12 sustainable design ideas from nature | Janine Benyus

Tłumaczenie: Agnieszka Kubica Korekta: Marek Kasiak

It is a thrill to be here at a conference

To ekscytujące być tutaj, na konferencji

that's devoted to "Inspired by Nature" -- you can imagine.

zatytułowanej „Inspirowane Naturą” – możecie sobie wyobrazić.

And I'm also thrilled to be in the foreplay section.

Jestem także podekscytowana przydzieleniem do sekcji gry wstępnej.

Did you notice this section is foreplay?

Zauważyliście, że nazwa tej sekcji to gra wstępna?

Because I get to talk about one of my favorite critters,

Ponieważ będę mówić o moim ulubionym stworzeniu,

which is the Western Grebe. You haven't lived

którym jest perkoz wielki. Nie przeżyliście wiele,

until you've seen these guys do their courtship dance.

jeśli nie widzieliście perkozów wykonujących swój taniec godowy.

I was on Bowman Lake in Glacier National Park,

Byłam nad Jeziorem Bowmana w Parku Narodowym Glacier,

which is a long, skinny lake with sort of mountains upside down in it,

które jest długim, wąskim jeziorem kryjącym w swym wnętrzu coś w rodzaju odwróconych gór;

and my partner and I have a rowing shell.

mój partner i ja mieliśmy łódź wiosłową.

And so we were rowing, and one of these Western Grebes came along.

Wiosłowaliśmy więc i pojawił się jeden z tych perkozów.

And what they do for their courtship dance is, they go together,

Jeśli chodzi o ich taniec godowy,

the two of them, the two mates, and they begin to run underwater.

dwa perkozy, partnerzy, schodzą się razem i zaczynają biec pod wodą.

They paddle faster, and faster, and faster, until they're going so fast

Przebierają w wodzie nogami, szybciej, i szybciej, i szybciej, dopóki nie zaczną poruszać się tak prędko,

that they literally lift up out of the water,

że dosłownie wznoszą się nad wodę

and they're standing upright, sort of paddling the top of the water.

i stają pionowo, przebierając nogami po jej powierzchi.

And one of these Grebes came along while we were rowing.

Jeden z tych perkozów zbliżył się, kiedy wiosłowaliśmy.

And so we're in a skull, and we're moving really, really quickly.

Byliśmy w łodzi, i poruszaliśmy się naprawdę szybko.

And this Grebe, I think, sort of, mistaked us for a prospect,

I ten perkoz, jak sądzę, wziął nas błędnie za potencjalnego partnera

and started to run along the water next to us,

i zaczął biec po wodzie obok nas

in a courtship dance -- for miles.

w tańcu godowym – przez wiele mil.

It would stop, and then start, and then stop, and then start.

Zatrzymywał się i znowu zaczynał, znowu zatrzymywał, i znowu zaczynał.

Now that is foreplay.

Oto prawdziwa gra wstępna.

(Laughter)

(Śmiech)

I came this close to changing species at that moment.

W tym momencie prawie zmieniłam gatunek.

Obviously, life can teach us something

Najwyraźniej życie może nas czegoś nauczyć

in the entertainment section. Life has a lot to teach us.

w dziedzinie rozrywki. Życie może nas wiele nauczyć.

But what I'd like to talk about today

Ale dziś chciałabym opowiedzieć o tym,

is what life might teach us in technology and in design.

czego życie może nauczyć nas w dziedzinie technologii i projektowania.

What's happened since the book came out --

O tym, co się wydarzyło od chwili ukazania się książki,

the book was mainly about research in biomimicry --

która traktowała o badaniach nad biomimikrą.

and what's happened since then is architects, designers, engineers --

Od tej pory architekci, projektanci, inżynierowie –

people who make our world -- have started to call and say,

ludzie, którzy tworzą nasz świat – zaczęli dzwonić i mówić:

we want a biologist to sit at the design table

chcemy, żeby za stołem do projektowania zasiadł biolog

to help us, in real time, become inspired.

i pomógł nam znaleźć inspirację w czasie rzeczywistym.

Or -- and this is the fun part for me -- we want you to take us out

Albo – co jest dla mnie prawdziwą zabawą – chcemy, żebyś zabrała nas na zewnątrz,

into the natural world. We'll come with a design challenge

do świata natury. Pojawimy się z projektanckim wyzwaniem

and we find the champion adapters in the natural world, who might inspire us.

i znajdziemy mistrzów adaptacji w świecie przyrody, którzy będą mogli nas zainspirować.

So this is a picture from a Galapagos trip that we took

To jest zdjęcie z wycieczki na Galapagos, które zrobiliśmy

with some wastewater treatment engineers; they purify wastewater.

razem z inżynierami rafinerii płynnych odpadów; oni oczyszczają ścieki.

And some of them were very resistant, actually, to being there.

Niektórzy z nich byli bardzo niechętni tej wyprawie.

What they said to us at first was, you know, we already do biomimicry.

Na samym wstępie zakomunikowali nam: my już stosujemy biomimikrę

We use bacteria to clean our water. And we said,

Używamy bakterii do czyszczenia naszej wody. A my odpowiedzieliśmy:

well, that's not exactly being inspired by nature.

no cóż, to, co robicie, nie jest właściwie byciem zainspirowanym przez naturę.

That's bioprocessing, you know; that's bio-assisted technology:

To jest bio-przetwarzanie, technologia wspomagana procesami naturalnymi:

using an organism to do your wastewater treatment

używanie organizmu do oczyszczania waszych ścieków

is an old, old technology called "domestication."

jest przestarzałą technologią zwaną „udomowieniem”.

This is learning something, learning an idea, from an organism and then applying it.

To jest uczenie się czegoś, przejmowanie pomysłu od organizmu i zastosowanie go.

And so they still weren't getting it.

Ale oni nadal nie rozumieli.

So we went for a walk on the beach and I said,

Wybraliśmy się więc na spacer po plaży, a ja poprosiłam:

well, give me one of your big problems. Give me a design challenge,

przedstawcie mi jeden z waszych dużych problemów. Dajcie mi projektanckie wyzwanie,

sustainability speed bump, that's keeping you from being sustainable.

przeszkodę w procesie podtrzymywania środowiska naturalnego,która nie pozwala wam posuwać się dalej bez naruszania równowagi ekologicznej.

And they said scaling, which is the build-up of minerals inside of pipes.

Odpowiedzieli: osadzanie się, czyli nabudowywanie się minerałów wewnątrz rur.

And they said, you know what happens is, mineral --

I dodali: minerały

just like at your house -- mineral builds up.

nabudowują się tak, jak u ciebie w domu.

And then the aperture closes, and we have to flush the pipes with toxins,

I wtedy ujście się zamyka i musimy przetykać rury toksynami

or we have to dig them up.

albo je wykopywać.

So if we had some way to stop this scaling --

Jeśli znalibyśmy sposób, żeby powstrzymać to osadzanie się -

and so I picked up some shells on the beach. And I asked them,

a ja zebrałam trochę muszelek z plaży i zapytałam ich:

what is scaling? What's inside your pipes?

czym jest osadzanie się? Co się znajduje wewnątrz waszych rur?

And they said, calcium carbonate.

Odpowiedzieli: węglan wapnia.

And I said, that's what this is; this is calcium carbonate.

A ja odparłam: to jest właśnie to, węglan wapnia.

And they didn't know that.

A oni o tym nie wiedzieli.

They didn't know that what a seashell is,

Nie wiedzieli, że matryca muszli

it's templated by proteins, and then ions from the seawater

jest tworzona przez białka, i że następnie jony wody morskiej

crystallize in place to create a shell.

krystalizują się i tak powstaje muszla.

So the same sort of a process, without the proteins,

Ten sam proces, bez udziału protein,

is happening on the inside of their pipes. They didn't know.

odbywa się wewnątrz ich rur. Ale oni nie byli tego świadomi.

This is not for lack of information; it's a lack of integration.

Nie przez brak informacji, tylko przez brak integracji.

You know, it's a silo, people in silos. They didn't know

Powodem było myślenie tunelowe, tkwienie w ograniczonym schemacie. Nie zdawali sobie sprawy,

that the same thing was happening. So one of them thought about it

że to był ten sam proces. Jeden z nich przemyślał to

and said, OK, well, if this is just crystallization

i zapytał: jeśli to jest po prostu proces krystalizacji

that happens automatically out of seawater -- self-assembly --

dokonujący się automatycznie na bazie morskiej wody, nagromadzenie,

then why aren't shells infinite in size? What stops the scaling?

to dlaczego muszle nie mają nieskończonych rozmiarów? Co powstrzymuje osadzanie się?

Why don't they just keep on going?

Dlaczego nie powiększają się nieprzerwanie?

And I said, well, in the same way

A ja odpowiedziałam: w ten sam sposób,

that they exude a protein and it starts the crystallization --

w jaki wydzielają proteinę, która zapoczątkowuje krystalizację –

and then they all sort of leaned in --

wówczas oni się jakby nachylili –

they let go of a protein that stops the crystallization.

uwalniają proteinę, która powstrzymuje krystalizację.

It literally adheres to the growing face of the crystal.

Nawiązuje to bardzo dokładnie do rosnącej powierzchni kryształu.

And, in fact, there is a product called TPA

Istnieje nawet produkt zwany TPA,

that's mimicked that protein -- that stop-protein --

który jest podobny do tej powstrzymującej wzrastanie proteiny,

and it's an environmentally friendly way to stop scaling in pipes.

i jest on przyjaznym dla środowiska sposobem na powstrzymanie procesu osadzania się w rurach.

That changed everything. From then on,

To wszystko zmieniło. Od tej chwili

you could not get these engineers back in the boat.

nie można już było tych inżynierów ściągnąć z powrotem na łódź.

The first day they would take a hike,

Pierwszego dnia ulotnili się

and it was, click, click, click, click. Five minutes later they were back in the boat.

i wszystko, co robili, to: klik, klik, klik. Pięć minut później byli z powrotem na łodzi.

We're done. You know, I've seen that island.

Skończyliśmy. Wiecie, takie: już widziałem tą wyspę.

After this,

Ale po tym

they were crawling all over. They would snorkel

zaczęli się czołgać dookoła. Nie przestaliby,

for as long as we would let them snorkel.

nurkowaliby tak długo, jak długo byśmy im pozwolili.

What had happened was that they realized that there were organisms

Uświadomili sobie ostatecznie, że gdzieś tam były organizmy,

out there that had already solved the problems

które już dawno rozwiązały problem,

that they had spent their careers trying to solve.

nad którym oni pracowali od początku swojej kariery.

Learning about the natural world is one thing;

Uczenie się o świecie przyrody to jedno,

learning from the natural world -- that's the switch.

uczenie się od świata przyrody – to jest istotny przeskok.

That's the profound switch.

Głęboka zmiana.

What they realized was that the answers to their questions are everywhere;

Ci inżynierowie uświadomili sobie, że odpowiedzi na ich pytania są wszędzie,

they just needed to change the lenses with which they saw the world.

a oni muszą po prostu zmienić soczewki, przez które obserwują świat.

3.8 billion years of field-testing.

3,8 miliarda lat badań w warunkach naturalnych.

10 to 30 -- Craig Venter will probably tell you;

Od 10 do 30 - Craig Venter prawdopodobnie powie wam, ile -

I think there's a lot more than 30 million -- well-adapted solutions.

ja sądzę, że istnieje o wiele więcej niż 30 milionów skutecznych rozwiązań adaptacyjnych.

The important thing for me is that these are solutions solved in context.

Ważne jest, że są to rozwiązania osadzone w kontekście.

And the context is the Earth --

A tym kontekstem jest Ziemia –

the same context that we're trying to solve our problems in.

tym samym, w którym my próbujemy rozwiązać nasze własne problemy.

So it's the conscious emulation of life's genius.

Jest to zatem świadome naśladowanie geniuszu natury.

It's not slavishly mimicking --

To nie niewolnicze imitowanie –

although Al is trying to get the hairdo going --

chociaż Al chciałby mieć tą samą fryzurę –

it's not a slavish mimicry; it's taking the design principles,

to nie jest niewolnicza mimikra. To przejęcie zasad projektowania,

the genius of the natural world, and learning something from it.

geniuszu świata natury, i uczenie się z niego.

Now, in a group with so many IT people, I do have to mention what

W grupie, w której jest tak wielu ludzi związanych z IT, muszę wspomnieć o jednej rzeczy,

I'm not going to talk about, and that is that your field

o której nie zamierzam dziś mówić, tj. że wasza dziedzina

is one that has learned an enormous amount from living things,

przejęła bardzo wiele od żywych istot

on the software side. So there's computers that protect themselves,

w kwestiach dotyczących oprogramowania. Istnieją komputery, które same się chronią,

like an immune system, and we're learning from gene regulation

jak system odpornościowy, a my wykorzystujemy wiedzę dotyczącą regulacji działania genów

and biological development. And we're learning from neural nets,

i rozwoju biologicznego. Uczymy się też dzięki sieciom neuronowym,

genetic algorithms, evolutionary computing.

algorytmom genetycznym, obliczeniom ewolucyjnym.

That's on the software side. But what's interesting to me

Wszystko to w aspekcie oprogramowania. Ale dla mnie interesujące jest,

is that we haven't looked at this, as much. I mean, these machines

że nie przyjrzeliśmy się dokładnie temu. W mojej ocenie te maszyny

are really not very high tech in my estimation

nie są wysokim osiągnięciem technologicznym

in the sense that there's dozens and dozens of carcinogens

w tym znaczeniu, że w wodach Doliny Krzemowej

in the water in Silicon Valley.

znajduje się mnóstwo substancji rakotwórczych.

So the hardware

Zatem sprzęt komputerowy

is not at all up to snuff in terms of what life would call a success.

wcale nie spełnia oczekiwanych standardów w odniesieniu do tego, co świat ożywiony uznałby za sukces.

So what can we learn about making -- not just computers, but everything?

Czego więc możemy się nauczyć o produkowaniu nie tylko komputerów, ale i wszystkiego innego?

The plane you came in, cars, the seats that you're sitting on.

Samolotu, którym przylecieliście, samochodów, krzeseł, na których siedzicie?

How do we redesign the world that we make, the human-made world?

W jak sposób projektujemy na nowo świat stworzony przez człowieka?

More importantly, what should we ask in the next 10 years?

Jeszcze ważniejsze, o co powinniśmy zapytać w ciągu najbliższych 10 lat?

And there's a lot of cool technologies out there that life has.

Życie dysponuje wieloma znakomitymi technologiami.

What's the syllabus?

Jak wygląda schemat?

Three questions, for me, are key.

Kluczowe są trzy pytania.

How does life make things?

Jak życie tworzy rzeczy?

This is the opposite; this is how we make things.

Oto przeciwieństwo tego procesu; sposób, w jaki my to robimy.

It's called heat, beat and treat --

Zwie się „rozgrzej, uderzaj, obrabiaj” –

that's what material scientists call it.

tak nazywają to naukowcy zajmujący się materiałami.

And it's carving things down from the top, with 96 percent waste left over

Jest to proces wykrajania rzeczy z góry na dół, w którym odpady stanowią 96 procent,

and only 4 percent product. You heat it up; you beat it with high pressures;

a produkt tylko 4. Podgrzewasz, uderzasz pod wysokim ciśnieniem,

you use chemicals. OK. Heat, beat and treat.

używasz chemikaliów. „Rozgrzej, uderzaj, obrabiaj”.

Life can't afford to do that. How does life make things?

Świat ożywiony nie może sobie na to pozwolić. W jaki sposób natura tworzy rzeczy?

How does life make the most of things?

W jaki sposób uzyskuje z nich to, co najlepsze?

That's a geranium pollen.

To jest pyłek geranium.

And its shape is what gives it the function of being able

Jego kształt umożliwia mu

to tumble through air so easily. Look at that shape.

wirowanie w powietrzu z łatwością. Spójrzcie na ten kształt.

Life adds information to matter.

Świat ożywiony dodaje informację do materii.

In other words: structure.

Innymi słowy: strukturę.

It gives it information. By adding information to matter,

Daje jej informację. Dodając informację do materii

it gives it a function that's different than without that structure.

nadaje jej także funkcję różną od tej, która jest obecna, gdy nie ma struktury.

And thirdly, how does life make things disappear into systems?

Wreszcie, w jaki sposób natura pozbywa się swych wytworów?

Because life doesn't really deal in things;

Bo natura nie handluje rzeczami;

there are no things in the natural world divorced

nie ma obiektów w świecie natury, które byłyby oddzielone

from their systems.

od systemu.

Really quick syllabus.

Bardzo szybki konspekt.

As I'm reading more and more now, and following the story,

Czytam teraz więcej i więcej, śledzę wydarzenia i mogę powiedzieć

there are some amazing things coming up in the biological sciences.

że w dziedzinie nauk biologicznych pojawiają się niezwykłe nowości.

And at the same time, I'm listening to a lot of businesses

Równocześnie słucham o wielu sprawach związanych z biznesem

and finding what their sort of grand challenges are.

i dowiaduję się, jakie są jego największe wyzwania.

The two groups are not talking to each other.

Te dwie grupy nie rozmawiają ze sobą.

At all.

Wcale.

What in the world of biology might be helpful at this juncture,

Co w świecie biologii może być przydatne w tym krytycznym momencie,

to get us through this sort of evolutionary knothole that we're in?

co pomoże nam przebrnąć przez tą ewolucyjną dziurę, w której tkwimy?

I'm going to try to go through 12, really quickly.

Spróbuję bardzo szybko przejść do punktu 12.

One that's exciting to me is self-assembly.

To, co wydaje mi się ekscytujące, to nagromadzanie się.

Now, you've heard about this in terms of nanotechnology.

Teraz usłyszeliście o tym w kontekście nanotechnologii.

Back to that shell: the shell is a self-assembling material.

Wracając do muszli: jest ona samoistnie nagromadzonym materiałem.

On the lower left there is a picture of mother of pearl

Na lewo poniżej znajduje się zdjęcie perły-matki

forming out of seawater. It's a layered structure that's mineral

formującej się z morskiej wody. Jest to struktura złożona warstwowo - najpierw minerał,

and then polymer, and it makes it very, very tough.

potem polimer – co sprawia, że jest ona bardzo twarda.

It's twice as tough as our high-tech ceramics.

Jest dwa razy twardsza niż nasza wysoko technologicznie rozwinięta ceramika.

But what's really interesting: unlike our ceramics that are in kilns,

Ale naprawdę interesujące jest to, że w przeciwieństwie do naszej ceramiki wypalanej w piecu przemysłowym,

it happens in seawater. It happens near, in and near, the organism's body.

powstaje ona w morskiej wodzie. Proces ten zachodzi we wnętrzu organizmu, w jego bliskości.

This is Sandia National Labs.

Zaczynają to robić także ludzie –

A guy named Jeff Brinker

to jest Sandia National Labs; człowiek o nazwisku Jeff Brinker

has found a way to have a self-assembling coding process.

opracował metodę umożliwiającą zachodzenie samoistnie skupiającego się procesu programowania.

Imagine being able to make ceramics at room temperature

Wyobraźcie sobie, że jesteśmy w stanie wytwarzać ceramikę w temperaturze pokojowej

by simply dipping something into a liquid,

przez zwykłe zanurzanie substancji w płynie,

lifting it out of the liquid, and having evaporation

wyciąganie jej i pozwalanie procesowi odparowywania

force the molecules in the liquid together,

na skupianie cząsteczek płynu razem,

so that they jigsaw together

aby układały się w ten sam sposób,

in the same way as this crystallization works.

w jaki zachodzi wspomniana krystalizacja.

Imagine making all of our hard materials that way.

Wyobraźcie sobie, że jesteśmy w stanie produkować wszystkie twarde materiały używając tej techniki.

Imagine spraying the precursors to a PV cell, to a solar cell,

Wyobraźcie sobie, że rozpylamy na dachu poprzedników ogniwa fotowoltaicznego, ogniwa słonecznego,

onto a roof, and having it self-assemble into a layered structure that harvests light.

a komórki te spontanicznie się gromadzą, aby stworzyć warstwową strukturę, która zbiera światło.

Here's an interesting one for the IT world:

Ten przykład zainteresuje świat IT: bio-silikon.

bio-silicon. This is a diatom, which is made of silicates.

To jest okrzemka zrobiona z krzemianu [sól kwasu krzemowego; rodzaj minerału].

And so silicon, which we make right now --

Silikon, który teraz wytwarzamy,

it's part of our carcinogenic problem in the manufacture of our chips --

jest częścią naszego problemu związanego z powstającymi w procesie produkcji układów scalonych substancjami rakotwórczymi –

this is a bio-mineralization process that's now being mimicked.

a to proces bio-mineralizacji, który próbuje się obecnie symulować.

This is at UC Santa Barbara. Look at these diatoms.

To pochodzi z Uniwersytetu Kalifornijskiego Santa Barbara. Spójrzcie na te okrzemki;

This is from Ernst Haeckel's work.

to z pracy Ernsta Haeckela.

Imagine being able to -- and, again, it's a templated process,

Wyobraźcie sobie, że potrafimy – i podobnie, jest to proces wzorcowy,

and it solidifies out of a liquid process -- imagine being able to have that

a krzepnięcie dokonuje się za pomocą płynnych technologii – wyobraźcie sobie, że uzyskujemy

sort of structure coming out at room temperature.

tą strukturę w temperaturze pokojowej.

Imagine being able to make perfect lenses.

Wyobraźcie sobie, że potrafimy produkować doskonałe soczewki.

On the left, this is a brittle star; it's covered with lenses

Stworzenie po lewej to wężowidło; pokryte jest soczewkami,

that the people at Lucent Technologies have found

które ludzie z Lucent Technologies uznali za nieposiadające

have no distortion whatsoever.

żadnych zniekształceń.

It's one of the most distortion-free lenses we know of.

To jedna z najbardziej doskonałych soczewek, jakie znamy.

And there's many of them, all over its entire body.

Jest ich tam wiele, pokrywają całe ciało tego organizmu.

What's interesting, again, is that it self-assembles.

Interesujący jest ponownie fakt, że powstały przez nagromadzanie się.

A woman named Joanna Aizenberg, at Lucent,

Kobieta o imieniu Joanna Aizenberg, z Lucent Technologies,

is now learning to do this in a low-temperature process to create

uczy się obecnie, jak wytworzyć ten rodzaj soczewek w procesach

these sort of lenses. She's also looking at fiber optics.

angażujących niskie temperatury. Przygląda się także włóknom optycznym [światłowody].

That's a sea sponge that has a fiber optic.

Oto gąbka morska posiadająca włókno optyczne.

Down at the very base of it, there's fiber optics

Na dole, u podstawy, znajdują się włókna optyczne,

that work better than ours, actually, to move light,

które przewodzą światło lepiej niż nasze,

but you can tie them in a knot; they're incredibly flexible.

ale można je związać w węzeł; są niesamowicie elastyczne.

Here's another big idea: CO2 as a feedstock.

Oto kolejny wspaniały pomysł: CO2 jako materiał wsadowy.

A guy named Geoff Coates, at Cornell, said to himself,

Geoff Coates z Uniwersytetu Cornella rzekł sam do siebie:

you know, plants do not see CO2 as the biggest poison of our time.

rośliny nie postrzegają CO2 jako największej trucizny naszych czasów.

We see it that way. Plants are busy making long chains

To my go tak widzimy. Rośliny zajęte są wytwarzaniem

of starches and glucose, right, out of CO2. He's found a way --

długich skrobiowych i glukozowych łańcuchów z CO2. Znalazł on

he's found a catalyst -- and he's found a way to take CO2

katalizator i tym samym sposób,

and make it into polycarbonates. Biodegradable plastics

aby stworzyć poliwęglan z CO2. Biodegradowalny plastik

out of CO2 -- how plant-like.

z CO2 - zainspirowany procesami zachodzącymi w roślinach.

Solar transformations: the most exciting one.

Przemiana energii promieniowania słonecznego - najbardziej podniecająca.

There are people who are mimicking the energy-harvesting device

Ludzie z Arizona State University naśladują schemat pobierania energii

inside of purple bacterium, the people at ASU. Even more interesting,

we wnętrzu bakterii purpurowej. Jeszcze bardziej interesujce jest to, że

lately, in the last couple of weeks, people have seen

w ostatnich kilku tygodniach odkryto

that there's an enzyme called hydrogenase that's able to evolve

enzym zwany hydrogenazą, który potrafi zbudować

hydrogen from proton and electrons, and is able to take hydrogen up --

wodór z protonów i elektronów. Potrafi też pochłaniać wodór –

basically what's happening in a fuel cell, in the anode of a fuel cell

czyli odtworzyć to, co dzieje się w ogniwie paliwowym, w anodzie tego ogniwa

and in a reversible fuel cell.

i w odwracalnym ogniwie paliwowym.

In our fuel cells, we do it with platinum;

W naszych ogniwach paliwowych robimy to za pomocą platyny.

life does it with a very, very common iron.

Świat ożywiony używa zwykłego żelaza.

And a team has now just been able to mimic

Zespół właśnie dowiedział się, jak odtworzyć

that hydrogen-juggling hydrogenase.

tą żonglującą wodorem hydrogenazę.

That's very exciting for fuel cells --

To bardzo obiecujące –

to be able to do that without platinum.

dokonywać tego bez platyny.

Power of shape: here's a whale. We've seen that the fins of this whale

Siła kształtu: oto wieloryb. Możemy zobaczyć, że płetwy tego wieloryba

have tubercles on them. And those little bumps

mają guzki.

actually increase efficiency in, for instance,

Zwiększają one wydajność, przykładowo,

the edge of an airplane -- increase efficiency by about 32 percent.

na krawędziach samolotu, o 32 procent.

Which is an amazing fossil fuel savings,

Jeśli umieścilibyśmy je na brzegach skrzydeł,

if we were to just put that on the edge of a wing.

byłaby to niezwykła oszczędność paliw pochodzenia mineralnego.

Color without pigments: this peacock is creating color with shape.

Kolor bez barwników: ten paw tworzy kolor kształtem.

Light comes through, it bounces back off the layers;

Światło przechodzi, odbija się od warstw;

it's called thin-film interference. Imagine being able

nazywa się to interferencją cienkowarstwową. Wyobraźcie sobie, że jesteśmy w stanie

to self-assemble products with the last few layers

doprowadzić do nagromadzenia się wytworów wykorzystując kilka ostatnich warstw

playing with light to create color.

bawiących się światłem w celu wytworzenia koloru.

Imagine being able to create a shape on the outside of a surface,

Wyobraźcie sobie, że potrafimy stworzyć taki kształt na zewnętrznej stronie powierzchni,

so that it's self-cleaning with just water. That's what a leaf does.

który umożliwi samooczyszczanie się jedynie z użyciem wody. To właśnie potrafi robić liść.

See that up-close picture?

Widzicie to zdjęcie w zbliżeniu?

That's a ball of water, and those are dirt particles.

To jest kulka wodna, a to są cząsteczki brudu.

And that's an up-close picture of a lotus leaf.

A to jest zdjęcie liścia lotosu w zbliżeniu.

There's a company making a product called Lotusan, which mimics --

Pewna firma wytwarza produkt o nazwie Lotusan;

when the building facade paint dries, it mimics the bumps

kiedy farba na fasadzie budynku wysycha, imituje on

in a self-cleaning leaf, and rainwater cleans the building.

wybrzuszenia powstające na samo-myjącym się liściu, w konsekwencji czego budynek zostaje umyty przez deszcz.

Water is going to be our big, grand challenge:

Woda będzie naszym ogromnym wyzwaniem:

quenching thirst.

gaszenie pragnienia.

Here are two organisms that pull water.

Mamy tutaj dwa organizmy, które odciągają wodę.

The one on the left is the Namibian beetle pulling water out of fog.

Ten na lewo to chrząszcz namibijski pozyskujący wodę z mgły.

The one on the right is a pill bug -- pulls water out of air,

Ten na prawo to równonóg – odsysa wodę z powietrza.

does not drink fresh water.

Nie pije świeżej wody.

Pulling water out of Monterey fog and out of the sweaty air in Atlanta,

Odciąganie wody z mgły w okolicach Monterey i z parnego powietrza Atlanty,

before it gets into a building, are key technologies.

zanim wniknie do wnętrza budynku, są kluczowymi technologiami.

Separation technologies are going to be extremely important.

Niezwykle ważne staną się technologie separacyjne.

What if we were to say, no more hard rock mining?

Co Wy na to, jeśli powiedziałabym: koniec z górnictwem skał twardych?

What if we were to separate out metals from waste streams,

Co, jeśli bylibyśmy w stanie oddzielać metale od strumienia odpadów –

small amounts of metals in water? That's what microbes do;

małych ilości metalu w wodzie? Robią to mikroby,

they chelate metals out of water.

chelatują metale w wodzie [chelatowanie - proces wiązania pierwiastków metalicznych przez słabe kwasy organiczne].

There's a company here in San Francisco called MR3

Tutaj, w San Francisco, znajduje się firma o nazwie MR3,

that is embedding mimics of the microbes' molecules on filters

która utrwala miniaturowe repliki cząsteczek mikrobów na filtrach

to mine waste streams.

w celu eksploatowania strumieni odpadów.

Green chemistry is chemistry in water.

Ekologiczna chemia to chemia zachodząca w wodzie.

We do chemistry in organic solvents.

My dokonujemy procesów chemicznych w organicznych rozpuszczalnikach.

This is a picture of the spinnerets coming out of a spider

To jest zdjęcie kądziołków wydobywających się z pająka

and the silk being formed from a spider. Isn't that beautiful?

i jedwabiu, który formuje. Czyż to nie piękne?

Green chemistry is replacing our industrial chemistry with nature's recipe book.

Ekologiczna chemia zastępuje naszą chemię przemysłową podręcznikiem przepisów natury.

It's not easy, because life uses

Nie jest to proste, ponieważ życie wykorzystuje

only a subset of the elements in the periodic table.

tylko pewien podzbiór elementów z układu okresowego pierwiastków.

And we use all of them, even the toxic ones.

A my używamy wszystkich, nawet tych toksycznych.

To figure out the elegant recipes that would take the small subset

Stworzenie pełnych wdzięku formuł, które używałyby tylko małego podzestawu pierwiastków

of the periodic table, and create miracle materials like that cell,

i tworzyły cudowne materiały tak, jak robi to właśnie ta komórka,

is the task of green chemistry.

jest zadaniem ekologicznej chemii.

Timed degradation: packaging that is good

Zsynchronizowany rozkład: opakowanie, które jest dobre,

until you don't want it to be good anymore, and dissolves on cue.

dopóki go potrzebujesz, i które rozpuszcza się na skinienie.

That's a mussel you can find in the waters out here,

Oto małż, którego możecie spotkać w tutejszych wodach.

and the threads holding it to a rock are timed; at exactly two years,

Nici, którymi przytrzymuje się skały, są zsynchronizowane –

they begin to dissolve.

zaczynają się rozpuszczać dokładnie po dwóch latach.

Healing: this is a good one.

Oto interesujące zagadnienie: leczenie.

That little guy over there is a tardigrade.

Ten mały kolega tam w górze to niesporczak.

There is a problem with vaccines around the world

Istnieje globalny problem dotyczący szczepionek,

not getting to patients. And the reason is

które nie docierają do pacjentów. Powodem jest to,

that the refrigeration somehow gets broken;

że stałe utrzymywanie niskiej temperatury, czego wymaga ich przechowywanie, czasem się nie udaje;

what's called the "cold chain" gets broken.

nazywa się to przerwaniem „zimnego łańcucha”.

A guy named Bruce Rosner looked at the tardigrade --

Człowiek nazwiskiem Bruce Rosner przyjrzał się dokładniej niesporczakowi,

which dries out completely, and yet stays alive for months

który potrafi całkowicie wyschnąć, a mimo to wciąż pozostać żywym przez wiele miesięcy

and months and months, and is able to regenerate itself.

i sam się zregenerować.

And he found a way to dry out vaccines --

Znalazł on sposób, aby pozbawić szczepionki wody –

encase them in the same sort of sugar capsules

zamknąć je w cukrowych kapsułkach,

as the tardigrade has within its cells --

takich samych jak te, które niesporczak ma w swoich komórkach –

meaning that vaccines no longer need to be refrigerated.

co oznacza, że szczepionki nie wymagają już zamrażania.

They can be put in a glove compartment, OK.

Można je włożyć do schowka.

Learning from organisms. This is a session about water --

Uczenie się od organizmów. Ta część poświęcona jest wodzie –

learning about organisms that can do without water,

uczenie się o organizmach, które potrafią obejść się bez wody,

in order to create a vaccine that lasts and lasts and lasts without refrigeration.

po to, aby móc stworzyć szczepionkę, która zachowuje swoje właściwości bez zamrażania.

I'm not going to get to 12.

Nie dotrę do punktu 12.

But what I am going to do is tell you that the most important thing,

Ale powiem wam, że najważniejszą rzeczą,

besides all of these adaptations, is the fact that these organisms

oprócz wszystkich tych przykładów przystosowania, jest to, że organizmy te

have figured out a way to do the amazing things they do

odkryły sposób, aby dokonywać tych wszystkich niesamowitych rzeczy

while taking care of the place

i równocześnie zatroszczyć się o otoczenie,

that's going to take care of their offspring.

w którym będzie żyło ich potomstwo.

When they're involved in foreplay,

Kiedy uczestniczą w grze wstępnej,

they're thinking about something very, very important --

myślą o bardzo istotnej kwestii,

and that's having their genetic material

a jest nią przetrwanie ich genetycznego materiału

remain, 10,000 generations from now.

przez następne 10 000 pokoleń, licząc od teraz.

And that means finding a way to do what they do

A to oznacza znalezienie sposobu na robienie tego, co robią,

without destroying the place that'll take care of their offspring.

bez niszczenia miejsca, w którym będzie żyło ich potomstwo.

That's the biggest design challenge.

Oto największe wyzwanie projektanckie.

Luckily, there are millions and millions of geniuses

Na szczęście, istnieją miliony geniuszy,

willing to gift us with their best ideas.

którzy chętnie podzielą się z nami swoimi najlepszymi pomysłami.

Good luck having a conversation with them.

Powodzenia w rozmowach z nimi.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Oklaski)

Chris Anderson: Talk about foreplay, I -- we need to get to 12, but really quickly.

Chris Anderson: Rozmowa o grze wstępnej, musimy szybko dotrzeć do punktu 12.

Janine Benyus: Oh really?

Janine Benyus: Naprawdę?

CA: Yeah. Just like, you know, like the 10-second version

CA: Tak, taka 10-sekundowa wersja

of 10, 11 and 12. Because we just -- your slides are so gorgeous,

punktów 10, 11 i 12. Bo Twoje slajdy są takie cudowne,

and the ideas are so big, I can't stand to let you go down

a pomysły takie wspaniałe; nie mogę cię wypuścić,

without seeing 10, 11 and 12.

zanim nie pokażesz nam reszty.

JB: OK, put this -- OK, I'll just hold this thing. OK, great.

JB: Dobrze, przytrzymam to. Świetnie.

OK, so that's the healing one.

Więc to dotyczyło leczenia.

Sensing and responding: feedback is a huge thing.

Odczuwanie bodźców i odpowiadanie: feedback to wspaniała rzecz.

This is a locust. There can be 80 million of them in a square kilometer,

To jest szarańcza. Może być ich ok. 80 mln na jednym kilometrze kwadratowym,

and yet they don't collide with one another.

a mimo to nie zderzają się ze sobą.

And yet we have 3.6 million car collisions a year.

A my wciąż mamy 3,6 mln wypadków samochodowych rocznie.

(Laughter)

(Śmiech)

Right. There's a person at Newcastle

Właśnie. W Newcastle jest ktoś,

who has figured out that it's a very large neuron.

kto odkrył, że jest za to odpowiedzialny bardzo duży neuron.

And she's actually figuring out how to make

A teraz ten ktoś pracuje nad tym, jak stworzyć

a collision-avoidance circuitry

zapobiegający kolizjom układ elektryczny

based on this very large neuron in the locust.

w oparciu o ten wielki neuron u szarańczy.

This is a huge and important one, number 11.

Numer 11 jest bardzo ważny –

And that's the growing fertility.

uprawa urodzajnej gleby.

That means, you know, net fertility farming.

To oznacza sieć upraw żyznej gleby.

We should be growing fertility. And, oh yes -- we get food, too.

Powinniśmy uprawiać urodzajną glebę. I oczywiście – jedzenie również.

Because we have to grow the capacity of this planet

Ponieważ musimy wyhodować zdolność tej planety

to create more and more opportunities for life.

do tworzenia większych szans dla życia.

And really, that's what other organisms do as well.

I to jest właśnie to, co robią inne organizmy.

In ensemble, that's what whole ecosystems do:

Ogólnie, to jest to, co robi cały ekosystem:

they create more and more opportunities for life.

tworzy coraz więcej możliwości dla życia.

Our farming has done the opposite.

Nasze rolnictwo uczyniło coś przeciwnego.

So, farming based on how a prairie builds soil,

Zatem, system upraw oparty na sposobie, w jaki preria buduje glebę,

ranching based on how a native ungulate herd

hodowla czerpiąca z przykładu stada kopytnego,

actually increases the health of the range,

którego obecność na rdzennym terenie wypasu poprawia jego stan.

even wastewater treatment based on how a marsh

Nawet oczyszczanie ścieków płynnych wzorowane na metodzie bagna,

not only cleans the water,

które nie tylko czyści wodę,

but creates incredibly sparkling productivity.

ale i osiąga w tym niesamowitą wydajność.

This is the simple design brief. I mean, it looks simple

To jest proste projektowanie w skrócie. To znaczy, wygląda na proste,

because the system, over 3.8 billion years, has worked this out.

ponieważ wypracował go system liczący ponad 3,8 miliarda lat.

That is, those organisms that have not been able to figure out

To oznacza, że tych organizmów, które nie były w stanie wpaść na to,

how to enhance or sweeten their places,

jak polepszyć lub uatrakcyjnić swoje otoczenie,

are not around to tell us about it.

już nie ma i nie mogą nam nic powiedzieć.

That's the twelfth one.

Oto numer dwunasty.

Life -- and this is the secret trick; this is the magic trick --

Życie – i oto magiczna sztuczka –

life creates conditions conducive to life.

życie tworzy warunki sprzyjające życiu.

It builds soil; it cleans air; it cleans water;

Tworzy glebę, czyści powietrze, wodę,

it mixes the cocktail of gases that you and I need to live.

miesza koktajl gazowy, którego ty i ja potrzebujemy do życia.

And it does that in the middle of having great foreplay

A robi to w samym środku wspaniałej gry wstępnej

and meeting their needs. So it's not mutually exclusive.

i wychodzenia naprzeciw potrzebom organizmów żywych. A zatem nie są to wzajemnie się wykluczające czynności.

We have to find a way to meet our needs,

Musimy znaleźć sposób, aby zaspokajać nasze potrzeby,

while making of this place an Eden.

równocześnie czyniąc to miejsce rajem.

CA: Janine, thank you so much.

CA: Janine, bardzo ci dziękujemy.

(Applause)

(Oklaski)