C.K. Williams: Poetry for all seasons of life

Tłumaczenie: Bartlomiej Chomanski Korekta: Marcin Cwikla

I thought I would read poems I have that relate to the subject

Zdecydowałem się przeczytać wiersze, które nawiązują do tematyki

of youth and age.

młodości i starości.

I was sort of astonished to find out how many I have actually.

Byłem nieco zdumiony, że mam ich aż tyle.

The first one is dedicated to

Pierwszy dedykuję

Spencer, and his grandmother, who was shocked by his work.

Spencerowi i jego babci, którą twórczość wnuka szokowała.

My poem is called "Dirt."

Wiersz nosi tytuł "Brud".

My grandmother is washing my mouth out with soap;

"Babcia trze mydłem moje usta;

half a long century gone

pół wieku przeszło już

and still she comes at me

a ona wciąż mnie nachodzi

with that thick cruel yellow bar.

z tą kostką okrutną, twardą, żółtą.

All because of a word I said,

Wszystko przez jedno wymówione słowo

not even said really, only repeated.

nawet nie wymówione, powtórzone raczej.

But "Open," she says, "open up!"

A jednak "Otwieraj," mówi, "Otwórzże!"

her hand clawing at my head.

rękę zaciskając na mojej głowie.

I know now her life was hard;

Teraz wiem: trudne miała życie;

she lost three children as babies,

straciła trójkę małych dzieci,

then her husband died too,

potem także męża, umarł

leaving young sons, and no money.

zostawiając ją bez pieniędzy, z synami młodymi.

She'd stand me in the sink to pee

Ustawiała mnie w zlewie, żebym się załatwił

because there was never room in the toilet.

bo w łazience zawsze brakowało miejsca.

But oh, her soap!

Ale to jej mydło!

Might its bitter burning have been

Czy mogła jego piekąca gorycz

what made me a poet?

uczynić ze mnie poetę?

The street she lived on was unpaved,

Mieszkała przy ziemnej drodze bez asfaltu.

her flat, two cramped rooms and a fetid kitchen

W mieszkaniu dwa ciasne pokoje, cuchnąca kuchnia,

where she stalked and caught me.

w której się zaczaiła na mnie i schwytała.

Dare I admit that after she did it

Czy ośmielę się przyznać że po tym

I never really loved her again?

już nigdy jej nie kochałem?

She lived to a hundred,

Dożyła setki,

even then. All along it was the sadness, the squalor,

nawet wtedy. Cały czas to ten smutek, ta nędza,

but I never, until now

ale nigdy, do tej pory

loved her again.

nie pokochałem jej na nowo."

When that was published in a magazine

Po publikacji tego wiersza w jakimś czasopiśmie

I got an irate letter from my uncle.

otrzymałem gniewny list od mojego wujka.

"You have maligned a great woman."

Napisał: "Zniesławiłeś wspaniałą kobietę."

It took some diplomacy.

Rozwiązaliśmy sprawę dyplomatycznie.

This is called "The Dress."

Następny wiersz nosi tytuł "Suknia".

It's a longer poem.

Jest dość długi.

In those days,

"W tamtych dniach

those days which exist for me only

dniach, które istnieją dla mnie już tylko

as the most elusive memory now,

w najbardziej ulotnych wspomnieniach,

when often the first sound you'd hear in the morning

kiedy często pierwszym dźwiękiem poranka

would be a storm of birdsong,

była burza ptasich śpiewów

then the soft clop of the hooves

po nich miękki stukot kopyt

of the horse hauling a milk wagon down your block,

konia ciągnącego po okolicy wóz mleczarza,

and the last sound at night as likely as not

ostatnim zaś dźwiękiem wieczora najczęściej

would be your father pulling up in his car,

bywał samochód twego ojca parkujący pod domem

having worked late again, always late,

do późna znów pracował, stale do późna

and going heavily down to the cellar, to the furnace,

potem ciężko kroczył po schodach do piwnicy, do pieca

to shake out the ashes and damp the draft

by wytrząsnąć popiół, stłumić ciąg

before he came upstairs to fall into bed --

potem wracał na górę, rzucić się na łóżko -

in those long-ago days,

w tych odległych dniach

women, my mother, my friends' mothers,

kobiety: moja matka, matki moich przyjaciół,

our neighbors, all the women I knew --

nasze sąsiadki, wszystkie, które znałem

wore, often much of the day,

nosiły, często całymi dniami,

what were called housedresses,

tak zwane podomki

cheap, printed, pulpy,

tanie, miękkie, tandetne

seemingly purposefully shapeless

na pozór celowo nieforemne

light cotton shifts that you wore over your nightgown

luźne bawełniane wdzianka nakładane na koszulę nocną

and, when you had to go look for a child,

lub, gdy trzeba było odszukać zagubione dziecko

hang wash on the line,

rozwiesić pranie

or run down to the grocery store on the corner,

czy pobiec do spożywczego na rogu,

under a coat,

pod płaszcz,

the twisted hem of the nightgown

zwinięty rąbek koszuli nocnej

always lank and yellowed,

niezmiennie pożółkły i zmierzwiony

dangling beneath.

powiewał pod spodem.

More than the curlers some of the women

Bardziej niż papiloty, które część kobiet

seemed constantly to have in their hair

zdawała się mieć zawsze we włosach

in preparation for some great event --

w gotowości na wielkie jakieś wydarzenie

a ball, one would think --

bal jakiś może

that never came to pass;

który nigdy nie nadszedł;

more than the way most women's faces

bardziej niż widok ich twarzy

not only were never made up during the day,

nie tylko każdego dnia zaniedbanych

but seemed scraped, bleached,

ale jakby wytartych, zbielałych,

and, with their plucked eyebrows, scarily masklike;

i, przez ich ogolone brwi, przerażających jak maski;

more than all that it was those dresses

bardziej niż to wszystko to właśnie ich strój

that made women so unknowable and forbidding,

czynił kobiety te tak niepoznawalne, nieprzystępne

adepts of enigmas to which men could have no access,

znawczynie tajemnic, nieosiągalnych dla mężczyzn

and boys no conception.

niepojętych dla chłopców.

Only later would I see the dresses also

Dopiero później zrozumiem, że te podomki to także

as a proclamation:

deklaracja:

that in your dim kitchen, your laundry,

że w twojej spowitej półmrokiem kuchni, twojej pralni,

your bleak concrete yard,

na twoim szarym betonowym podwórzu,

what you revealed of yourself

to co innym odkrywałaś z siebie

was a fabulation;

było zmyśleniem;

your real sensual nature,

twoja prawdziwa, zmysłowa natura

veiled in those sexless vestments,

spowita bezpłciową szatą,

was utterly your dominion.

była pod twoim tylko panowaniem.

In those days, one hid much else as well:

W tamtych dniach ukrywał człowiek dużo więcej

grown men didn't embrace one another,

dorosły mężczyzna nie objąłby drugiego,

unless someone had died,

chyba że na pogrzebie

and not always then; you shook hands

nawet wtedy nie zawsze; ściskało się dłonie

or, at a ball game, thumped your friend's back

lub, grając w piłkę, waliło się przyjaciół po plecach

and exchanged blows meant to be codes for affection;

wymiany ciosów miały być oznakami sympatii;

once out of childhood you'd never again know

po wyjściu z dzieciństwa nie uczułbyś już

the shock of your father's whiskers on your cheek,

na swym policzku nagle wąsów ojca,

not until mores at last had evolved,

do czasu gdy zmieniły się obyczaje,

and you could hug another man, then hold on for a moment,

i można było wreszcie przytulić drugiego mężczyznę, trzymać w ramionach przez chwilę

then even kiss (your fathers bristles

czy nawet pocałować (wąsy twojego ojca

white and stiff now).

siwe już i zesztywniałe).

What release finally, the embrace:

Co za ulga wreszcie, w tym objęciu:

though we were wary -- it seemed so audacious --

choć byliśmy ostrożni -- zdawała się zuchwałą --

how much unspoken joy there was

niewypowiedziana radość zawarta

in that affirmation of equality and communion,

w tym potwierdzeniu równości i wspólnoty ducha,

no matter how much misunderstanding

bez względu na nieporozumienia

and pain had passed between you by then.

i ból, które przeszły dotąd między wami.

We knew so little in those days,

Tak mało wiedzieliśmy w tamtych dniach,

as little as now, I suppose

tak mało, zdaje się, jak teraz

about healing those hurts:

o leczeniu tych uraz:

even the women, in their best dresses,

nawet kobiety, w swych najpiękniejszych sukniach

with beads and sequins sewn on the bodices,

z naszytymi cekinami, koralami

even in lipstick and mascara,

z umalowanymi ustami, rzęsami

their hair aflow,

falującymi włosami

could only stand wringing their hands,

mogły stać tylko załamując ręce,

begging for peace,

błagając o spokój,

while father and son, like thugs,

gdy ojciec z synem, jak bandyci,

like thieves, like Romans,

złodzieje, jak Rzymianie,

simmered and hissed and hated,

wrząc, gotując się w nienawiści

inflicting sorrows that endured,

zadawali rany co przetrwały,

the worst anyway,

te najstraszniejsze, w każdym razie,

through the kiss and embrace,

przetrwały uścisk i pocałunek,

bleeding from brother to brother,

krwawiąc od brata do brata,

into the generations.

na dalsze pokolenia.

In those days there was still countryside

W tamtych dniach wieś nadal była

close to the city, farms, cornfields, cows;

w pobliżu miasta, farmy, krowy, pola

even not far from our building

niedaleko nawet naszego domu

with its blurred brick and long shadowy hallway

korytarzy cienistych, cegieł niewyraźnych

you could find tracts with hills and trees

można było trafić na szlak drzew i pagórków

you could pretend were mountains and forests.

które mogły udawać góry oraz lasy.

Or you could go out by yourself

Można też było pójść samemu

even to a half-block-long empty lot,

w stronę pustej działki, długiej na pół przecznicy

into the bushes: like a creature of leaves you'd lurk,

prosto w zarośla: jak liściasty stwór, zaczajałbyś się

crouched, crawling, simplified, savage, alone;

czyhając, pełzając, prosty, dziki, samotny

already there was wanting to be simpler,

już wtedy czuło się pragnienie prostoty

wanting, when they called you,

pragnienie, by, choć wołali na ciebie,

never to go back.

nigdy nie wracać."

(Applause)

(Oklaski)

This is another longish one,

Następny wiersz też jest dość długi,

about the old and the young.

mówi o młodych i starych.

It actually happened right at the time we met.

To zdarzyło się dokładnie wtedy gdy się poznaliśmy.

Part of the poem takes place in

Częściowo wiersz rozgrywa się

space we shared and time we shared.

w czasie i przestrzeni, które razem dzieliliśmy.

It's called "The Neighbor."

Nosi tytuł "Sąsiadka".

Her five horrid, deformed little dogs

"Ma pięć odrażających, kalekich psów

who incessantly yap on the roof under my window.

które nieprzerwanie ujadają pod moim oknem

Her cats, God knows how many,

Ma bóg wie ile kotów

who must piss on her rugs --

sikających po dywanach,

her landing's a sickening reek.

na jej półpiętrze obrzydliwy fetor.

Her shadow once, fumbling the chain on her door,

Jej cień, raz widziany, grzebiąc przy dzwonku u jej drzwi,

then the door slamming fearfully shut,

potem te same drzwi w strachu zatrzaskiwane,

only the barking and the music -- jazz --

tylko szczekanie i muzyka -- jazz --

filtering as it does, day and night into the hall.

sącząca się, swym zwyczajem, dzień i noc na korytarz.

The time it was Chris Connor singing "Lush Life" --

Ten raz gdy Chris Connor śpiewał "Lush Life" --

how it brought back my college sweetheart,

przywołując wspomnienia studenckiej miłości,

my first real love, who -- till I left her --

pierwszej prawdziwej ukochanej, która - dopóki nie odszedłem -

played the same record.

wciąż odtwarzała tę samą piosenkę.

And head on my shoulder, hand on my thigh,

I z głową na mym ramieniu, ręką na mym udzie,

sang sweetly along, of regrets and depletions

podśpiewywała słodko, o żalu i o stracie

she was too young for,

na które była zbyt młoda,

as I was too young, later, to believe in her pain.

jak i ja, zbyt młody, później, by uwierzyć w jej ból.

It startled, then bored, then repelled me.

Najpierw przerażające, potem nudne, w końcu obrzydliwe

My starting to fancy she'd ended up in this fire-trap

Bywały moje fantazje, że to ona skończyła w ruderze

in the Village, that my neighbor was her.

w Greenwich Village, że moją sąsiadką się stała.

My thinking we'd meet, recognize one another,

Oczekiwanie, że się spotkamy, rozpoznamy,

become friends, that I'd accomplish a penance.

staniemy się znów przyjacółmi, że odbędę pokutę.

My seeing her, it wasn't her, at the mailbox.

Jej widok, to nie ona, przy skrzynce na listy

Gray-yellow hair, army pants under a nightgown,

Siwo-żółte włosy, pod koszulą nocną spodnie khaki

her turning away, hiding her ravaged face

odwraca się ode mnie, chowając zniszczoną twarz

in her hands, muttering an inappropriate "Hi."

w dłoniach, szepcząc "Cześć" niestosownie.

Sometimes there are frightening goings-on in the stairwell.

Czasem straszne reczy dzieją się na klatce,

A man shouting, "Shut up!" The dogs frantically snarling,

Ktoś wrzeszczy "Zamknij się!", psy szaleńczo warczą,

claws scrabbling, then her -- her voice

skrobiąc pazurami, potem ona - jej głos

hoarse, harsh, hollow,

chropowaty, ostry, pusty

almost only a tone,

prawie tylko półton

incoherent, a note, a squawk,

niezrozumiały, nuta, skrzek

bone on metal, metal gone molten,

kości na metalu, metalu stopniałym

calling them back,

wołała do nich

"Come back darlings, come back dear ones.

"Wracajcie kochaneczki, wracajcie najdroższe

My sweet angels, come back."

Moje słodkie aniołki, wracajcie."

Medea she was, next time I saw her.

Była Medeą, kiedy znowu ją ujrzałem

Sorceress, tranced, ecstatic,

Czarodziejką, w ekstazie, w transie

stock-still on the sidewalk

jak słup soli stała na chodniku

ragged coat hanging agape,

obwieszona rozdziawonym łachmanem płaszcza

passersby flowing around her,

fale przechodniów wokół niej,

her mouth torn suddenly open

jej usta otwarte nagle

as though in a scream,

jakby w krzyku

silently though, as though only in her brain

bezgłośnym jednak, jakby tylko w mózgu

or breast had it erupted.

wybuchł, albo w piersi.

A cry so pure, practiced, detached,

Krzyk tak czysty, ćwiczony, obojętny,

it had no need of a voice,

że nie trzeba było dlań głosu

or could no longer bear one.

lub taki co głosu znieść już nie mógł.

These invisible links that allure,

Te niewidzialne powiązania tak nas wabią

these transfigurations, even of anguish, that hold us.

te przeobrażenia, nawet udręki, które łapią nas w uścisku.

The girl, my old love,

Ta dziewczyna, moja dawna ukochana,

the last lost time I saw her

widziałem ją ten ostatni, stracony raz

when she came to find me at a party,

kiedy na przyjęciu podeszła do mnie,

her drunkenly stumbling, falling,

pijana, potykała się, upadała,

sprawling, skirt hiked, eyes veined red,

przewróciła, jej sukienka zadarta, oczy krwią nabiegłe

swollen with tears, her shame,

i łzami, i wstydem

her dishonor.

i hańbą.

My ignorant, arrogant coarseness,

Moja bezwiedna, wyniosła szorstkość

my secret pride, my turning away.

tajemna duma, odwrócenie się.

Still life on a rooftop,

Martwa natura na dachu,

dead trees in barrels, a bench broken,

uschnięte drzewa w beczkach, połamana ławka,

dogs, excrement, sky.

psy, odchody, niebo.

What pathways through pain,

Jakie ścieżki przez ból,

what junctures of vulnerability,

jakie spotkania z kruchością,

what crossings and counterings?

jakie przejścia i powroty?

Too many lives in our lives already,

Zbyt wiele życia innych w naszym życiu,

too many chances for sorrow,

zbyt wiele okazji do łez,

too many unaccounted-for pasts.

zbyt wiele niewyjaśnionych przeszłości.

"Behold me," the god of frenzied,

"Patrz na mnie", bóg szaleńczej,

inexhaustible love says,

niewyczerpalnej miłości tak mówi,

rising in bloody splendor, "Behold me."

powstając w krwawej chwale, "Patrz!".

Her making her way

Jej próba przejścia

down the littered vestibule stairs,

po zaśmieconych schodach sieni,

one agonized step at a time.

jeden bolesny krok po drugim.

My holding the door.

Przytrzymałem jej drzwi.

Her crossing the fragmented tiles,

Jej pokonywanie popękanych płytek

faltering at the step to the street,

potknięcie przy wyjściu na ulicę

droning, not looking at me,

mruknięcie, bez patrzenia w moją stronę,

"Can you help me?"

"Mógłbyś mi pomóc?"

Taking my arm, leaning lightly against me.

Bierze mą rękę, oparta lekko na mnie,

Her wavering step into the world.

Jej chwiejny krok w świat,

Her whispering, "Thanks love." Lightly, lightly against me.

Jej szept "Dzięki, kochany". Lekko, lekko oparta."

(Applause)

(Oklaski)

I think I'll lighten up a little.

Czas chyba trochę rozluźnić atmosferę.

(Laughter)

(Śmiech)

Another, different kind of poem of youth and age.

Tym razem nieco inny wiersz o młodości i starości.

It's called "Gas."

Zatytułowany "Gazy".

(Laughter)

(Śmiech)

Wouldn't it be nice, I think,

"Czy nie byłoby miło, myślę sobie,

when the blue-haired lady in the doctor's waiting room

kiedy błękitnowłosa dama pochyla się nad stołem

bends over the magazine table

w lekarskiej poczekalni

and farts, just a little,

i puszcza gazy, troszeczkę,

and violently blushes.

i czerwieni się gwałtownie.

Wouldn't it be nice if intestinal gas

Czy nie byłoby miło gdyby tak gazy jelitowe

came embodied in visible clouds,

przybierały widzialną formę obłoków

so she could see that her really quite inoffensive pop

wtedy zauważyłaby, że jej nieszkodliwy bąk

had only barely grazed my face

nieznacznie tylko musnął moją twarz

before it drifted away.

i odleciał.

(Laughter)

(Śmiech)

Besides, for this to have happened now

Co ciekawe, ta sytuacja wydarzyła się właśnie teraz,

is a nice coincidence. Because not an hour ago,

podczas gdy, nie dalej niż godzinę temu,

while we were on our walk,

mój pies, kiedyśmy szli na spacer

my dog was startled by a backfire

przeraził się wyciem silnika

and jumped straight up like a horse bucking.

i zerwał się jak narowisty koń.

And that brought back to me the stable

Co z kolei przypomniało mi

I worked on weekends when I was 12,

stajnię gdzie dorabiałem mając lat 12

and a splendid piebald stallion,

i łaciatego ogiera najwyższej próby,

who whenever he was mounted would buck just like that,

który, za każdym razem gdy go dosiadano, podobnie się zrywał

though more hugely of course,

rzecz jasna, z większą siłą,

enormous, gleaming, resplendent.

potężny był, błyszczący i olśniewający.

And the woman, her face abashedly buried

A ta kobieta, z twarzą wstydliwie wciśniętą

in her "Elle" now, reminded me --

w nowe wydanie "Elle", przypomniała mi

I'd forgotten that not the least part of my awe

bo zapomniałem, że mój podziw dla tamtego konia

consisted of the fact that with every jump he took

częściowo brał się stąd, że przy każdym skoku,

the horse would powerfully fart.

z poteżną siłą pierdział.

Phwap! Phwap! Phwap!

Pffap! Pffap! Pffap!

Something never mentioned

Rzecz nie odnotowana

in the dozens of books about horses

w kilkudziesięciu książkach o koniach

and their riders I devoured in those days.

i ich jeźdźcach, które w tamtych czasach pochłaniałem.

All that savage grandeur,

Cały ten majestat dzikości

the steely glinting hooves,

stalowo lśniące kopyta,

the eruptions driven from the creature's mighty innards,

eksplozje, co swój początek brały z jego potężnych trzewi

breath stopped, heart stopped, nostrils madly flared,

oddech wstrzymany, serce wstrzymane, nozdrza dziko rozwiane,

I didn't know if I wanted to break him, or be him.

Nie wieidziałem czy stać się nim chciałem, czy go puścić."

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Brawa)

This is called "Thirst."

Następny wiersz ma tytuł "Pragnienie"

Many -- most of my poems actually

Wiele, a w zasadzie większość moich utworów

are urban poems. I happen to be reading a bunch that aren't.

to poezja miejska. A ja odczytuję tutaj te, które miejskie nie są.

"Thirst."

"Pragnienie"

Here was my relation with the woman who lived all last autumn and winter,

"Tu rozgrywał się mój związek z kobietą mieszkającą całą zeszłą jesień i zimę

day and night, on a bench

dzień i noc, na ławce

in the 103rd Street subway station,

na stacji metra przy sto trzeciej Ulicy

until finally one day she vanished.

aż do dnia gdy zniknęła.

We regarded each other, scrutinized one another.

Mierzyliśmy się wzrokiem, badaliśmy nawzajem

Me shyly, obliquely, trying not to be furtive.

Ja zmieszany, z ukosa, siląc się na otwartość

She boldly, unblinkingly, even pugnaciously,

Ona śmiało, bez mrugnięcia okiem, a nawet zaczepnie,

wrathfully even, when her bottle was empty.

czasem, gdy butelka jej była pusta, nawet gniewnie.

I was frightened of her. I felt like a child.

Bałem się jej. Czułem się jak dziecko

I was afraid some repressed part of myself

Przerażony, że jakaś stłumiona część mnie

would go out of control, and I'd be forever entrapped

może wymknąć się spod kontroli, na zawsze mnie zniewolić

in the shocking seethe of her stench.

w ohydnych oparach jej smrodu.

Not excrement merely, not merely surface

Nie tylko odchody, nie tylko powierzchnie

and orifice going unwashed,

i otwory od dawna niemyte,

rediffusion of rum,

na nowo wydzielający się alkohol,

there was will in it,

była w tym odorze także wola,

and intention, power and purpose --

zamysł, siła i cel.

a social, ethical rage and rebellion --

Wściekłość społeczna, moralna i bunt,

despair too, though, grief, loss.

ale też rozpacz, żałoba i strata.

Sometimes I'd think I should take her home with me,

Czasem myślałem, że może trzeba zabrać ją do domu,

bathe her, comfort her, dress her.

wykąpać, pocieszyć, ubrać.

She wouldn't have wanted me to, I would think.

Nie chciałaby, bym tak zrobił, sądziłem.

Instead, I'd step into my train.

Wsiadałem więc do metra.

How rich I would think, is the lexicon

Jakże bogaty jest, myślałem, zasób słów

of our self-absolving.

którymi samych siebie rozgrzeszamy.

How enduring, our bland fatal assurance

Jak trwałe jest nasze mdłe zgubne przekonanie

that reflection is righteousness being accomplished.

że chwila zadumy wystarczy by dojść do prawości.

The dance of our glances,

Taniec naszych spojrzeń,

the clash, pulling each other through

zderzenie, przeciskanie się nawzajem przez

our perceptual punctures,

nakłucia w naszym widzeniu świata

then holocaust, holocaust,

a potem, holokaust, holokaust.

host on host of ill, injured presences,

Tłumy, zastępy chorych, poranionych istnień,

squandered, consumed.

spożytych, zmarnowanych.

Her vigil somewhere I know continues.

Jej czuwanie wciąż gdzieś trwa, to pewne,

Her occupancy, her absolute, faithful attendance.

Jej bytność, jej absolutna, wierna obecność.

The dance of our glances, challenge, abdication,

Taniec naszych spojrzeń, odwrót, prowokacja

effacement, the perfume of our consternation.

wymazywanie, tym trąci nasza konsternacja."

(Applause)

(Oklaski)

This is a newer poem, a brand new poem.

Następny wiersz jest nowszy, zupełnie nowy.

The title is "This Happened."

Pod tytułem "To się stało"

A student, a young woman

"Młoda kobieta, uczennica,

in a fourth-floor hallway of her lycee,

w korytarzu na czwartym piętrze w swym liceum,

perched on the ledge of an open window

przysiadła na parapecie przy otwartym oknie

chatting with friends between classes;

rozmawiając na przerwie z koleżankami

a teacher passes and chides her,

nauczyciel przechodząc obok strofuje ją

"Be careful, you might fall,"

"Ostrożnie, bo spadniesz"

almost banteringly chides her,

przekomarzając się prawie, strofuje

"You might fall,"

"Bo spadniesz."

and the young woman, 18, a girl really,

a młoda kobieta, osiemnaście lat, dziecko jeszcze

though she wouldn't think that,

choć sama o sobie tak by nie myślała

as brilliant as she is, first in her class,

taka zdolna, najlepsza w klasie,

and "Beautiful, too," she's often told,

"A jaka ładna", tak jej często mówią,

smiles back, and leans into the open window,

odpowiada uśmiechem, oknem się wychyla,

which wouldn't even be open if it were winter --

którego przecież nikt by nie otwierał gdyby była zima.

if it were winter someone would have closed it ("Close it!") --

Gdyby była zima, ktoś by je zamknął ("Zamknij to okno!")

leans into the window, farther, still smiling,

wychyla się więc, coraz dalej, z uśmiechem,

farther and farther, though it takes less time

dalej i dalej, choć mniej czasu

than this, really an instant, and lets herself fall.

jej to zajmie, chwila tylko i rzuca się.

Herself fall.

Rzuca się.

A casual impulse, a fancy,

Zwykły impuls, kaprys

never thought of until now, hardly thought of even now ...

nikt dotąd o tym nie pomyślał, mało kto myśli i teraz...

No, more than impulse or fancy,

Nie, więcej niż impuls czy kaprys

the girl knows what she's doing,

dziewczyna wie co robi,

the girl means something,

coś to dla niej znaczy.

the girl means to mean,

Sama chce coś znaczyć

because it occurs to her in that instant,

bo właśnie w tej chwili zdaje sobie sprawę,

that beautiful or not, bright yes or no,

że, piękna czy brzydka, zdolna lub nie

she's not who she is,

nie jest tym kim jest

she's not the person she is,

nie jest tą osobą, którą jest,

and the reason, she suddenly knows,

a to dlatego, odkrywa nagle,

is that there's been so much premeditation

że tak wiele było obmyślania

where she is, so much plotting and planning,

tam gdzie jest, tak wiele planów, przygotowań,

there's hardly a person where she is,

że nie ma już nikogo tam gdzie ona jest,

or if there is, it's not her, or not wholly her,

a jeśli jest, to nie ona lub nie całkiem ona.

it's a self inhabited, lived in by her,

raczej jakieś Ja, w którym zamieszkała,

and seemingly even as she thinks it

i okazuje się, że kiedy o tym myśli,

she knows what's been missing:

odkrywa czego brakło:

grace,

wdzięku,

not premeditation but grace,

nie obmyślania a wdzięku,

a kind of being in the world spontaneously,

takiego spontanicznego bycia w świecie

with grace.

z wdziękiem.

Weightfully upon me was the world.

Ciężarem dla mnie był ten świat

Weightfully this self which graced the world

Ciężarem to Ja, co ten świat zdobiło,

yet never wholly itself.

nigdy do końca nie będąc sobą.

Weightfully this self which weighed upon me,

Ciężarem to Ja, co na mnie ciążyło,

the release from which is what I desire

od którego uwolnić się pragnę,

and what I achieve.

i uwalniam się, teraz.

And the girl remembers, in this infinite instant

I pamięta dziewczyna, w tej nieskończonej chwili

already now so many times divided,

już tyle razy podzielonej,

the sadness she felt once,

smutek, który kiedyś czuła,

hardly knowing she felt it,

nie do końca rozpoznając,

to merely inhabit herself.

smutek, że to swoje Ja ledwie zamieszkuje.

Yes, the girl falls, absurd to fall,

Tak, spada dziewczyna, to absurd tak spadać,

even the earth with its compulsion

nawet ziemia przymuszona

to take unto itself all that falls

by na siebie brać wszystko co spada,

must know that falling is absurd,

musi wiedzieć, że absurdalne jest spadanie,

yet the girl falling isn't myself,

jednak spadająca dziewczyna nie jest mną,

or she is myself,

albo jest mną,

but a self I took of my own volition unto myself.

ale jest tym Ja, które z własnej woli wziąłem na siebie.

Forever. With grace.

Na zawsze. Z wdziękiem.

This happened.

To się stało."

(Applause)

(Oklaski)

I'll read just one more. I don't usually say that.

Przeczytam jeszcze tyko jeden. Zwykle tego nie mówię.

I like to just end.

Lubię kończyć tak po prostu.

But I'm afraid that Ricky will come out here

Ale boję się, że Ricky wyjdzie tu na scenę

and shake his fist at me.

i pogrozi mi pięścią.

This is called "Old Man," appropriately enough.

Wiersz pod jakże adekwatnym tytułem "Stary człowiek".

"Special: big tits,"

"Wydanie specjalne. Wielkie cycki.

Says the advertisement for a soft-core magazine

Tak głosi reklama świerszczyka

on our neighborhood newsstand.

na naszym osiedlowym kiosku.

But forget her breasts.

Ale mniejsza o piersi.

A lush, fresh-lipped blond,

Obfita, świeżousta blondynka

skin glowing gold, sprawls there,

o błyszczącej skórze, rozciąga się tam

resplendent.

tak cudownie.

60 nearly, yet these hardly tangible,

Blisko 60 na karku, a wciąż te niedotykalne, te

hardly better than harlots, can still stir me.

niewiele lepsze od nierządnic, pobudzają mnie.

Maybe a coming of age in the

Może dorastanie na amerykańskim

American sensual darkness,

zmysłowym pustkowiu

never seeing an unsmudged nipple,

bez widoku odkrytych sutków,

an uncensored vagina,

odsłoniętej pochwy

has left me forever infected

tak mnie na zawsze zaraziło

with an unquenchable lust of the eye.

nienasyconą żądzą w oku.

Always that erotic murmur,

Ten ciągły erotyczny szmer,

I'm hardly myself

Nie jestem niemal sobą

if I'm not in a state of incipient desire.

gdy nie czuję wewnątrz kiełkującego pożądania.

God knows though,

Ale na Boga,

there are worse twists your obsessions can take.

bardziej pokrętne zdarzają się obsesje.

Last year in Israel, a young ultra-orthodox Rabbi

W zeszłym roku w Izraelu, młody bardzo ortodoksyjny rabin

guiding some teenage girls through the Shrine of the Shoah

oprowadzając grupę nastoletnich dziewcząt po Świątyni Szoah

forbade them to look in one room.

zabronił im zaglądać do jednego z pomieszczeń,

Because there were images in it he said were licentious.

gdyż były tam obrazy, jak mówił, rozwiązłe.

The display was a photo. Men and women stripped naked,

Na wystawie była fotografia rozebranych do naga kobiet i mężczyzn

some trying to cover their genitals,

część z nich próbująca okryć organy płciowe

others too frightened to bother,

inni zbyt przestraszeni, by się tym przejmować,

lined up in snow

ustawieni na śniegu

waiting to be shot and thrown into a ditch.

w oczekiwaniu na egzekucję i wrzucenie do rowu.

The girls, to my horror,

Dziewczęta, ku mojemu przerażeniu,

averted their gaze.

odwróciły wzrok.

What carnal mistrust had their teacher taught them.

Jakiejż to nieufności do ciała uczył ich ten nauczyciel.

Even that though. Another confession:

Mniejsza o to jednak. Kolejne wyznanie:

Once in a book on pre-war Poland,

Kiedyś w książce o przedwojennej Polsce

a studio portrait, an absolute angel,

portret anielicy doskonałej

an absolute angel with tormented, tormenting eyes.

anielicy doskonałej o udręczonych, dręczących oczach

I kept finding myself at her page.

wciąż otwierałem na jej stronie książkę.

That she died in the camps made her --

Fakt, że zginęła w obozie czynił ją -

I didn't dare wonder why --

nie śmiałem zgadywać czemu

more present, more precious.

bardziej obecną, bardziej cenną.

Died in the camps, that too people --

Zginęła w obozie - to również ludzie -

or Jews anyway --

Żydzi w każdym razie -

kept from their children back then.

ukrywali wtedy przed dziećmi.

But it was like sex, you didn't have to be told.

Ale było z tym jak z seksem, nikt nie musiał mówić.

Sex and death, how close they can seem.

Seks, śmierć, jak bliskie mogą się wydawać.

So constantly conscious now of death moving towards me,

Tak nieprzerwanie świadomy śmierci, co się do mnie zbliża

sometimes I think I confound them.

czasem mam wrażenie, że jedno z drugim mylę.

My wife's loveliness almost consumes me.

Piękność mojej żony pochłania mnie niemal

My passion for her goes beyond reasonable bounds.

Moje uwielbienie dla niej przekracza granice rozsądku

When we make love, her holding me

Kiedy się kochamy, jej uścisk

everywhere all around me,

wszędzie wokół mnie

I'm there and not there.

Jestem tam i nie tam.

My mind teems, jumbles of faces, voices, impressions,

Umysł pełen kolaży twarzy, głosów, wrażeń,

I live my life over, as though I were drowning.

życie przepływa mi przed oczami, tak jakbym tonął

Then I am drowning, in despair

A potem tonę, w rozpaczy,

at having to leave her,

gdy muszę opuścić ją,

this, everything, all,

to tutaj, to wszystko, całość

unbearable, awful.

nieznośne, straszne.

Still, to be able to die

Jednak, móc umrzeć

with no special contrition,

bez specjalnego żalu

not having been slaughtered, or enslaved.

nie w rzezi czy w zniewoleniu,

And not having to know history's next

Za to w niewiedzy co do kolejnych

mad rage or regression,

szaleństw i zwrotów historii

it might be a relief.

to byłoby może jakieś ukojenie.

No. Again, no.

Nie. Po dwakroć, nie.

I don't mean that for a moment.

Ani na chwilę w to nie uwierzę.

What I mean is the world holds me so tightly --

Wierzę za to, że świat tak kurczowo mnie trzyma

the good and the bad --

to dobre i to złe

my own follies and weakness

moje wariactwa i słabości

that even this counterfeit Venus

że nawet ta podrabiana Wenus

with her sham heat, and her bosom probably plumped

z udawanym żarem, piersią poprawianą pewnie

with gel, so moves me

silikonem, wciąż mnie porusza,

my breath catches.

Dech zapiera.

Vamp. Siren. Seductress.

Wamp. Syrena. Kusicielka

How much more she reveals

O ile więcej niż się domyśla odsłania

in her glare of ink than she knows.

w swym drukowanym spojrzeniu.

How she incarnates

Jak ucieleśnia

our desperate human need for regard,

naszą desperacko ludzką potrzebę szacunku,

our passion to live in beauty,

nasze zamiłowanie do życia w pięknie

to be beauty, to be cherished by glances,

do bycia pięknem, pieszczonym spojrzeniami

if by no more, of something like love,

może czymś więcej, przepełnionymi czymś na kształt miłości

or love.

lub miłością."

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Oklaski)