James Balog: Time-lapse proof of extreme ice loss

Tłumaczenie: Michał Scheffs Korekta: Agnieszka Kalecinska

Most of the time, art and science stare at each other

Nauka i sztuka spoglądają na siebie przeważnie

across a gulf of mutual incomprehension.

przez przepaść wzajemnego niezrozumienia.

There is great confusion when the two look at each other.

Zderzenie tych dwóch perspektyw rodzi potężną konfuzję.

Art, of course, looks at the world through the psyche,

Sztuka, co jasne, spogląda na świat przez pryzmat duszy,

the emotions -- the unconscious at times -- and of course the aesthetic.

emocji, czasem podświadomości i, oczywiście, estetyki.

Science tends to look at the world through the rational, the quantitative --

Nauka zaś skłania się ku podejściu racjonalnemu i ilościowemu,

things that can be measured and described --

ku rzeczom, które można zmierzyć i opisać,

but it gives art a terrific context of understanding.

ale to właśnie ona nadaje rozumieniu sztuki wspaniały kontekst.

In the Extreme Ice Survey,

W projekcie Extreme Ice Survey

we're dedicated to bringing those two parts of human understanding together,

staramy się zbliżyć do siebie te dwa sposoby ludzkiego pojmowania,

to merging the art and science

połączyć sztukę i naukę,

to the end of helping us understand nature

aby pomogły nam lepiej zrozumieć naturę

and humanity's relationship with nature better.

i jej relację z ludzkością.

Specifically, I as a person

Jako ktoś,

who's been a professional nature photographer my whole adult life,

kto przez całe dorosłe życie zajmował się fotografowaniem natury,

am firmly of the belief that photography, video, film

jestem przekonany, że fotografia, wideo, film

have tremendous powers for helping us understand

mają niezwykły potencjał, by pomóc nam zrozumieć naturę

and shape the way we think about nature

i ukształtować sposób naszego myślenia o niej

and about ourselves in relationship to nature.

i o naszym miejscu w naturze.

In this project, we're specifically interested, of course, in ice.

W tym projekcie najbardziej interesuje nas oczywiście lód.

I'm fascinated by the beauty of it, the mutability of it,

Fascynuje mnie jego piękno, jego zmienność,

the malleability of it,

jego kowalność,

and the fabulous shapes in which it can carve itself.

a także baśniowe kształty, w które potrafi samoistnie się przerzeźbić.

These first images are from Greenland.

Te fotografie pochodzą z Grenlandii.

But ice has another meaning.

Lód ma także inne znaczenie.

Ice is the canary in the global coal mine.

Lód to kanarek w kopalni węgla, jaką jest świat.

It's the place where we can see and touch and hear and feel climate change in action.

Pozwala nam zobaczyć, dotknąć, usłyszeć i odczuć postępujące zmiany klimatu.

Climate change is a really abstract thing in most of the world.

Dla większości ludzi na świecie zmiany klimatu to abstrakcja.

Whether or not you believe in it is based on your sense of

Nasze o nich przekonania warunkuje postrzeganie zmysłowe:

is it raining more or is it raining less?

pada więcej czy mniej?

Is it getting hotter or is it getting colder?

Robi się cieplej czy zimniej?

What do the computer models say about this, that and the other thing?

A co mówią nam o tym i o tamtym modele komputerowe?

All of that, strip it away. In the world of the arctic and alpine environments,

Zapomnijcie o tym. W środowiskach arktycznym i alpejskim,

where the ice is, it's real and it's present.

gdzie występuje lód, zmiany klimatu jest namacalne.

The changes are happening. They're very visible.

Te zmiany naprawdę zachodzą. Są widoczne.

They're photographable. They're measurable.

Można je sfotografować. Są mierzalne.

95 percent of the glaciers in the world are retreating or shrinking.

95% lodowców na świecie cofa się lub kurczy.

That's outside Antarctica.

To poza Antarktydą.

95 percent of the glaciers in the world are retreating or shrinking,

95% lodowców na świecie cofa się lub kurczy,

and that's because the precipitation patterns and the temperature patterns are changing.

ponieważ zmieniają się średnie opady atmosferyczne i średnie temperatury.

There is no significant scientific dispute about that.

To raczej nie podlega naukowym dyskusjom.

It's been observed, it's measured, it's bomb-proof information.

Zostało to zaobserwowane i zmierzone, to pancerny zestaw danych.

And the great irony and tragedy of our time

Ironią i tragedią naszych czasów jest to,

is that a lot of the general public thinks that science is still arguing about that.

że powszechnie uważa się, iż naukowcy wciąż się o to spierają.

Science is not arguing about that.

Nie spierają się.

In these images we see ice from enormous glaciers,

Na tych zdjęciach widzimy lód z kolosalnych lodowców.

ice sheets that are hundreds of thousands of years old

Widzimy, jak lodowe warstwy, powstałe setki tysięcy lat temu,

breaking up into chunks, and chunk by chunk by chunk,

rozpadają się i - kawałek po kawałku,

iceberg by iceberg, turning into global sea level rise.

góra lodowa za górą lodową - podnoszą poziom mórz.

So, having seen all of this in the course of a 30-year career,

Mimo, że byłem świadkiem tego wszystkiego przez 30 lat kariery,

I was still a skeptic about climate change until about 10 years ago,

wciąż wątpiłem w zmiany klimatyczne - przestałem wątpić jakieś 10 lat temu -,

because I thought the story of climate change was based on computer models.

bo myślałem, że podstawę teorii o zmianach klimatu stanowią modele komputerowe.

I hadn't realized it was based on concrete measurements

Nie uświadamiałem sobie wówczas, że była oparta na konkretnych badaniach

of what the paleoclimates -- the ancient climates -- were,

paleoklimatów - klimatów antycznych,

as recorded in the ice sheets, as recorded in deep ocean sediments,

uwiecznionych w warstwach lodowców, w dennych osadach oceanów,

as recorded in lake sediments, tree rings,

w dennych osadach jezior i w słojach drzew,

and a lot of other ways of measuring temperature.

a także na wielu innych sposobach pomiaru temperatur.

When I realized that climate change was real, and it was not based on computer models,

Uświadomiwszy sobie, że zmiany te nie są wytworem komputerów, ale są czymś realnym,

I decided that one day I would do a project

zdecydowałem, że pewnego dnia stworzę projekt,

looking at trying to manifest climate change photographically.

w którym spróbuję udowodnić zmiany klimatu przy pomocy fotografii.

And that led me to this project.

To doprowadziło do powstania tego projektu.

Initially, I was working on a National Geographic assignment --

Początkowo pracowałem nad zleceniem dla National Geographic:

conventional, single frame, still photography.

robiłem konwencjonalne, pojedyncze i nieruchome zdjęcia.

And one crazy day, I got the idea that I should --

Pewnego szalonego dnia przyszło mi do głowy,

after that assignment was finished --

że po zakończeniu tego zlecenia,

I got the idea that I should shoot in time-lapse photography,

powinienem zrobić film poklatkowy:

that I should station a camera or two at a glacier

umocować aparat lub dwa na lodowcu,

and let it shoot every 15 minutes, or every hour or whatever

zaprogramować go na robienie zdjęć co 15 minut, co godzinę lub jeszcze inaczej

and watch the progression of the landscape over time.

i obserwować zmiany krajobrazu w czasie.

Well, within about three weeks,

W ciągu około trzech tygodni

I incautiously turned that idea of a couple of time-lapse cameras

nieopatrznie rozszerzyłem swój pomysł z kilku

into 25 time-lapse cameras.

na 25 aparatów poklatkowych.

And the next six months of my life were the hardest time in my career,

Następne pół roku było najtrudniejszym czasem w całej mojej karierze,

trying to design, build and deploy out in the field these 25 time-lapse cameras.

ponieważ musiałem zaprojektować, skonstruować i rozmieścić w terenie te 25 aparatów.

They are powered by the sun. Solar panels power them.

Są zasilane za pomocą paneli słonecznych.

Power goes into a battery. There is a custom made computer

Energia ładuje akumulatory. Każdy aparat ma też dedykowany mikrokontroler,

that tells the camera when to fire.

który mówi mu, kiedy ma zrobić zdjęcie.

And these cameras are positioned on rocks on the sides of the glaciers,

Aparaty są umieszczone na skałach po bokach lodowców

and they look in on the glacier from permanent, bedrock positions,

i celują w lodowiec obiektywami ze stałych i stabilnych pozycji,

and they watch the evolution of the landscape.

dzięki czemu mogą rejestrować ewolucję krajobrazu.

We just had a number of cameras out on the Greenland Ice Sheet.

Ostatnio umieściliśmy kilka aparatów na lądolodzie grenlandzkim.

We actually drilled holes into the ice, way deep down below the thawing level,

Wydrążyliśmy w lodzie otwory, znacznie poniżej poziomu topnienia,

and had some cameras out there for the past month and a half or so.

i jakieś półtora miesiąca temu zainstalowaliśmy w nich aparaty.

Actually, there's still a camera out there right now.

Jeden z tych aparatów wciąż tam jest.

In any case, the cameras shoot roughly every hour.

Aparaty robią zdjęcia mniej więcej co godzinę,

Some of them shoot every half hour, every 15 minutes, every five minutes.

niektóre z nich - co pół godziny, co 15 lub co 5 minut.

Here's a time lapse of one of the time-lapse units being made.

Ten poklatkowy film przedstawia powstanie urządzenia do fotografowania poklatkowego.

(Laughter)

(śmiech)

I personally obsessed about every nut, bolt and washer in these crazy things.

Wariowałem na punkcie każdej śrubki, nakrętki i podkładki w tych urządzeniach.

I spent half my life at our local hardware store

Spędzałem pół życia w pobliskim sklepie z narzędziami

during the months when we built these units originally.

przez tych kilka miesięcy, gdy składaliśmy sprzęt.

We're working in most of the major glaciated regions of the northern hemisphere.

Pracujemy w większości głównych regionów lodowcowych na północnej półkuli.

Our time-lapse units are in Alaska, the Rockies, Greenland and Iceland,

Mamy aparaty poklatkowe na Alasce, w Górach Skalistych, na Grenlandii i Islandii,

and we have repeat photography positions,

a stanowiska czasowe,

that is places we just visit on an annual basis,

czyli takie, gdzie wracamy co roku,

in British Columbia, the Alps and Bolivia.

mamy w Kolumbii Brytyjskiej, Alpach i Boliwii.

It's a big undertaking. I stand here before you tonight

To duże przedsięwzięcie. Stoję tu dziś przed wami

as an ambassador for my whole team.

jako ambasador całego zespołu.

There's a lot of people working on this right now.

W projekt zaangażowanych jest obecnie mnóstwo osób.

We've got 33 cameras out this moment.

W tej chwili pracują 33 aparaty.

We just had 33 cameras shoot about half an hour ago

Każdy z nich zrobił zdjęcie jakieś pół godziny temu,

all across the northern hemisphere, watching what's happened.

rejestrując zmiany na przestrzeni północnej półkuli.

And we've spent a lot of time in the field. It's been a fantastic amount of work.

Spędziliśmy dużo czasu w terenie. To były niesamowite ilości pracy.

We've been out for two and a half years,

Działamy od dwóch i pół roku,

and we've got about another two and a half years yet to go.

zostało nam jeszcze drugie tyle.

That's only half our job.

A to tylko połowa naszej pracy.

The other half of our job is to tell the story to the global public.

Drugą jest opowiedzenie o tym opinii publicznej.

You know, scientists have collected this kind of information

Naukowcy od lat zbierają podobne dane,

off and on over the years, but a lot of it stays within the science community.

ale wiele z nich nie wydostaje się poza środowisko naukowe.

Similarly, a lot of art projects stay in the art community,

Analogicznie, wiele projektów artystycznych nie wychodzi poza środowisko artystów.

and I feel very much a responsibility through mechanisms like TED,

Czuję wielką odpowiedzialność, opowiadając o nas w mediach takich jak TED,

and like our relationship with the Obama White House,

a także współpracując z Białym Domem Obamy,

with the Senate, with John Kerry, to influence policy

z Senatem i z biurem Johna Kerryego, aby wpłynąć na polityków

as much as possible with these pictures as well.

tak bardzo, jak to tylko możliwe - także z pomocą tych zdjęć.

We've done films. We've done books. We have more coming.

Nakręciliśmy filmy, napisaliśmy książki. Planujemy więcej.

We have a site on Google Earth

Mamy swoje miejsce na Google Earth,

that Google Earth was generous enough to give us,

które Google Earth wspaniałomyślnie nam udostępniło.

and so forth, because we feel very much the need to tell this story,

Zrobimy i więcej, gdyż po prostu musimy opowiedzieć tę historię,

because it is such an immediate evidence of ongoing climate change right now.

bo jest to zupełnie namacalny dowód na istnienie zmian klimatycznych.

Now, one bit of science before we get into the visuals.

Trochę teorii nim, przejdę do pokazu.

If everybody in the developed world understood this graph,

Gdyby wszyscy w rozwiniętym świecie zrozumieli ten wykres

and emblazoned it on the inside of their foreheads,

i wbili go sobie do głów,

there would be no further societal argument about climate change

nie byłoby już społecznych sporów o zmiany klimatu,

because this is the story that counts.

ponieważ te dane są niepodważalne.

Everything else you hear is just propaganda and confusion.

Wszystkie inne głosy sieją tylko propagandę i dezorientację.

Key issues: this is a 400,000 year record.

Zagadnienia kluczowe: to jest zapis 400 000 lat.

This exact same pattern is seen going back now

Ten sam wzorzec pogodowy powtarza się

almost a million years before our current time.

od niemal miliona lat.

And several things are important.

Kilka rzeczy jest tu ważnych.

Number one: temperature and carbon dioxide in the atmosphere

Po pierwsze: temperatura i poziom dwutlenku węgla w atmosferze

go up and down basically in sync.

rosną i maleją w zasadzie synchronicznie.

You can see that from the orange line and the blue line.

Pokazują to linie pomarańczowa i niebieska.

Nature naturally has allowed carbon dioxide to go up to 280 parts per million.

W środowisku naturalnym poziom CO2 rośnie do 280 cząsteczek na milion.

That's the natural cycle.

To jest jego naturalny cykl.

Goes up to 280 and then drops

Rośnie do 280, a potem spada

for various reasons that aren't important to discuss right here.

z różnych przyczyn, których nie ma potrzeby teraz omawiać.

But 280 is the peak.

Ale 280 to wartość szczytowa.

Right now, if you look at the top right part of that graph,

Jeśli spojrzycie w prawy górny róg wykresu, zobaczycie, że obecnie

we're at 385 parts per million.

mamy 385 cząsteczek na milion.

We are way, way outside the normal, natural variability.

To znacznie przekracza zakres normalnych, naturalnych wahań.

Earth is having a fever.

Ziemia ma gorączkę.

In the past hundred years, the temperature of the Earth

Przez ostatnich kilkaset lat, temperatura Ziemi

has gone up 1.3 degrees Fahrenheit, .75 degrees Celsius,

wzrosła o 1,3 stopnia Fahrenheita czyli 0,75 stopnia Celsjusza

and it's going to keep going up

i będzie wzrastać nadal,

because we keep dumping fossil fuels into the atmosphere.

ponieważ wciąż pompujemy w atmosferę paliwa kopalne

At the rate of about two and a half parts per million per year.

w tempie około 2,5 cząsteczki na milion rocznie.

It's been a remorseless, steady increase.

To bezlitosny, ciągły wzrost.

We have to turn that around.

Musimy go odwrócić.

That's the crux, and someday I hope to emblazon that

To jest sedno sprawy i mam nadzieję, że pewnego dnia wypiszę je

across Times Square in New York and a lot of other places.

na Times Square w Nowym Jorku i w wielu innych miejscach.

But anyway, off to the world of ice.

Ale, wróćmy do świata lodu.

We're now at the Columbia Glacier in Alaska.

Jesteśmy teraz na lodowcu Columbia na Alasce.

This is a view of what's called the calving face.

Oto widok na coś, co nazywamy cieleniem się lodowca.

This is what one of our cameras saw over the course of a few months.

A to zarejestrował jeden z naszych aparatów na przestrzeni kilku miesięcy.

You see the glacier flowing in from the right,

Widać tu, jak napływający od prawej lodowiec,

dropping off into the sea, camera shooting every hour.

kruszy się i wpada do morza. Zdjęcia robiono co godzinę.

If you look in the middle background,

Jeśli spojrzycie na dalszy plan,

you can see the calving face bobbing up and down like a yo-yo.

zobaczycie, że zbocze lodowca podskakuje jak jo-jo.

That means that glacier's floating and it's unstable,

Oznacza to, że lodowiec dryfuje, jest niestabilny.

and you're about to see the consequences of that floating.

Zobaczycie zaraz, jakie to ma konsekwencje.

To give you a little bit of a sense of scale,

Aby uświadomić wam ogrom

that calving face in this picture

zbocza lodowca na tym zdjęciu, powiem,

is about 325 feet tall. That's 32 stories.

że ma około 100 metrów wysokości. To jak 32 piętra.

This is not a little cliff. This is like a major office building in an urban center.

To nie jest mały klif. Ma wielkość sporego biurowca w centrum dużego miasta.

The calving face is the wall where the visible ice breaks off,

Na wystającej ponad wodę części zbocza odrywa się widoczna część lodu,

but in fact, it goes down below sea level another couple thousand feet.

ale w rzeczywistości lodowiec sięga jeszcze kilkaset metrów wgłąb morza.

So there's a wall of ice a couple thousand feet deep

Mamy więc ścianę lodu wysoką na kilkaset metrów,

going down to bedrock if the glacier's grounded on bedrock,

osadzoną na skalistym podłożu, jeśli takie występuje,

and floating if it isn't.

lub dryfującą w wodzie.

Here's what Columbia's done. This is in south central Alaska.

Oto co stało się z lodowcem Columbia, w południowo-centralnej Alasce.

This was an aerial picture I did one day in June three years ago.

To zdjęcie lotnicze zrobiłem trzy lata temu w czerwcu.

This is an aerial picture we did this year.

To zdjęcie zrobiliśmy w tym roku.

That's the retreat of this glacier.

Widać cofnięcie się lodowca.

The main stem, the main flow of the glacier is coming from the right

Rdzeń lodowca, jego główny nurt napływa tu od prawej strony

and it's going very rapidly up that stem.

i widać, jak szybko czoło cofa się w górę nurtu.

We're going to be up there in just a few more weeks,

Będziemy tam już za kilka tygodni

and we expect that it's probably retreated another half a mile,

i sądzimy, że czoło lodowca cofnęło się o kolejny kilometr,

but if I got there and discovered that it had collapsed

ale jeśli dotrę tam i zobaczę, że zbocze zawaliło się

and it was five miles further back, I wouldn't be the least bit surprised.

i cofnęło się o dalsze 8 kilometrów, nie będę ani trochę zaskoczony.

Now it's really hard to grasp the scale of these places,

Ciężko jest oszacować skalę tych miejsc,

because as the glaciers --

ponieważ lodowce...

one of the things is that places like Alaska and Greenland are huge,

Po pierwsze, miejsca takie jak Alaska czy Grenlandia są olbrzymie,

they're not normal landscapes --

to nie są krajobrazy, do których przywykliśmy.

but as the glaciers are retreating, they're also deflating,

Lodowce cofając się, ulegają spłaszczeniu.

like air is being let out of a balloon.

tak jak balon, z którego ktoś spuszcza powietrze.

And so, there are features on this landscape.

W tym krajobrazie możemy znaleźć punkty odniesienia.

There's a ridge right in the middle of the picture, up above where that arrow comes in,

Ten grzbiet w samym środku zdjęcia, tuż nad strzałką,

that shows you that a little bit.

posłuży nam jako punkt odniesienia.

There's a marker line called the trim line

Ta linia pokazuje dawny poziom lodowca.

above our little red illustration there.

Widać ją tuż nad czerwonym obrazkiem.

This is something no self-respecting photographer would ever do --

To coś, czego nie zrobiłby żaden szanujący się fotograf:

you put some cheesy illustration on your shot, right? --

nałożyć na własne zdjęcie tandetny obrazek.

and yet you have to do it sometimes to narrate these points.

Czasem jednak trzeba to zrobić, by zilustrować pewne rzeczy.

But, in any case, the deflation of this glacier since 1984

W każdym razie, od 1984 toku ten lodowiec obniżył się

has been higher than the Eiffel Tower, higher than the Empire State Building.

o więcej metrów niż liczy ich sobie Wieża Eiffla czy Empire State Building.

A tremendous amount of ice has been let out of these valleys

Niesamowita ilość lodu została uwolniona z tych dolin,

as it's retreated and deflated, gone back up valley.

podczas gdy lodowiec osiadał i cofał się w głąb doliny.

These changes in the alpine world are accelerating.

Tempo zmian w świecie wysokogórskim przyspiesza.

It's not static.

Nie jest stałe.

Particularly in the world of sea ice,

W świecie lodu morskiego

the rate of natural change is outstripping predictions of just a few years ago,

tempo naturalnych zmian przewyższa prognozy sprzed kilku lat,

and the processes either are accelerating

więc albo procesy przyspieszają,

or the predictions were too low to begin with.

albo prognozy były od początku zaniżone.

But in any case, there are big, big changes happening as we speak.

W każdym razie, ogromne zmiany zachodzą w każdej chwili.

So, here's another time-lapse shot of Columbia.

Spójrzmy na kolejny film poklatkowy z Columbii.

And you see where it ended in these various spring days,

Widać, dokąd sięgał lodowiec wiosną:

June, May, then October.

w czerwcu i maju, potem w październiku.

Now we turn on our time lapse.

Włączę teraz film.

This camera was shooting every hour.

Ten aparat robił zdjęcia co godzinę.

Geologic process in action here.

Widzicie procesy geologiczne w akcji.

And everybody says, well don't they advance in the winter time?

Wszyscy myślą sobie: ale przecież lodowce odrastają zimą, nie?

No. It was retreating through the winter because it's an unhealthy glacier.

Nie. Ten lodowiec cofał się nawet zimą, bo jest osłabiony.

Finally catches up to itself, it advances.

W końcu nadgania, przesuwa się do przodu.

And you can look at these pictures over and over again

Można przeglądać te zdjęcia w kółko,

because there's such a strange, bizarre fascination in seeing

bo jest coś fascynującego w oglądaniu procesów,

these things you don't normally get to see come alive.

których postępu normalnie nie widzimy.

We've been talking about "seeing is believing "

"Zobaczyć to uwierzyć" - o dostrzeganiu tego co niewidoczne

and seeing the unseen at TED Global.

mówiliśmy podczas konferencji TED Global.

That's what you see with these cameras.

Właśnie to widać na tych zdjęciach.

The images make the invisible visible.

Te zdjęcia czynią widzialnym to co niewidoczne.

These huge crevasses open up.

W lodowcu pękają olbrzymie szczeliny.

These great ice islands break off --

Te wielkie góry lodowe odrywają się...

and now watch this.

A teraz spójrzcie na to.

This has been the springtime this year --

To wydarzyło się wiosną tego roku.

a huge collapse. That happened in about a month,

Ogromny rozpad. Całość trwała około miesiąca,

the loss of all that ice.

oderwanie się całego tego lodu.

So that's where we started three years ago,

Zaczęliśmy trzy lata temu w tym miejscu,

way out on the left, and that's where we were a few months ago, the

daleko z lewej strony, a tutaj byliśmy kilka miesięcy temu,

last time we went into Columbia.

podczas ostatniej sesji na Columbii.

To give you a feeling for the scale of the retreat,

Żeby pomóc wam pojąć skalę tego regresu,

we did another cheesy illustration,

zrobiliśmy następny tandetny obrazek,

with British double-decker buses.

wykorzystując brytyjskie piętrowe autobusy.

If you line up 295 of those nose to tail, that's about how far back that was.

Na tej przestrzeni można by ustawić kolumnę 295 takich autobusów.

It's a long way.

To spory kawałek.

On up to Iceland.

Przejdźmy do Islandii.

One of my favorite glaciers, the Sólheimajökull.

To jeden z moich ulubionych lodowców, Sólheimajökull.

And here, if you watch, you can see the terminus retreating.

Tu, jeśli się przyjrzycie, zobaczycie cofające się czoło lodowca.

You can see this river being formed.

Tu widać formowanie się rzeki,

You can see it deflating.

a tu - jak lodowiec opada.

Without the photographic process, you would never see this. This is invisible.

Bez tych zdjęć nigdy byście tego nie zobaczyli. To niewidoczne.

You can stand up there your whole life and you would never see this,

Moglibyście stać tam przez całe życie i nigdy tego nie zobaczyć,

but the camera records it.

ale aparat to zarejestruje.

So we wind time backwards now.

Cofnijmy się w czasie.

We go back a couple years in time.

Przenieśmy się kilka lat wstecz.

That's where it started.

Tutaj wszystko się zaczęło.

That's where it ended a few months ago.

A tu kilka miesięcy temu skończyło się.

And on up to Greenland.

Wracamy na Grenlandię.

The smaller the ice mass, the faster it responds to climate.

Im mniejsza jest ilość lodu, tym szybciej reaguje on na klimat.

Greenland took a little while to start reacting

Minęło trochę czasu, nim Grenlandia zaczęła reagować

to the warming climate of the past century,

na ocieplenie klimatu z zeszłego stulecia,

but it really started galloping along about 20 years ago.

ale od jakichś 20 lat zmiany zachodzą lawinowo.

And there's been a tremendous increase in the temperature up there.

Nastąpił tam również ogromny wzrost temperatury.

It's a big place. That's all ice.

To ogromny obszar, w całości pokryty lodem.

All those colors are ice and it goes up to about two miles thick,

Te wszystkie kolory to lód, skorupa gruba na jakieś 3 kilometry.

just a gigantic dome that comes in from the coast and rises in the middle.

Gigantyczna kopuła, wznosząca się od wybrzeżu ku centrum wyspy.

The one glacier up in Greenland

Ten jeden lodowiec na Grenlandii,

that puts more ice into the global ocean

który wpuszcza do oceanów więcej lodu

than all the other glaciers in the northern hemisphere combined

niż wszystkie pozostałe lodowce na półkuli północnej razem wzięte,

is the Ilulissat Glacier.

to Ilulissat.

We have some cameras on the south edge of the Ilulissat,

Kilka naszych aparatów, umieszczonych na jego południowej krawędzi,

watching the calving face as it goes through this dramatic retreat.

rejestruje cielenie się lodowca i jego gwałtowny regres.

Here's a two-year record of what that looks like.

Spójrzmy na dwuletni zapis tego zjawiska.

Helicopter in front of the calving face for scale, quickly dwarfed.

Dla porównania mamy przed zboczem helikopter - niknie w oczach.

The calving face is four and a half miles across,

Ta ściana ma 7 kilometrów długości.

and in this shot, as we pull back, you're only seeing about a mile and a half.

Na tym zdjęciu, po oddaleniu, widzimy zaledwie jej 2,5 kilometrowy odcinek.

So, imagine how big this is

Wyobraźcie więc sobie, jak jest wielka

and how much ice is charging out.

i ile lodu wypuszcza do oceanu.

The interior of Greenland is to the right.

Wnętrze Grenlandii jest tu z prawej strony.

It's flowing out to the Atlantic Ocean on the left.

Lód spływa do Oceanu Atlantyckiego po lewej.

Icebergs, many, many, many, many times the size of this building, are roaring out to sea.

Góry lodowe, wielokrotnie większe od tego budynku, z hukiem wpadają do morza.

We just downloaded these pictures a couple weeks ago,

Ściągnęliśmy te zdjęcia kilka tygodni temu,

as you can see. June 25th,

jak widzicie. 25 czerwca

monster calving events happened.

cielenie się lodowca przybrało monstrualny wymiar.

I'll show you one of those in a second.

Za chwilę pokażę wam coś takiego.

This glacier has doubled its flow speed in the past 15 years.

Przez ostatnie 15 lat dwukrotnie wzrosło tempo spływu tego lodowca.

It now goes at 125 feet a day, dumping all this ice into the ocean.

Obecnie przesuwa się o 38 metrów dziennie, wpychając cały ten lód do oceanu.

It tends to go in these pulses, about every three days,

Płynie zgodnie z pewnym rytmem, zwykle raz na trzy dni,

but on average, 125 feet a day,

ale średnio 38 metrów na dzień,

twice the rate it did 20 years ago.

dwa razy szybciej niż 20 lat temu.

Okay. We had a team out watching this glacier,

Podczas gdy nasz zespół obserwował ten lodowiec,

and we recorded the biggest calving event that's ever been put on film.

doszło do największego cielenia się, jakie kiedykolwiek zarejestrowano.

We had nine cameras going.

Zjawisko obserwowało dziewięć aparatów.

This is what a couple of the cameras saw.

To obrazy z kilku z nich.

A 400-foot-tall calving face breaking off.

Od lodowca odrywa się 120 metrowa ściana.

Huge icebergs rolling over.

Przewalają się ogromne góry lodowe.

Okay, how big was that? It's hard to get it.

No dobrze, ale jak duże to było? Ciężko to ogarnąć.

So an illustration again, gives you a feeling for scale.

Aby uzmysłowić wam skalę, ponownie posłużę się ilustracją.

A mile of retreat in 75 minutes

W 75 minut czoło lodowca

across the calving face, in that particular event, three miles wide.

na szerokości 4,8 kilometrów cofnęło się o półtora kilometra.

The block was three-fifths of a mile deep,

Ten blok lodu miał kilometr głębokości i -

and if you compare the expanse of the calving face

jeśli porównamy długość zbocza

to the Tower Bridge in London, about 20 bridges wide.

do londyńskiego Tower Bridge - około 20 mostów szerokości.

Or if you take an American reference, to the U.S. Capitol Building

Albo, żeby użyć odniesienia amerykańskiego, weźmy budynek Kapitolu.

and you pack 3,000 Capitol Buildings into that block,

3000 takich budynków, upakowanych w jedną bryłę,

it would be equivalent to how large that block was.

da nam wielkość tego bloku lodowego.

75 minutes.

75 minut.

Now I've come to the conclusion

Poświęciwszy wiele czasu kwestiom ocieplenia klimatu,

after spending a lot of time in this climate change world

doszedłem do wniosku, że tak naprawdę

that we don't have a problem of economics, technology and public policy.

nie mamy problemów gospodarczych, technologicznych i politycznych.

We have a problem of perception.

Mamy problem z percepcją.

The policy and the economics and the technology are serious enough issues,

Polityka, gospodarka i technologia są bardzo poważnymi zagadnieniami,

but we actually can deal with them.

ale potrafimy sobie z nimi radzić.

I'm certain that we can.

Jestem tego pewien.

But what we have is a perception problem

Mamy jednak problem z percepcją zmian,

because not enough people really get it yet.

ponieważ wciąż zbyt mało ludzi je dostrzega.

You're an elite audience. You get it.

Wy, obecni tutaj, należycie do elity. Widzicie problem.

Fortunately, a lot of the political leaders in the major countries of the world

Na szczęście wielu przywódców politycznych w największych krajach świata

are an elite audience that for the most part gets it now.

również należy do tej elity i generalnie rozumie problem.

But we still need to bring a lot of people along with us.

Wciąż jednak potrzebujemy więcej ludzi, którzy się do nas przyłączą.

And that's where I think organizations like TED,

Dlatego myślę, że organizacje takie jak TED,

like the Extreme Ice Survey can have a terrific impact

lub Extreme Ice Survey mają potencjalnie ogromny wpływ

on human perception and bring us along.

na naszą percepcję i uczestnictwo.

Because I believe we have an opportunity right now.

Wierzę, że właśnie teraz jest ku temu okazja.

We are nearly on the edge of a crisis,

Jesteśmy na krawędzi kryzysu,

but we still have an opportunity to face the greatest challenge

ale wciąż mamy możliwość, żeby stawić czoła największemu wyzwaniu

of our generation and, in fact, of our century.

naszego pokolenia czy nawet w stulecia.

This is a terrific, terrific call to arms

Gorąco apeluję do was,

to do the right thing for ourselves and for the future.

żebyście postąpili właściwie. Dla siebie i dla przyszłych pokoleń.

I hope that we have the wisdom to let the angels of our better nature

Mam nadzieję, że jesteśmy dość mądrzy, by pozwolić swoim lepszym instynktom

rise to the occasion and do what needs to be done. Thank you.

stanąć na wysokości zadania i podjąć właściwe działania. Dziękuję.

(Applause)

(brawa)