Bruce Feiler: The council of dads

Tłumaczenie: Renata Plaice Korekta: Sebastian Misiewicz

My story actually began when I was four years old

Moja historia zaczyna się, kiedy miałem 4 lata,

and my family moved to a new neighborhood

wraz z przeprowadzką nowej dzielnicy

in our hometown of Savannah, Georgia.

rodzinnego Savannah w stanie Georgia.

And this was the 1960s

Było to w latach 60.,

when actually all the streets in this neighborhood

kiedy wszystkie ulice w sąsiedztwie

were named after Confederate war generals.

nosiły nazwy od generałów wojny secesyjnej.

We lived on Robert E. Lee Boulevard.

Mieszkaliśmy na bulwarze Roberta E. Lee.

And when I was five,

Kiedy miałem 5 lat,

my parents gave me an orange Schwinn Sting-Ray bicycle.

dostałem od rodziców pomarańczowy rower Schwinn Stingray.

It had a swooping banana seat and those ape hanger handlebars

Miał siedzenie o kształcie banana i kierownicę jak małpie ramiona,

that made the rider look like an orangutan.

przez którą wyglądało się jak orangutan.

That's why they were called ape hangers.

Dlatego nazywały się „małpie ramiona".

They were actually modeled on hotrod motorcycles of the 1960s,

Były zaprojektowane na wzór motocykli hot rod z lat 60.,

which I'm sure my mom didn't know.

jednak moja mama na pewno tego nie wiedziała.

And one day I was exploring this cul-de-sac

Pewnego dnia odkrywałem ślepą ulicę,

hidden away a few streets away.

ukrytą kilka przecznic dalej.

And I came back,

W drodze powrotnej

and I wanted to turn around and get back to that street more quickly,

chciałem zawrócić i spróbować dojechać szybciej do tej ulicy,

so I decided to turn around in this big street

postanowiłem więc zawrócić na dużej ulicy,

that intersected our neighborhood,

przecinającej naszą dzielnicę,

and wham! I was hit by a passing sedan.

bach! Uderzył mnie przejeżdżający samochód.

My mangled body flew in one direction,

Moje pokiereszowane ciało i rower

my mangled bike flew in the other.

poleciały w dwóch kierunkach.

And I lay on the pavement stretching over that yellow line,

Leżałem na chodniku na żółtej linii

and one of my neighbors came running over.

i przybiegła moja sąsiadka.

"Andy, Andy, how are you doing?" she said, using the name of my older brother.

"Andy, jak się czujesz?" – zapytała, używając imienia mojego starszego brata.

(Laughter)

(Śmiech)

"I'm Bruce," I said, and promptly passed out.

„Jestem Bruce" – powiedziałem i straciłem przytomność.

I broke my left femur that day --

Złamałem lewą kość udową,

it's the largest bone in your body --

największą w naszym ciele.

and spent the next two months in a body cast

Spędziłem dwa miesiące zagipsowany

that went from my chin to the tip of my toe

od brody do palców lewej nogi

to my right knee,

i prawego kolana,

and a steel bar went from my right knee

od którego prowadził stalowy pręt

to my left ankle.

do lewej kostki.

And for the next 38 years,

Przez następne 38 lat ten wypadek

that accident was the only medically interesting thing

był jedyną medycznie ciekawą rzeczą,

that ever happened to me.

jaka mi się przytrafiła.

In fact, I made a living by walking.

Właściwie zarabiałem na życie, chodząc.

I traveled around the world, entered different cultures,

Podróżowałem dookoła świata, do różnych kultur,

wrote a series of books about my travels,

napisałem szereg książek o moich podróżach,

including "Walking the Bible."

w tym „Śladami Biblii".

I hosted a television show by that name

Prowadziłem program w telewizji

on PBS.

o tym tytule na kanale PBS.

I was, for all the world, the "walking guy."

Byłem dla każdego wędrującym facetem.

Until, in May 2008,

Do maja 2008,

a routine visit to my doctor

rutynowa wizyta u lekarza

and a routine blood test

i rutynowe badanie krwi

produced evidence in the form of an alkaline phosphatase number

wykazały poziom fosfatazy alkalicznej oznaczający,

that something might be wrong with my bones.

że coś może być nie tak z moimi kośćmi.

And my doctor, on a whim, sent me to get a full-body bone scan,

Mój lekarz wysłał mnie na USG całego ciała,

which showed that there was some growth in my left leg.

które wykazało narośl w mojej lewej nodze.

That sent me to an X-ray, then to an MRI.

Wysłano mnie na prześwietlenie i rezonans magnetyczny.

And one afternoon, I got a call from my doctor.

Pewnego popołudnia zadzwonił mój lekarz:

"The tumor in your leg

„Nowotwór w twojej nodze

is not consistent with a benign tumor."

nie jest nowotworem niezłośliwym".

I stopped walking,

Wstrzymałem krok.

and it took my mind a second to convert that double negative

Zajęło mi chwilę, by zamienić tę podwójną negację

into a much more horrifying negative.

w bardziej przerażającą negację.

I have cancer.

Mam raka.

And to think that the tumor was in the same bone,

Pomyśleć tylko, że nowotwór był w tej samej kości,

in the same place in my body

w tym samym miejscu w organizmie,

as the accident 38 years earlier --

co rana z wypadku sprzed 38 lat.

it seemed like too much of a coincidence.

Zdawało się, że to nie przypadek.

So that afternoon, I went back to my house,

Tego popołudnia poszedłem do domu,

and my three year-old identical twin daughters, Eden and Tybee Feiler,

moje 3-letnie bliźniaczki, Eden i Tybee Feiler,

came running to meet me.

wybiegły mi na spotkanie.

They'd just turned three,

Dopiero co skończyły 3 latka,

and they were into all things pink and purple.

uwielbiały wszystko, co różowe i fioletowe.

In fact, we called them Pinkalicious and Purplicious --

Nazywaliśmy je panny Różowińska i Fiolecińska –

although I must say, our favorite nickname

chociaż nasze ulubione określenie

occurred on their birthday, April 15th.

pochodziło z dnia ich urodzin, 15 kwietnia.

When they were born at 6:14 and 6:46

Kiedy się urodziły o 6.14 i 6.46

on April 15, 2005,

15 kwietnia 2005, nasz zwykle ponury,

our otherwise grim, humorless doctor looked at his watch,

bez poczucia humoru doktor spojrzał na zegarek

and was like, "Hmm, April 15th -- tax day.

i powiedział: „Hmm, 15 kwietnia, dzień składania PIT-ów.

Early filer and late filer."

Wczesna podatniczka i spóźnialska podatniczka."

(Laughter)

(Śmiech)

The next day I came to see him. I was like, "Doctor, that was a really good joke."

Następnego dnia powiedziałem mu: „Doktorze, to był dobry dowcip".

And he was like, "You're the writer, kid."

On na to: „To Pan jest pisarzem".

Anyway -- so they had just turned three,

Wtedy dopiero co skończyły 3 latka,

and they came and they were doing this dance they had just made up

przybiegły tańcząc taniec, który właśnie wymyśliły,

where they were twirling faster and faster until they tumbled to the ground,

kręciły się coraz szybciej, aż w końcu upadły na ziemię

laughing with all the glee in the world.

śmiejąc się z radości.

I crumbled.

Nogi się pode mną ugięły.

I kept imagining all the walks I might not take with them,

Myślałem o spacerach, na które z nimi nie pójdę,

the art projects I might not mess up,

projektach z plastyki, których nie spartaczę,

the boyfriends I might not scowl at,

chłopakach, którym nie rzucę groźnych spojrzeń,

the aisles I might not walk down.

ołtarzach, do których ich nie zaprowadzę.

Would they wonder who I was, I thought.

Myślałem, czy będą się zastanawiać, kim byłem.

Would they yearn for my approval,

Czy będą tęsknić za moją aprobatą,

my love, my voice?

moją miłością, głosem?

A few days later, I woke with an idea

Kilka dni później obudziłem się z pomysłem,

of how I might give them that voice.

jak mogę im dać ten głos.

I would reach out to six men

Zwróciłbym się do sześciu mężczyzn

from all parts of my life

z różnych dziedzin mojego życia

and ask them to be present

i poprosiłbym ich o obecność

in the passages of my daughters' lives.

w ważnych momentach życia moich córek.

"I believe my girls will have plenty of opportunities in their lives,"

"Wierzę, że one będą miały w życiu mnóstwo możliwości" –

I wrote these men.

– napisałem do nich.

"They'll have loving families and welcoming homes,

"Będą miały kochające rodziny i gościnne domy,

but they may not have me.

ale może im zabraknąć mnie.

They may not have their dad.

Zabraknąć taty.

Will you help be their dad?"

Czy pomożesz w byciu ich tatą?"

And I said to myself

Pomyślałem sobie,

I would call this group of men "the Council of Dads."

że nazwę tę grupę „Radą Ojców".

Now as soon as I had this idea,

Jak tylko wpadłem na ten pomysł,

I decided I wouldn't tell my wife. Okay.

zdecydowałem, że nie powiem żonie.

She's a very upbeat,

Ona jest bardzo radosną,

naturally excited person.

naturalnie entuzjastyczną osobą.

There's this idea in this culture -- I don't have to tell you --

W tej kulturze, nie muszę wam mówić,

that you sort of "happy" your way through a problem.

najlepiej się uśmiechać w kłopotach.

We should focus on the positive.

Skupić się na dobrych stronach.

My wife, as I said, she grew up outside of Boston.

Moja żona dorastała pod Bostonem.

She's got a big smile. She's got a big personality.

Ma wielki uśmiech. Wielką osobowość.

She's got big hair --

Ma wielką fryzurę.

although, she told me recently, I can't say she has big hair,

Ostatnio mi powiedziała, że nie mogę tak mówić,

because if I say she has big hair,

bo jak tak powiem,

people will think she's from Texas.

ludzie pomyślą, że jest z Teksasu.

And it's apparently okay to marry a boy from Georgia,

Widocznie można wyjść za chłopaka z Georgii,

but not to have hair from Texas.

ale nie można mieć fryzury z Teksasu.

And actually, in her defense, if she were here right now,

W jej obronie, jeśli tu by teraz była,

she would point out that, when we got married in Georgia,

wspominałaby, że jak braliśmy ślub w Georgii,

there were three questions

były trzy pytania

on the marriage certificate license,

przy pozwoleniu na ślub,

the third of which was, "Are you related?"

a ostatnie brzmiało: „Czy jesteście spokrewnieni?"

(Laughter)

(Śmiech)

I said, "Look, in Georgia at least we want to know.

Powiedziałem: „W Georgii przynajmniej chcemy wiedzieć,

In Arkansas they don't even ask."

w Arkansas nawet nie pytają".

What I didn't tell her is, if she said, "Yes," you could jump.

Nie powiedziałem, że jej „tak" przyspieszyłoby

You don't need the 30-day waiting period.

30-dniowy okres oczekiwania.

Because you don't need the get-to-know-you session at that point.

Nie trzeba wtedy uczęszczać na spotkania zapoznawcze.

So I wasn't going to tell her about this idea,

Nie chciałem mówić jej o pomyśle,

but the next day I couldn't control myself, I told her.

ale nie mogłem się powstrzymać i powiedziałem.

And she loved the idea,

Pomysł bardzo jej się spodobał,

but she quickly started rejecting my nominees.

ale szybko zaczęła odrzucać moich kandydatów.

She was like, "Well, I love him, but I would never ask him for advice."

Mówiła: „Uwielbiam go, ale nigdy bym go nie poprosiła o radę".

So it turned out that starting a council of dads

Okazało się, że założenie Rady Ojców

was a very efficient way to find out

było skutecznym sposobem, żeby dowiedzieć się,

what my wife really thought of my friends.

co moja żona myśli o moich przyjaciołach.

(Laughter)

(Śmiech)

So we decided that we needed a set of rules,

Postanowiliśmy, że potrzebujemy zasad

and we came up with a number.

i kilka uzgodniliśmy.

And the first one was no family, only friends.

Pierwsza - nie będzie rodziny, tylko przyjaciele.

We thought our family would already be there.

Pomyśleliśmy, że rodzina i tak będzie obok.

Second, men only.

Po drugie, tylko mężczyźni.

We were trying to fill the dad-space in the girls' lives.

Próbujemy wypełnić miejsce taty w życiu dziewczynek.

And then third, sort of a dad for every side.

A po trzecie, coś jak tata na każdy aspekt.

We kind of went through my personality

Zastanowiliśmy się nad moją osobowością

and tried to get a dad who represented each different thing.

by znaleźć ojców reprezentujących coś innego.

So what happened was I wrote a letter to each of these men.

Napisałem list do każdego z nich,

And rather than send it,

lecz zamiast go wysłać,

I decided to read it to them in person.

postanowiłem przeczytać go im osobiście.

Linda, my wife, joked that it was like having six different marriage proposals.

Linda, moja żona, śmiała się, że to było jak sześć oświadczyn,

I sort of friend-married each of these guys.

a ja niby wziąłem przyjacielski ślub z każdym z nich.

And the first of these guys was Jeff Schumlin.

Pierwszym z nich był Jeff Schumlin.

Now Jeff led this trip I took to Europe

Jeff był przewodnikiem mojej europejskiej wycieczki,

when I graduated from high school in the early 1980s.

gdy ukończyłem szkołę średnią na początku lat 80.

And on that first day we were in this youth hostel in a castle.

Pierwszego dnia nocowaliśmy w schronisku na zamku.

And I snuck out behind,

Zaczaiłem się z tyłu.

and there was a moat, a fence and a field of cows.

Była tam fosa, ogrodzenie i pastwisko z krowami.

And Jeff came up beside me and said,

Jeff przyszedł i zapytał:

"So, have you ever been cow tipping?"

„Przewracałeś kiedyś krowy?"

I was like, "Cow tipping?

Ja na to: „Przewracać krowy?"

He was like, "Yeah. Cows sleep standing up.

On mówi: „Tak. Krowy śpią na stojąco,

So if you approach them from behind, down wind,

jeśli podejdzie się je z wiatrem od tyłu,

you can push them over and they go thud in the mud."

i popchnie to przewrócą się w błoto."

So before I had a chance to determine whether this was right or not,

Zanim zdążyłem pomyśleć, czy to prawda,

we had jumped the moat, we had climbed the fence,

już skakaliśmy przez fosę, wspinaliśmy się na ogrodzenie,

we were tiptoeing through the dung

skradaliśmy się w gnoju

and approaching some poor, dozing cow.

do jakiejś biednej, drzemiącej krowy.

So a few weeks after my diagnosis,

Kilka tygodni po mojej diagnozie

we went up to Vermont,

pojechaliśmy do Vermont.

and I decided to put Jeff as the first person in the Council of Dads.

Chciałem, żeby Jeff był pierwszą osobą w Radzie Ojców.

And we went to this apple orchard, and I read him this letter.

Poszliśmy do sadu i tam przeczytałem mu mój list.

"Will you help be their dad?"

„Czy pomożesz być dla nich tatą?"

And I got to the end -- he was crying and I was crying --

Dokończyłem czytać, obaj płakaliśmy,

and then he looked at me, and he said, "Yes."

wtedy spojrzał na mnie i powiedział „tak".

I was like, "Yes?"

Ja na to: „Tak?"

I kind of had forgotten there was a question at the heart of my letter.

Zapomniałem, że w liście było pytanie.

And frankly, although I keep getting asked this,

Szczerze, często ktoś mnie o to pyta,

it never occurred to me that anybody would turn me down

jednak nie myślałem, że ktoś mógłby odmówić,

under the circumstances.

w tych okolicznościach.

And then I asked him a question, which I ended up asking to all the dads

Zadałem mu pytanie, które zadałem innym ojcom,

and ended up really encouraging me to write this story down in a book.

zachęciło mnie ono, by opisać tę historię w książce.

And that was, "What's the one piece of advice

Brzmiało: „Jaką jedną radę

you would give to my girls?"

udzieliłbyś moim córkom?"

And Jeff's advice was,

Radą Jeffa było:

"Be a traveller, not a tourist.

„Bądź podróżnikiem, nie turystą.

Get off the bus. Seek out what's different.

Wyjdź z autobusu. Szukaj tego, co inne.

Approach the cow."

Zbliż się do krowy."

"So it's 10 years from now," I said,

„Przypuśćmy, że za 10 lat moje córki

"and my daughters are about to take their first trip abroad, and I'm not here.

wybierają pierwszy raz za granicę, a mnie już nie ma.

What would you tell them?"

Co byś im powiedział?"

He said, "I would approach this journey

Odrzekł: „Podszedłbym do tej podróży,

as a young child might approach a mud puddle.

jak małe dziecko do kałuży błota.

You can bend over and look at your reflection in the mirror

Można się pochylić i zobaczyć swoje odbicie,

and maybe run your finger and make a small ripple,

przejechać po niej palcem i zrobić falę

or you can jump in and thrash around

albo wskoczyć i turlać się,

and see what it feels like, what it smells like."

by zobaczyć, jaka jest w dotyku, jaki ma zapach."

And as he talked he had that glint in his eye

Kiedy mówił, miał w oku ten błysk,

that I first saw back in Holland --

który pierwszy raz widziałem wtedy w Holandii,

the glint that says, "Let's go cow tipping,"

błysk mówiący: „Chodźmy przewracać krowy",

even though we never did tip the cow,

chociaż żadnej nie przewróciliśmy,

even though no one tips the cow,

choć nikt nie przewraca krów,

even though cows don't sleep standing up.

choć krowy nie śpią na stojąco.

He said, "I want to see you back here girls, at the end of this experience,

Powiedział: „Na koniec Waszych doświadczeń, chcę was,

covered in mud."

dziewczyny, zobaczyć, całe w błocie."

Two weeks after my diagnosis, a biopsy confirmed

Dwa tygodnie po diagnozie biopsja potwierdziła,

I had a seven-inch osteosarcoma

że miałem 18-centymetrowego kostniakomięsaka

in my left femur.

w mojej lewej kości udowej.

Six hundred Americans a year get an osteosarcoma.

Kostniakomięsaka dostaje 600 Amerykanów rocznie.

Eighty-five percent are under 21.

85 procent ma mniej niż 21 lat.

Only a hundred adults a year

Tylko stu dorosłych rocznie

get one of these diseases.

choruje na jedną z tych chorób.

Twenty years ago, doctors would have cut off my leg and hoped,

20 lat tamu obcięto by mi nogę z nadzieją

and there was a 15 percent survival rate.

na 15 procent szans na przeżycie.

And then in the 1980's, they determined

W latach 80. odkryto,

that one particular cocktail of chemo could be effective,

że szczególny rodzaj chemioterapii może być skuteczny.

and within weeks I had started that regimen.

W ciągu tygodni zacząłem program.

And since we are in a medical room,

Będąc w tematach medycznych, dodam, że

I went through four and a half months of chemo.

przeszedłem cztery i pół miesiąca chemii.

Actually I had Cisplatin, Doxorubicin

Przyjmowałem Cisplatin, Doxorubicin

and very high-dose Methotrexate.

i bardzo dużą dawkę Methotrexate.

And then I had a 15-hour surgery

Przeszedłem 15-godzinną operację,

in which my surgeon, Dr. John Healey

w czasie której mój chirurg, doktor John Healey

at Memorial Sloan-Kettering Hospital in New York,

ze szpitala Memorial Sloan-Kettering w Nowym Jorku

took out my left femur

wyjął moją lewą kość udową

and replaced it with titanium.

i zastąpił ją tytanem.

And if you did see the Sanjay special,

Jeśli oglądaliście „Sanjay special",

you saw these enormous screws

widzieliście te ogromne śruby,

that they screwed into my pelvis.

które przykręcili do mojej miednicy.

Then he took my fibula from my calf,

Wycięli kość strzałkową z mojej łydki

cut it out and then relocated it to my thigh,

i przenieśli do mojego uda,

where it now lives.

gdzie się teraz znajduje.

And what he actually did was he de-vascularized it from my calf

Lekarz odciął ją od naczyń z mojej łydki

and re-vascularized it in my thigh

i ponownie unaczynnił w moim udzie,

and then connected it

a potem połączył ją

to the good parts of my knee and my hip.

ze zdrowymi tkankami mojego kolana i biodra.

And then he took out a third of my quadriceps muscle.

Potem wyjął jedną trzecią mojego mięśnia czworogłowego uda.

This is a surgery so rare

To tak rzadka operacja,

only two human beings have survived it before me.

że tylko dwoje ludzi przede mną ją przeżyło.

And my reward for surviving it

Moją nagrodą za przeżycie

was to go back for four more months of chemo.

były następne cztery miesiące chemii.

It was, as we said in my house,

To był, jak mówiliśmy w domu,

a lost year.

stracony rok, bo w tych początkowych

Because in those opening weeks, we all had nightmares.

tygodniach wszyscy mieliśmy koszmary.

And one night I had a nightmare that I was walking through my house,

Jednej nocy miałem koszmar, że chodziłem po domu,

sat at my desk and saw photographs of someone else's children

usiadłem przy moim biurku i zobaczyłem zdjęcia

sitting on my desk.

cudzych dzieci stojące na biurku.

And I remember a particular one night that, when you told that story of --

Pamiętam noc, kiedy opowiadał pan tę historię o...,

I don't know where you are Dr. Nuland --

nie wiem, gdzie jesteś doktorze Nuland,

of William Sloane Coffin --

o Williamie Sloane Coffinie,

it made me think of it.

nie mogłem przestać o tym myśleć.

Because I was in the hospital after, I think it was my fourth round of chemo

Byłem w szpitalu po, wydaje mi się, czwartym cyklu chemii,

when my numbers went to zero, and I had basically no immune system.

kiedy nie miałem praktycznie układu odpornościowego,

And they put me in an infectious disease ward at the hospital.

położyli mnie na oddziale zakaźnym w szpitalu

And anybody who came to see me had to cover themselves in a mask

i każdy, kto mnie odwiedzał, musiał mieć maskę,

and cover all of the extraneous parts of their body.

która przykrywała wszystkie odkryte części ciała.

And one night I got a call from my mother-in-law

Pewnej nocy zadzwoniła moja teściowa,

that my daughters, at that time three and a half,

że moje córeczki, a miały wtedy 3 i pół roku,

were missing me and feeling my absence.

tęskniły za mną i bardzo im mnie brakowało.

And I hung up the phone,

Odłożyłem słuchawkę

and I put my face in my hands,

i ukryłem twarz w dłoniach,

and I screamed this silent scream.

wydając z siebie niemy krzyk.

And what you said, Dr. Nuland -- I don't know where you are --

To, co powiedziałeś doktorze Nuland, nie wiem, gdzie pan jest,

made me think of this today.

przypomniało mi ten moment,

Because the thought that came to my mind

bo te myśli, które mnie wtedy ogarnęły,

was that the feeling that I had

to uczucie,

was like a primal scream.

było jak krzyk pierwotny.

And what was so striking --

Przerażająca była,

and one of the messages I want to leave you here with today --

jedna z myśli, którą chce wam dziś przekazać,

is the experience.

to doświadczenie.

As I became less and less human --

Gdy coraz mniej przypominałem człowieka,

and at this moment in my life, I was probably 30 pounds less than I am right now.

a ważyłem wtedy jakieś 13 kilogramów mniej niż teraz,

Of course, I had no hair and no immune system.

nie miałem włosów, systemu odpornościowego,

They were actually putting blood inside my body.

właściwie to pompowali we mnie krew,

At that moment I was less and less human,

w tym czasie,

I was also, at the same time,

byłem może też jednocześnie

maybe the most human I've ever been.

najbardziej ludzki w całym moim życiu.

And what was so striking about that time

Największe wrażenie zrobiło na mnie to,

was, instead of repulsing people,

że zamiast budzić w ludziach wstręt,

I was actually proving to be a magnet for people.

okazałem się dla ludzi magnesem.

People were incredibly drawn.

Przyciągałem ludzi.

When my wife and I had kids, we thought it would be all-hands-on-deck.

Myśleliśmy, że narodziny dzieci przyciągną ręce do pomocy.

Instead, it was everybody running the other way.

Zamiast tego, wszyscy trzymali się z daleka,

And when I had cancer, we thought it'd be everybody running the other way.

kiedy miałem raka myśleliśmy, że się odwrócą,

Instead, it was all-hands-on-deck.

a wszyscy wyrywali się do pomocy.

And when people came to me,

Gdy ludzie mnie odwiedzali,

rather than being incredibly turned off by what they saw --

zamiast odczuwać ogromny wstręt do tego, co widzieli,

I was like a living ghost --

wyglądałem jak żywy trup,

they were incredibly moved

czuli się zachęceni do tego,

to talk about what was going on in their own lives.

by opowiadać o swoim życiu.

Cancer, I found, is a passport to intimacy.

Rak, okazało się, jest przepustką do poufałości,

It is an invitation, maybe even a mandate,

zaproszeniem, może nawet upoważnieniem,

to enter the most vital arenas of human life,

do wejścia do najistotniejszych obszarów ludzkiego życia,

the most sensitive and the most frightening,

do najbardziej wrażliwych i przerażających,

the ones that we never want to go to,

tych, w które nie chcemy się zapuszczać,

but when we do go there,

ale kiedy już tam dotrzemy,

we feel incredibly transformed when we do.

czujemy niesamowitą przemianę.

And this also happened to my girls as they began to see,

Tak samo było z moimi córeczkami, jak zaczęły to obserwować

and, we thought, maybe became an ounce more compassionate.

i może nauczyły się odrobinę bardziej współczuć.

One day, my daughter Tybee,

Jednego dnia moja córka Tybee

Tybee came to me, and she said, "I have so much love for you in my body, daddy,

powiedziała mi: „Mam do ciebie tak dużo miłości w moim ciele, tatusiu,

I can't stop giving you hugs and kisses.

nie mogę przestać cię przytulać i całować.

And when I have no more love left, I just drink milk,

Kiedy już jej nie będzie, napiję się mleka,

because that's where love comes from."

bo z mleka bierze się miłość."

(Laughter)

(Śmiech)

And one night my daughter Eden came to me.

Pewnej nocy przyszła do mnie moja córka Eden,

And as I lifted my leg out of bed,

gdy podniosłem nogę z łóżka,

she reached for my crutches and handed them to me.

sięgnęła po moje kule i mi je podała.

In fact, if I cling to one memory of this year,

Jeśli miałbym zapamiętać tylko jedną rzecz z tamtego roku,

it would be walking down a darkened hallway

byłoby to wspomnienie, że idę zaciemnionym korytarzem,

with five spongy fingers

a pięć pulchnych paluszków

grasping the handle underneath my hand.

trzyma za uchwyt tuż pod moją dłonią.

I didn't need the crutch anymore,

Kule nie były mi już potrzebne,

I was walking on air.

chodziłem w chmurach.

And one of the profound things that happened

Jedną z prawdziwie wielkich rzeczy, które się wtedy wydarzyły,

was this act of actually connecting to all these people.

było stworzenie więzi z tymi wszystkimi ludźmi.

And it made me think -- and I'll just note for the record --

Przywiodło mi to na myśl, wspomnę, żeby było jasne,

one word that I've only heard once actually

jedno słowo, usłyszane raz,

was when we were all doing Tony Robbins yoga yesterday --

kiedy wczoraj ćwiczyliśmy jogę Tony'ego Robbinsa,

the one word that has not been mentioned in this seminar actually

nie padło ono w czasie tego seminarium,

is the word "friend."

to słowo: przyjaciel.

And yet from everything we've been talking about --

Jednocześnie we wszystkim, o czym mówiliśmy,

compliance, or addiction, or weight loss --

uległość, uzależnienie czy utrata wagi,

we now know that community is important,

wiemy, że ważna jest społeczność,

and yet it's one thing we don't actually bring in.

a tej jednej rzeczy nie uwzględniamy.

And there was something incredibly profound

Było coś niesamowicie głębokiego

about sitting down with my closest friends

w byciu razem z moimi przyjaciółmi

and telling them what they meant to me.

i mówieniu im, jak wiele dla mnie znaczą.

And one of the things that I learned is that over time,

Z czasem doświadczyłem,

particularly men, who used to be non-communicative,

że zwłaszcza niekomunikatywni mężczyźni,

are becoming more and more communicative.

otwierają cię coraz częściej.

And that particularly happened -- there was one in my life --

Stało się to przede wszystkim, dla mnie było to niepowtarzalne,

is this Council of Dads

przez tę Radę Ojców,

that Linda said, what we were talking about,

która, jak powiedziała Linda, gdy o tym rozmawialiśmy,

it's like what the moms talk about at school drop-off.

przypominała rozmowy mam, które podwożą dzieci do szkoły.

And no one captures this modern manhood to me

Nikt, według mnie, nie uosabia nowoczesnej męskości

more than David Black.

lepiej niż David Black.

Now David is my literary agent.

David to mój agent literacki.

He's about five-foot three and a half on a good day,

Ma on około 161 cm wzrostu w kapeluszu,

standing fully upright in cowboy boots.

wyprostowany w butach kowbojskich.

And on kind of the manly-male front, he answers the phone --

Z takiej typowo męskiej strony, odbiera telefon,

I can say this I guess because you've done it here --

chyba mogę to powiedzieć, bo ktoś już to zrobił tu przede mną,

he answers the phone, "Yo, motherfucker."

odbiera telefon, mówiąc: „Hej, sukinsynie!"

He gives boring speeches about obscure bottles of wine,

Wygłasza nudne przemowy na temat nieznanych win,

and on his 50th birthday he bought a convertible sports car --

a na 50. urodziny kupił sobie sportowego kabrioleta.

although, like a lot of men, he's impatient; he bought it on his 49th.

Chociaż, jak wielu, jest niecierpliwy, kupił go na 49. urodziny.

But like a lot of modern men, he hugs, he bakes,

Jak wielu nowoczesnych mężczyzn, przytula, piecze,

he leaves work early to coach Little League.

wychodzi wcześniej z pracy, bo trenuje ligę młodzików.

Someone asked me if he cried when I asked him to be in the council of dads.

Zapytano mnie, czy David płakał, gdy poprosiłem go, by był w Radzie Ojców.

I was like, "David cries when you invite him to take a walk."

Odpowiedziałem: David płacze, gdy ktoś chce z nim iść na spacer.

(Laughter)

(Śmiech)

But he's a literary agent,

Jest agentem literackim,

which means he's a broker of dreams in a world where most dreams don't come true.

czyli pośredniczy marzeniom, gdzie większość pozostaje niespełnionych.

And this is what we wanted him to capture --

Chcieliśmy, by właśnie to uosabiał,

what it means to have setbacks and then aspirations.

co znaczy przeżywać niepowodzenia i znów mieć aspiracje.

And I said, "What's the most valuable thing you can give to a dreamer?"

Zapytałem go: „Co jest najcenniejszą rzeczą, jaką może dostać marzyciel?"

And he said, "A belief in themselves."

Odpowiedział: „Wiarę w samego siebie."

"But when I came to see you," I said, "I didn't believe in myself.

"Kiedy pierwszy raz do ciebie przyszedłem nie wierzyłem w siebie,

I was at a wall."

trafiłem na mur."

He said, "I don't see the wall," and I'm telling you the same,

Powiedział: „Nie widzę żadnego muru". Wam mówię to samo.

Don't see the wall.

Nie patrzcie na mur.

You may encounter one from time to time,

Możesz czasem jakiś napotkać,

but you've got to find a way to get over it, around it, or through it.

ale musisz znaleźć sposób, by go pokonać, obejść lub przejść.

But whatever you do, don't succumb to it.

Cokolwiek zrobisz, nie poddawaj się mu,

Don't give in to the wall.

na daj się murowi.

My home is not far from the Brooklyn Bridge,

Mój dom leży niedaleko Mostu Brooklińskiego.

and during the year and a half I was on crutches,

Podczas tego półtora roku, kiedy chodziłem o kulach,

it became a sort of symbol to me.

stał się dla mnie pewnego rodzaju symbolem,

So one day near the end of my journey,

więc pod koniec mojej podróży

I said, "Come on girls, let's take a walk across the Brooklyn Bridge."

powiedziałem: „Dziewczyny, chodźmy na drugą stronę Mostu"

We set out on crutches.

Wyruszyliśmy o kulach.

I was on crutches, my wife was next to me,

Ja byłem o kulach, obok mnie żona,

my girls were doing these rockstar poses up ahead.

moje córki z przodu robiły pozy gwiazd rocka.

And because walking was one of the first things I lost,

Chodzenie było jedną z moich utraconych rzeczy,

I spent most of that year

więc większość tamtego roku spędziłem

thinking about this most elemental of human acts.

myśląc o tej podstawowej ludzkiej czynności.

Walking upright, we are told,

Wyprostowany chód, mówią,

is the threshold of what made us human.

był początkiem człowieczeństwa.

And yet, for the four million years humans have been walking upright,

Mimo to przez te cztery miliony lat chodzenia prosto,

the act is essentially unchanged.

sama czynność w istocie się nie zmieniła.

As my physical therapist likes to say,

Jak to mówi mój fizjoterapeuta:

"Every step is a tragedy waiting to happen."

„Każdy krok naraża nas na niebezpieczeństwo."

You nearly fall with one leg,

O mało co nie upada się jedną nogą,

then you catch yourself with the other.

potem łapie się równowagę drugą.

And the biggest consequence of walking on crutches --

Największym skutkiem chodzenia o kulach,

as I did for a year and a half --

jak ja chodziłem przez półtora roku,

is that you walk slower.

jest to, że chodzimy wolniej.

You hurry,

Spieszymy się.

you get where you're going, but you get there alone.

Dochodzimy, gdzie chcemy, ale dochodzimy sami.

You go slow, you get where you're going,

Chodząc wolniej dochodzimy, gdzie chcemy,

but you get there with this community

ale dojdziemy tam w grupie,

you built along the way.

którą stworzymy po drodze.

At the risk of admission, I was never nicer

Zaryzykuję stwierdzenie, że nigdy nie byłem milszy

than the year I was on crutches.

niż wtedy, kiedy chodziłem o kulach.

200 years ago,

200 lat temu

a new type of pedestrian appeared in Paris.

w Paryżu pojawił się nowy rodzaj spacerowicza,

He was called a "flaneur," one who wanders the arcades.

flaneur, ktoś, kto przechadza się pod arkadami.

And it was the custom of those flaneurs

W zwyczaju mieli oni,

to show they were men of leisure

chcąc pokazać, że mieli dużo wolnego czasu,

by taking turtles for walks

zabieranie na spacer żółwi

and letting the reptile set the pace.

i pozwalanie im na dyktowanie tempa.

And I just love this ode to slow moving.

Uwielbiam tę odę do powolnego kroku,

And it's become my own motto for my girls.

stała się ona mottem dla moich dziewczynek.

Take a walk with a turtle.

Weź na spacer żółwia.

Behold the world in pause.

Spójrz na zatrzymujący się świat.

And this idea of pausing

Ta myśl zatrzymywania się

may be the single biggest lesson I took from my journey.

może być najważniejszą lekcją z mojej podróży.

There's a quote from Moses

Na Dzwonie Wolności

on the side of the Liberty Bell,

widnieją słowa Mojżesza,

and it comes from a passage in the book of Leviticus,

które pochodzą z fragmentu Księgi Kapłańskiej,

that every seven years you should let the land lay fallow.

że co siedem lat ziemia powinna leżeć odłogiem,

And every seven sets of seven years,

a co siedem siedmioletnich cykli

the land gets an extra year of rest

ziemia odpoczywa przez jeden dodatkowy rok,

during which time all families are reunited

podczas którego rodziny się jednoczą,

and people surrounded with the ones they love.

a ludzie otaczają się najbliższymi.

That 50th year is called the jubilee year,

Ten 50. rok nazywany jest jubileuszowym,

and it's the origin of that term.

stąd pochodzi to określenie.

And though I'm shy of 50,

Mimo że mam mniej niż 50 lat,

it captures my own experience.

obrazuje to też moje doświadczenie.

My lost year was my jubilee year.

Mój stracony rok był moim jubileuszowym.

By laying fallow,

Leżąc odłogiem,

I planted the seeds for a healthier future

siałem ziarno pod zdrowszą przyszłość

and was reunited with the ones I love.

i doświadczyłem zjednoczenia z najbliższymi.

Come the one year anniversary of my journey,

Rok po moim doświadczeniu

I went to see my surgeon, Dr. John Healey --

poszedłem do mojego chirurga, doktora Johna Healey.

and by the way, Healey, great name for a doctor.

Tak na marginesie, Healey (uzdrawiacz), świetne nazwisko dla lekarza.

He's the president of the International Society of Limb Salvage,

Jest on prezesem Międzynarodowego Towarzystwa Ratowania Kończyn,

which is the least euphemistic term I've ever heard.

jest to najmniej eufemistyczna nazwa, jaką słyszałem,

And I said, "Dr. Healey, if my daughters come to you one day

powiedziałem: „Doktorze Healey, jeśli moje córki przyszłyby kiedyś do pana

and say, 'What should I learn from my daddy's story?'

i zapytały: Czego powinna nas nauczyć historia taty?,

what would you tell them?"

co by im pan powiedział?"

He said, "I would tell them what I know,

Odparł: „Powiedziałbym im to, co wiem,

and that is everybody dies,

że każdy umiera,

but not everybody lives.

ale nie każdy żyje.

I want you to live."

Chciałbym, żebyście żyły."

I wrote a letter to my girls

Napisałem list do moich córek,

that appears at the end of my book, "The Council of Dads,"

który znajduje się na końcu mojej książki „Rada Ojców"

and I listed these lessons,

i wymieniłem te wszystkie nauki,

a few of which you've heard here today:

kilka z nich dziś usłyszeliście:

Approach the cow, pack your flipflops,

podejdź do krowy, zapakuj klapki,

don't see the wall,

nie patrz na mur,

live the questions,

żyj pytaniami,

harvest miracles.

zbieraj cuda.

As I looked at this list -- to me it was sort of like a psalm book of living --

Ta lista, była dla mnie czymś w rodzaju księgą psalmów o żyjących,

I realized, we may have done it for our girls,

zdałem sobie sprawę, że choć może robiliśmy to dla dziewczynek,

but it really changed us.

tak naprawdę odmieniło to nas samych.

And that is, the secret of the Council of Dads,

To właśnie jest sekretem Rady Ojców,

is that my wife and I did this

że razem z żoną zrobiliśmy to,

in an attempt to help our daughters,

by pomóc naszym córkom,

but it really changed us.

a tak naprawdę odmieniło to nas.

So I stand here today

Tak więc stoję tu dzisiaj

as you see now, walking without crutches or a cane.

i jak widzicie, chodzę bez kul czy laski.

And last week I had my 18-month scans.

W zeszłym tygodniu miałem USG po 18 miesiącach.

And as you all know,

Jak wiecie, każdy, kto miał raka

anybody with cancer has to get follow-up scans.

musi mieć badania kontrolne na wypadek nawrotów.

In my case it's quarterly.

W moim przypadku, co kwartał.

And all the collective minds in this room, I dare say,

Chyba wszystkie głowy tu zebrane

can never find a solution for scan-xiety.

nigdy nie znajdą antidotum na strach przed USG.

As I was going there, I was wondering, what would I say

W drodze na badania zastanawiałem się, jak bym zareagował

depending on what happened here.

w zależności od tego, co tam się wydarzy.

I got good news that day,

Tamtego dnia otrzymałem dobre wieści

and I stand here today cancer-free,

i jestem tu teraz całkowicie zdrowy, nie mam raka,

walking without aid

chodzę bez pomocy

and hobbling forward.

i kuśtykania.

And I just want to mention briefly in passing -- I'm past my time limit --

Chciałem jeszcze wspomnieć, przekroczyłem już czas,

but I just want to briefly mention in passing

ale chciałem wspomnieć

that one of the nice things that can come out of a conference like this

o jednej dobrej rzeczy, która może być efektem takiej konferencji.

is, at a similar meeting,

Na podobnym spotkaniu

back in the spring,

zeszłej wiosny

Anne Wojcicki heard about our story

Anne Wojcicki usłyszała naszą historię

and very quickly -- in a span of three weeks --

i bardzo szybko, w przeciągu trzech tygodni,

put the full resources of 23andMe,

dała nam do dyspozycji środki 23andMe

and we announced an initiative in July

i w lipcu ogłosiliśmy inicjatywę,

to get to decode the genome

mającą na celu wykrycie genomu

of anybody, a living person

u jakiejkolwiek żywej osoby

with a heart tissue, bone sarcoma.

z mięsakiem serca lub kości.

And she told me last night, in the three months since we've done it,

Zeszłej nocy powiedziała mi, że w trzy miesiące,

we've gotten 300 people who've contributed to this program.

300 osób wzięło udział w tym programie.

And the epidemiologists here will tell you,

Od epidemiologów możecie się dowiedzieć,

that's half the number of people who get the disease

że to połowa ludzi, którzy chorują na tę chorobę

in one year in the United States.

rocznie w USA.

So if you go to 23andMe,

Więc jeśli wejdziecie na stronę 23andMe

or if you go to councilofdads.com, you can click on a link.

lub na councilofdads.com, możecie kliknąć na link.

And we encourage anybody to join this effort.

Zachęcamy każdego, by się przyłączył.

But I'll just close what I've been talking about

Ale zakończę to, o czym mówiłem,

by leaving you with this message:

zostawiając was z tą myślą:

May you find an excuse to reach out to some long-lost pal,

Znajdźcie wymówkę, by skontaktować się z dawno niewidzianym kumplem

or to that college roommate,

albo z kolegą z pokoju w akademiku

or to some person you may have turned away from.

albo z jakąś osobą, od której się odwróciliście.

May you find a mud puddle to jump in someplace,

Znajdźcie kałużę błota i wskoczcie w nią

or find a way to get over, around, or through any wall

lub poszukajcie sposobu, by pokonać mur,

that stands between you and one of your dreams.

stojący na przeszkodzie między wami a waszymi marzeniami.

And every now and then,

A od czasu do czasu

find a friend, find a turtle,

znajdźcie przyjaciela, znajdźcie żółwia

and take a long, slow walk.

i idźcie na długi, powolny spacer.

Thank you very much.

Dziękuję bardzo.

(Applause)

(Brawa)