Jeffrey Brown: How we cut youth violence in Boston by 79 percent | TED

Tłumaczenie: A. Konstancja Wiszniewska Korekta: Rysia Wand

I've learned some of my most important life lessons

Najważniejsze lekcje życia otrzymałem

from drug dealers

od handlarzy narkotyków,

and gang members

członków gangów

and prostitutes,

i prostytutek,

and I've had some of my most profound theological conversations

a naprawdę głębokie rozmowy teologiczne prowadziłem

not in the hallowed halls of a seminary

nie w uświęconych salach seminarium,

but on a street corner

ale na rogu ulicy,

on a Friday night, at 1 a.m.

w piątek o pierwszej w nocy.

That's a little unusual, since I am a Baptist minister, seminary-trained,

To dziwne, bo jestem pastorem baptystą po seminarium duchownym,

and pastored a church for over 20 years,

od ponad 20 lat pastorem swojego kościoła,

but it's true.

ale to prawda.

It came as a part of my participation

Działo się to w ramach

in a public safety crime reduction strategy

strategii redukcji przestępczości na rzecz bezpieczeństwa publicznego,

that saw a 79 percent reduction in violent crime

która przyniosła 79% redukcję przestępczości z użyciem przemocy

over an eight-year period in a major city.

w dużym mieście, na przestrzeni 8 lat.

But I didn't start out wanting to be

Zaczynając, nie planowałem stać się

a part of somebody's crime reduction strategy.

częścią czyjejś strategii redukcji przestępczości.

I was 25, had my first church.

Miałem 25 lat i swój pierwszy kościół.

If you would have asked me what my ambition was,

Gdybyście wtedy spytali o moje ambicje,

I would have told you I wanted to be a megachurch pastor.

chciałem być pastorem megakościoła,

I wanted a 15-, 20,000-member church.

liczącego 15, 20 tys. członków.

I wanted my own television ministry.

Chciałem mieć własny program duszpasterski w telewizji.

I wanted my own clothing line.

Chciałem mieć własną markę odzieżową.

(Laughter)

(Śmiech)

I wanted to be your long distance carrier.

Chciałem działać na wielką skalę.

You know, the whole nine yards.

Chciałem pójść na całość.

(Laughter)

(Śmiech)

After about a year of pastoring,

Po roku duszpasterstwa

my membership went up about 20 members.

moja trzódka wzrosła o jakieś 20 osób.

So megachurchdom was way down the road.

Sporo brakowało do megakościoła.

But seriously, if you'd have said, "What is your ambition?"

Na poważnie, gdybyście zapytali "jakie są twoje ambicje?",

I would have said just to be a good pastor,

chciałem być po prostu dobrym pastorem,

to be able to be with people through all the passages of life,

towarzyszem we wszystkich etapach życia,

to preach messages that would have an everyday meaning for folks,

głosić przekaz ważny w życiu codziennym,

and in the African-American tradition,

a także w kulturze afro-amerykańskiej.

to be able to represent the community that I serve.

Chciałem reprezentować społeczność, której służę.

But there was something else that was happening in my city

Jednak coś jeszcze działo się w moim mieście,

and in the entire metro area,

na całym obszarze metropolitalnym

and in most metro areas in the United States,

i większości miast w USA.

and that was the homicide rate started to rise precipitously.

Drastycznie rosła liczba zabójstw.

And there were young people who were killing each other

Młodzi ludzie zabijali się

for reasons that I thought were very trivial,

z banalnych powodów.

like bumping into someone in a high school hallway,

Ktoś wpadł na kogoś na korytarzu liceum,

and then after school, shooting the person.

a po szkole go zastrzelił.

Someone with the wrong color shirt on,

Ktoś w koszuli w złym kolorze,

on the wrong street corner at the wrong time.

znalazł się na złym rogu ulicy, o złej porze.

And something needed to be done about that.

Coś trzeba było z tym zrobić.

It got to the point where it started to change the character of the city.

Doszło do tego, że zmienił się charakter miasta.

You could go to any housing project,

Odwiedzając osiedle,

for example, like the one that was down the street from my church,

takie jak przy moim kościele,

and you would walk in, and it would be like a ghost town,

wchodziło się w wymarłe miasto,

because the parents wouldn't allow their kids to come out and play,

bo rodzice nie pozwalali dzieciom bawić się na dworze

even in the summertime, because of the violence.

nawet w lecie, z powodu przestępczości.

You would listen in the neighborhoods on any given night,

Zwykłe nocne odgłosy osiedla

and to the untrained ear, it sounded like fireworks,

dla niewprawnego ucha brzmiące jak fajerwerki,

but it was gunfire.

to były strzały z broni palnej,

You'd hear it almost every night, when you were cooking dinner,

słyszalne co wieczór, podczas szykowania kolacji,

telling your child a bedtime story, or just watching TV.

opowiadania dziecku bajki na dobranoc czy oglądania telewizji.

And you can go to any emergency room at any hospital,

W każdej izbie przyjęć

and you would see lying on gurneys

na szpitalnym łóźku leżał

young black and Latino men shot and dying.

młody, śmiertelnie postrzelony Murzyn lub Latynos.

And I was doing funerals,

Odprawiałem pogrzeby,

but not of the venerated matriarchs and patriarchs who'd lived a long life

ale nie długowiecznych, szacownych matron i patriarchów,

and there's a lot to say.

o których można wiele powiedzieć.

I was doing funerals of 18-year-olds,

Odprawiałem pogrzeby 18-latków,

17-year-olds,

17-latków

and 16-year-olds,

i 16-latków.

and I was standing in a church or at a funeral home

Stałem w kościele lub domu pogrzebowym,

struggling to say something

usiłując powiedzieć coś znaczącego.

that would make some meaningful impact.

And so while my colleagues were building these cathedrals great and tall

Kiedy inni duchowni budowali wspaniałe, wysokie katedry,

and buying property outside of the city

kupowali nieruchomości poza miastem

and moving their congregations out

i wyprowadzali swoje kongregacje,

so that they could create or recreate their cities of God,

żeby tam tworzyć swoje miasta Boga,

the social structures in the inner cities

struktura społeczna ubogich dzielnic miast

were sagging under the weight of all of this violence.

uginała się pod ciężarem przemocy.

And so I stayed, because somebody needed to do something,

Zostałem więc, bo ktoś musiał coś zrobić.

and so I had looked at what I had and moved on that.

Zacząłem od tego, co mam.

I started to preach decrying the violence in the community.

W kazaniach potępiałem lokalną przemoc.

And I started to look at the programming in my church,

Przyglądając się programowi kościoła,

and I started to build programs that would catch the at-risk youth,

tworzyłem programy wyłapujące zagrożoną młodzież,

those who were on the fence to the violence.

tuż o krok od przestępstwa.

I even tried to be innovative in my preaching.

Próbowałem nawet innowacji w kazaniach.

You all have heard of rap music, right?

Słyszeliście o rapie?

Rap music?

Muzyka rap?

I even tried to rap sermon one time.

Spróbowałem nawet rapowego kazania.

It didn't work, but at least I tried it.

Nie wyszło, ale chociaż spróbowałem.

I'll never forget the young person who came to me after that sermon.

Nie zapomnę młodzieńca, który podszedł do mnie po kazaniu.

He waited until everybody was gone,

Poczekał, aż wszyscy sobie pójdą.

and he said, "Rev, rap sermon, huh?" And I was like, "Yeah, what do you think?"

"Pastorze, kazanie rapowe?" Ja na to: "Podobało ci się?".

And he said, "Don't do that again, Rev."

"Niech pastor tego więcej nie robi."

(Laughter)

(Śmiech)

But I preached and I built these programs,

Głosiłem kazania, tworzyłem programy,

and I thought maybe if my colleagues did the same

z nadzieją, że jeśli koledzy zrobią to samo,

that it would make a difference.

coś się zmieni.

But the violence just careened out of control,

Przestępczość wymykała się spod kontroli.

and people who were not involved in the violence were getting shot and killed:

W strzelaninach ginęli niewinni ludzie.

somebody going to buy a pack of cigarettes at a convenience store,

Ktoś kupował papierosy w sklepie,

or someone who was sitting at a bus stop just waiting for a bus,

ktoś na przystanku czekał na autobus,

or kids who were playing in the park,

dzieciaki w parku bawiły się,

oblivious to the violence on the other side of the park,

nieświadome aktów przemocy na drugim końcu parku,

but it coming and visiting them.

ale przemoc przychodziła do nich.

Things were out of control,

Wszystko wymykało się spod kontroli.

and I didn't know what to do,

Nie wiedziałem, co robić.

and then something happened that changed everything for me.

Wtedy wydarzyło się coś, co wszystko zmieniło.

It was a kid by the name of Jesse McKie,

Chłopak nazywał się Jesse McKie,

walking home with his friend Rigoberto Carrion

szedł do domu z kumplem, Rigoberto Carrionem

to the housing project down the street from my church.

na osiedle koło mojego kościoła.

They met up with a group of youth who were from a gang in Dorchester,

Spotkali się z chłopakami z gangu w Dorchester

and they were killed.

i zostali zabici.

But as Jesse was running from the scene mortally wounded,

Uciekając stamtąd, śmiertelnie ranny Jesse

he was running in the direction of my church,

pobiegł w kierunku mojego kościoła.

and he died some 100, 150 yards away.

Zmarł jakieś 100, 150 metrów od niego.

If he would have gotten to the church, it wouldn't have made a difference,

Gdyby dotarł do kościoła, nic by to nie zmieniło.

because the lights were out; nobody was home.

Światła były zgaszone. Nikogo tam nie było.

And I took that as a sign.

Potraktowałem to jako znak.

When they caught some of the youth that had done this deed,

Kiedy schwytano sprawców,

to my surprise, they were around my age,

ku memu zdumieniu okazało się, że są mniej więcej w moim wieku.

but the gulf that was between us was vast.

Między nami była ogromna przepaść,

It was like we were in two completely different worlds.

jakbyśmy pochodzili z zupełnie innych światów.

And so as I contemplated all of this

Kiedy się tak zastanawiałem

and looked at what was happening,

i przyglądałem temu, co się dzieje,

I suddenly realized that there was a paradox that was emerging inside of me,

uświadomiłem sobie wewnętrzny paradoks.

and the paradox was this: in all of those sermons

Paradoks polegał na tym, że w kazaniach

that I preached decrying the violence,

potępiałem przemoc,

I was also talking about building community,

mówiłem też o budowaniu wspólnoty,

but I suddenly realized

ale nagle zdałem sobie sprawę,

that there was a certain segment of the population

że jest część populacji,

that I was not including in my definition of community.

której nie uwzględniam w definicji wspólnoty.

And so the paradox was this:

To właśnie ten paradoks.

If I really wanted the community that I was preaching for,

Jeśli pragnę wspólnoty, o jakiej mówię w kazaniach,

I needed to reach out

muszę wyjść im naprzeciw

and embrace this group that I had cut out of my definition.

i dotrzeć do grupy, którą wykluczyłem.

Which meant not about building programs

Oznaczało to przejście od programów

to catch those who were on the fences of violence,

wyłapujących osoby niezdecydowane,

but to reach out and to embrace those who were committing the acts of violence,

do programów podających rękę sprawcom aktów przemocy,

the gang bangers, the drug dealers.

członkom gangów i dilerom.

As soon as I came to that realization, a quick question came to my mind.

Jak tylko sobie to uświadomiłem, pojawiło się pytanie.

Why me?

Dlaczego ja?

I mean, isn't this a law enforcement issue?

Czy to nie sprawa organów ścigania?

This is why we have the police, right?

Przecież od tego mamy policję?

As soon as the question, "Why me?" came, the answer came just as quickly:

Z pytaniem "dlaczego ja?" pojawiła się równie szybka odpowiedź.

Why me? Because I'm the one who can't sleep at night thinking about it.

Bo to ja nie mogę spać, rozmyślając o tym nocą.

Because I'm the one looking around saying somebody needs to do something about this,

To ja rozglądam się i mówię, że ktoś musi coś z tym zrobić,

and I'm starting to realize that that someone is me.

i zaczynam rozumieć, że ten ktoś, to ja.

I mean, isn't that how movements start anyway?

Czy nie tak zaczynają się wszystkie ruchy?

They don't start with a grand convention and people coming together

Nie zaczynają się od licznych zgromadzeń

and then walking in lockstep with a statement.

i działań zgodnym z programem.

But it starts with just a few, or maybe just one.

Zaczyna się od kilku osób, czasem tylko jednej.

It started with me that way,

I tak zaczęło się ode mnie.

and so I decided to figure out the culture of violence

Postanowiłem zrozumieć kulturę przemocy,

in which these young people who were committing them existed,

w której funkcjonują młodzi ludzie popełniający przestępstwa.

and I started to volunteer at the high school.

Zacząłem jako woluntariusz w liceum.

After about two weeks of volunteering at the high school,

Po dwóch tygodniach zrozumiałem,

I realized that the youth that I was trying to reach,

że młodzież, do której chcę dotrzeć,

they weren't going to high school.

nie chodzi do szkoły.

I started to walk in the community,

Zacząłem chodzić po okolicy.

and it didn't take a rocket scientist to realize that they weren't out

Nie trzeba było geniusza, żeby odkryć,

że oni nie wychodzą w ciągu dnia.

during the day.

So I started to walk the streets at night, late at night,

Zacząłem nocą chodzić po ulicach,

going into the parks where they were,

odwiedzać parki, w których przebywali,

building the relationship that was necessary.

i budować niezbędną więź.

A tragedy happened in Boston that brought a number of clergy together,

Tragedia w Bostonie zjednoczyła część duchowieństwa.

and there was a small cadre of us who came to the realization

Stworzyła się grupa świadoma,

that we had to come out of the four walls of our sanctuary

że trzeba wyjść poza cztery ściany sanktuarium

and meet the youth where they were,

i spotykać młodzież na ich gruncie,

and not try to figure out how to bring them in.

zamiast kombinować, jak ich sprowadzić do nas.

And so we decided to walk together,

Zdecydowaliśmy się chodzić razem.

and we would get together

Spotykaliśmy się

in one of the most dangerous neighborhoods in the city

w jednej z najgorszych dzielnic miasta,

on a Friday night and on a Saturday night

w piątkowy I sobotni wieczór,

at 10 p.m.,

o godzinie 22:00,

and we would walk until 2 or 3 in the morning.

i chodziliśmy do 2 albo 3 rano.

I imagine we were quite the anomaly when we first started walking.

Pewnie na początku stanowiliśmy dziwny widok.

I mean, we weren't drug dealers.

Nie byliśmy handlarzami narkotyków.

We weren't drug customers.

Nie byliśmy klientami handlarzy.

We weren't the police. Some of us would have collars on.

Nie byliśmy policją. Niektórzy nosili koloratki.

It was probably a really odd thing.

Wyglądało to naprawdę dziwnie.

But they started speaking to us after a while,

Ale po jakimś czasie zaczęli z nami rozmawiać.

and what we found out is that

Dowiedzieliśmy się,

while we were walking, they were watching us,

że jak tak chodziliśmy, oni nas obserwowali,

and they wanted to make sure of a couple of things:

chcąc upewnić się co do kilku rzeczy.

that number one, we were going to be consistent in our behavior,

Po pierwsze, że będziemy konsekwentni w działaniach,

that we would keep coming out there;

że będziemy nadal przychodzić.

and then secondly, they had wanted to make sure

Po drugie, chcieli mieć pewność,

that we weren't out there to exploit them.

że nie chcemy ich wykorzystać.

Because there was always somebody who would say,

Zawsze był ktoś, kto mówił,

"We're going to take back the streets,"

"Zajmiemy się ulicą",

but they would always seem to have a television camera with them,

ale z ekipą telewizyjną u boku

or a reporter,

albo z reporterem,

and they would enhance their own reputation

żeby poprawić własne notowania,

to the detriment of those on the streets.

ze szkodą dla tych na ulicy.

So when they saw that we had none of that,

Kiedy zobaczyli, że nam nie o to chodzi,

they decided to talk to us.

zdecydowali się z nami rozmawiać.

And then we did an amazing thing for preachers.

Jak na kaznodziejów, zrobiliśmy wtedy coś zdumiewającego.

We decided to listen and not preach.

Zdecydowaliśmy się słuchać, a nie nauczać.

Come on, give it up for me.

No dalej, brawa dla mnie.

(Laughter) (Applause)

(Śmiech) (Brawa)

All right, come on, you're cutting into my time now, okay? (Laughter)

Już wystarczy, mam limit czasowy. (Śmiech)

But it was amazing.

To było niesamowite.

We said to them, "We don't know our own communities after 9 p.m. at night,

Mówiliśmy: "Nie znamy własnych wspólnot po 9 wieczorem,

between 9 p.m. and 5 a.m.,

między 9 a 5 rano,

but you do.

ale wy je znacie.

You are the subject matter experts, if you will, of that period of time.

Jesteście ekspertami od tego przedziału czasu.

So talk to us. Teach us.

Rozmawiajcie z nami. Uczcie nas.

Help us to see what we're not seeing.

Pomóżcie zobaczyć to, czego nie widzimy.

Help us to understand what we're not understanding."

Pomóżcie zrozumieć to, czego nie rozumiemy".

And they were all too happy to do that,

Chętnie to robili,

and we got an idea of what life on the streets was all about,

a my uczyliśmy się, jak wygląda życie ulicy,

very different than what you see on the 11 o'clock news,

inaczej niż pokazują w wiadomościach o 23:00,

very different than what is portrayed in popular media and even social media.

inaczej niż w mediach, a nawet na portalach społecznościowych.

And as we were talking with them,

Kiedy tak rozmawialiśmy,

a number of myths were dispelled about them with us.

obaliliśmy wiele mitów.

And one of the biggest myths was that these kids were cold and heartless

Jeden z największych mitów głosił, że te zimne nieczułe dzieciaki

and uncharacteristically bold in their violence.

są wyjątkowo brutalne.

What we found out was the exact opposite.

Odkryliśmy, że jest wprost przeciwnie.

Most of the young people who were out there on the streets

Większość młodych ludzi ulicy

are just trying to make it on the streets.

próbuje tylko przetrwać.

And we also found out

Odkryliśmy również,

that some of the most intelligent and creative

że jedni z najbardziej inteligentnych, kreatywnych,

and magnificent and wise

wspaniałych i mądrych ludzi,

people that we've ever met

jakich poznaliśmy,

were on the street, engaged in a struggle.

walczy o przetrwanie na ulicy.

And I know some of them call it survival, but I call them overcomers,

Czasem nazywają to przetrwaniem. Ja ich nazywam prze-zwycięzcami,

because when you're in the conditions that they're in,

bo w ich sytuacji

to be able to live every day is an accomplishment of overcoming.

przeżycie każdego dnia to zwycięstwo.

And as a result of that, we said to them,

W rezultacie pytaliśmy,

"How do you see this church, how do you see this institution

"Jak widzicie rolę instytucji kościoła

helping this situation?"

i naszą pomoc w tej sytuacji?".

And we developed a plan in conversation with these youths.

W rozmowach z młodzieżą tworzyliśmy plan.

We stopped looking at them as the problem to be solved,

Przestaliśmy widzieć w nich problem do rozwiązania.

and we started looking at them as partners, as assets,

Zaczęliśmy widzieć w nich partnerów, kapitał,

as co-laborers in the struggle to reduce violence in the community.

współpracowników w walce z przestępczością w okolicy.

Imagine developing a plan,

Wyobraźcie sobie pracę nad planem,

you have one minister at one table and a heroin dealer at the other table,

przy jednym stole pastor a przy drugim diler heroiny,

coming up with a way in which the church can help the entire community.

obmyślający, jak kościół może pomóc społeczności.

The Boston Miracle was about bringing people together.

Cud bostoński polegał na zebraniu ludzi razem.

We had other partners.

Mieliśmy różnych partnerów.

We had law enforcement partners.

Mieliśmy organy ścigania.

We had police officers.

Mieliśmy policjantów,

It wasn't the entire force,

ale nie była to cała policja,

because there were still some who still had that lock-'em-up mentality,

bo niektórzy nadal mieli podejście "zamknąć ich".

but there were other cops

Byli też inni policjanci,

who saw the honor in partnering with the community,

dla których partnerstwo ze wspólnotą było sprawą honoru,

who saw the responsibility from themselves

którzy czuli się odpowiedzialni

to be able to work as partners with community leaders and faith leaders

za współpracę z liderami i duchownymi,

in order to reduce violence in the community.

żeby zmniejszyć lokalną przestępczość.

Same with probation officers,

Tak samo kuratorzy,

same with judges,

tak samo sędziowie,

same with folks who were up that law enforcement chain,

tak samo przełożeni w organach ścigania,

because they realized, like we did,

bo, tak jak my, zdali sobie sprawę,

that we'll never arrest ourselves out of this situation,

że aresztowaniami nigdy nie rozwiążemy tej sytuacji.

that there will not be enough prosecutions made,

Nie nadążymy z aktami oskarżenia,

and you cannot fill these jails up enough

nie damy rady tak zapełnić więzień,

in order to alleviate the problem.

żeby złagodzić problem.

I helped to start an organization

Pomogłem powołać organizację

20 years ago, a faith-based organization, to deal with this issue.

opartą na wierze, która od 20 lat zajmuje się tą kwestią.

I left it about four years ago

Odszedłem z niej cztery lata temu.

and started working in cities across the United States,

Zacząłem pracować w różnych miastach USA,

19 in total,

w sumie w 19.

and what I found out was that in those cities,

W tych miastach dowiedziałem się,

there was always this component of community leaders

że w każdej grupie jest zawsze jakiś element przywódczy,

who put their heads down and their nose to the grindstone,

który tyra jak wół,

who checked their egos at the door

zostawia ego przy drzwiach,

and saw the whole as greater than the sum of its parts,

widzi całość jako coś większego niż suma części,

and came together and found ways to work with youth out on the streets,

zbiera się i znajduje sposób, żeby pracować z młodzieżą z ulicy.

that the solution is not more cops,

Rozwiązaniem nie jest więcej glin,

but the solution is mining the assets that are there in the community,

ale wydobycie na wierzch kapitału obecnego w społeczności,

to have a strong community component

silna społeczność jako partner

in the collaboration around violence reduction.

we współpracy o redukcję przestępczości.

Now, there is a movement in the United States

W USA istnieje napawający dumą

of young people who I am very proud of who are dealing with the structural issues

ruch młodzieżowy, dotyczący kwestii strukturalnych,

that need to change if we're going to be a better society.

które trzeba zmienić, jeśli chcemy być lepszym społeczeństwem.

But there is this political ploy to try to pit police brutality

Istnieje też polityczna gra, wyolbrzymiająca brutalność policji

and police misconduct against black-on-black violence.

i niewłaściwe działania policji przeciwko przestępczości czarnych.

But it's a fiction.

To fikcja.

It's all connected.

Wszystko się ze sobą wiąże.

When you think about decades of failed housing policies

Kiedy pomyślicie o dziesiątkach lat nieudanej polityki mieszkaniowej

and poor educational structures,

i kiepskim systemie szkolnictwa,

when you think about persistent unemployment

kiedy uświadomicie sobie uporczywe bezrobocie

and underemployment in a community,

i zatrudnienie poniżej kwalifikacji,

when you think about poor healthcare,

kiedy pomyślicie o lichej opiece zdrowotnej,

and then you throw drugs into the mix

a do tego dorzucicie narkotyki,

and duffel bags full of guns,

i duże torby wypchane bronią,

little wonder that you would see this culture of violence emerge.

nic dziwnego, że powstała kultura przemocy.

And then the response that comes from the state is more cops

Reakcja ze strony państwa to więcej policji

and more suppression of hot spots.

i zagaszenie punktów zapalnych.

It's all connected,

To wszystko jest powiązane.

and one of the wonderful things that we've been able to do

Jedną z cudownych rzeczy, które udało nam się zrobić,

is to be able to show the value of partnering together --

to pokazanie roli współpracy

community, law enforcement, private sector, the city --

społeczności, organów ścigania, sektora prywatnego i miasta

in order to reduce violence.

w redukcji przemocy.

You have to value that community component.

Musimy docenić rolę społeczności.

I believe that we can end the era of violence in our cities.

Wierzę, że możemy zakończyć erę przemocy w miastach.

I believe that it is possible and that people are doing it even now.

Wierzę, że to możliwe, i że są ludzie, którzy robią to nawet w tej chwili.

But I need your help.

Ale potrzebuję waszej pomocy.

It can't just come from folks who are burning themselves out

Nie można wszystkiego zwalać na ludzi,

którzy wypalają się w pracy na rzecz społeczności.

in the community.

They need support. They need help.

Oni potrzebują wsparcia. Potrzebują pomocy.

Go back to your city.

Wracajcie do swoich miast.

Find those people.

Znajdźcie tych ludzi.

"You need some help? I'll help you out."

"Potrzebujesz pomocy? Pomogę ci".

Find those people. They're there.

Znajdźcie tych ludzi. Oni tam są.

Bring them together with law enforcement, the private sector, and the city,

Zbierzcie ich razem z organami ścigania, sektorem prywatnym, miastem

with the one aim of reducing violence,

w jednym celu - ograniczenia przemocy.

but make sure that that community component is strong.

Ale dołóżcie starań, żeby społeczność była silnym elementem.

Because the old adage that comes from Burundi is right:

Stare przysłowie z Burundi ma rację:

that you do for me, without me, you do to me.

To, co robisz dla mnie beze mnie, robisz przeciwko mnie.

God bless you. Thank you.

Bóg z wami. Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)