George Whitesides: A lab the size of a postage stamp

Tłumaczenie: Rafal Marszalek Korekta: Marcin Kasiak

The problem I want to talk with you about is really the problem of:

Problem, o którym chciałbym z wami dzisiaj porozmawiać,

to w istocie problem tego,

How does one supply health care in a world in which cost is everything?

jak dostarczać opiekę medyczną

w świecie, w którym koszt produktu jest głównym wyznacznikiem.

How do you do that?

Jak się do tego zabrać?

And the basic paradigm we want to suggest to you,

Podstawowym paradygmatem, który chcielimyśmy -

I want to suggest to you,

który chciałbym wam zasugerować,

is one in which you say that in order to treat disease,

jest ten mówiący, że żeby

leczyć schorzenie, trzeba najpierw wiedzieć, co się leczy -

you have to first know what you're treating, that's diagnostics,

tym zajmuje się diagnostyka - i dopiero wtedy można coś z tym robić.

and then you have to do something.

The program we're involved in is something we call "Diagnostics for All,"

Program, którym się zajmujemy, nazwaliśmy

diagnostyka dla wszystkich lub diagnostyka przy zerze kosztów.

or "zero-cost diagnostics."

How do you provide medically relevant information

Jak więc dostarczyć informacji istotnych z medycznego punktu widzenia

at as close as possible to zero cost?

przy niemal zerowym koszcie? Jak się do tego zabrać?

How do you do it?

Let me just give you two examples.

Podam wam dwa przykłady.

The rigors of military medicine are not so dissimilar from the third world:

Wymogi medycyny wojskowej

nie są tak odległe od medycyny w krajach trzeciego świata.

poor resources, a rigorous environment -- a series of problems --

Mało środków, wymagające otoczenie,

rozmiar aparatury, i wiele innych problemów tego typu.

light weight and things of this kind.

And also they're not so different from the home health care

Ale również nie różni się aż tak bardzo od domowej opieki medycznej

and diagnostic system world.

i świata normalnej diagnostyki.

So, the technology I want to talk about is for the third world,

Technologia, o której chcę dzisiaj mówić,

jest przeznaczona dla krajów trzeciego świata, krajów rozwijających się,

for the developing world,

but it has, I think, much broader application,

ale ma także o wiele szersze zastosowania,

because information is so important in the health care system.

ponieważ właśnie informacja jest tak niezmiernie ważna w opiece medycznej.

So you see two examples here.

Tu widzicie dwa przykłady.

One is a lab that is actually a fairly high-end laboratory in Africa.

Jeden to dość rozwinięte - jak na afrykańskie standardy - laboratorium.

The second is basically an entrepreneur who is set up and doing who-knows-what

Drugi to właściwie przedsiębiorca,

który stara się robić Bóg raczy wiedzieć jakie analizy na stoliku na straganie.

at a table in a market.

I don't know what kind of health care is delivered there.

Nie mam pojęcia, jakiej jakości jest opieka medyczna w tym miejscu.

But it's not really what is probably most efficient.

Ale najprawdopodobniej niezbyt efektywna.

What is our approach?

Więc jakie jest nasze podejście?

The way in which one typically approaches a problem of lowering cost,

Typowe podejście

do problemu obniżania kosztów,

starting from the perspective of the United States,

z perspektywy Stanów Zjednoczonych ,

is to take our solution,

to wziąć nasze rozwiązanie

and then try to cut cost out of it.

i spróbować ciąć koszty wykonania go.

Ale nie ważne, jak to zrobicie,

No matter how you do that,

you're not going to start with a $100,000 instrument

nigdy nie uda się wam wyprodukować aparatu kosztującego normalnie 100 tys. dolarów

and bring it down to no cost.

za nic, lub niemal nic. To po prostu się nie może udać.

It isn't going to work.

So the approach we took was the other way around, to ask:

Więc my postanowiliśmy podejść do problemu inaczej

What is the cheapest possible stuff

i zapytać: "Jakie są najtańsze materiały,

jakie możemy użyć do budowy systemu diagnostycznego,

that you could make a diagnostic system out of,

and get useful information and add function?

aby uzyskać użyteczną informację?"

Wybraliśmy papier.

And what we've chosen is paper.

What you see here is a prototypic device.

To, co tu widzicie, to prototyp.

It's about a centimeter on the side.

Ma około centymetra długości i szerokości.

It's about the size of a fingernail.

Ma rozmiar mniej więcej paznokcia.

The lines around the edges are a polymer.

Linie wokół krawędzi są zrobione

z pewnego polimeru.

It's made of paper.

Jest to zrobione z papieru, a papier oczywiście wciąga płyny.

And paper, of course, wicks fluid, as you know, paper, cloth --

Czy to papier czy inny materiał; kropla wina na obrusie

drop wine on the tablecloth,

and the wine wicks all over everything.

i wino wsiąka we wszystko.

Put it on your shirt, it ruins the shirt.

Rozlejcie je na koszulę, a zniszczycie ją.

That's what a hydrophilic surface does.

Tak dzieje się na powierzchniach hydrofilowych.

So in this device, the idea is that you drip the bottom end of it

To urządzenie opiera się na pomyśle, że zamaczacie

dolny koniec w kropli

in a drop of, in this case, urine.

w tym przypadku moczu.

The fluid wicks its way into those chambers at the top.

Ciecz wsiąka i wędruje do komór na górze.

The brown color indicates the amount of glucose in the urine,

Kolor brązowy mówi nam o zawartości glukozy w moczu.

the blue color indicates the amount of protein in the urine.

Kolor niebieski - o zawartości białek.

Kombinacja tych dwóch wartości

And the combination of those two is a first-order shot

jest dobrym pierwszym przybliżeniem

at a number of useful things that you want.

do oceny zdrowia pacjenta.

So, this is an example of a device made from a simple piece of paper.

To jest przykład urządzenia wyprodukowanego z kawałka papieru.

Now, how simple can you make the production?

Jak prosta może być produkcja?

Why do we choose paper?

I dlaczego wybraliśmy papier?

There's an example of the same thing on a finger,

Tutaj macie przykład tego urządzenia, leżącego na czyimś palcu,

showing you basically what it looks like.

pokazujący, jak ono właściwie wygląda.

One reason for using paper is that it's everywhere.

Jednym z powodów, dla których użyliśmy papieru, to to, że jest on dostępny wszędzie.

We have made these kinds of devices using napkins and toilet paper

Wyprodukowaliśmy tego typu urządzenia

na serwetkach i na papierze toaletowym,

and wraps, and all kinds of stuff.

na mapach i na innych papierowych przedmiotach.

So the production capability is there.

Zatem możliwości produkcyjne istnieją.

The second is, you can put lots and lots of tests in a very small place.

Dodatkowo można umieścić mnóstwo

testów na niewielkiej powierzchni.

I'll show you in a moment that the stack of paper there

Za chwilę pokażę wam plik papieru,

który pomieściłby prawdopodobnie około

would probably hold something like 100,000 tests,

100 000 testów, lub coś w tym stylu.

something of that kind.

And then finally, a point you don't think of so much

Na koniec jest jeszcze coś, o czym nie myśli się wiele

in developed world medicine:

w medycynie krajów rozwijających się -

it eliminates sharps.

eliminacja ostrych krawędzi.

And what sharps means is needles, things that stick.

Przez to rozumiem np. igły, czy inne kłujące przedmioty.

If you've taken a sample of someone's blood

Jeśli pobieracie od kogoś próbke krwi,

and the someone might have hepatitis C,

a ten ktoś cierpi na zapalenie wątroby typu C,

you don't want to make a mistake and stick it in you.

nie chcecie popełnić błędu i ukłuć się tą igłą.

You don't want to do that.

Po prostu chcecie tego uniknąć.

So how do you dispose of that?

Jak więc pozbyć się tej igły. To jest problemem wszędzie.

It's a problem everywhere, and here, you simply burn it.

Tu (w Stanach) po prostu się ją spala.

So it's a sort of a practical approach to starting on things.

Jest dość praktyczne podejście

do tego typu problemu.

Now, you say, "If paper is a good idea,

Ale powiecie na pewno, skoro papier jest takim dobrym pomysłem,

ktoś musiał już na to wpaść wcześniej.

other people have surely thought of it."

Odpowiedź brzmi, oczywiście, że tak.

And the answer is, of course, yes.

Those half of you, roughly, who are women,

Mniej więcej połowa z was,

będąca kobietami

at some point may have had a pregnancy test.

w którymś momencie będzie robić test ciążowy.

And the most common of these is in a device

Testy te to zazwyczaj

urządzenia, które wyglądają jak przedmiot po lewej.

that looks like the thing on the left.

It's something called a lateral-flow immunoassay.

Nazywamy to immunodyfuzyjnym testem płytkowym.

In that particular test,

I w tym szczególnym teście badany jest

urine, either containing a hormone called hCG,

mocz, który albo zawiera

hormon nazywany hCG, który przemieszcza się,

does or does not flow across a piece of paper.

w poprzek papieru, albo nie zawiera go.

And there are two bars; one bar indicates that the test is working,

I mamy dwa paski. Jeden wskazuje, czy test w ogóle działa.

and if the second bar shows up, you're pregnant.

A kiedy pojawia się drugi pasek, oznacza to, że jesteście w ciąży.

This is a terrific kind of test in a binary world,

To niesamowity typ testu w binarnym świecie.

and the nice thing about pregnancy is either you are pregnant

A fajnym aspektem bycia w ciąży

jest to, że albo się jest albo się nie jest w ciąży.

or you're not pregnant;

you're not partially pregnant or thinking about being pregnant

Nie można być częściowo w ciąży, albo myśleć o byciu w ciąży,

ani nic w tym stylu.

or something of that sort.

Wiec ten binarny test bardzo dobrze się tu sprawdza.

So it works very well there, but it doesn't work very well

Ale nie działa już tak znakomicie, kiedy wymagana jest informacja ilościowa.

when you need more quantitative information.

Są też paski.

There are also dipsticks,

but if you look at the dipsticks,

Ale kiedy na nie spojrzycie, one służą

they're for another kind of urine analysis.

do innego rodzaju analizy moczu.

There are an awful lot of colors and things like that.

Jest tu olbrzymia ilość różnych kolorów.

What do you actually do about that in a difficult circumstance?

Co więc robi się w tak trudnym przypadku?

Tak więc zaczęliśmy od zadania pytania:

So the approach we started with is to ask:

Is it really practical to make things of this sort?

czy robienie tego typu rozwiązań jest praktyczne?

And that problem is now, in a purely engineering way, solved.

Z inżynieryjnego punktu widzenia ten problem został już rozwiązany.

And the procedure that we have is simply to start with paper.

W naszym podejściu zaczynamy od kawałka papieru.

You run it through a new kind of printer called a wax printer.

Przepuszczamy go przez nowy rodzaj drukarki nazywany drukarką woskową.

The wax printer does what looks like printing.

Drukarka woskowa robi coś, co wygląda jak wydruk.

It is printing.

To właściwie jest wydruk. Nakładacie to, podgrzewacie odrobinę.

You put that on, you warm it a little bit,

the wax prints through, so it absorbs into the paper,

I wosk nadrukowuje się, wsiąkając w papier.

and you end up with the device you want.

I otrzymujecie takie urządzenie, jakie sobie zażyczyliście.

Te drukarki kosztują teraz 800 dolców.

The printers cost 800 bucks now.

We estimate that if you were to run them 24 hours a day,

Szacujemy, że jeśli będziecie ich używać 24 godziny na dobę,

to wyprodukują 10 milionów testów rocznie.

they'd make about 10 million tests a year.

So it's a solved problem. That particular problem is solved.

Więc problem rozwiązany. Ten szczególny problem przynajmniej.

And there is an example of the kind of thing that you see.

A tu możecie zobaczyć przykład tego typu urządzenia.

To jest na kartce papieru 20 x 30 cm.

That's on a piece of 8 by 12 paper.

That takes about two seconds to make.

Przygotowanie trwa jakieś dwie sekundy.

And so I regard that as done.

I, moim zdaniem, to jest już gotowe.

I jeszcze jeden ważny punkt.

There's a very important issue here,

which is that because it's a printer, a color printer, it prints colors.

Wynikający z tego, że jest to drukarka,

drukarka kolorowa, która w związku z tym drukuje kolory. To jest to, co robią kolorowe drukarki.

That's what color printers do.

I'll show you in a moment, that's actually quite useful.

Za moment wam pokażę, że to jest akurat dość przydatne.

Now, the next question that you would like to ask is:

Następne pytanie, które moglibyście zadać, to

What would you like to measure? What would you like to analyze?

co dokładnie chcecie mierzyć? Co chcecie analizować?

And the thing you'd most like to analyze, we're a fair distance from.

A najbardziej zapewne chcielibyście móc przeanalizować coś,

od czego jesteśmy dość daleko.

It's what's called "fever of undiagnosed origin."

Coś, co nazywamy "gorączką nieznanego pochodzenia",

Someone comes into the clinic, they have a fever, they feel bad.

Ktoś przychodzi do kliniki.

Ma gorączkę i źle się czuje. Co mu dolega?

What do they have?

Gruźlica? A może AIDS?

Do they have TB? Do they have AIDS? Do they have a common cold?

A może to zwykłe przeziębienie?

The triage problem.

Problem klasyfikacji chorych. Ciężka sprawa

That's a hard problem for reasons I won't go through.

z przyczyn, w które nie będę wnikał.

There are an awful lot of things that you'd like to distinguish among.

Istnieje całe mnóstwo przypadłości, pomiędzy którymi musicie być w stanie rozróżnić.

No i jest cała lista poważnych problemów:

But then there are a series of things --

AIDS, żółtaczka, malaria,

AIDS, hepatitis, malaria, TB, others --

gruźlica i wiele innych.

and simpler ones, such as guidance of treatment.

Ale także prostszych, takich jak zwykłe konsultacje w sprawie leczenia.

Now, even that's more complicated than you think.

Dzisiaj nawet to jest bardziej skomplikowane, niż mogłoby się wam wydawać.

A friend of mine works in transcultural psychiatry,

Mój znajomy pracuje w psychiatrii międzykulturowej.

and he is interested in the question

I ciekawi go takie pytanie:

of why people do and don't take their meds.

dlaczego ludzie biorą lub nie biorą swoich lekarstw?

So Dapsone, or something like that, you have to take for a while.

Na przykład Dapsone, albo coś w tym guście,

trzeba zażywać przez jakiś czas.

He has a wonderful story of talking to a villager in India

I jest taka cudna historia o pewnym wieśniaku z Indii.

and saying,

Zapytano go, czy zażywał swój Dapsone. Odpowiedział "tak".

"Have you taken your Dapsone?" "Yes."

"A czy zażywał go pan codziennie?" "Tak."

"Have you taken it every day?" "Yes."

"Have you taken if for a month?" "Yes."

"Czy zażywał go pan przez miesiąc?" "Tak."

What the guy actually meant

A co naprawdę miał na myśli, to że

was that he'd fed a 30-day dose of Dapsone to his dog that morning.

podał trzydziestodniową dawkę Dapsone'u

swojemu psu tego poranka...

(Laughter)

(Śmiech)

And he was telling the truth, because in a different culture,

I cały czas mówił prawdę. Ponieważ

w innych kulturach

the dog is a surrogate for you;

pies jest traktowany jak wasz surogat.

"today," "this month," "since the rainy season" --

Frazy takie, jak "dzisiaj", "w tym miesiącu", "od ostatniego monsunu"...

there are lots of opportunities for misunderstanding.

Pomiędzy kulturami jest mnóstwo okazji do nieporozumień.

(Laughter)

Kolejną ważną kwestią jest

And so an issue here is to, in some cases, figure out

czasem wykombinowanie,

how to deal with matters that seem uninteresting, like compliance.

jak sobie radzić z problemami, które są mało interesujące,

jak stosowanie się pacjentów do zaleceń lekarza.

Now, take a look at what a typical test looks like.

Zerknijcie teraz na typowy test.

Prick a finger, you get some blood -- about 50 microliters.

Przekłuwacie palec, dostajecie kilka kropli krwi.

Około 50 mikrolitrów.

That's about all you're going to get,

Tyle zazwyczaj udaje się otrzymać.

because you can't use the usual sort of systems.

Nie możecie jednak zastosować normalnego systemu,

You can't manipulate it very well;

bo taką ilością manipuluje się bardzo ciężko.

I'll show something about that in a moment.

Chociaż za chwilę do tego wrócę.

So you take the drop of blood, no further manipulations,

Pobieracie więc tę kroplę krwi. I na tym koniec manipulowania.

you put it on a little device,

Umieszczacie ją w małym urządzeniu,

the device filters out the blood cells, lets the serum go through,

które odfiltrowuje komórki krwi i przepuszcza dalej samo serum.

and you get a series of colors down in the bottom there.

I otrzymujecie paletę kolorów,

tutaj, na dole.

And the colors indicate "disease" or "normal."

Różne kolory oznaczają albo chorobę albo stan normalny.

But even that's complicated,

Ale nawet to jest dość skomplikowane.

because to me, colors might indicate "normal,"

Bo dla mnie, czy dla was, kolory mogą oznaczać stan normalny.

but after all, we're all suffering from probably an excess of education.

Ale w końcu my wszyscy cierpimy

nieco na nadmiar edukacji.

What do you do about something which requires quantitative analysis?

Co więc zrobić z czymś, co wymaga

analizy ilościowej?

And so the solution that we and many other people

I rozwiązanie, nad którym moja grupa, oraz wiele innych,

are thinking about there,

się zastanawia,

and at this point, there is a dramatic flourish,

i które przeżywa obecnie swój rozkwit,

and out comes the universal solution to everything these days,

i wydaje się być uniwesalnym rozwiązaniem na wszystko;

rozwiązaniem tym jest telefon komórkowy. W tym przypadku dokładniej - telefon z aparatem.

which is a cell phone --

in this particular case, a camera phone.

Znajdziecie je wszędzie - 6 milionów miesięcznie jest sprzedawanych w Indiach.

They're everywhere -- six billion a month in India.

And the idea is that what one does is to take the device,

Co więc trzeba zrobić,

to zacząć od naszego testu.

Nanieść próbkę krwi. Wywołać kolory.

you dip it, you develop the color,

you take a picture, the picture goes to a central laboratory.

Zrobić zdjęcie i przesłać je do centralnego laboratorium.

You don't have to send out a doctor,

Nie trzeba wysyłać lekarza.

you send out somebody who can just take the sample,

Wystarczy ktoś, kto wie, jak pobrać próbkę.

and in the clinic either a doctor, or ideally, a computer in this case,

A w klinice albo lekarz, albo jeszcze lepiej - komputer,

does the analysis.

dokona analizy zdjęcia.

Turns out to work actually quite well,

I to działa całkiem nieźle, zwłaszcza jeśli

particularly when your color printer has printed the color bars

wasza drukarka kolorwa wydrukowała kolorowe oznaczenia,

które wskazują, jak i czy wszystko działa.

that indicate how things work.

So my view of the health care worker of the future

Więc moje wyobrażenie o pracowniku służb medycznych w przyszłości, jest takie:

to nie jest lekarz,

is not a doctor, but an 18-year-old,

ale, powiedzmy, osiemnastolatek, który w innym przypadku byłby pewnie bezrobotny,

otherwise unemployed, who has two things:

który ma dwie rzeczy. Plecak pełen testów

a backpack full of these tests and a lancet

oraz skalpel, który czasem używa do pobierania próbek krwi.

to occasionally take a blood sample,

and an AK-47.

A także AK47.

And these are the things that get him through his day.

I z pomocą tych narzędzi działa, jako medyk.

(Laughter)

There's another very interesting connection here,

I kolejny ciekawy aspekt.

and that is, that what one wants to do is pass through useful information

To, co przy takim rozwiązaniu ma znaczenie,

to przekaz użytecznej informacji

poprzez coś, co w istocie jest kiepskim systemem telefonicznym.

over what is generally a pretty awful telephone system.

It turns out there's an enormous amount of information

Okazuje się, że ilość informacji dostępnej na ten temat,

already available on that subject, which is the Mars Rover problem.

jest niebywała. A jest to podobny problem, z jakim mierzyła się np. misja na Marsa.

How do you get back an accurate view of the color on Mars

Czyli jak otrzymać dokładny obraz powierzchni - i koloru - Marsa,

if you have a really terrible bandwidth to do it with?

jeśli informacja może być tylko przekazywana bardzo wąskim pasmem?

And the answer is not complicated,

Odpowiedź jest bardzo prosta,

but it's one which I don't want to go through here,

ale nie chce się w nią tutaj wgłębiać.

Powiem tylko, że systemy komunikacyjne

other than to say that the communication systems for doing this

służące do osiągnięcia tego celu, są dzisiaj dość dobrze zrozumiane.

are really pretty well understood.

Also, a fact which you may not know

Poza tym, o czym możecie nie wiedzieć,

is that the compute capability of this thing is not so different

możliwości obliczeniowe tych przedmiotów

nie różnią się tak bardzo od możliwości

from the compute capability of your desktop computer.

waszych pecetów.

This is a fantastic device which is only beginning to be tapped.

To fantastyczne urządzenie, które dopiero zaczynamy w pełni wykorzystywać.

I don't know whether the idea of one computer, one child

Nie wiem, czy idea "jeden komputer - jedno dziecko"

makes any sense.

ma sens. To jest komputer przyszłości.

Here's the computer of the future,

because this screen is already there and they're ubiquitous.

Odpowiednie monitory już istnieją. A same telefony są wszechobecne.

All right, let me show you just a little bit about advanced devices.

Pozwólcie mi teraz pokazać nieco bardziej zaawansowane urządzenia.

Zacznijmy definiując niewielki problem.

And we'll start by posing a little problem.

What you see here is another centimeter-sized device,

To, co tu widzicie, to urządzenie wielkości centymetrów.

and the different colors are different colors of dye.

A różne kolory pochodzą od różnych barwników.

And you notice something

Możecie też zauważyć coś,

which might strike you as a little bit interesting,

co powinno was zainteresować.

which is, the yellow seems to disappear,

Żółty wydaje się zanikać,

get through the blue, and then get through the red.

przechodząc w niebieski, a potem w czerwony.

How does that happen?

Jak to się dzieje? Jak sprawić, żeby coś przepływało w poprzek czegoś innego.

How do you make something flow through something?

A odpowiedź, oczywiście, brzmi: "Nie da się."

And, of course the answer is, "You don't."

Sprawiacie, że jeden barwnik płynie pod lub nad drugim barwnikiem.

You make it flow under and over.

Pytanie więc brzmi: jak tego dokonać

But now the question is:

How do you make it flow under and over in a piece of paper?

w obrębie kawałka papieru?

The answer is that what you do --

Robicie, co następuje -

and the details are not terribly important here --

a szczegóły są tutaj niezwykle ważne -

is to make something more elaborate:

robicie coś znacznie bardziej zaawansowanego.

You take several different layers of paper,

Bierzecie kilka warstw papieru.

each one containing its own little fluid system,

Każda z nich zawiera swój własny, mały system.

and you separate them by pieces of, literally, double-sided carpet tape,

Rozdzielacie te warstwy kawałkami,

dosłownie, dwustronnej taśmy klejącej.

the stuff you use to stick the carpets onto the floor.

Takiej, jaką używa się do przyklejania dywanów do podłóg.

And the fluid will flow from one layer into the next.

Ciecz będzie przepływała z jednej warstwy do następnej.

It distributes itself, flows through further holes,

Będzie się przemieszczać, płynąć przez kolejne otwory,

distributes itself.

rozprzestrzeniać się.

And what you see, at the lower right-hand side there,

I to, co możecie zaobserwować tutaj na dole po prawej stronie,

is a sample in which a single sample of blood has been put on the top,

to przykład, w którym pojedyncza próbka krwi

została naniesiona na górę urządzenia

and it has gone through and distributed itself

i przepłynęła i rozprzestrzeniła się

into these 16 holes on the bottom,

do 16 otworów na spodzie

in a piece of paper -- basically, it looks like a chip,

w obrębie kawałka papieru, który wygląda nieco jak czip

grubości dwóch kartek papieru.

two pieces of paper thick.

And in this particular case,

W tym szczególnym przypadku ważna dla nas jest

we were just interested in the replicability of that.

możliwość powielenia tego urządzenia,

But that is, in principle, the way you solve

To jest właśnie, w zasadzie, sposób, w jaki można rozwiązać

the "fever of unexplained origin" problem,

problem "gorączki nieznanego pochodzenia".

because each one of those spots then becomes a test

Ponieważ każda z tych plam staje się

testem dla konkretnego zestawu markerów

for a particular set of markers of disease,

choroby.

and this will work in due course.

I to będzie, prędzej czy później, działać.

Here is an example of a slightly more complicated device.

A tutaj przykład nieco bardziej skomplikowanego urządzenia.

There's the chip.

Mamy czip.

You dip in a corner.

Zanurzacie w próbce róg. Płyn dostaje się do tego rogu

The fluid goes into the center.

It distributes itself out into these various wells or holes

i rozprzestrzenia się do tych różnych

studzienek i otworów, i zmienia kolor.

and turns color,

all done with paper and carpet tape.

Wszystko wyprodukowane z papieru i taśmy dwustronnej.

So it's, I think, as low-cost

Wydaje mi sie zatem, że jest to tanie rozwiązanie.

as we're likely to be able to come up and make things.

Które łatwo będzie adaptować i produkować nowe urządzenia.

Now, I have two last little stories to tell you

Została mi jedna ostatnia, dwie ostatnie historyjki.

Tak na zakończenie.

in finishing off this business.

This is one:

Oto jedna. Takie rzeczy zdarzają się od czasu do czasu.

One of the things you occasionally need to do

Trzeba oddzieliś komórki krwi od serum.

is separate blood cells from serum.

Pytanie brzmiało, jak?

And the question was,

here we do it by taking a sample,

Tutaj pobieramy próbkę.

we put it in a centrifuge, we spin it,

Wkładamy do wirówki.

Wirujemy i pozbywamy się krwinek. Wspaniale.

and you get blood cells out.

Terrific.

Ale co, jeśli nie ma prądu?

What happens if you don't have electricity, a centrifuge, and whatever?

Ani wirówki? Ani, w ogóle, niczego?

And we thought for a while of how you might do this,

Zastanawialiśmy się, jak rozwiązać ten problem.

and the way, in fact, you do it, is what's shown here.

I rozwiązanie, w istocie, jest na tym obrazku.

Bierzecie ubijaczkę piany -

You get an eggbeater, which is everywhere, and you saw off a blade,

coś, co znajdziecie wszędzie. Odcinacie ostrze.

and then you take tubing, and you stick it on that.

Bierzecie plastikową rurkę

i przyczepiacie ją do ubijaczki. Do rurki wlewacie krew. I kręcicie.

You put the blood in, somebody sits there and spins it.

Ktoś siedzi i tym kręci.

It works really, really well.

I działa to znakomicie.

And we sat down, we did the physics of eggbeaters

I powiedzieliśmy potem, że badaliśmy fizykę ubijaczki piany

and self-aligning tubes and all the rest of that kind of thing,

wraz z samonastawiającymi się rurkami i całą tą resztą.

and sent it off to a journal.

Wysłaliśmy to do journala.

We were very proud of this,

I byliśmy z tego bardzo dumni. Zwłaszcza z tytułu:

particularly the title, which was "Eggbeater as Centrifuge."

"Ubijaczka do piany jako wirówka".

(Laughter)

(Śmiech)

And we sent it off,

Wysłaliśmy tę pracę, ale została zwrócona.

and by return mail, it came back.

I called up the editor and I said,

Zadzwoniłem więc do wydawcy i powiedziałem:

"What's going on? How is this possible?"

"O co chodzi? Jak to w ogóle jest możliwe?"

The editor said, with enormous disdain,

A wydawca, z pogardą, stwierdził:

"I read this.

"Przeczytałem waszą pracę.

And we're not going to publish it, because we only publish science."

Nie opublikujemy jej, ponieważ w naszym piśmie

publikowana jest tylko nauka."

(Laughter)

To jest ważna kwestia,

And it's an important issue,

because it means that we have to, as a society,

ponieważ oznacza to, że musimy,

jako społeczeństwo,

think about what we value.

zastanowić się nad problemem wartości.

And if it's just papers and Phys. Rev. letters,

I jeśli wartość widzimy tylko w publikacjach i ich recenzjach,

to mamy poważny problem.

we've got a problem.

Here is another example of something which is --

A tu drugi przykład czegoś, co jest

this is a little spectrophotometer.

małym spektrofotometrem.

It measures the absorption of light in a sample.

Urządzenie to mierzy absorpcję światła przez próbkę.

The neat thing about this is,

I sprytnym rozwiązaniem tutaj jest źródło światła, które mruga

you have a light source that flickers on and off at about 1,000 hertz,

z częstością 1000 herzów.

another light source that detects that light at 1,000 hertz,

A drugie źródło światła rejestruje ten sygnał z częstością 1000 herzów.

and so you can run this system in broad daylight.

Dzięki temu można mierzyć sygnał świetlny w środku dnia.

It performs about equivalently

System ten działa porównywalnie

to a system that's on the order of 100,000 dollars.

do systemu, za który musielibyśmy zapłacić

100 000 dolarów.

It costs 50 dollars.

A kosztuje 50 dolarów. A moglibyśmy go pewnie wyprodukować i za 50 centów,

We can probably make it for 50 cents if we put our mind to it.

jeśli tylko zastanowilibyśmy się nad tym przez chwilę.

Why doesn't somebody do it?

Więc czemu ktoś tego nie zrobi? Odpowiedź brzmi:

The answer is:

"Jak odnotować zyski w systemie kapitalistycznym, produkując takie urządzenia?"

How do you make a profit in a capitalist system, doing that?

Interesting problem.

Ciekawy problem.

So, let me finish by saying that we've thought about this

Pozwólcie, że zakończę, mówiąc,

że rozważaliśmy tego typu problem inżynieryjny.

as a kind of engineering problem.

I zapytaliśmy - jaka idea naukowa jest tutaj podstawą?

And we've asked: What is the scientific unifying idea here?

And we've decided we should think about this

I postanowiliśmy nie myśleć o tym

w kryteriach kosztów,

not so much in terms of cost, but in terms of simplicity.

ale prostoty.

Simplicity is a neat word.

Prostota to ładne słowo. I musicie się zastanowić,

You've got to think about what simplicity means.

co to właściwie oznacza.

Wiem, co to jest, ale nie wiem, właściwie, co to znaczy.

I know what it is,

but I don't actually know what it means.

So I actually was interested enough in this

Zainteresowało mnie to do tego stopnia, że zgromadziłem

to put together several groups of people.

kilka różnych grup ludzi.

The most recent involved a couple of people at MIT,

Pośród nich kilkoro ludzi z MIT.

one of them being an exceptionally bright kid

Jeden z nich to niesamowicie inteligentny młody człowiek,

who is one of the very few people I would think of

jedna z niewielu osób, o którym myślałbym,

jako o autentycznych geniuszach.

who's an authentic genius.

We all struggled for an entire day to think about simplicity.

Trudziliśmy się cały dzień, żeby zdefiniować prostotę.

And I want to give you the answer of this deep scientific thought.

I chcę wam dać odpowiedź na to pytanie,

głęboko przemyślaną naukową odpowiedź.

[What is simplicity?

(Śmiech) ["Nie da się tego spie...ć"]

"It's impossible to f..k it up"]

(Laughter)

W pewnym sensie więc dostajecie to, za co płacicie.

So, in a sense, you get what you pay for.

Thank you very much.

Dziękuję bardzo.

(Applause)

(Śmiech)