Steve Truglia: A leap from the edge of space

Tłumaczenie: A. Konstancja Wiszniewska Korekta: Marek Kasiak

I'm extremely excited to be given the opportunity

Ogromnie się cieszę, że mam możliwość

to come and speak to you today

być tu dziś z wami i opowiedzieć wam

about what I consider to be

o czymś, co uważam

the biggest stunt on Earth.

za największy wyczyn kaskaderski na Ziemi.

Or perhaps not quite on Earth.

No może nie tak całkiem na ziemi.

A parachute jump from the very edge of space.

Skok ze spadochronem z samej granicy przestrzeni kosmicznej.

More about that a bit later on.

Więcej na ten temat nieco później.

What I'd like to do first is take you through

Najpierw chciałbym was zabrać na

a very brief helicopter ride of stunts

króciutką przejażdżkę helikopterem po scenach kaskaderskich

and the stunts industry in the movies and in television,

oraz zawodowej kaskaderce w przemyśle filmowym i telewizyjnym.

and show you how technology

Pokazać wam, jak technologia

has started to interface with the physical skills

zaczęła współdziałać ze sprawnością fizyczną

of the stunt performer

kaskadera,

in a way that makes the stunts bigger

tak że wyczyny kaskaderskie są bardziej niesamowite

and actually makes them safer than they've ever been before.

i faktycznie bezpieczne jak nigdy dotąd.

I've been a professional stunt man for 13 years.

Jestem zawodowym kaskaderem od 13 lat.

I'm a stunt coordinator. And as well as perform stunts

Jestem koordynatorem kaskaderów. Oprócz wykonywania czynności kaskaderskich

I often design them.

często je reżyseruję.

During that time, health and safety has become everything about my job.

Przez ten czas zdrowie i bezpieczeństwo stały się najważniejszą rzeczą w mojej pracy.

It's critical now that when a car crash happens

Teraz, przy scenach wypadku samochodowego, decydujące znaczenie

it isn't just the stunt person we make safe, it's the crew.

ma bezpieczeństwo nie tylko samego kaskadera ale i całego zespołu.

We can't be killing camera men. We can't be killing stunt men.

Nie możemy zabijać operatorów kamery. Nie możemy zabijać kaskaderów.

We can't be killing anybody or hurting anybody on set,

Na planie filmowym nie wolno nam nikogo zabijać ani ranić,

or any passerby. So, safety is everything.

także przechodniów. A więc bezpieczeństwo jest najważniejsze.

But it wasn't always that way.

Ale nie zawsze tak było.

In the old days of the silent movies --

W dawnych czasach kina niemego --

Harold Lloyd here, hanging famously from the clock hands --

tutaj, w pamiętnej scenie Harold Lloyd wiszący na wskazówkach zegara --

a lot of these guys did their own stunts. They were quite remarkable.

wielu aktorów z tamtych lat wykonywało swoje własne numery kaskaderskie. Były one zdecydowanie godne uwagi.

They had no safety, no real technology.

Nie mieli żadnych zabezpieczeń, żadnej prawdziwej technologii.

What safety they had was very scant.

Zabezpieczenia, które mieli, były bardzo mizerne.

This is the first stunt woman,

Oto pierwsza kobieta kaskader,

Rosie Venger, an amazing woman.

Rosie Venger, niesamowita kobieta.

You can see from the slide, very very strong.

Jak widać na slajdzie, bardzo, bardzo silna.

She really paved the way

Ona naprawdę przetarła szlak,

at a time when nobody was doing stunts, let alone women.

w czasach, kiedy właściwie nikt nie wykonywał niebezpiecznych scen, a co dopiero kobieta.

My favorite and a real hero of mine is Yakima Canutt.

Dla mnie prawdziwym bohaterem i moim ulubieńcem jest Yakima Canutt.

Yakima Canutt really formed the stunt fight.

Yakima Canutt właściwie stworzył walki kaskaderskie.

He worked with John Wayne and most of those old punch-ups you see

Pracował z Johnem Wayne'em i w większości bójek, które widać

in the Westerns. Yakima was either there or he stunt coordinated.

w westernach, Yakima albo tam był, albo koordynował pracę kaskaderów.

This is a screen capture from "Stagecoach,"

To jest scena z „Dyliżansu”,

where Yakima Canutt is doing one of the most dangerous stunts I've ever seen.

gdzie Yakima Canutt wykonuje jedną z najniebezpieczniejszych sztuczek kaskaderskich jakie w życiu widziałem.

There is no safety, no back support,

Bez zabezpieczeń, bez ochraniaczy na kręgosłup,

no pads, no crash mats, no sand pits in the ground.

bez żadnych ochraniaczy, bez mat amortyzujących upadek, bez piaskownic w ziemi.

That's one of the most dangerous horse stunts, certainly.

To z całą pewnością jeden z najniebezpieczniejszych pokazów kaskaderskiej jazdy konnej.

Talking of dangerous stunts and bringing things slightly up to date,

Przechodząc do czasów nowszych, kiedy mowa o niebezpiecznych sztuczkach kaskaderskich,

some of the most dangerous stunts we do as stunt people are fire stunts.

do najbardziej niebezpiecznych scen, które jako kaskaderzy wykonujemy, są sceny z ogniem.

We couldn't do them without technology.

Bez technologii nie bylibyśmy w stanie ich wykonać.

These are particularly dangerous

Te są szczególnie niebezpieczne,

because there is no mask on my face.

ponieważ nie mam maski na twarzy.

They were done for a photo shoot. One for the Sun newspaper,

Zrobiliśmy je dla potrzeb sesji zdjęciowych. Jedną dla gazety Sun,

one for FHM magazine.

drugą dla czasopisma FHM.

Highly dangerous, but also you'll notice

Szalenie niebezpieczne, ale zauważcie,

it doesn't look as though I'm wearing anything underneath the suit.

nawet nie widać, że mam coś na sobie pod tym kombinezonem.

The fire suits of old, the bulky suits, the thick woolen suits,

Dawne kombinezony niepalne, wielgaśne kombinezony, grube wełniane kombinezony,

have been replaced with modern materials

zastąpiły nowoczesne materiały,

like Nomex or, more recently, Carbonex --

takie jak Nomex albo jeszcze nowszy Carbonex.

fantastic materials that enable us as stunt professionals

Fantastyczne materiały, które pozwalają nam, zawodowym kaskaderom,

to burn for longer, look more spectacular, and in pure safety.

palić się dłużej, wyglądać bardziej spektakularnie, przy zachowaniu całkowitego bezpieczeństwa.

Here's a bit more.

Oto trochę więcej przykładów.

There's a guy with a flame thrower there, giving me what for.

Tu facet z miotaczem ognia daje mi popalić.

One of the things that a stuntman often does,

Inna rzecz, którą kaskader często robi,

and you'll see it every time in the big movies,

i widać to w każdym kasowym przeboju kinowym,

is be blown through the air.

to wylatywanie w powietrze.

Well, we used to use trampettes. In the old days, that's all they had.

Kiedyś korzystaliśmy z mini trampolin. W dawnych czasach tylko to mieli.

And that's a ramp. Spring off the thing and fly through the air,

To jest rampa. Wyskakujesz z tego i lecisz w powietrze.

and hopefully you make it look good.

I przy odrobinie szczęścia udaje ci się zrobić to widowiskowo.

Now we've got technology. This thing is called an air ram.

Obecnie mamy technologię. To coś nazywa się taran powietrzny.

It's a frightening piece of equipment for the novice stunt performer,

Dla początkującego kaskadera jest to sprzęt przerażający.

because it will break your legs very, very quickly

Ponieważ bardzo, ale to bardzo szybko może połamać ci nogi,

if you land on it wrong.

jeśli źle na nim wylądujesz.

Having said that, it works with compressed nitrogen.

Generalnie działa to na sprężony azot.

And that's in the up position. When you step on it,

Tak wygląda ustawienie do góry. Kiedy tutaj staniesz,

either by remote control or with the pressure of your foot,

albo przy pomocy pilota, albo poprzez nacisk stopy,

it will fire you, depending on the gas pressure,

wystrzeli cię, w zależności od ciśnienia gazu,

anything from five feet to 30 feet.

na odległość od półtora do 9 metrów.

I could, quite literally, fire myself into the gallery.

Mógłbym, całkiem dosłownie, wystrzelić się do tamtej loży.

Which I'm sure you wouldn't want.

Czego z całą pewnością nie chcielibyście.

Not today.

Nie dziś.

Car stunts are another area

Kaskaderskie sceny samochodowe to kolejna sfera,

where technology and engineering

gdzie technologia i rozwój inżynierii

advances have made life easier for us, and safer.

czynią nasze życie łatwiejsze i bezpieczniejsze.

We can do bigger car stunts than ever before now.

Obecnie potrafimy wykonać tak niesamowite sceny samochodowe jak nigdy dotąd.

Being run over is never easy.

Nigdy nie jest łatwo wpaść pod samochód.

That's an old-fashioned, hard, gritty, physical stunt.

To staromodny, trudny, niewdzięczny fizyczny wyczyn kaskaderski.

But we have padding, and fantastic shock-absorbing things like Sorbothane --

Ale mamy ochraniacze i fantastyczne amortyzatory wstrząsów takie jak Sorbothane.

the materials that help us, when we're hit like this,

Materiały, które pomagają nam przy zderzeniach, tak jak tutaj,

not to hurt ourselves too much.

nie odnieść zbyt wielkich obrażeń.

The picture in the bottom right-hand corner there

Na zdjęciu w prawym dolnym rogu

is of some crash test dummy work that I was doing.

widać mnie przy pracy w testach wypadkowych z kukłą.

Showing how stunts work in different areas, really.

Widzimy jak różne zastosowanie może mieć praca kaskadera.

And testing breakaway signpost pillars.

Testowanie słupów znaków drogowych wykonanych na bazie konstrukcji podatnej.

A company makes a Lattix pillar, which is a network,

Jest firma, która produkuje bezpieczne słupy wsporcze Latix na bazie konstrukcji podatnej. Można je łączyć w dowolne konfiguracje,

a lattice-type pillar that collapses when it's hit.

słupy wsporcze typu siatka, które przewracają się pod wpływem uderzenia.

The car on the left drove into the steel pillar.

Samochód po lewej wjechał w zwykły stalowy słup.

And you can't see it from there, but the engine was in the driver's lap.

Stąd nie widać, ale silnik wylądował na miejscu kierowcy.

They did it by remote control.

Zrobili to za pomocą pilota zdalnego sterowania.

I drove the other one at 60 miles an hour, exactly the same speed,

Jechałem tym drugim z prędkością 96 km na godzinę, dokładnie z tą samą prędkością

and clearly walked away from it.

i, jak widać, wyszedłem z tego cało.

Rolling a car over is another area where we use technology.

Przewracanie samochodów to kolejny obszar, gdzie stosujemy nowe technologie.

We used to have to drive up a ramp, and we still do sometimes.

Kiedyś musieliśmy podjeżdżać na rampę. Czasami nadal tak robimy.

But now we have a compressed nitrogen cannon.

Ale mamy teraz armatkę na sprężony azot.

You can just see, underneath the car, there is a black rod on the floor

Tu troszkę widać, pod samochodem na ziemi czarny pręt

by the wheel of the other car.

obok koła tego drugiego samochodu.

That's the piston that was fired out of the floor.

To jest tłok wystrzelony z podłogi auta.

We can flip lorries, coaches, buses, anything over

Możemy przewracać ciężarówki, autokary, autobusy i co tylko chcesz,

with a nitrogen cannon with enough power. (Laughs)

za pomocą armatki na azot o odpowiedniej mocy.

It's a great job, really. (Laughter)

To naprawdę wspaniała praca.

It's such fun!

Świetnie się bawimy!

You should hear

(Śmiech)

some of the phone conversations that I have with people

Powinniście posłuchać niektórych rozmów telefonicznych, które prowadzę z ludźmi

on my Bluetooth in the shop.

przez bluetootha gdzieś w sklepie.

"Well, we can flip the bus over, we can have it burst into flames,

„Możemy przewrócić autobus, możemy zrobić tak, żeby stanął w płomieniach,

and how about someone, you know, big explosion."

a może chcecie kogoś, od, no wiecie, wielkiego wybuchu.”

And people are looking like this ...

A ludzie się wtedy tak patrzą ...

(Laughs)

(Śmiech)

I sort of forget how bizarre some of those conversations are.

Nieraz zapominam jak dziwaczne są te niektóre rozmowy.

The next thing that I'd like to show you is something that

Następną rzeczą, którą chciałbym wam pokazać jest coś,

Dunlop asked me to do earlier this year

co zrobiłem całkiem niedawno na prośbę firmy Dunlop

with our Channel Five's "Fifth Gear Show."

w naszym programie „Fifth Gear Show” w Channel Five.

A loop-the-loop, biggest in the world.

Pętla loop-the-loop, największa na świecie.

Only one person had ever done it before.

Przedtem tylko jedna osoba tego dokonała.

Now, the stuntman solution to this in the old days would be,

W dawnych czasach kaskader zaproponowałby takie rozwiązanie:

"Let's hit this as fast as possible. 60 miles an hour.

„Pojedźmy jak najszybciej się da. 96 km na godzinę.

Let's just go for it. Foot flat to the floor."

Po prostu zróbmy to. Gaz do dechy.”

Well, you'd die if you did that.

Hm, gdybyś tak zrobił, zginiesz.

We went to Cambridge University, the other university,

Pojechaliśmy na tę drugą uczelnię, Uniwersytet Cambridge

and spoke to a Doctor of Mechanical Engineering there,

i porozmawialiśmy tam z doktorem inżynierem mechaniki,

a physicist who taught us that it had to be 37 miles an hour.

fizykiem, który powiedział nam, że to musi być 60 km na godzinę.

Even then, I caught seven G

Mimo to złapałem siedem G

and lost a bit of consciousness on the way in.

i wjeżdżając w pętlę na moment straciłem przytomność.

That's a long way to fall, if you get it wrong. That was just about right.

Jeśli coś zrobisz źle, czeka cię upadek z dużej wysokości. Tym razem było tak akurat.

So again, science helps us, and with the engineering too --

Tak więc, po raz kolejny, nauka pomaga nam. Tak samo inżynieria.

the modifications to the car and the wheel.

Modyfikacje samochodu i kierownicy.

High falls, they're old fashioned stunts.

Upadki z dużej wysokości to tradycyjne wyczyny kaskaderskie.

What's interesting about high falls

Co ciekawe, w upadkach z wysokości,

is that although we use airbags,

chociaż używamy poduszek powietrznych,

and some airbags are quite advanced,

a niektóre poduszki powietrzne są, no wiecie, całkiem nowoczesne,

they're designed so you don't slip off the side like you used to,

są tak zaprojektowane, żeby nie można było ześlizgnąć się z boku, tak jak to kiedyś bywało

if you land a bit wrong. So, they're a much safer proposition.

jeśli niepoprawnie wylądowałeś. A więc obecnie są one propozycją o wiele bezpieczniejszą.

Just basically though, it is a basic piece of equipment.

Jednak zasadniczo jest to sprzęt bardzo elementarny.

It's a bouncy castle

To dmuchany zamek

with slats in the side to allow the air to escape.

z listwami wentylacyjnymi po bokach, żeby mogło ujść powietrze.

That's all it is, a bouncy castle.

Tylko tyle, nadmuchiwany zamek.

That's the only reason we do it. See, it's all fun, this job.

To jedyny powód, dla którego to robimy. Widzicie ta praca, to zabawa.

What's interesting is we still use cardboard boxes.

Co ciekawe nadal używamy kartonowych pudełek.

They used to use cardboard boxes years ago and we still use them.

Przed laty korzystali z kartonowych pudeł i my nadal ich używamy.

And that's interesting because they are almost retrospective.

To ciekawe, ponieważ są one niemal retrospektywne.

They're great for catching you, up to certain heights.

Do pewnej wysokości są świetne, żeby cię złapać.

And on the other side of the fence,

A po drugiej stronie przeszkody

that physical art, the physical performance of the stuntman,

ta sztuka fizyczna, fizyczne wykonanie scen kaskaderskich,

has interfaced with the very highest

połączyło się z najwyższą technologią

technology in I.T. and in software.

informatyczną.

Not the cardboard box, but the green screen.

Już nie kartonowe pudło tylko zielony ekran.

This is a shot of "Terminator," the movie.

To jest ujęcie z filmu Terminator.

Two stunt guys doing what I consider to be a rather benign stunt.

Dwóch kaskaderów wykonujących coś, co uważam za raczej łagodną kaskaderkę.

It's 30 feet. It's water. It's very simple.

Niespełna 10 metrów. Woda. Proste.

With the green screen we can put any background in the world on it,

Przy pomocy zielonego ekranu możemy na to nałożyć wszystkie tła świata,

moving or still,

ruchome lub nieruchome,

and I can assure you, nowadays you can't see the joint.

i zapewniam was, w dzisiejszych czasach nie da się dostrzec złączeń.

This is a parachutist with another parachutist doing exactly the same thing.

Oto dwóch spadochroniarzy i dokładnie taka sama sytuacja.

Completely in the safety of a studio,

Całkowicie bezpieczni w studio,

and yet with the green screen we can have some moving image that a skydiver took,

jednak przy pomocy zielonego ekranu, możemy dodać ruchomy obraz, który sfotografował skoczek

and put in the sky moving and the clouds whizzing by.

i dołożyć ruchome niebo, i chmury przelatujące obok.

Decelerator rigs and wires, we use them a lot.

Decelatory i cały osprzęt. Dużo z nich korzystamy.

We fly people on wires, like this.

Wypuszczamy ludzi w powietrze na linach, tak jak tutaj.

This guy is not skydiving. He's being flown like a kite,

Ten człowiek nie skacze ze spadochronem. On jest puszczony na linie jak latawiec,

or moved around like a kite.

albo sterowany jak latawiec.

And this is a Guinness World Record attempt.

A to próba bicia rekordu świata Guinessa.

They asked me to open their 50th anniversary show in 2004.

Poprosili mnie, żebym otworzył obchody ich 50-lecia w 2004.

And again, technology meant that I could do the fastest abseil over 100 meters,

I znów technologia oznaczała, że mogłem wykonać najszybszy zjazd na linie na dystansie ponad 100 metrów,

and stop within a couple of feet of the ground

i zatrzymać się kilka metrów od ziemi

without melting the rope with the friction,

a lina nie stopniała od tarcia,

because of the alloys I used in the descender device.

dzięki rodzajowi stopu, jakiego użyłem w urządzeniu descender.

And that's Centre Point in London.

A to budynek Centre Point w Londynie.

We brought Oxford Street and Tottenham Court Road to a standstill.

Zatrzymaliśmy ruch na Oxford Street i Tottenham Court Road.

Helicopter stunts are always fun,

Wyczyny kaskaderskie z helikopterem zawsze są frajdą,

hanging out of them, whatever.

obojętnie czy się z nich zwisa, czy robi coś innego.

And aerial stunts. No aerial stunt would be the same without skydiving.

Powietrzne sceny kaskaderskie. Bez spadochroniarstwa nie byłoby powietrznej kaskaderki.

Which brings us quite nicely to why I'm really here today:

Tak to dość zgrabnie wróciliśmy do powodu, dla którego się dzisiaj tutaj znalazłem.

Project Space Jump.

Projekt Kosmiczny Skok.

In 1960, Joseph Kittenger of the United States Air Force

W roku 1960 Joseph Kittenger z Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych

did the most spectacular thing.

dokonał rzeczy niesamowitej.

He did a jump from 100,000 feet, 102,000 to be precise,

Wykonał skok z wysokości 30 000 metrów, dokładniej mówiąc 31 090 metrów.

and he did it to test high altitude systems

Zrobił to, żeby przetestować systemy nawigacyjne dla lotów na dużych wysokościach,

for military pilots

dla pilotów wojskowych

in the new range of aircraft that were going up to 80,000 feet or so.

nowego rodzaju samolotów latających do wysokości około 24 380 metrów.

And I'd just like to show you a little footage

Chciałbym wam pokazać materiał filmowy przedstawiający

of what he did back then.

to, co on wtedy zrobił.

And just how brave he was in 1960, bear in mind.

I to jaki był odważny, pamiętajcie, że to był rok 1960.

Project Excelsior, it was called.

Nosiło to nazwę Projekt Excelsior.

There were three jumps.

Były to trzy skoki,

They first dropped some dummies.

Najpierw zrzucili parę atrap.

So that's the balloon, big gas balloon.

To ten balon, duży balon na gaz.

It's that shape because the helium has to expand.

Ma taki kształt, ponieważ hel zwiększa objętość.

My balloon will expand to 500 times

Mój balon powiększy się 500-krotnie,

and look like a big pumpkin when it's at the top.

i kiedy znajdzie się w górze, będzie wyglądać jak wielka dynia.

These are the dummies being dropped from 100,000 feet,

Oto atrapy zrzucane z wysokości 30 480 metrów.

and there is the camera that's strapped to them.

Jest do nich przypięta kamera.

You can clearly see the curvature of the Earth at that kind of altitude.

Na tej wysokości wyraźnie widać krzywiznę ziemi.

And I'm planning to go from 120,000 feet,

Planuję zejść z 36 576 metrów.

which is about 22 miles.

To jest około 36 kilometrów.

You're in a near vacuum in that environment,

W takich warunkach jest się niemal w próżni.

which is in minus 50 degrees.

Oznacza to temperaturę minus 50 stopni.

So it's an extremely hostile place to be.

Jest to wyjątkowo nieprzyjazne środowisko.

This is Joe Kittenger himself.

Oto Joe Kittenger we własnej osobie.

Bear in mind, ladies and gents, this was 1960.

Panie i Panowie nie zapominajcie, że to był rok 1960.

He didn't know if he would live or die. This is an extremely brave man.

Nie wiedział, czy przeżyje, czy zginie. To niezwykle odważny człowiek.

I spoke with him on the phone a few months ago.

Kilka miesięcy temu rozmawiałem z nim przez telefon.

He's a very humble and wonderful human being.

Jest to bardzo skromny i wspaniały człowiek.

He sent me an email, saying, "If you get this thing off the ground

Przysłał mi maila ze słowami: „Jeśli uda ci się wystartować,

I wish you all the best." And he signed it, "Happy landings,"

życzę ci wszystkiego najlepszego.” I podpisał: „Szczęśliwego lądowania.”

which I thought was quite lovely.

Myślę, że to bardzo miło z jego strony.

He's in his 80s and he lives in Florida. He's a tremendous guy.

Jest po 80tce i mieszka na Florydzie. Jest niesamowitym człowiekiem.

This is him in a pressure suit.

To on w skafandrze ciśnieniowym.

Now one of the challenges of going up to altitude is

Jedno z niebezpieczeństw znalezienia się na dużej wysokości,

when you get to 30,000 feet -- it's great, isn't it? --

kiedy jesteś na wysokości 9144 metrów -- prawda, że to wspaniałe?--

When you get to 30,000 feet you can really only use oxygen.

Kiedy dojdziesz do 9144 metrów właściwie musisz korzystać z tlenu.

Above 30,000 feet up to nearly 50,000 feet,

Na wysokościach od ponad 9144 metrów do 15240 metrów

you need pressure breathing, which is where you're wearing a G suit.

musisz oddychać pod ciśnieniem, i tu przyda się skafander przeciwprzeciążeniowy.

This is him in his old rock-and-roll jeans there,

Tu on i ktoś w starych rockenrolowych dżinsach,

pushing him in, those turned up jeans.

wpychają go do środka, a tu te podwinięte dżinsy.

You need a pressure suit.

Potrzebny jest skafander ciśnieniowy.

You need a pressure breathing system

Potrzebny jest system oddychania pod ciśnieniem,

with a G suit that squeezes you, that helps you to breathe in

skafander przeciwprzeciążeniowy cię ściska, a to pomaga ci wziąć oddech,

and helps you to exhale.

i pomaga wypuścić powietrze.

Above 50,000 feet you need a space suit, a pressure suit.

Na ponad 15240 metrów potrzebujesz kosmiczny kombinezon, skafander ciśnieniowy.

Certainly at 100,000 feet no aircraft will fly.

Z pewnością żaden samolot nie poleci na wysokość 30 480 metrów.

Not even a jet engine.

Nawet odrzutowiec nie da rady.

It needs to be rocket-powered or one of these things,

Musi to być coś z napędem rakietowym albo właśnie coś takiego jak tu,

a great big gas balloon.

wielki olbrzymi balon na gaz.

It took me a while; it took me years to find the right balloon team

Sporo czasu, dobre kilka lat zabrało mi znalezienie odpowiedniej ekipy balonowej,

to build the balloon that would do this job.

zdolnej wykonać balon nadający się do takiego zadania.

I've found that team in America now.

Ekipę znalazłem w końcu w Ameryce.

And it's made of polyethylene, so it's very thin.

Balon jest z polietylenu, więc jest bardzo cienki.

We will have two balloons for each of my test jumps,

Na każdy skok próbny będziemy mieć po dwa balony.

and two balloons for the main jump, because they

I dwa balony do głównego skoku, ponieważ

notoriously tear on takeoff.

notorycznie drą się one przy starcie.

They're just so, so delicate.

Są po prostu tak bardzo delikatne.

This is the step off. He's written on that thing,

Tu jest zejście. On napisał na nim:

"The highest step in the world."

„Najwyższy stopień świata.”

And what must that feel like?

A jak się człowiek wtedy czuje?

I'm excited and I'm scared,

Jestem podekscytowany i przerażony.

both at the same time in equal measures.

Jedno i drugie naraz w jednakowym stopniu.

And this is the camera that he had on him as he tumbled

A to jest kamera, którą miał na sobie kiedy leciał,

before his drogue chute opened to stabilize him.

zanim otworzył się spadochron hamujący i ustabilizował go.

A drogue chute is just a smaller chute which helps to keep your face down.

Spadochron hamujący to po prostu mniejszy spadochron, który pomaga ci utrzymać odpowiedni kierunek.

You can just see them there, popping open.

Tutaj możecie zobaczyć jak się otwierają.

Those are the drogue chutes. He had three of them.

To spadochrony hamujące. On miał trzy takie.

I did quite a lot of research.

Zebrałem sporo informacji na ten temat.

And you'll see in a second there, he comes back down to the floor.

I zobaczycie zaraz, za chwileczkę, już wraca na dół na ziemię.

Now just to give you some perspective of this balloon,

A teraz, żebyście mieli jakieś pojęcie odnośnie tego balonu,

the little black dots are people.

te małe czarne punkciki to ludzie.

It's hundreds of feet high. It's enormous.

To kilkaset metrów. To ogromna wysokość.

That's in New Mexico.

To jest w Nowym Meksyku.

That's the U.S. Air Force Museum.

To Narodowe Muzeum Amerykańskich Sił Powietrznych.

And they've made a dummy of him. That's exactly what it looked like.

Zrobili jego atrapę. Dokładnie tak to wyglądało.

My gondola will be more simple than that.

Moja gondola będzie dużo prostsza.

It's a three sided box, basically.

Zasadniczo jest to pudło trójboczne.

So I've had to do quite a lot of training.

Tak więc musiałem sporo poćwiczyć.

This is Morocco last year in the Atlas mountains,

To zdjęcie z ubiegłego roku, w górach Atlas w Maroku,

training in preparation for some high altitude jumps.

treningi przygotowawcze do skoków na dużej wysokości.

This is what the view is going to be like

Tak wygląda to, co widać

at 90,000 feet for me.

z wysokości 27400 metrów, taki będę miał widok.

Now you may think this is just

Pewnie myślicie, że to tylko

a thrill-seeking trip, a pleasure ride,

wyprawa w poszukiwaniu emocji, przyjemna wycieczka,

just the world's biggest stunt.

największy na świecie wyczyn kaskaderski i tyle.

Well there's a little bit more to it than that.

To coś więcej.

Trying to find a space suit to do this

Poszukiwania odpowiedniego skafandra kosmicznego

has led me to an area of technology

doprowadziły mnie do dziedziny technologii,

that I never really expected when I set about doing this.

o której nie myślałem, kiedy zaczynałem to wszystko.

I contacted a company in the States

Skontaktowałem się w Stanach z firmą,

who make suits for NASA.

która robi skafandry dla NASA.

That's a current suit. This was me last year with their chief engineer.

To jest obecnie używany skafander. I ja obok głównego inżyniera firmy na zdjęciu z zeszłego roku..

That suit would cost me about a million and a half dollars.

Ten skafander kosztowałby mnie półtora miliona dolarów.

And it weighs 300 pounds and you can't skydive in it.

Waży 136 kg i nie da się w nim skakać.

So I've been stuck. For the past 15 years I've been trying to find a space suit

Tak więc miałem problem. 15 lat spędziłem na poszukiwaniach albo skafandra kosmicznego,

that would do this job, or someone that will make one.

który podoła zadaniu, albo kogoś, kto mi taki skafander zrobi.

Something revolutionary happened

Rzecz o rewolucyjnym znaczeniu zdarzyła się

a little while ago, at the same facility.

bardzo niedawno, w tym samym miejscu.

That's the prototype of the parachute. I've now had them custom make one,

Oto prototyp spadochronu. Zrobiono mi go już na zamówienie.

the only one of its kind in the world. And that's the only suit of its kind in the world.

Jedyny na świecie, jedyny w swoim rodzaju. To właśnie jedyny skafander tego typu na świecie.

It was made by a Russian that's designed

Wykonał go Rosjanin, który projektuje

most of the suits of the past

od 18 lat większość kombinezonów

18 years for the Soviets.

dla Rosjan.

He left the company because he saw,

Odszedł z firmy, ponieważ dostrzegł,

as some other people in the space suit industry,

tak jak parę innych osób z branży skafandrów kosmicznych,

an emerging market for space suits for space tourists.

tworzący się rynek skafandrów dla turystów kosmicznych.

You know if you are in an aircraft at 30,000 feet

Jeśli znajdziecie się w samolocie na wysokości 9144 metrów

and the cabin depressurizes, you can have oxygen.

i ciśnienie w kabinie się zmniejszy, możecie zażyć tlen.

If you're at 100,000 feet you die.

Na wysokości 30480 metrów człowiek umiera.

In six seconds you've lost consciousness. In 10 seconds you're dead.

W ciągu sześciu sekund następuje utrata przytomności. Po 10 sekundach jesteście martwi.

Your blood tries to boil. It's called vaporization.

Krew chce się zagotować. To się nazywa parowanie.

The body swells up. It's awful.

Ciało puchnie. Jest to straszne.

And so we expect -- it's not much fun.

Tak jak myśleliśmy -- to żadna atrakcja.

We expect, and others expect,

Więc spodziewaliśmy się, zresztą nie tylko my,

that perhaps the FAA, the CAA

że może Federalny Zarząd Lotnictwa Cywilnego czy Główny Inspektorat Lotnictwa Cywilnego

might say, "You need to put someone in a suit

kiedyś powie: „Trzeba dać ludziom skafander,

that's not inflated, that's connected to the aircraft."

który nie jest napompowany, który jest połączony ze statkiem powietrznym.

Then they're comfortable, they have good vision, like this great big visor.

Wtedy będzie im wygodnie, będą dobrze widzieć, tak jak z tą tutaj osłoną na oczy.

And then if the cabin depressurizes

A wtedy, jeśli kabina ulegnie dekompresji,

while the aircraft is coming back down,

kiedy statek będzie wracał na ziemię,

in whatever emergency measures, everyone is okay.

w jakichkolwiek nagłych przypadkach nikomu się nic nie stanie.

I would like to bring Costa on, if he's here,

Chciałbym poprosić teraz Costa'ę, jeśli tu gdzieś jest.

to show you the only one of its kind in the world.

Żeby pokazać wam ten jedyny w swoim rodzaju na całym świecie.

I was going to wear it,

Miałem go założyć.

but I thought I'd get Costa to do it, my lovely assistant.

Ale pomyślałem, że namówię do tego Costa'ę, mojego uroczego asystenta.

Thank you. He's very hot. Thank you, Costa.

Dziękuję. Jest bardzo gorący. Dziękuję Costa.

This is the communication headset you'll see

To jest zestaw słuchawkowy, jaki zobaczycie

on lots of space suits.

na wielu kombinezonach kosmicznych.

It's a two-layer suit. NASA suits have got 13 layers.

To jest kombinezon dwuwarstwowy. Kombinezony NASA mają 13 warstw.

This is a very lightweight suit. It weighs about 15 pounds.

To jest bardzo lekki kombinezon. Waży około 7 kilogramów.

It's next to nothing. Especially designed for me.

To prawie nic. Zaprojektowany specjalnie dla mnie.

It's a working prototype. I will use it for all the jumps.

To prototyp roboczy. Wykorzystam go do wszystkich skoków.

Would you just give us a little twirl, please, Costa?

Costa zechciałbyś się troszeczkę obrócić?

Thank you very much.

Dziękuję bardzo.

And it doesn't look far different when it's inflated,

Nawet kiedy jest napompowany wygląda prawie tak samo.

as you can see from the picture down there.

Jak zresztą widać tu na zdjęciu.

I've even skydived in it in a wind tunnel,

Nawet skakałem w nim w tunelu powietrznym.

which means that I can practice everything I need to practice, in safety,

Co oznacza, że mogę przećwiczyć wszystko co jest mi potrzebne, w bezpiecznych warunkach,

before I ever jump out of anything. Thanks very much, Costa.

zanim w ogóle skądkolwiek skoczę. Dziękuję bardzo Costa.

(Applause)

(Brawa)

Ladies and gentlemen, that's just about it from me.

Panie i panowie, to właściwie wszystko, co miałem do powiedzenia.

The status of my mission at the moment

Sytuacja mojej misji w tej chwili jest taka,

is it still needs a major sponsor.

że nadal potrzebny jest poważny sponsor.

I'm confident that we'll find one.

Jestem pewien, że go znajdziemy.

I think it's a great challenge.

Sądzę, że to jest wielkie wyzwanie.

And I hope that you will agree with me,

I mam nadzieję, że zgodzicie się ze mną,

it is the greatest stunt on Earth.

że to największy wyczyn kaskaderski na Ziemi.

Thank you very much for your time.

Dziękuję bardzo za poświęcony mi czas.

(Applause)

(Brawa)