How the West can adapt to a rising Asia | Kishore Mahbubani

Tłumaczenie: Sylwia Magon Korekta: Rysia Wand

About 200 years ago,

Około 200 lat temu

Napoleon famously warned ...

Napoleon wygłosił słynne ostrzeżenie...

He said, "Let China sleep,

Powiedział: "Dajmy Chinom spać,

for when she wakes,

bo kiedy się zbudzą

she will shake the world."

- wstrząsną światem".

Despite this early warning,

Pomimo tego wczesnego ostrzeżenia

the West chose to go to sleep

Zachód postanowił iść spać

at precisely the moment when China and India

dokładnie wtedy, kiedy Chiny, Indie

and the rest of Asia woke up.

i reszta Azji się zbudziły.

Why did this happen?

Dlaczego tak się stało?

I'm here to address this great mystery.

Jestem tu po to, aby odnieść się do tej wielkiej zagadki.

Now what do I mean when I say the West chose to go to sleep?

Co mam na myśli mówiąc, że Zachód postanowił iść spać?

Here I'm referring to the failure of the West

Odnoszę się tutaj do niezdolności Zachodu

to react intelligently and thoughtfully

do inteligentnej i rozważnej reakcji

to a new world environment that's obviously been created

na nowe światowe środowisko,

bez wątpienia stworzone przez powrót Azji.

by the return of Asia.

As a friend of the West I feel anguished by this,

Jako przyjaciel Zachodu czuję się tym udręczony,

so my goal to today is to try to help the West.

więc chcę dziś spróbować pomóc Zachodowi.

But I have to begin the story first

Muszę jednak zacząć tę historię

by talking about how the West actually woke up the rest of the world.

od omówienia, w jaki właściwie sposób Zachód obudził resztę świata.

Look at chart one.

Spójrzcie na wykres 1.

From the year one through the year 1820,

Od roku 1 do roku 1820

the two largest economies of the world were always those of China and India.

dwie największe gospodarki świata zawsze należały do Chin i Indii.

So it's only in the last 200 years that Europe took off,

Zatem tylko przez ostatnie 200 lat Europa przeżywała swój wzlot,

followed by North America.

a za nią Ameryka Północna.

So the past 200 years of world history

Oznacza to, że ostatnie 200 lat w historii świata

have therefore been a major historical aberration.

było ogromną historyczną anomalią.

All aberrations come to a natural end

Wszelkie anomalie dobiegają naturalnego końca

and this is what we are seeing.

i to właśnie obserwujemy.

And if you look at chart two,

Na wykresie 2 widać,

you'll see how quickly and how forcefully

z jaką szybkością i jaką mocą

China and India are coming back.

Chiny i Indie powracają.

The big question is:

Zasadnicze pytanie brzmi:

Who woke up China and India?

Kto obudził Chiny i Indie?

The only honest answer to this question is that it was Western civilization

Jedyna uczciwa odpowiedź brzmi:

that did so.

zachodnia cywilizacja.

We all know that the West was the first to successfully modernize,

Wszyscy wiemy, że Zachód jako pierwszy pomyślnie się zmodernizował

transform itself;

i przekształcił;

initially it used its power to colonize and dominate the world.

najpierw wykorzystał swoją siłę do skolonizowania i zdominowania świata.

But over time, it shared the gifts of Western wisdom

Lecz z biegiem czasu podzielił się darami zachodniej mądrości

with the rest of the world.

z resztą świata.

Let me add here that I have personally benefited

Pragnę dodać, że sam osobiście skorzystałem

from the sharing of Western wisdom.

z mądrości, którą podzielił się Zachód.

When I was born in Singapore,

Kiedy urodziłem się w Singapurze,

which was then a poor British colony,

który był wtedy biedną brytyjską kolonią,

in 1948,

w 1948 roku,

I experienced, like three-quarters of humanity then,

jak 3/4 ludzkości w tamtych czasach

extreme poverty.

doświadczyłem skrajnej biedy.

Indeed, on the first day when I went to school

Pierwszego dnia szkoły,

at the age of six,

w wieku 6. lat,

I was put in a special feeding program

zapisano mnie na specjalny program żywienia,

because I was technically undernourished.

bo byłem właściwie niedożywiony.

Now as you can see I'm overnourished.

Teraz, jak widzicie, jestem przekarmiony.

(Laughter)

(Śmiech)

But the greatest gift I got was that of Western education.

Jednak najwspanialszym prezentem, jaki dostałem, była zachodnia edukacja.

Now since I've personally traveled this journey

Ponieważ osobiście odbyłem podróż

from third world poverty to a comfortable middle-class existence,

z biedy Trzeciego Świata do życia w komfortowej klasie średniej,

I can speak with great conviction about the impact of Western wisdom

mogę wypowiadać się z pełnym przekonaniem o wpływie zachodniej mądrości

and the sharing of Western wisdom with the world.

i dzieleniu się nią ze światem.

And one particular gift that the West shared

Szczególnym darem, którym Zachód się podzielił,

was the art of reasoning.

była sztuka rozumowania.

Now reasoning was not invented by the West.

Rozumowanie nie było jednak wynalezione przez Zachód.

It's inherent in all cultures and civilizations.

Jest ono nieodłącznym elementem każdej kultury i cywilizacji.

Amartya Sen has described how deeply embedded it is in Indian civilization.

Amartya Sen opisał, jak głęboko jest ono osadzone w cywilizacji indyjskiej.

Yet there's also no doubt

Mimo to nie ma żadnych wątpliwości,

that it was the West that carried the art of reasoning

że to Zachód przeniósł sztukę rozumowania

to a much higher level.

na dużo wyższy poziom.

And through the Scientific Revolution,

W czasie trwania rewolucji naukowej,

the Enlightenment,

oświecenia

the Industrial Revolution,

i rewolucji przemysłowej

the West really raised it forcefully,

Zachód stanowczo ją podwyższył

and equally importantly used this,

i, co nie mniej ważne, użył jej

applied it to solve many major practical problems.

i zastosował do rozwiązania wielu poważnych problemów praktycznych.

And the West then shared this art of applied reasoning

Następnie Zachód podzielił się tą sztuką stosowanego rozumowania

with the rest of the world,

z resztą świata

and I can tell you that it led

i mogę wam powiedzieć, że doprowadziło to

to what I call three silent revolutions.

do czegoś, co ja nazywam trzema cichymi rewolucjami.

And as an Asian,

Jako Azjata

I can describe how these silent revolutions transformed Asia.

potrafię opisać, jak te ciche rewolucje przekształciły Azję.

The first revolution was in economics.

Pierwsza rewolucja była gospodarcza.

The main reason why so many Asian economies,

Głównym powodem, dla którego tak wiele azjatyckich gospodarek,

including the communist societies of China and Vietnam,

łącznie z komunistycznymi Chinami i Wietnamem,

have performed so spectacularly well in economic development,

sprawdziło się tak spektakularnie dobrze podczas rozwoju gospodarczego

is because they finally understood, absorbed and are implementing

jest fakt, że w końcu zrozumiały, wchłonęły i zaczęły realizować

free market economics --

gospodarkę wolnego rynku,

a gift from the West.

dar od Zachodu.

Adam Smith was right.

Adam Smith miał rację.

If you let markets decide,

Jeśli pozwala się rynkom decydować,

productivity goes up.

wydajność wzrasta.

The second gift was psychological.

Druga rewolucja była psychologiczna.

Here too I can speak from personal experience.

Tutaj również mogę czerpać z własnego doświadczenia.

When I was young,

Kiedy byłem młody,

my mother and her generation believed

moja matka i jej pokolenie wierzyły,

that life was determined by fate.

że życie efektem przeznaczenia.

You couldn't do anything about it.

Nic nie dało się z tym zrobić.

My generation

Moje

and the generation of Asians after me,

i kolejne pokolenie Azjatów

believe that we can take charge

wierzy, że możemy przejąć kontrolę

and we can improve our lives.

i ulepszyć swoje życie.

And this may explain, for example,

To wyjaśnia może, między innymi,

the spike of entrepreneurship you see all throughout Asia today.

wzrost przedsiębiorczości, którą widać dzisiaj w całej Azji.

And if you travel through Asia today,

Podróżując obecnie przez Azję

you will also see the results of the third revolution:

można zobaczyć rezultaty trzeciej rewolucji

the revolution of good governance.

- rewolucji dobrego zarządzania.

Now as a result of good governance --

Rezultatami dobrego zarządzania

travel in Asia,

widocznymi podczas podróży,

you see better health care,

są: lepsza opieka zdrowotna,

better education,

lepsza edukacja,

better infrastructure,

lepsza infrastruktura,

better public policies.

lepsza polityka publiczna.

It's a different world.

To jest inny świat.

Now having transformed the world

Po przekształceniu świata

through the sharing of Western wisdom with the rest of the world,

poprzez podzielenie się zachodnią mądrością z resztą świata,

the logical and rational response of the West should have been

logiczny i rozsądny odzew Zachodu powinien brzmieć:

to say, "Hey, we have to adjust and adapt to this new world."

"Słuchajcie, musimy się zmienić i dopasować do tego nowego świata".

Instead, the West chose to go to sleep.

Zamiast tego Zachód postanowił iść spać.

Why did it happen?

Dlaczego tak się stało?

I believe it happened

Myślę, że dlatego,

because the West became distracted with two major events.

iż Zachód był rozkojarzony dwoma wielkimi wydarzeniami.

The first event was the end of the Cold War.

Pierwszym wydarzeniem było zakończenie zimnej wojny.

Yes, the end of the Cold War was a great victory.

Owszem, zakończenie zimnej wojny było wielkim zwycięstwem.

The West defeated the mighty Soviet Union without firing a shot.

Zachód pokonał potężny Związek Radziecki bez jednego strzału.

Amazing.

Niezwykłe.

But you know, when you have a great victory like this,

Ale wiecie, odniesienie tak wielkiego zwycięstwa

it also leads to arrogance and hubris.

prowadzi także do arogancji i pychy.

And this hubris was best captured in a very famous essay

Tę pychę najlepiej ujmuje bardzo słynny esej

by Francis Fukuyama

Francisa Fukuyamy

called "The End of History?"

pod tytułem: "Koniec historii".

Now, Fukuyama was putting across a very sophisticated message,

Fukuyama starał się przekazać bardzo wyszukane przesłanie,

but all that the West heard from this essay

ale Zachód zrozumiał z tego eseju tylko tyle,

was that we, the liberal democracies,

że liberalne demokracje

we have succeeded,

odniosły sukces,

we don't have to change,

nie musimy się zmieniać

we don't have to adapt,

ani dopasowywać,

it's only the rest of the world that has to change and adapt.

i że to cała reszta świata musi się zmienić i dopasować.

Unfortunately, like a dangerous opiate,

Niestety, niczym niebezpieczny opiat,

this essay did a lot of brain damage to the West

esej ten wyrządził Zachodowi wiele umysłowych szkód,

because it put them to sleep

ponieważ położył go spać

just at precisely the moment when China and India were waking up

właśnie wtedy, gdy Chiny i Indie się budziły,

and the West didn't adjust and adapt.

przez co Zachód się nie zmienił ani nie dostosował.

The second major event was 9/11,

Drugim wielkim wydarzeniem było 9/11,

which happened in 2001.

które miało miejsce w 2001 roku.

And as we know, 9/11 caused a lot of shock and grief.

Jak dobrze wiemy, 9/11 wywołało wielki szok i żałobę.

I personally experienced the shock and grief

Osobiście tego doświadczyłem,

because I was in Manhattan when 9/11 happened.

ponieważ byłem wtedy na Manhatanie.

9/11 also generated a lot of anger,

9/11 wygenerowało również wiele gniewu

and in this anger, the United States decided to invade Afghanistan

i w tym gniewie Stany Zjednoczone postanowiły zaatakować Afganistan,

and later, Iraq.

a następnie Irak.

And unfortunately,

I niestety,

partly as a result of this anger,

częściowo przez swój gniew,

the West didn't notice the significance of another event

Zachód nie dostrzegł wagi innego wydarzenia,

that happened also in 2001.

które również miało miejsce w 2001 roku.

China joined the World Trade Organization.

Chiny dołączyły do Światowej Organizacji Handlu.

Now, when you suddenly inject

Kiedy doda się nagle

900 million new workers

900 milionów nowych pracowników

into the global capitalist system,

do globalnego systemu kapitalistycznego,

it would naturally lead

naturalnie doprowadzi to do czegoś,

to what the economist Joseph Schumpeter called creative destruction.

co ekonomista Joseph Schumpeter nazywa kreatywną destrukcją.

Western workers lost their jobs,

Zachodni robotnicy stracili pracę,

they saw their incomes stagnate,

ich dochody popadły w stagnację,

clearly people had to think about new competitive policies,

trzeba było rozważyć nowe podejście do konkurencyjności,

workers needed retraining,

potrzebę przekwalifikowania

workers needed new skills.

i nabycia nowych umiejętności.

None of this was done.

Nie zrobiono niczego.

So partly as a result of this,

Częściowo z tego powodu

the United States of America became

USA stały się

the only major developed society

jedynym rozwiniętym społeczeństwem,

where the average income of the bottom 50 percent --

w którym średni dochód w dolnych 50%

yes, 50 percent --

tak, 50%,

average income went down over a 30-year period,

spadł w ciągu 30 lat

from 1980 to 2010.

od 1980 do 2010 roku.

So partly, as a result of this,

Po części z tego powodu

it led eventually to the election of Donald Trump in 2016,

w 2016 roku wybory prezydenckie wygrał Donald Trump,

who exploited the anger of the working classes,

który wykorzystał gniew klas robotniczych,

who are predominantly white.

w większości białych.

It also contributed to the rise of populism in Europe.

Przyczyniło się to do wzrostu populizmu w Europie.

And one wonders,

Zastanawiające,

could this populism have been avoided

czy populizmu dałoby się uniknąć,

if the West had not been distracted by the end of the Cold War and by 9/11?

gdyby Zachód nie został rozkojarzony zakończeniem zimnej wojny oraz 9/11?

But the big question we face today is this:

Jednak dziś ważne pytanie brzmi:

Is it too late?

Czy jest już za późno?

Has the West lost everything?

Czy Zachód stracił wszystko?

And my answer is that it's not too late.

Moja odpowiedź jest taka, że nie jest za późno.

It is possible for the West to recover

Zachód nadal może się pozbierać

and come back in strength.

i odzyskać siłę.

And using the Western art of reasoning,

Korzystając ze sztuki rozumowania Zachodu,

I would recommend that the West adopt a new "three-m" strategy:

zalecałbym mu przyjęcie nowej strategii "trzech M":

minimalist, multilateral and Machiavellian.

minimalizmu, multilateralizmu i makiawelizmu.

(Laughter)

(Śmiech)

Why minimalist?

Dlaczego minimalizmu?

Now even though Western domination has ended,

Choć dominacja Zachodu się skończyła,

the West continues to intervene and interfere in the affairs

w dalszym ciągu interweniuje on i ingeruje w sprawy

of many other societies.

wielu innych społeczeństw.

This is unwise.

To niemądre.

This is generating anger and resentment,

Powoduje to gniew i urazę,

especially in Islamic societies.

szczególnie w społeczeństwach islamskich.

It's also draining the resources and spirits of Western societies.

Nadwyręża to również zasoby i ducha zachodnich społeczeństw.

Now I know that the Islamic world

Wiem, że świat islamski

is having difficulties modernizing.

ma trudności z modernizacją.

It will have to find its way,

Będzie musiał odnaleźć własną drogę,

but it's more likely to do so if it is left alone to do so.

ale ma na to większą szansę, jeśli zostawi się go w spokoju.

Now I can say this with some conviction because I come from a region,

Mogę o tym mówić z przekonaniem, z racji tego, że pochodzę z regionu

Southeast Asia,

Azji południowo-wschodniej,

which has almost as many Muslims as the Arab world.

o prawie takiej samej liczbie muzułmanów, co świat arabski.

266 million Muslims.

266 milionów muzułmanów.

Southeast Asia is also one of the most diverse continents on planet earth,

Ta część Azji jest jednym z najbardziej zróżnicowanych miejsc na ziemi

because you also have 146 million Christians,

bo mamy też 146 milionów chrześcijan,

149 million Buddhists --

149 milionów buddystów,

Mahayana Buddhists and Hinayana Buddhists --

buddystów mahajana i hinajana,

and you also have millions of Taoists and Confucianists and Hindus

milionów wyznawców taoizmu, konfucjanizmu i hinduizmu,

and even communists.

a nawet komunistów.

And once known as "the Balkans of Asia,"

Kiedyś znana jako "Bałkany Azji",

southeast Asia today should be experiencing a clash of civilizations.

dzisiejsza Azja południowo-wschodnia powinna doświadczać zderzenia cywilizacji.

Instead, what you see in southeast Asia

Zamiast tego można tam dostrzec

is one of the most peaceful and prosperous corners of planet earth

jeden z najbardziej pokojowych i dostatnich zakątków naszej planety,

with the second-most successful regional multilateral organization,

razem z drugą najbardziej udaną multilateralną, regionalną organizacją

ASEAN.

ASEAN.

So clearly, minimalism can work.

Wyraźnie widać, że minimalizm działa.

The West should try it out.

Zachód powinien go wypróbować.

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Brawa)

But I'm also aware that minimalism cannot solve all the problems.

Wiem jednak, że minimalizm nie rozwiąże wszystkich problemów.

There are some hard problems that have to be dealt with:

Istnieją pewne trudne problemy, którymi trzeba się zająć:

Al-Qaeda, ISIS --

Al-Kaida, ISIS

they remain dangerous threats.

to nadal poważne zagrożenie.

They must be found, they must be destroyed.

Trzeba je znaleźć i zniszczyć.

The question is, is it wise for the West,

Pytanie brzmi, czy to rozsądne, aby Zachód

which represents 12 percent of the world's population --

stanowiący 12% światowej populacji

yes, 12 percent --

(tak, 12%),

to fight these threats on its own

walczył z tymi zagrożeniami w pojedynkę,

or to fight with the remaining 88 percent of the world's population?

czy może powinien walczyć wspólnie z pozostałymi 88% populacji?

And the logical and rational answer is

Logiczna i racjonalna odpowiedź brzmi,

that you should work with the remaining 88 percent.

że powinien współpracować z pozostałymi 88%.

Now where does one go

Gdzie należy się udać,

if you want to get the support of humanity?

aby uzyskać wsparcie ludzi?

There's only one place:

Tylko do jednego miejsca:

the United Nations.

do Narodów Zjednoczonych.

Now I've been ambassador to the UN twice.

Dwukrotnie byłem ambasadorem ONZ.

Maybe that makes me a bit biased,

Może jestem przez to trochę stronniczy,

but I can tell you that working with the UN can lead to success.

ale twierdzę, że praca z ONZ może doprowadzić do sukcesu.

Why is it that the first Iraq war,

Jak to się stało, że pierwsza wojna z Irakiem,

fought by President George H. W. Bush,

prowadzona przez prezydenta George'a Busha,

succeeded?

powiodła się?

While the second Iraq war,

A druga wojna z Irakiem,

fought by his son, President George W. Bush,

prowadzona przez jego syna, prezydenta George'a W. Busha,

failed?

nie powiodła się?

One key reason is that the senior Bush went to the UN

Głównym powodem było to, że starszy Bush udał się do ONZ

to get the support of the global community

po wsparcie globalnej społeczności

before fighting the war in Iraq.

zanim rozpoczął wojnę z Irakiem.

So multilateralism works.

Zatem multilateralizm działa.

There's another reason why we have to work with the UN.

Istnieje inny powód, dla którego powinniśmy pracować z ONZ.

The world is shrinking.

Świat się kurczy.

We are becoming a small, interdependent, global village.

Stajemy się małą, współzależną, globalną wioską.

All villages need village councils.

Każda wioska potrzebuje rady wiejskiej.

And the only global village counsel we have,

A jedyną globalną radą wiejską, jaką mamy,

as the late UN Secretary-General Kofi Annan said,

jak określił to Kofi Annan, zmarły sekretarz generalny ONZ,

is the UN.

jest ONZ.

Now as a geopolitical analyst,

Jako analityk geopolityczny wiem,

I do know that it's often considered naive

że praca z ONZ

to work with the UN.

może uchodzić za naiwność.

So now let me inject my Machiavellian point.

Pozwólcie więc, że odniosę się do kwestii makiawelizmu.

Now Machiavelli is a figure who's often derided in the West,

Machiavelli jest postacią często wyśmiewaną na Zachodzie,

but the liberal philosopher Isaiah Berlin reminded us

jednak Isaiah Berlin, liberalny filozof, przypomniał nam,

that the goal of Machiavelli was to promote virtue, not evil.

że zamierzeniem Machiavellego było promowanie prawości, a nie zła.

So what is the Machiavellian point?

O co więc chodzi Machiavellemu?

It's this: what is the best way for the West

Otóż o to, jak najlepiej

to constrain the new rising powers

Zachód może ograniczyć nowe,

that are emerging?

wschodzące potęgi.

And the answer is that the best way to constrain them

A najlepszym sposobem na ich ograniczenie

is through multilateral rules and multilateral norms,

jest korzystanie z multilateralnych zasad i norm,

multilateral institutions

multilateralnych instytucji

and multilateral processes.

oraz multilateralnych procedur.

Now let me conclude with one final, big message.

Pozwólcie, że podsumuję to wszystko w ostatnim, ważnym przekazie.

As a longtime friend of the West,

Jako wieloletni przyjaciel Zachodu

I'm acutely aware of how pessimistic Western societies have become.

jestem boleśnie świadomy tego, jak pesymistyczny stał się Zachód.

Many in the West don't believe that a great future lies ahead for them,

Wiele społeczeństw przestało wierzyć w to, że czeka na nie wspaniała przyszłość,

that their children will not have better lives.

że ich dzieci będą wieść lepsze życie.

So please do not fear the future or the rest of the world.

Proszę, nie bójcie się przyszłości ani reszty świata.

Now I can say this with some conviction,

Mogę to powiedzieć z przekonaniem,

because as a Hindu Sindhi,

gdyż jako hinduski Sindhi

I actually feel a direct cultural connection

faktycznie czuję bezpośrednią więź

with society's diverse cultures

z różnorodnymi kulturami

and societies all the way from Tehran to Tokyo.

i ze wszystkimi społeczeństwami od Teheranu do Tokio.

And more than half of humanity lives in this space,

To miejsce zamieszkuje ponad połowa ludzkości,

so with this direct cultural connection,

więc czując tę bezpośrednią kulturową więź

I can say with great conviction

mogę powiedzieć z pełnym przekonaniem,

that if the West chooses to adopt a wiser strategy

że jeżeli Zachód zdecyduje się dostosować do rozsądniejszej strategii

of being minimalist, multilateral and Machiavellian,

minimalizmu, multilateralizmu i makiawelizmu,

the rest of the world will be happy to work with the West.

reszta świata będzie z przyjemnością współpracować z Zachodem.

So a great future lies ahead for humanity.

Ludzkość czeka wspaniała przyszłość.

Let's embrace it together.

Ogarnijmy to wspólnie.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)