The Renewable Energy Revolution Happening in Ukraine | Maxim Timchenko | TED

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

I’m Ukrainian.

And my country is fighting a war for survival.

ကျွန်တော်က ယူကရိန်းနိုင်ငံသားပါ။

But there is another war where we all must fight.

ကျွန်တော့်နိုင်ငံက ရှင်ကျန်ရေးအတွက် စစ်ပွဲတစ်ပွဲကို တိုက်နေတာပါ။

Fight for the future of the planet.

ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော်တို့အားလုံး တိုက်ရမယ့် နောက်ထပ်စစ်ပွဲတစ်ခု ရှိသေးတယ်။

It's a war against climate change.

ကမ္ယာ ဂြိုဟ်ရဲ့ အနာဂတ်အတွက် တိုက်ပွဲပါ။

Both of them have dramatic consequences for the future of our lives.

ရာသီဥတု အပြောင်းအလဲကို ဆန့်ကျင်တဲ့ စစ်ပွဲပါ။

နှစ်ခုစလုံးမှာ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ဘဝ အနာဂတ် အတွက် ထူးခြားတဲ့ အကျိုးဆက် တွေရှိပါတယ်။

Both are killing thousands.

And the root cause of both

နှစ်ခုစလုံးက ထောင်နဲ့ချီကာ သတ်ဖြတ်နေတာပါ။

is overdependence on fossil fuels.

နှစ်ခုစလုံးရဲ့ အခြေခံအကြောင်းရင်းက

Today, I want to explain how Ukraine's energy challenge

ရုပ်ကြွင်း လောင်စာတွေအပေါ် အလွန်အမင်း မှီခိုမှုပါ။

can help the world to fight climate change.

ဒီနေ့ ယူကရိန်းရဲ့ စွမ်းအင် စိန်ခေါ်မှုက ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှုကို တိုက်ဖျက်ဖို့

For decades,

ကမ္ဘာကို ဘယ်လို ကူညီနိုင်ပုံကို ကျွန်တော် ရှင်းပြချင်ပါတယ်။

Russia has been weaponizing energy to impose control over countries.

ဆယ်စုနှစ် များ စွာ ကတည်းက

ရုရှားဟာ နိုင်ငံတွေကို ထိန်းချုပ်ဖို့ စွမ်းအင်ကို လက်နက်အဖြစ်သုံးခဲ့တာပါ။

It has cut gas supply during the winter,

bribed us with cheap gas,

ဆောင်းရာသီအတွင်း ဓာတ်ငွေ့ ထောက်ပံ့မှုကို ဖြတ်တောက်ခဲ့ပြီး

built pipelines to bypass Ukraine

ဈေးပေါတဲ့ ဓာတ်ငွေ့နဲ့ လာဘ်ထိုးခဲ့တယ်၊

and under-supply gas to provoke energy shock

ယူကရိန်း ကို ရှောင်ကွင်းဖို့၊ ဓာတ်ငွေ့ ထောက်ပံ့မှု နည်းပါးဖို့၊

that hurt all of us.

အားလုံးကို ထိခိုက်စေတဲ့ စွမ်းအင် ထိတ်လန့်မှုကို လှုံ့ဆော်ဖို့

But today,

Russia moved from economic war

ပိုက်လိုင်းတွေ တည်ဆောက်ခဲ့တယ်။

to physical destruction of our infrastructure,

ဒါပေမဲ့ ဒီနေ့မှာတော့

ရုရှားဟာ စီးပွားရေးစစ်ပွဲကနေ

launching missiles to destroy our power stations and grids

အခြေခံအဆောက်အအုံတွေကို ရုပ်ပိုင်းပျက်စီးစေဖို့အထိလှုပ်ရှားခဲ့တယ်၊

ဓာတ်အားပေးစက်ရုံတွေနဲ့ ဓာတ်အားစနစ်တွေကို ဖျက်ဆီးဖို့ ဒုံးကျည်တွေ ပစ်လွှတ်ပြီး

and trying to crush the Ukrainian people.

I get to see the impact every day

ယူကရိန်းလူမျိုးတွေကို နှိမ်နင်းဖို့ ကြိုးစားနေတယ်။

running DTEK,

one of the largest Ukrainian power suppliers.

အ ကြီးဆုံး ယူကရိန်း လျှပ်စစ်ဓာတ်အား ထောက်ပံ့မှု

တွေ ထဲက တစ်ခုဖြစ် တဲ့ DTEK

When I wake up every morning,

နေ့စဉ် လည်ပတ်နေတဲ့ သက်ရောက်မှုကို ကျွန်တော် မြင် ခွင့်ရတယ်။

my first job is to see whether we've been hit and how bad.

မနက်တိုင်း နိုးလာတဲ့အခါ

Since the beginning of this war,

ကျွန်တော့ရဲ့ ပထမဆုံးအလုပ်က ကျွန်တော်တို့ အတိုက်ခံရလား၊ဘယ်လောက် ဆိုးလဲဆိုတာသိဖို့ပါ။

our company was attacked more than 10,000 times.

ဒီစစ်ပွဲ စကတည်းက

A hundred of DTEK employees have been killed on a military front line

ကျွန်တော်တို့ကုမ္ပဏီဟာ အကြိမ်ပေါင်း ၁၀,၀၀၀ ကျော် တိုက်ခိုက်ခံခဲ့ရတယ်။

DTEK အလုပ်သမား တစ်ရာဟာ စစ်တပ် ရှေ့တန်းတစ်ခု မှာ အသတ်ခံခဲ့ရတယ်၊

or serving on energy front line behind.

These attacks expose not only Ukraine's vulnerability, but the world's.

ဒါမဟုတ် စွမ်းအင်ရှေ့တန်း နောက်ကွယ်မှာ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့တယ်။

ဒီတိုက်ခိုက်မှုတွေက ယူကရိန်း သာမက၊ ကမ္ဘာ့ ခံနိုင်ရည်မဲ့မှုကိုပါ ဖေါ်ပြတာပါ။

Almost every economy on earth depends on massive,

ကမ္ဘာပေါ်က စီးပွားရေးတိုင်းနီးပါးဟာ ရုပ်ကြွင်းလောင်စာတွေကို ထုတ်ယူ၊

highly centralized but easily targeted energy systems

လောင်ကျွမ်းဖို့ အသုံးပြုတဲ့ ဗဟိုက ချုပ်ကိုင်ပေမဲ့ အလွယ်တကူ ပစ်မှတ်ထားတဲ့

used to extract and burn fossil fuels.

But now in Ukraine, the war is teaching something new.

စွမ်းအင်စနစ်တွေအပေါ် အလွန်အမင်း မှီခိုတယ်။

That relying on renewable power,

ဒါပေမဲ့ အခု ယူကရိန်းမှာ စစ်ပွဲက အသစ်တစ်ခုခုကို သင်ပေးနေပါတယ်။

we create much more resilient and secure energy system.

ဒါက ပြည့်ဖြိုးမြဲ စွမ်းအင်ကို အားထားပြီး

To understand why, picture a wind turbine.

ပိုခံနိုင်စွမ်းရှိပြီး လုံခြုံတဲ့ စွမ်းအင်စနစ်ကို ဖန်တီးပေးတယ်။

It's big.

ဘာကြောင့်လဲဆိုတာ နားလည်ဖို့ လေ ရဟတ်တစ်ခုကို ပုံဖော်ကြည့်ပါ။

700 tons and 130 metres tall.

ကြီးမားပါတယ်။

But actually, the footprint is just a few meters.

တန်ချိန် ၇၀၀ နဲ့ မီတာ ၁၃၀ မြင့်ပါတယ်။

It's hard to be attacked by missiles

ဒါပေမဲ့ တကယ်တော့ ခြေရာက မီတာအနည်းငယ်ပဲ ရှိတာပါ။

and if they succeed one, all other wind turbines are still running.

ဒါက ဒုံးကျည်တွေနဲ့ တိုက်ခိုက်ဖို့ ခက်ခဲပြီး

သူ တို့တွေ တစ်ခုကို အောင်မြင်ရင်၊ အခြားလေရဟတ်တွေ အားလုံး လည်ပတ်နေဆဲပါ။

This kind of distributed power systems

combined with the energy from household solar panels,

ဒီဖြန့်ဖြူးပေးတဲ့ စွမ်းအင်စနစ်မျိုးက

can massively enhance energy security of countries all over the world.

ဆိုလာပြားတွေကရတဲ့ စွမ်းအင်နဲ့ ပေါင်းစပ်ထားတော့

ကမ္ဘာတစ်ဝန်းက နိုင်ငံတွေရဲ့ စွမ်းအင် လုံခြုံမှုကို တစ်ခဲနက် တိုးမြှင့်နိုင်တယ်။

And not only during war time,

but against other threats like fires and floods.

စစ်ကာလအတွင်းသာမက

Ukraine is becoming a testing ground for a new energy future.

မီးလောင်တာနဲ့ ရေလွှမ်းမိုးတာလို အခြားခြိမ်းခြောက်မှုများကိုပါ ကာကွယ်တယ်။

ယူကရိန်းက စွမ်းအင် အနာဂတ် အသစ်တစ်ခု အတွက် စမ်းသပ်ရာ နေရာတစ်ခု ဖြစ်လာနေတယ်။

After the first invasion in 2014,

Russia destroyed or captured more than 30 percent of DTEK power assets.

၂၀၁၄ ခုနှစ်မှာ ပထမ ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ပြီးတဲ့နောက်

ရုရှားဟာ DTEK ဓာတ်အား အရင်းအမြစ် ၃၀ %ကျော် ကို ဖျက်ဆီး ဒါမှမဟုတ် သိမ်းပိုက်ခဲ့တယ်။

Our response was to double renewable capacity,

helping Ukraine to become the country

ကျွန်တော်တို့ တုံ့ပြန်မှုက ပြည့်ဖြိုးမြဲ ဓာတ်အားကို နှစ်ဆတိုးဖို့ဖြစ်ပြီး

with one of the highest growth rates of renewables in the world.

ကမ္ဘာပေါ်မှာ ပြည့်ဖြိုးမြဲ စွမ်းအင်တွေရဲ့ အမြင့်ဆုံး

One real life example and symbol of our resilience

တိုးတက်မှုနှုန်း တစ်ခုရှိတဲ့ နိုင်ငံဖြစ်လာအောင် ယူကရိန်းကို ကူညီတာပါ။

is the Tiligulska wind farm on the coast of the Black Sea,

ကျွန်တော်တို့ ခံနိုင်ရည်ရှိမှုရဲ့ တကယ့် ဘဝစံနမူနာနဲ့ အမှတ်သင်္ကေတတစ်ခုက

just 60 miles from the front line.

ရှေ့တန်းကနေ မိုင် ၆၀ ကွာဝေးတဲ့ ပင်လယ်နက်ကမ်းရိုးတန်းက

Through the first 15 months of the war,

Tiligulska လေရဟတ်ခြံပါ။

we built wind farm without foreign contractors,

စစ်ရဲ့ပထမ ၁၅ လအတွင်းမှာ

sometimes with missiles flying above our heads

နိုင်ငံခြား ကန်ထရိုက်တာတွေမပါဘဲ လေရဟတ်ခြံကို တည်ဆောက်ခဲ့ကြတယ်။

and spending a lot of time in bomb shelters.

တစ်ခါတလေ ကျွန်တော်တို့ခေါင်းပေါ်မှာ ပျံသန်းနေတဲ့ ဒုံးကျည်တွေနဲ့အတူ

And we succeeded.

From May 2023, we supply green energy produced by this wind farm

ဗုံးခိုကျင်းတွေမှာ အချိန်အများကြီး ကုန်လွန်သွားတယ်။

ကျွန်တော်တို့ အောင်မြင်ခဲ့တယ်။

၂၀၂၃၊ မေလကစပြီး ဒီလေရဟတ်ခြံက ထုတ်လုပ်တဲ့ သဘာဝ စွမ်းအင်ကို အိမ်ထောင်စု

to more than 200,000 households.

And we are planning to expand this wind farm

၂ သိန်းကျော် ကျော်အထိ ထောက်ပံ့ပေးတယ်။

to become one of the largest in Eastern Europe.

အရှေ့ဥရောပမှာ အကြီးဆုံးနေရာတစ်ခုဖြစ်လာဖို့

War in Ukraine forced Europe

ဒီလေရဟတ်ခြံကို တိုးချဲ့ဖို့ ကျွန်တော်တို့ စီစဉ်နေပါတယ်။

to end its dependence on dirty Russian energy

ယူကရိန်းက စစ်ပွဲက စိမ်းလန်းတဲ့ အကူးအပြောင်းကို

through accelerating green transition.

အရှိန်မြှင့်တာကနေ ညစ်ညမ်းတဲ့ ရုရှား စွမ်းအင်အပေါ် မှီခိုမှုကို

And Ukraine can play a key role

အဆုံးသတ်ဖို့ ဥရောပကို တွန်းအားပေးခဲ့တယ်။

by becoming a major supplier of clean energy to Europe.

ယူကရိန်းင ဥရောပကို သန့်ရှင်းတဲ့ စွမ်းအင်

With the right level of foreign investments,

အဓိက ထောက်ပံ့ပေးသူ ဖြစ်လာတာကနေ အဓိက အခန်း ကဏ္ဍကနေ ပါဝင်နိုင်တယ်။

Ukraine can build enough renewable capacity by 2030

နိုင်ငံခြား ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေရဲ့ မှန်ကန်တဲ့ အဆင့်နဲ့ဆိုရင်၊

to supply Europe

ယူကရိန်းဟာ ဖင်လန်လို နိုင်ငံတွေက ဒီနှစ်အတွင်း ထုတ်လုပ်သလို ဥရောပကို

as much clean energy as countries like Finland produce during the year.

သန့်ရှင်းတဲ့ စွမ်းအင် ထောက်ပံ့ဖို့

၂၀၃၀ ခုနှစ်မှာ ပြည့်ဖြိုးမြဲ စွမ်းအင် အလုံအလောက်ကို တည်ဆောက်နိုင်တယ်။

The vision of Ukraine -- greener, and facing west towards Europe --

ပိုစိမ်းလန်းပြီး ၊ ဥရောပဘက် အနောက်ကို မျက်နှာမူတဲ့ ယူကရိန်းရဲ့အမြင်ကို

is even embraced by thousands of DTEK coal miners

ရုရှားကို ဆန့်ကျင်တာ ရှေ့တန်းမှာ တာဝန် ထမ်းဆောင်နေတဲ့ ထောင်နဲ့ချီတဲ့ DTEK

serving on the front line against Russia.

So when do we launch this green counteroffensive?

ကျောက်မီးသွေး သတ္တုတွင်း လုပ်သားတွေကတောင် လက်ခံတယ်။

The smart move is not to wait, but to accelerate

ဒီတော့ ဘယ်အချိန်မှာ စိမ်းလန်းတဲ့ တန်ပြန်ထိုးစစ်ကို ကျွန်တော်တို့ စတင်မလဲ။

so that we meet the climate crisis challenge

ပါးနပ်တဲ့လှုပ်ရှားမှုက စောင့်ဆိုင်းဖို့ မဟုတ်ဘဲ စွမ်းအင် အမှီအခီုကင်းမှု

to establish energy independence

တည်ထောင်ဖို့နဲ့ အများကြီး ပိုခံနိုင်ရည်ရှိတဲ့ စွမ်းအင် စနစ်တွေကို

and to build much more resilient energy systems.

တည်ဆောက်ဖို့ ရာသီဥတု အကျပ်အတည်း

A green transition will help to win both of these wars

စိန်ခေါ်မှုကို ရင်ဆိုင်နိုင်အောင် အရှိန်မြှင့်ဖို့ပါ။

and secure a lasting peace.

စိမ်းလန်းတဲ့ အကူးအပြောင်းက ဒီစစ်ပွဲနှစ်ခုစလုံးမှာ အနိုင်ရဖို့နဲ့

(In Ukrainian: Glory to Ukraine).

တာရှည်တဲ့ ငြိမ်ချမ်းမှုရဖို့ ကူညီမှာပါ။

(ယူကရိန်းဘာသာ။ ယူကရိန်းအတွက် ဂုဏ်ကျက်သရေ။)