Rob Dunbar: The threat of ocean acidification

Tłumaczenie: Karol Partyka Korekta: Marcin Mituniewicz

If you really want to understand

Jeśli naprawdę chcecie zrozumieć

the problem that we're facing with the oceans,

problemy, jakie mamy z oceanami,

you have to think about the biology

musicie myśleć o biologii,

at the same time you think about the physics.

a w tym samym czasie o fizyce.

We can't solve the problems

Nie możemy rozwiązać problemów

unless we start studying the ocean

jeśli nie zaczniemy patrzeć na ocean

in a very much more interdisciplinary way.

w sposób znacznie bardziej interdysciplinarny.

So I'm going to demonstrate that through

Zademonstruję to poprzez

discussion of some of the climate change things that are going on in the ocean.

rozważania o niektórych rzeczach związanych ze zmianą klimatu, która dzieje się w oceanie.

We'll look at sea level rise.

Przyjrzymy się wzrostowi poziomu mórz.

We'll look at ocean warming.

Popatrzymy na ocieplenie oceanów.

And then the last thing on the list there, ocean acidification --

Później na ostatnią z rzeczy na liście, zakwaszenie oceanu --

if you were to ask me, you know, "What do you worry about the most?

jeśli mielibyście mnie spytać, "O co martwisz się najbardziej?"

What frightens you?"

"Co cię przeraża?"

for me, it's ocean acidification.

Dla mnie jest to zakwaszenie oceanu.

And this has come onto the stage pretty recently.

Ten problem ujawnił się dopiero niedawno.

So I will spend a little time at the end.

Więc poświęcę mu trochę czasu pod koniec.

I was in Copenhagen in December

W grudniu byłem w Kopenhadze,

like a number of you in this room.

tak jak wielu z was na tej sali.

And I think we all found it, simultaneously,

I myślę, że wszyscy przeżyliśmy to, równocześnie

an eye-opening

otwierające oczy,

and a very frustrating experience.

jak i bardzo irytujące doświadczenie.

I sat in this large negotiation hall,

Siedziałem w dużej sali negocjacyjnej,

at one point, for three or four hours,

na jednym miejscu, przez trzy albo cztery godziny,

without hearing the word "oceans" one time.

nie słysząc ani razu słowa "oceany".

It really wasn't on the radar screen.

Naprawdę nie było o nich w ogóle mowy.

The nations that brought it up

Państwa które poruszały ten temat,

when we had the speeches of the national leaders --

a mowa tu o przemówieniach przywódców,

it tended to be the leaders of the small island states,

były z reguły małymi krajami wyspiarskimi,

the low-lying island states.

położonymi nisko nad poziomem morza.

And by this weird quirk

Za sprawą dziwnej decyzji

of alphabetical order of the nations,

o alfabetycznym rozmieszczeniu,

a lot of the low-lying states,

wiele z nisko położonych państw,

like Kiribati and Nauru,

takich jak Kiribati i Nauru,

they were seated at the very end of these immensely long rows.

posadzono na samym końcu niezmiernie długich rzędów.

You know, they were marginalized

Zostali zmarginalizowani

in the negotiation room.

w pokoju negocjacyjnym.

One of the problems

Jednym z problemów

is coming up with the right target.

jest postawienie właściwego celu.

It's not clear what the target should be.

Nie jest jasne, co powinno być celem.

And how can you figure out how to fix something

W jaki sposób dojść do tego jak coś naprawić,

if you don't have a clear target?

jeśli nie ma się wyraźnego celu?

Now, you've heard about "two degrees":

Słyszeliście o "dwóch stopniach":

that we should limit temperature rise to no more than two degrees.

powinniśmy ograniczyć wzrost temperatury do nie więcej niż dwóch stopni.

But there's not a lot of science behind that number.

Ale liczba ta nie ma potwierdzenia naukowego.

We've also talked about

Rozmawialiśmy również

concentrations of carbon dioxide in the atmosphere.

o stężeniu dwutlenku węgla w atmosferze.

Should it be 450? Should it be 400?

Czy powinno wynosić 450? Czy 400?

There's not a lot of science behind that one either.

Również te liczby nie zostały potwierdzone naukowo.

Most of the science that is behind these numbers,

Większość wiedzy, na której opierają się te liczby,

these potential targets,

te potencjalne cele,

is based on studies on land.

pochodzi z badań prowadzonych na lądzie.

And I would say, for the people that work in the ocean

I powiedziałbym, w imieniu ludzi, którzy pracują na oceanie

and think about what the targets should be,

i myślą o tym jakie powinny być cele,

we would argue that they must be much lower.

że upieralibyśmy się, że liczby muszą być dużo niższe.

You know, from an oceanic perspective,

Z perspektywy oceanów

450 is way too high.

450 to zbyt dużo.

Now there's compelling evidence

Istnieją wyraźne dowody,

that it really needs to be 350.

że tak naprawdę musi to być 350.

We are, right now, at 390 parts per million

W tym momencie mamy 390 promili

of CO2 in the atmosphere.

dwutlenku węgla w atmosferze.

We're not going to put the brakes on in time to stop at 450,

Nie wyhamujemy na czas, żeby zatrzymać się na 450,

so we've got to accept we're going to do an overshoot,

więc musimy pogodzić się z tym, że miniemy cel

and the discussion as we go forward

i nasze dalsze dyskusje

has to focus on how far the overshoot goes

muszą się skupić na tym jak bardzo go ominiemy

and what's the pathway back to 350.

i jak dotrzeć z powrotem do 350.

Now, why is this so complicated?

Czemu jest to tak skomplikowane?

Why don't we know some of these things a little bit better?

Czemu nie znamy tych zagadnień trochę lepiej?

Well, the problem is that

Rzecz w tym,

we've got very complicated forces in the climate system.

że mechanizmy w systemie klimatycznym są bardzo skomplikowane.

There's all kinds of natural causes of climate change.

Jest wiele różnych naturalnych przyczyn zmian klimatu.

There's air-sea interactions.

Istnieją oddziaływania między morzami a lądem.

Here in Galapagos,

Tu na Galapagos

we're affected by El Ninos and La Nina.

wpływa na nas El Nino oraz La Nina.

But the entire planet warms up when there's a big El Nino.

Cała planeta się ogrzewa podczas silnego El Nino.

Volcanoes eject aerosols into the atmosphere.

Wulkany wyrzucają aerozole do atmosfery.

That changes our climate.

To zmienia nasz klimat.

The ocean contains most of the exchangeable heat on the planet.

Ocean zawiera większość wymienialnego ciepła na planecie.

So anything that influences

Więc wszystko co wpływa

how ocean surface waters mix with the deep water

na to, jak wody powierzchniowe mieszają się z głębinowymi,

changes the ocean of the planet.

zmienia ocean na Ziemi.

And we know the solar output's not constant through time.

Wiemy że ilość energii emitowanej przez słońce nie jest stała.

So those are all natural causes of climate change.

To wszystko, to naturalne przyczyny zmian klimatu.

And then we have the human-induced causes

Istnieją także zmiany klimatyczne

of climate change as well.

spowodowane przez człowieka.

We're changing the characteristics of the surface of the land,

Zmieniamy właściwości terenu na powierzchni lądu,

the reflectivity.

to jak odbija światło.

We inject our own aerosols into the atmosphere,

Rozpylamy do atmosfery aerozole

and we have trace gases, and not just carbon dioxide --

i gazy śladowe, nie tylko dwutlenek węgla,

it's methane, ozone,

również metan, ozon,

oxides of sulfur and nitrogen.

tlenki siarki i azotu.

So here's the thing. It sounds like a simple question.

Tak to wygląda. Brzmi to jak proste pytanie.

Is CO2 produced by man's activities

Czy dwutlenek węgla produkowany przez człowieka

causing the planet to warm up?

powoduje ocieplanie się planety?

But to answer that question,

Ale żeby odpowiedzieć na to pytanie,

to make a clear attribution to carbon dioxide,

żeby wyraźnie powiązać to z dwutlenkiem węgla,

you have to know something about

musimy wiedzieć coś

all of these other agents of change.

o wszystkich innych czynnikach zmian.

But the fact is we do know a lot about all of those things.

Ale faktem jest, że wiemy dużo o tych sprawach.

You know, thousands of scientists

Tysiące naukowców

have been working on understanding

próbowało zrozumieć

all of these man-made causes

wszystkie przyczyny pochodzenia ludzkiego

and the natural causes.

oraz te naturalne.

And we've got it worked out, and we can say,

Rozgryźliśmy to i możemy powiedzieć -

"Yes, CO2 is causing the planet to warm up now."

"Tak, dwutlenek węgla powoduje ocieplenie planety."

Now, we have many ways to study natural variability.

Mamy wiele sposobów na zbadanie naturalnej zmienności.

I'll show you a few examples of this now.

Przedstawię wam teraz kilka przykładów.

This is the ship that I spent the last three months on in the Antarctic.

To jest statek, na którym spędziłem ostatnie 3 miesiące na Antarktydzie.

It's a scientific drilling vessel.

To naukowy statek wiertniczy.

We go out for months at a time and drill into the sea bed

Wypływaliśmy na kilka miesięcy i wierciliśmy w dnie morza,

to recover sediments

żeby odnaleźć osady,

that tell us stories of climate change, right.

które opowiedzą nam historię zmian klimatycznych.

Like one of the ways to understand our greenhouse future

Aby zrozumieć naszą przyszłość w obliczu efektu cieplarnianego

is to drill down in time

możemy podróżować w czasie,

to the last period

wiercąc do ostatniego okresu,

where we had CO2 double what it is today.

w którym, mieliśmy dwukrotnie więcej CO2 niż dziś.

And so that's what we've done with this ship.

I to właśnie zrobiliśmy na tym statku.

This was -- this is south of the Antarctic Circle.

To działo się na południe od koła podbiegunowego.

It looks downright tropical there.

Zupełnie jak w tropikach.

One day where we had calm seas and sun,

Pewnego dnia była cisza na morzu i świeciło słońce,

which was the reason I could get off the ship.

więc mogłem zejść ze statku.

Most of the time it looked like this.

Większość czasu wyglądało to tak.

We had a waves up to 50 ft.

Mieliśmy fale do 15 metrów

and winds averaging

i średnią prędkość wiatru

about 40 knots for most of the voyage

około 40 węzłów, przez większość podróży,

and up to 70 or 80 knots.

a w porywach do 70 lub 80 węzłów.

So that trip just ended,

Ta wyprawa niedawno się skończyła

and I can't show you too many results from that right now,

i w tej chwili nie mogę pokazać zbyt wielu wyników,

but we'll go back one more year,

ale cofniemy się o rok dalej,

to another drilling expedition I've been involved in.

do innej ekspedycji wiertniczej, w której brałem udział.

This was led by Ross Powell and Tim Naish.

Ta była prowadzona przez Rossa Powella i Tima Naisha.

It's the ANDRILL project.

Był to projekt ANDRILL.

And we made the very first bore hole

Zrobiliśmy pierwszy odwiert

through the largest floating ice shelf on the planet.

w największym na Ziemi pływającym lodowcu szelfowym.

This is a crazy thing, this big drill rig wrapped in a blanket

To szalone, ta wielka wiertnica osłonięta powłoką,

to keep everybody warm,

żeby wszystkim było ciepło,

drilling at temperatures of minus 40.

działająca przy temperaturach minus 40.

And we drilled in the Ross Sea.

Wierciliśmy w Morzu Rossa.

That's the Ross Sea Ice Shelf on the right there.

Po prawej widzimy właśnie Lodowiec Szelfowy Rossa.

So, this huge floating ice shelf

Ten wielki pływający lodowiec szelfowy

the size of Alaska

wielkości Alaski,

comes from West Antarctica.

znajduje się w Antarktydzie Zachodniej.

Now, West Antarctica is the part of the continent

Antarktyda Zachodnia jest częścią kontynentu,

where the ice is grounded on sea floor

gdzie lód jest uwięziony w dnie morza

as much as 2,000 meters deep.

na głębokości 2000 metrów.

So that ice sheet is partly floating,

Ta pokrywa lodowa jest częściowo pływająca

and it's exposed to the ocean, to the ocean heat.

i jest narażona na działanie oceanu, na jego ciepło.

This is the part of Antarctica that we worry about.

To jest część Antarktydy, o którą się martwimy.

Because it's partly floating, you can imagine,

Ponieważ częściowo pływa, możecie sobie wyobrazić,

is sea level rises a little bit,

że jeśli poziom wód podniesie się nieznacznie,

the ice lifts off the bed, and then it can break off and float north.

lód oderwie się od dna, odłamie i popłynie na północ.

When that ice melts, sea level rises by six meters.

Kiedy ten lód stopnieje, poziom mórz podniesie się o sześć metrów.

So we drill back in time to see how often that's happened,

Więc wiercimy żeby zobaczyć jak często się to zdarza

and exactly how fast that ice can melt.

i dokładnie jak szybko ten lód topnieje.

Here's the cartoon on the left there.

Tu po lewej jest rysunek.

We drilled through a hundred meters of floating ice shelf

Wierciliśmy setki metrów w pływającym lodowcu szelfowym,

then through 900 meters of water

potem przez 900 metrów wody,

and then 1,300 meters into the sea floor.

a później 1300 metrów wgłąb dna morskiego.

So it's the deepest geological bore hole ever drilled.

Jest to najgłębszy geologiczny odwiert w dziejach.

It took about 10 years to put this project together.

Zmontowanie projektu zajęło jakieś 10 lat.

And here's what we found.

I oto co odkryliśmy.

Now, there's 40 scientists working on this project,

40 naukowców bierze udział w tym projekcie.

and people are doing all kinds of really complicated

Ludzie przeprowadzają przeróżne, naprawdę skomplikowane

and expensive analyses.

i drogie analizy.

But it turns out, you know, the thing that told the best story

Ale okazuje się, że najwięcej dowiedzieliśmy się

was this simple visual description.

dzięki prostemu opisowi wizualnemu.

You know, we saw this in the core samples as they came up.

Widzieliśmy to w wyciąganych z rdzenia próbkach.

We saw these alternations

Widzieliśmy zmienność

between sediments that look like this --

w osadach, która wygląda tak:

there's gravel and cobbles in there

tu jest żwir i otoczaki

and a bunch of sand.

i trochę piasku.

That's the kind of material in the deep sea.

Taki materiał spotykamy w morskich głębinach.

It can only get there if it's carried out by ice.

Może się tam dostać jedynie, jeśli lód go przetransportuje.

So we know there's an ice shelf overhead.

Więc wiemy, że jest nad nami lodowiec.

And that alternates with a sediment that looks like this.

Przechodzi on w osad, który wygląda tak.

This is absolutely beautiful stuff.

To jest naprawdę przepiękna rzecz.

This sediment is 100 percent made up

Ten osad składa się w 100 procentach

of the shells of microscopic plants.

z łupin mikroskopijnych roślin.

And these plants need sunlight,

Te rośliny potrzebują słońca,

so we know when we find that sediment

więc gdy znajdziemy taki osad, wiemy

there's no ice overhead.

że powyżej nie ma lodu.

And we saw about 35 alternations

Widzieliśmy jakieś 35 takich przejść

between open water and ice-covered water,

między otwartą wodą i wodą pokrytą lodem,

between gravels and these plant sediments.

między żwirami i osadami roślinnymi.

So what that means is, what it tells us

Więc oznacza to,

is that the Ross Sea region, this ice shelf,

że lodowiec w rejonie Morza Rossa

melted back and formed anew

topił się i powstawał na nowo

about 35 times.

jakieś 35 razy.

And this is in the past four million years.

I to w czasie ostatnich czterech milionów lat.

This was completely unexpected.

To było całkowicie nieoczekiwane.

Nobody imagined that the West Antarctic Ice Sheet

Nie wyobrażaliśmy sobie, że pokrywa lodowa Antarktydy Zachodniej

was this dynamic.

jest tak dynamiczna.

In fact, the lore for many years has been,

Właściwie, od wielu lat twierdzono:

"The ice formed many tens of millions of years ago,

"Ten lód uformował się dziesiątki milionów lat temu

and it's been there ever since."

i jest tam od tamtej pory."

And now we know that in our recent past

A teraz wiemy, że w niezbyt odległej przeszłości

it melted back and formed again,

topniał i powstawał ponownie,

and sea level went up and down, six meters at a time.

że poziom morza wzrastał i malał, za każdym razem o 6 metrów.

What caused it?

Co było tego przyczyną?

Well, we're pretty sure that it's very small changes

Jesteśmy przekonani, że wywołały to niewielkie zmiany

in the amount of sunlight reaching Antarctica,

w ilości światła słonecznego docierającego do Antarktydy,

just caused by natural changes in the orbit of the Earth.

spowodowane przez naturalne zmiany orbity Ziemi.

But here's the key thing:

Ale oto kluczowa sprawa:

you know, the other thing we found out

kolejną rzeczą, którą odkryliśmy

is that the ice sheet passed a threshold,

jest to, że pokrywa lodowa przekroczyła próg,

that the planet warmed up enough --

że planeta ociepliła się wystarczająco --

and the number's about one degree to one and a half degrees Centigrade --

i to o około jeden do półtora stopnia Celsjusza --

the planet warmed up enough that it became ...

że planeta ociepliła się na tyle, że zaczęła ...

that ice sheet became very dynamic

że pokrywa lodowa stała się bardzo dynamiczna

and was very easily melted.

i bardzo łatwo się topiła.

And you know what?

I wiecie co?

We've actually changed the temperature in the last century

Właściwie to przez ostatnie stulecie zmieniliśmy temperaturę

just the right amount.

we właściwym stopniu.

So many of us are convinced now

Więc wielu z nas jest teraz przekonanych,

that West Antarctica, the West Antarctic Ice Sheet, is starting to melt.

że pokrywa lodowa Antarktydy Zachodniej zaczyna się topić.

We do expect to see a sea-level rise

Oczekujemy, że zauważymy wzrost poziomu morza

on the order of one to two meters by the end of this century.

rzędu jednego lub dwóch metrów do końca tego stulecia.

And it could be larger than that.

I może być on jeszcze większy.

This is a serious consequence

To niesie poważne konsekwencje

for nations like Kiribati,

dla państw takich jak Kiribati,

you know, where the average elevation

gdzie średnia wysokość nad poziomem morza

is about a little over a meter above sea level.

to niewiele ponad metr.

Okay, the second story takes place here in Galapagos.

Druga część opowieści dzieje się tutaj, na Galapagos.

This is a bleached coral,

To wybielony koralowiec,

coral that died during the 1982-'83 El Nino.

który zginął podczas El Nino w latach 1982-1983.

This is from Champion Island.

Ten jest z Champion Island.

It's about a meter tall Pavona clavus colony.

To około metrowej wysokości kolonia Pavona clavus.

And it's covered with algae. That's what happens.

Jest pokryta przez glony. To właśnie się dzieje.

When these things die,

Gdy te organizmy umierają,

immediately, organisms come in

błyskawicznie pojawiają się inne,

and encrust and live on that dead surface.

aby zagłębić się w te martwe skorupy.

And so, when a coral colony is killed

Więc gdy kolonia koralowców zginęła

by an El Nino event,

z powodu El Nino,

it leaves this indelible record.

zostawiła taki niezatarty ślad.

You can go then and study corals

Możemy badać koralowce

and figure out how often do you see this.

i dojść do tego jak często można to zauważyć.

So one of the things thought of in the '80s

Jednym z pomysłów w latach 80-tych

was to go back and take cores

było aby zdobyć rdzenie

of coral heads throughout the Galapagos

głów koralowych z Galapagos

and find out how often was there a devastating event.

i dowiedzieć się jak często występowało to niszczące zjawisko.

And just so you know, 1982-'83,

I tak dla waszej wiedzy, w latach 1982-1983

that El Nino killed 95 percent

El Nino zabiło 95 procent

of all the corals here in Galapagos.

całej rafy koralowej, tu na Galapagos.

Then there was similar mortality in '97-'98.

Później podobna śmiertelność była w latach 1997-1998.

And what we found

I doszliśmy do tego,

after drilling back in time two to 400 years

cofając się podczas odwiertu 2 do 400 lat wstecz,

was that these were unique events.

że były to wyjątkowe zdarzenia.

We saw no other mass mortality events.

Nie zauważyliśmy innych przypadków masowej umieralności.

So these events in our recent past really are unique.

Więc te wydarzenia z niedalekiej przeszłości są bardzo wyjątkowe.

So they're either just truly monster El Ninos,

Były to naprawdę potężne El Nina,

or they're just very strong El Ninos

albo po prostu bardzo mocne,

that occurred against a backdrop of global warming.

które wystąpiły na tle globalnego ocieplenia.

Either case, it's bad news

W obu przypadkach są to złe wieści

for the corals of the Galapagos Islands.

dla raf koralowych wysp Galapagos.

Here's how we sample the corals.

Oto jak pobieramy próbki koralów.

This is actually Easter Island. Look at this monster.

To jest akurat Wyspa Wielkanocna. Spójrzcie na to monstrum.

This coral is eight meters tall, right.

Ten koral ma 8 metrów wysokości.

And it been growing for about 600 years.

I rośnie od jakichś 600 lat.

Now, Sylvia Earle turned me on to this exact same coral.

Sylwia Earle naprowadziła mnie na dokładnie taki sam koral.

And she was diving here with John Lauret -- I think it was 1994 --

Nurkowali tu z Johnem Lauretem -- wydaje mi się, że było to w 1994 --

and collected a little nugget and sent it to me.

zabrali mały kawałek i wysłali go do mnie.

And we started working on it,

Zaczęliśmy nad nim pracować

and we figured out we could tell the temperature of the ancient ocean

i doszliśmy do tego, że możemy określić temperaturę pradawnego oceanu,

from analyzing a coral like this.

analizując koral taki jak ten.

So we have a diamond drill.

Mamy diamentowe wiertło.

We're not killing the colony; we're taking a small core sample out of the top.

Nie zabijamy kolonii; zbieramy małą próbkę rdzeniową z wierzchu.

The core comes up as these cylindrical tubes of limestone.

Rdzeń jest w postaci cylindrycznych rurek z wapnia.

And that material then we take back to the lab and analyze it.

Zabieramy ten materiał do laboratorium, żeby go przeanalizować.

You can see some of the coral cores there on the right.

Po prawej możecie zobaczyć kilka rdzeni korala.

So we've done that all over the Eastern Pacific.

Robiliśmy tak na całym wschodnim Pacyfiku.

We're starting to do it in the Western Pacific as well.

Zaczynamy robić to także na zachodnim Pacyfiku.

I'll take you back here to the Galapagos Islands.

Wróćmy z powrotem do wysp Galapagos.

And we've been working at this fascinating uplift here in Urbina Bay.

Pracowaliśmy na tym fascynującym wzniesieniu w Urbina Bay.

That the place where,

W miejscu, w którym

during an earthquake in 1954,

w trakcie trzęsienia ziemi w 1954,

this marine terrace was lifted up

brzeg wypiętrzył się

out of the ocean very quickly,

z oceanu bardzo szybko,

and it was lifted up about six to seven meters.

na jakieś sześć do siedmiu metrów.

And so now you can walk through a coral reef without getting wet.

Teraz możecie przejść przez rafę koralową suchą stopą.

If you go on the ground there, it looks like this,

Jeśli dotrzecie w to miejsce, wygląda to tak,

and this is the grandaddy coral.

oto pradziadek koral.

It's 11 meters in diameter,

Ma 11 metrów średnicy

and we know that it started growing

i wiemy, że zaczął rosnąć

in the year 1584.

w roku 1584.

Imagine that.

Wyobraźcie to sobie.

And that coral was growing happily in those shallow waters,

Koral rósł sobie szczęśliwe w tych płytkich wodach

until 1954, when the earthquake happened.

aż do 1954, kiedy zdarzyło się trzęsienie ziemi.

Now the reason we know it's 1584

Wiemy, że był to rok 1584 dlatego,

is that these corals have growth bands.

że na koralach znajdują się pręgi wzrostowe.

When you cut them, slice those cores in half and x-ray them,

Kiedy przetniecie rdzenie na pół i zrobicie im zdjęcie rentgenowskie,

you see these light and dark bands.

zobaczycie te jasne i ciemne prążki.

Each one of those is a year.

Każdy jeden z nich oznacza rok.

We know these corals grow about a centimeter and a half a year.

Wiemy, że te korale rosły około półtora centymetra rocznie.

And we just count on down to the bottom.

I możemy po prostu odliczać aż do dna.

Then their other attribute is

Ich inną właściwością jest to,

that they have this great chemistry.

że mają świetny skład chemiczny.

We can analyze the carbonate

Możemy analizować węglan

that makes up the coral,

który tworzy koral,

and there's a whole bunch of things we can do.

jest też masa innych rzeczy, które możemy robić.

But in this case, we measured the different isotopes of oxygen.

Ale w tym przypadku mierzyliśmy różne izotopy tlenu.

Their ratio tells us the water temperature.

Ich współczynnik mówi nam o temperaturze wody.

In this example here,

Tutaj na przykład

we had monitored this reef in Galapagos

obserwowaliśmy tę rafę na Galapagos

with temperature recorders,

za pomocą rejestratorów temperatury,

so we know the temperature of the water the coral's growing in.

więc wiemy w jakiej temperaturze wody koral rośnie.

Then after we harvest a coral, we measure this ratio,

Później, gdy zbierzemy koral, mierzymy ten współczynnik

and now you can see, those curves match perfectly.

Możecie zobaczyć, że te krzywe pasują do siebie idealnie.

In this case, at these islands,

W tym przypadku, na tych wyspach,

you know, corals

wyspach koralowych,

are instrumental-quality recorders of change in the water.

są doskonałej jakości rejestratory zmian w wodach.

And of course, our thermometers

I oczywiście, nasze termometry

only take us back 50 years or so here.

mogą zabrać nas tylko jakieś 50 lat w przeszłość.

The coral can take us back

Koral może nas zabrać

hundreds and thousands of years.

setki i tysiące lat wstecz.

So, what we do:

Więc, co robimy:

we've merged a lot of different data sets.

połączyliśmy wiele różnych zbiorów danych.

It's not just my group; there's maybe 30 groups worldwide doing this.

To nie tylko moja grupa; na świecie jest pewnie z 30 grup, które to robią.

But we get these instrumental- and near-instrumental-quality records

Ale my otrzymujemy te doskonałej lub prawie doskonałej jakości zapisy

of temperature change that go back hundreds of years,

zmian temperatury, które sięgają setki lat wstecz

and we put them together.

i łączymy je.

Here's a synthetic diagram.

Tu jest całościowy diagram.

There's a whole family of curves here.

Jest tu cała rodzina krzywych.

But what's happening: we're looking at the last thousand years

Ale co się dzieje: spoglądamy na ostatni tysiąc lat

of temperature on the planet.

zmian temperatury planety.

And there's five or six different compilations there,

Jest tu pięć lub sześć różnych zestawień,

But each one of those compilations reflects input

ale każde z nich przedstawia dane zebrane

from hundreds of these kinds of records from corals.

z setek tego typu badań korali.

We do similar things with ice cores.

Robimy podobne rzeczy z rdzeniami lodowymi.

We work with tree rings.

Pracujemy ze słojami drzew.

And that's how we discover

I tak właśnie odkrywamy

what is truly natural

co jest naprawdę naturalne

and how different is the last century, right?

i jak bardzo odmienne jest ostatnie stulecie.

And I chose this one

Wybrałem ten jeden

because it's complicated and messy looking, right.

ponieważ jest skomplikowany i pokręcony

This is as messy as it gets.

Jest tak pokręcony, jak to tylko możliwe.

You can see there's some signals there.

Możecie wyczytać stąd pewne informacje.

Some of the records

Niektóre z zapisów

show lower temperatures than others.

pokazują niższą temperaturę niż pozostałe.

Some of them show greater variability.

Niektóre z nich pokazują dużą zmienność.

But they all tell us

Ale wszystkie mówią nam

what the natural variability is.

czym jest naturalna zmienność.

Some of them are from the northern hemisphere;

Niektóre z nich są z półkuli północnej;

some are from the entire globe.

inne pochodzą z całego globu.

But here's what we can say:

Ale oto co możemy stwierdzić:

what's natural in the last thousand years is that the planet was cooling down.

naturalną rzeczą w ostatnim tysiącu lat jest ochładzanie się planety.

It was cooling down

Ochładzała się

until about 1900 or so.

do mniej więcej 1900 roku.

And there is natural variability

Istnieje też naturalna zmienność

caused by the Sun, caused by El Ninos.

spowodowana przez Słońce czy przez El Nino.

A century-scale, decadal-scale variability,

Zmienność w skali stulecia, w skali dziesięciolecia

and we know the magnitude;

i znamy jej wielkość;

it's about two-tenths to four-tenths of a degree Centigrade.

wynosi około dwie do czterech dziesiątych stopnia celsjusza.

But then at the very end is where

Ale potem, na samym końcu

we have the instrumental record in black.

mamy zaznaczone na czarno zapisy z instrumentów.

And there's the temperature up there in 2009.

Tam na górze widać temperaturę w 2009.

You know, we've warmed the globe

Ogrzaliśmy planetę

about a degree Centigrade in the last century,

o około stopień celsjusza w ciągu ostatniego stulecia

and there's nothing

i nie ma niczego

in the natural part of that record

w naturalnej części tych zapisów,

that resembles what we've seen in the last century.

co przypomina to, co widzieliśmy w ostatnim stuleciu.

You know, that's the strength of our argument,

W tym tkwi siła naszego argumentu,

that we are doing something that's truly different.

że robimy coś naprawdę odmiennego.

So I'll close with a short discussion

Skończę krótkim omówieniem

of ocean acidification.

zakwaszenia oceanu.

I like it as a component of global change to talk about,

Lubię mówić o tej składowej globalnej zmiany,

because, even if you are a hard-bitten global warming skeptic,

bo nawet jeśli jesteście twardogłowymi sceptykami globalnego ocieplenia,

and I talk to that community fairly often,

a mówię do takich grup dość często,

you cannot deny

to nie możecie zaprzeczyć

the simple physics

prostej fizyce

of CO2 dissolving in the ocean.

rozpuszczania się CO2 w oceanie.

You know, we're pumping out lots of CO2 into the atmosphere,

Pompujemy sporo CO2 w atmosferę,

from fossil fuels, from cement production.

z paliw kopalnych, z produkcji cementu.

Right now, about a third of that carbon dioxide

Obecnie około jedna trzecia tego dwutlenku węgla

is dissolving straight into the sea, right?

rozpuszcza się od razu w oceanie.

And as it does so,

Rozpuszczając się,

it makes the ocean more acidic.

zwiększa zakwaszenie oceanu.

So, you cannot argue with that.

Więc nie możecie się z tym sprzeczać.

That is what's happening right now,

To dzieje się właśnie teraz,

and it's a very different issue

i jest to zupełnie inna kwestia

than the global warming issue.

niż problem globalnego ocieplenia.

It has many consequences.

Ma to wiele konsekwencji.

There's consequences for carbonate organisms.

Są to konsekwencje dla organizmów złożonych z węglanu.

There are many organisms

Jest wiele organizmów,

that build their shells out of calcium carbonate --

które budują swoje skorupy z węglanu wapnia --

plants and animals both.

zarówno rośliny jak i zwierzęta.

The main framework material of coral reefs

Głównym budulcem raf koralowych

is calcium carbonate.

jest węglan wapnia.

That material is more soluble

Ten materiał jest łatwiej rozpuszczalny

in acidic fluid.

w kwaśnej cieczy.

So one of the things we're seeing

Więc jedną z rzeczy, które obserwujemy

is organisms are having

jest to, że organizmy muszą

to spend more metabolic energy

przeznaczać większą część energii z metabolizmu

to build and maintain their shells.

na budowę i utrzymanie swoich muszli.

At some point, as this transience,

W pewnym momencie tych zmian,

as this CO2 uptake in the ocean continues,

w czasie postępującej absorpcji CO2 przez ocean,

that material's actually going to start to dissolve.

ten materiał faktycznie zacznie się rozpuszczać.

And on coral reefs,

I na rafach koralowych,

where some of the main framework organisms disappear,

gdzie niektóre z głównych organizmów budulcowych znikają,

we will see a major loss

zaobserwujemy wielki spadek

of marine biodiversity.

różnorodności biologicznej mórz.

But it's not just the carbonate producers that are affected.

Ale nie tylko producenci węglanów będą poszkodowani.

There's many physiological processes

Jest wiele fizjologicznych procesów,

that are influenced by the acidity of the ocean.

na które wpływ ma kwasowość oceanu.

So many reactions involving enzymes and proteins

Wiele reakcji, w których udział biorą enzymy i białka

are sensitive to the acid content of the ocean.

jest wrażliwych na zawartość kwasu w oceanie.

So, all of these things --

Dotyczy to kwestii takich jak

greater metabolic demands,

zwiększone potrzeby metabolizmu,

reduced reproductive success,

zmniejszony sukces reprodukcyjny,

changes in respiration and metabolism.

zmiany w oddychaniu i metabolizmie.

You know, these are things that we have good physiological reasons

Są to rzeczy, na które mamy na tyle dobre dowody fizjologiczne,

to expect to see stressed

żeby spodziewać się ich nasilenia

caused by this transience.

z powodu wymienionych zmian.

So we figured out some pretty interesting ways

Znaleźliśmy całkiem ciekawe sposoby

to track CO2 levels in the atmosphere,

na śledzenie poziomu CO2 w atmosferze,

going back millions of years.

nawet miliony lat wstecz.

We used to do it just with ice cores,

Robiliśmy to tylko z rdzeniami lodowymi,

but in this case, we're going back 20 million years.

ale w tym przypadku cofamy się o 20 milionów lat

And we take samples of the sediment,

i zbieramy próbki osadu,

and it tells us the CO2 level of the ocean,

który mówi nam o poziomie CO2 w oceanie,

and therefore the CO2 level of the atmosphere.

a co za tym idzie, o poziomie CO2 w atmosferze.

And here's the thing:

Chodzi tu o to:

you have to go back about 15 million years

musisz cofnąć się o około 15 milionów lat,

to find a time when CO2 levels

żeby natrafić na czas kiedy poziomy CO2

were about what they are today.

były mniej więcej takie jak dziś.

You have to go back about 30 million years

Musisz cofnąć się o jakieś 30 milionów lat

to find a time when CO2 levels

żeby natrafić na czas, kiedy te poziomy

were double what they are today.

były dwukrotnie większe niż dziś.

Now, what that means is

Zatem, oznacza to,

that all of the organisms that live in the sea

że wszystkie organizmy jakie żyją w morzu

have evolved in this chemostatted ocean,

ewoluowały w tym stabilnym chemicznie oceanie

with CO2 levels lower than they are today.

z poziomami CO2 mniejszymi niż dziś.

That's the reason that they're not able to respond or adapt

Sprawie to, że nie są one w stanie zaadaptować się

to this rapid acidification

do szybko postępującego zakwaszania,

that's going on right now.

które ma miejsce obecnie.

So, Charlie Veron

Charlie Veron

came up with this statement last year:

postawił w ostatnim roku taką tezę:

"The prospect of ocean acidification

"Perspektywa zakwaszenia oceanu

may well be the most serious

może być najbardziej poważnym

of all of the predicted outcomes

z wszystkich przewidzianych skutków

of anthropogenic CO2 release."

wytwarzania CO2 przez człowieka."

And I think that may very well be true,

I uważam, że jest to bardzo prawdopodobne,

so I'll close with this.

więc tą myślą kończę.

You know, we do need the protected areas, absolutely,

Na pewno potrzebujemy obszarów chronionych,

but for the sake of the oceans,

ale dla dobra oceanów,

we have to cap or limit CO2 emissions

musimy ograniczyć emisję CO2

as soon as possible.

jak najszybciej.

Thank you very much.

Dziękuję bardzo.

(Applause)

(Brawa)