerse denesinler,

You know, I don't know what it's like for you to lose your job,

kederimizi anlayamayabiliyorlar.

you don't know what it's like for me to have a child die.

Yani, işinizi kaybetmek sizin için nasıl bir şey bilmiyorum,

evladımı kaybettiğimde ise siz bunun nasıl bir şey olduğunu bilmiyorsunuz.

And I think one of the important things is for us not to compare griefs

Ve bence en önemli şeylerden biride kederimizi kıyaslamamak

and to know the world is big enough for all our losses.

ve dünyanın tüm kayıplara yetecek kadar büyük olduğunu anlamaktır.

So I think sometimes we have to let go of the expectation that they get it.

Bu yüzden, bence bazen girilen beklentilerden çıkmamız gerekiyor.

And we have to go, "I know you can't get it.

So let me tell you what this grief feels like to me."

Ve şöyle devam etmemiz gerekiyor, “Biliyorum anlayamazsın.

And share our grief.

Ondan bu kederin nasıl bir şey olduğunu sana söyleyeyim.”

CSB: Yeah. And you, kind of, have talked a lot about that,

Yani kederimizi paylaşmalıyız.

how there's big losses and little losses,

CSB: Evet. Bu konu hakkında epey bir konuştunuz

but they're all valid, right?

And they all get to coexist.

hem büyük hem de küçük kayıplar var

DK: I remember that I was walking back in April, in front of my house

ama hepsi birer kayıp, değil mi?

Ve hepsi bir aradalar.

DK: Hatırlıyorum da Nisan ayında evimin önünde

with a friend, six feet apart with our masks on.

And a young woman walked up to me and said, "Oh, my gosh," you know,

bir arkadaşımla iki metre mesafe ve maskelerimizle yürüyorduk.

Ve genç bir kadın bana doğru gelerek “Aman tanrım...”

"I heard you do something in grief.

My wedding's just been postponed."

“Kederle ilgilendiğinizi duydum.

And she burst into tears.

Düğünüm daha yeni ertelendi.” dedi.

And I talked to her, we --

Ve birden ağlamaya başladı.

You know, she shared her experience and everything, and I consoled her.

Onunla konuştum, yani

başından geçenleri benimle paylaştı ve bende onu teselli ettim.

And after she walked away, my friend said, "Oh, my gosh,

I can't believe she was going on and on about her wedding,

Kadın gittikten sonra, arkadaşım “Aman tanrım

when your child has died.

inanamıyorum ya düğünüyle ilgili yakınıp duruyor,

She's going to get to have another wedding."

sen ise evladını kaybettin.

And I said, "No, no, no, we don't compare in grief.

Elbet bir düğünü daha olur.” dedi.

We don't have a broken head, we have a broken heart."

Bende hemen “Hayır, hayır, hayır, kederlerimizi kıyaslamıyoruz.

And everyone gets to have their own unique grief.

Kırık bir kafamız yok, kırık bir kalbimiz var.” dedim.

And, you know, she's been dreaming about her wedding since she was five.

Yani herkesin kederi kendinedir.

It doesn't take away from my grief.

Ve, baksana, beş yaşından beri bu düğünün hayalini kuruyormuş.

All these losses live in the world together.

Benim kederimin gölgesi altında kalamaz.

CSB: Let's bring another question from the audience.

Tüm bu kayıplar dünyada beraber yaşıyor.

Someone is asking, "Can you tell us more about post-traumatic growth?

CSB: Seyircilerden bir soru daha alalım.

How can I start to grow from a loss?"

Biri sormuş ki, “Travma sonrası büyüme nedir biraz daha açabilir misiniz?

DK: It’s such a great question,

Bir kayıptan sonra nasıl büyüyebilirim?”

because we always hear about post-traumatic stress,

DK: Çok iyi bir soru,

çünkü biz her zaman travma sonrası stresi duyuyoruz

But post-traumatic growth actually occurs more.

ama travma sonrası büyüme aslında daha sık gerçekleşiyor.

And that is the finding meaning.

Here's one of the myths:

Ve bu da anlamı bulmak oluyor.

We think we make our grief get smaller, that that's the goal.

Efsanelerden birine göre:

Kederimizi azaltmanın bir amaç olduğunu sanırız.

The goal isn't to make our grief smaller.

The goal is for us to become bigger, to grow around this grief.

Ama amaç kederi azaltmak değildir.

Amacımız bu kederle büyüyüp yetişmektir.

It's not "what are we going to do after this pandemic,"

but "who are we going to be?"

“Bu salgından sonra ne yapacağız?” değil de

It's not, "what are we going to do after this loss?"

“kim olacağız?” dır.

But "Who are we going to be?"

“Kaybımızdan sonra ne yapacağız?” değil de

How can we honor the person who died?

“Kim olacağız?” cevap.

How can we make a life and a world that's more meaningful,

Ölmüş biriyle nasıl onur duyarız?

Hayatı ve dünyayı nasıl daha anlamlı hâle getirebiliriz

where maybe the bad thing that happened to you

doesn't happen to other people in the future.

belki bugün senin başına gelen kötü birşeyin

Or you shape someone's legacy.

gelecekte başka insanların başına gelmediği bir yer hâline?

Or we keep talking about them.

Ya birinin vasiyetini gerçekleştiririz.

As long as we talk about our loved ones who are no longer physically with us,

Ya da onları anmaya devam ederiz.

Fiziksel olarak artık bizimle olmayan sevdiklerimizi andığımız sürece

they don't really die fully.

So just allowing ourselves to continue in life

onlar aslında tamamen ölmüş olmuyor.

Yani hayata devam etmemizi sağlamak

is a bit of post-traumatic growth and not shutting down.

And we need support.

aslında bir nevi travma sonrası büyümektir, durmak, kapanmak değil.

You know, it's interesting, if something's going on with our car,

Desteğe ihtiyacımız var.

Yani, ilginçtir ki, eğer arabamızda bir sorun varsa

we get support.

If something's going on with our apartment,

we get support.

destek alıyoruz.

Sometimes we think we just have to fight our way through grief

Eğer evimizde dairemizde bir sorun varsa

destek alıyoruz.

and it's OK to ask for support and for help.

Bazen, kederimizle kendi kendimize boğuşmamız gerektiğini düşünüyoruz

CSB: It's so important to remember that.

oysa bu konuda da destek veya yardım istemek gayet normaldir.

When it's not tangible we forget how to ask for help.

CSB: Bunu hatırlamak çok önemli.

Somut olmayan bir şeyde, nasıl yardım istenir unutuyoruz.

Along those lines,

do you believe there's a time line for grief?

Benzer şekilde

DK: Absolutely not.

keder için bir zaman çizelgesinin olduğuna inanıyor musunuz?

You know, when people ask me,

DK: Kesinlikle hayır.

"How long is my wife, my husband, my best friend going to grieve,"

Bilirsiniz, insanlar bana,

″Karım, kocam, yakın arkadaşım ne kadar yas tutacak?″ diye sorduklarında

I always say, "How long is the person going to be dead?

Because if they're going to be dead for a long time,

her zaman “Ölmüş kişi ne kadar süre ölü kalacak?

you're going to grieve for a long time."

Çünkü uzun bir süre ölü kalacaklarsa

It doesn't mean you will always grieve with pain.

o kadar süre yas tutulacaktır.” derim.

Hopefully in time you can grieve with more love than pain.

Bu her zaman kederle yas tutacağınız anlamına gelmez.

Umarım ki, zaman içinde kederden çok sevgiyle yas tutarsınız.

But there is no time line,

and I always say we don't get over loss.

Ama bir zaman çizelgesi yok

We don't recover from loss.

ve kaybın üstesinden gelinemediğini her zaman söylerim.

Our loved one was not a cold or a flu.

Kayıplar bizi iyileştirmez.

We learn to live with it.

Sevdiklerimiz bir grip ya da soğuk algınlığı değildir.

CSB: And for those who are maybe ready to start on the path of meaning

Bununla yaşamasını öğreniriz.

CSB: Peki kederlerini geride bırakırken belki de

as they move through their grief,

how does one start that process?

anlam yolunda ilerlemeye hazır olanlar için,

DK: It's actually a decision.

bu süreç nasıl başlar?

Are you willing to find meaning in time?

DK: Bu aslında bir karar vermedir.

Are you willing to let yourself just live a little more?

Zamanla anlamı bulmaya hazır mısın?

Biraz daha yaşamaya hazır mısın?

Are you willing to try to think of a way

that might honor what's happened in our world

Kaybında olanları veya

or what's happened in the loss in your life?

dünyamızda olanları onurlandırabilecek

It's a small decision.

bir yol düşünmeye hazır mısın?

Am I willing to grow?

Bu küçük bir karar.

Am I willing to live past this in a way that honors what I've lost?

Büyümeye hazır mıyım?

Kayıplarımı onurlandıracak şekilde yaşamaya hazır mıyım?

CSB: Let's bring up another question from the audience.

"How can we help our children when they experience grief?"

CSB: Seyircilerden başka bir soru alalım.

DK: Such a good question.

“Yas tutan çocuklarımıza, nasıl yardımcı olabiliriz?”

You know, our children are often the forgotten grievers,

DK: Güzel bir soru daha.

And it's so important --

Yani, çocuklarımız genellikle unutulan yascılardır

Here's one of the things:

Mourning is what we do on the outside.

ve bu çok önemlidir--

Örneğin:

Grief is what's inside of us.

Yas tutmak dışarıdan yaptığımız bir şeydir.

I can't make you grieve.

Kederse içimizde olanıdır.

I can't make my kids grieve.

Seni kederlendiremem.

All we can do is model healthy grief.

Çocuklarımı kederlendiremem.

And how do we model healthy grief for our children?

Yapabileceğimiz tek şey sağlıklı şekilde kederlenmektir.

We tell them part of our work is to grieve fully.

Peki sağlıklı kederlenmeyi çocuklarımızla nasıl yaparız?

It's OK to be sad.

Onlara işimizin bir parçasının tamamen yas tutmak olduğunu söyleriz.

It's OK to miss that person.

“Üzülmekte bir sorun yok.”

And to live fully.

“O kişiyi özlemekte bir sorun yok.”

Life also has to go on.

Ve hayata devam etmekte de.

I've still got to go to work, you still got to go to school.

Hayatın da ilerlemesi gerekiyor.

So it's the grieving and the living is what we model for them.

Hâlâ işime gitmem gerekiyor, hâlâ okula gitmen gerekiyor.

Yani, bu yas tutmaktır ve onlar için yaşamamız bir modeldir.

CSB: And it's so hard to with kids

because it seems like, in some ways,

CSB: Bu çocuklarla yapması zor bir şey

they may not even know what they're feeling, right?

çünkü görünüşe göre, bir bakıma,

So, like, how much of grief with children

ne hissettiklerini bile bilmiyorlar, değil mi?

involves helping them understand definitions

Yani, çocuklarla ilgili kederin ne kadarı,

or even identifying feelings and all that?

tanımları kavramalarına

DK: Yeah, and to just name it and open the conversation

hatta duyguları anlamalarına yardımcı olmayı kapsar?

and just to let them know,

DK: Evet, sadece bunu isimlendirmek ve konuyu açmak,

you know, you can always talk about it with me.

onların öğrenmesini sağlamak,

You know, kids actually understand more than we give them credit for.

yani, benimle her zaman konuşabilirsin demektir.

Çocuklar aslında bizim onlara verdiğimizden daha fazlasını anlıyorlar.

CSB: That is true.

DK: And euphemisms don't work.

Don't tell them Grandpa's gone to sleep or Grandpa's on a long trip.

CSB: Bu doğru.

DK: Ve üstünü kapatmak bir işe yaramıyor.

Onlara işte dedeniz uyumaya ya da gezmeye gitti demeyin.

You want to be honest.

CSB: So, OK, here we are in a new time.

Dürüst olun.

We're starting to come out of this pandemic,

CSB: Yani, şu anda yeni bir zamandayız.

at least in some countries in the world.

Salgın hafiflemeye başlıyor,

How do you think our collective grief might shift

yani en azından bazı ülkelerde.

Bu ortak kederimizin önümüzdeki birkaç aydan

in the next few months to years from here?

yıla nasıl geçtiğini düşünüyorsunuz?

DK: Well, the one thing I hope we don't do is

I hope we don't lose this ability to have these conversations,

DK: Peki, umuyorum ki yapmayız ama

umarım şu andaki gibi iletişim yeteneğimizi kaybetmeyiz,

because that's been one of the pieces of meaning

that's been important,

is for the first time we're naming these feelings we're having.

çünkü anlam parçalarından biri

ve çok önemli olan şeyse

ilk kez bu duyguları isimlendirmektir.

We're understanding grief, we're talking more about grief.

And I hope we don't lose that after this.

Kederi anlıyoruz, keder hakkında daha çok konuşuyoruz.

I hope we understand grief is such a natural part of life,

Ve umarım artık bunu da kaybetmeyiz.

Umuyorum ki kederin de yaşamın doğal bir parçası olduğunu anlarız.

that everyone you've ever admired,

every amazing person in the world, has gone through tough grief.

Çünkü o sevdiğiniz herkes,

dünyadaki her iyi insan keder ile yüzleşti.

And there's nothing wrong with you when it happens to you.

It is part of our lives.

Ve sizin başınıza gelmesi de oldukça normal bir şey.

CSB: Yeah.

We're coming close to the end,

Hayatımızın bir parçası bu.

so just as a final question for you, you know,

CSB: Evet.

Sona geliyoruz,

if someone is really struggling through the depths of their grief right now,

bu yüzden son bir soru olarak, yani,

what's just the most important thing for them to remember?

birileri gerçekten şu anda kederinin derinliklerinde boğuşuyorsa,

DK: Reach out and get support, talk to someone,

onların hatırlaması gereken en önemli şey nedir?

maybe someone who's been in grief themselves

İletişime geçip yardım almak, birileriyle konuşmak,

that can share that with you.

It can be the family member, the coworker

belki kendisi de kederli olan birinin

bunu sizinle paylaşmasıdır.

and get support from an organization,

Bir aile üyesi, iş arkadaşı olabilir

grief.com, as well as so many other sites,

herkesin bulabileceği ücretsiz

have lots of free resources that people can find.

bir sürü kaynağı olan, grief.com ve diğer birçok diğer siteden,

bir organizasyondan destek alınabilir.

And I also want to remind people,

we get so afraid of our feelings,

İnsanlara hatırlatmak isterim ki,

like if I start crying, I'll never stop.

duygularımızdan epey korkuyoruz,

mesela “ağlamaya başlasam, asla duramam.”

I remind people no feeling is final, no feeling is forever.

Hatırlatırım ki hiçbir duygu kalıcı, ebedi değildir.

You do stop crying eventually,

but release those feelings in a healthy way.

Er geç ağlamanız durur

CSB: Yeah, that's really helpful.

ama şu duyguları sağlıklı bir şekilde açığa çıkarın.

I think that's one of the things that growing up has shown me the most,

CSB: Kesinlikle, bu epey faydalı.

is you know, any emotion is not permanent.

Sanırım büyümenin bana gösterdiği şeylerden biri de

And so that's a source of relief, right?

hiçbir duygunun kalıcı olmamasıdır.

DK: And we get so stuck in thinking "This is it forever."

Bu da bir nevi rahatlama esası, değil mi?

But we don't know what tomorrow is going to look like.

DK: “Bu sonsuzda dek sürecek.” diye düşünüp duruyoruz.

I always say take the word -- always --

Ama yarının nasıl olacağını bilemeyiz.

I say take the word "always" and "never" out of our vocabulary.

Her zaman -- her zaman -- derim.

When we go, "I'm always going to be sad,"

“Her zaman” ve “asla” kelimelerini bir kenara atın derim.

or "I'm never going to be happy again."

“Her zaman üzgün olacağım,”

No, you don't know what tomorrow is like,

ya da “Bir daha asla mutlu olamayacağım.” deriz.

but today you're feeling sad.

Just name your feelings for today.

Hayır, yarının nasıl olacağını bilemezsiniz,

sadece şu an üzgünsünüz.

CSB: Yeah.

Duygularınızı gününüze göre belirleyin.

Thank you, David, this has been really, really meaningful,

and we've learned so much from you.

CSB: Evet.

Teşekkürler David, bu gerçekten de çok anlamlıydı

So thanks for joining us.

DK: Thank you.

ve senden birçok şey öğrendik.

CSB: Have a great day.

Bu nedenle katıldığın için teşekkür ederiz.

DK: Teşekkürler.

CSB: İyi günler.