My quest to defy gravity and fly | Elizabeth Streb

Translator: Razaw Bor Reviewer: halo fariq

Come on:

:باشە

Hasn't everyone here dreamt of flying?

ئایا گشتمان خەونی فڕینمان نییە؟

So why haven't humans flown yet?

کەوابوو، بۆچی تا ئێستا مرۆڤ نەفڕیوە؟

I've been obsessed with learning to fly my whole life.

.خولیایی فڕین مێشکی داگیر کردبووم

I grew up a feral, adopted child on the northern shore of Lake Ontario,

.من مناڵێکی سەرشێت و هەڵگیراوە بووم .لە باکوری کەناراوەکانی ئۆنتاریۆ دەژیام

following my bricklayer/fisherman father around.

ڵەگەڵ باوکم .کە وەستا بلۆک و ڕاوچی بوو دەژیام

I was always fascinated by things that moved,

.هەمیشە بە شتە جوڵاوەکان سەرسام بووم

catching small animals, holding them in my hands,

،دەست لێدان و گرتنی ئاژەڵە بچووکەکان

feeling the magic of their movement;

،هەست کردن بە جادووی جوڵانەوە

playing with fire,

،یاری کردن بە ئاگر

thrilled and terrified at its unrelenting force,

پەشۆکاو و سەرسام بە ،هێزە بەردەوامەکەی ئاگر

accidentally burning my father's barn down --

مەزاری ئاژەڵانی باوکم .بە هەڵەی من بە ئاگر سوتا

just once.

!تەنها یەکجار

(Laughter)

(پێکەنین)

That was my first brush with real danger,

ئەمە یەکەم ڕووبەڕوو بوونەوەم بوو ڵەگەڵ مەترسی

the fire and my father.

.باوکم و ئاگر بوو

When I was about eight or nine years old, I caught a fly in a mason jar.

تەمەنم هەشت بۆ نۆ ساڵان بوو کە .یەکەم مێشوولەم ناو قووتویەکی شووشە گرت

Studying that fly, I thought, "Wow,

لێکۆڵینەوەوم لە میشوولەکەم دەکرد .و سەرسامی کردم

it's changing directions in midair with acute angles,

لە کاتی فڕیندا ئاراستەکانی .بە تیژی و ڕێکی دەگۆڕی

and it's going so fast, it's a blur.

بە خێرایەکی زۆر دەفڕی .و بە ئاسانی نەدەبینرا

Why can't we do that? Can we?"

ئایا بۆچی ئێمەش بەم شێوەیە نافڕین؟ دەتوانین؟

Everywhere I looked, there were things moving.

.لە هەر سوچێکەوە بڕوانین، شتگەلێک دەفڕن

And these things moved with their very own causal rhythms,

هەر یەک لەمانە بە ئاوازێکی تایبەتی خۆی و

their very own mechanistic anatomies.

.بە تەکنیکێکی جیاواز دەفڕن

It was clear to me -- and to Newton --

بۆ من (بۆ نیوتنیش) ڕوون بوو کە

that things move based on their component parts:

.فرین بەندە لەسەر ئەندامەکانی جەستەی فڕیوو

worms squirmed, birds flew, kangaroos hopped.

،کرمۆڵەکان دەخشێن .باڵندەکان دەفڕن ، کانگەریش باز دەدات

And a human's first bout with flying was falling accidentally, tripping,

،یەکەم ئەزموونی مرۆڤ لەگەڵ فرین بەربوونەوە و کەوتنە خوارەوە

or slipping on that fabled banana peel.

.یان خلیسکان لەسەر توێکڵی مۆز بوو

Once your ground is dragged out from under you,

،هەر کاتێک قاچمان لەسەر زەوی بەرز بێتەوە

a world of wonder comes rushing in.

.جیهانێکی ئەفسوناوی دێتە بەر چاومان

I had found my territory.

.پسپۆری خۆم دۆزیەوە

I was seized with a compulsion,

هێز و ویستێکی مەزنم بۆ

a primordial urge to learn how to fly,

فێربوونی حەزێکی کۆن و لە مێژینەی فڕینم وەک

like a human.

.مرۆڤ بۆ دروست بوو

For the next 10 years, I did my experiments alone,

،بۆ ماوەی 10 ساڵی داهاتوو تاقیکردنەوەکانم لە تەنیایدا لە سەر

on my own body.

.جەستەی خۆم ئەنجام دەدا

I drove my Honda 350 across the United States

ڕۆژانە ماتۆرسکیلم لێدەخوڕی دەچوومە ئەمریکا

in an "Easy Rider" kind of way.

.بەوریایەوە لێم دەخوڕی

I got my degree in modern dance. I mimicked that fly in the box.

.بەکالۆریوۆسم لە سەمای مۆدێرن بەدەست هێنا .لاسایی مێشولەیەی ناو شوشەکەم دەکرد

I dove horizontally through glass;

:خۆم بە ئاسۆیی بە شوشە کێشا

on the way, I punched a hole in it.

.کونێکم تێیدا دروست کرد

I was trying to figure out something about flight.

.دەمویست شتێک سەبارەت بە فڕینەوە فێرببم

When I was 27 years old,

،کە بوومە 27 ساڵ

I found myself in a rat-infested New York City loft,

.لە شوقەیەکی پڕ مشک لە نیۆیۆڕک دەژیام

getting ready to hurl myself off a ladder.

،بۆ ئەوەی بەسەر پلیکانەکانەوە بفڕم

I climbed higher, higher, higher,

زیاتر و زیاتر دەچوومە سەروتر و

and I jumped.

.بازم دەدا

Wham-o! I landed.

.واو! نیشتمەوە

That hurt.

.بە ئازار بوو

(Laughter)

(پێکەنین)

And it occurred to me that people didn't really enjoy getting hurt,

،پێم وابوو خەڵک چێژ لە ئازار نابینن

and that maybe the reason that we weren't flying yet

پێدەچێت ئەمە هۆکاری نەفڕینمان بێت تا ئێستا و

is that we were still attached to that false idea

ئێمە تا ئێستا باوەڕمان بەم تێزە هەڵەیە هەیە کە

that we would fly the way birds do,

.فڕینمان تەنها وەک فرینی باڵندەکانە

or butterflies.

.یان فڕینی پەپولەکان

Maybe we needed to assumption-bust,

،پێدەچێت پێوست بکات ئەم تێزە بگۆرین

to ask a different kind of question --

،پرسیاری جیاوازتر سەبارەت بە، بۆ نموونە

about duration, for instance.

.ماوەی فڕین بکەین

Humans in the air? A few seconds.

.مرۆڤ لە ئاسماندا؟ چەند چرکەیەکی کەم

Birds and butterflies? Minutes, maybe hours.

باڵندە و پەپوولەکان؟ .بۆ چەند دەقەیەک، یا چەند کاتژمێرێک

And what about fear?

سەبارەت بە ترس، چی بکەین؟

I think fear is complex and personal.

.پێم وایە ترس ئاڵۆزە و حاڵەتێکی کەسییە

I really think it has to do with curiosity

،پێم وایە پەیوەندی بە مەراقەوە هەیە

and not taking yourself so seriously.

.نەک تا چ ڕادەیەک گرنگی بە خۆت دەدەیت

We might need to get a little hurt,

،لەوانەیە پێویست بکات نەختێ ئازار بچێشین

just not too hurt.

.بەڵام ئازارێکی زۆر نا

And pain: redefine it.

.نەک ژان

Rather than "pain," say, "another rather interesting, foreign sensation."

،لە جیاتی ووشەی ئازار .وشەگەلێکی هەستبزوێنتر بەکار دەهێنن

Something like that.

.شتێک لەم بابەتە

I realized then that to learn to fly, we were going to have to learn to land.

بۆم ڕوونبووەوە بۆ ئەوەی فێرە فڕین ببین .سەرەتا دەبێت فێرە نیشتنەوە ببەین

My hero, Evel Knievel -- one of them -- said,

:وەک، ئیڤڵ کەنیڤڵ، کە هەواداریشیم، دەڵێت

"Anyone can jump a motorcycle.

کە بە ماتۆرەوە باز دەدەیت"

The trouble begins when you try to land it."

"دەبێت حسابی نیشتنەوەش بکەیت

(Laughter)

(پێکەنین)

Landing hurts.

.نیشتنەوە بە ئازارە

I was curious, though.

.زانخوازی کردبووم

I thought, "Well, why don't we invent an impact technique?

بیرم کردەوە چۆنە تا ئێستا بیرمان لە داهێنانی تەکنیکی نیشتنەوە نەکردوە؟

Why don't we just expand our base of support?"

بۆ چی ئێمە خاڵی نیشتنەوەمان فراوان ناکەین؟

I had seen pieces of plywood fall,

.چەند جارێک بەربوونەوەی تەختەی پانم بینیوە

and they didn't flinch on the way down.

بەهیچ شێوەک بە .گورزێکی زۆرەوە ناکەونە سەر زەوی

So I made my body into a perfect line

.بۆیە جەستەم بە شێوەیی ستونی ڕێکخست

and tilted back.

.بۆ دواوە خۆم بەرداوە

Whaft!

!فڕییم

It was a totally different sound than "wham-o."

بەتەواویی لە هەوڵەکانی .پێشووم جیاوازتر بوو

And I rushed out onto the streets of New York City

بە شەقەمەکانی نیۆڕکدا گەڕام

and went up to complete strangers,

لەگەڵ خەڵکانێکی نەناسراو قسەم کرد

and I said -- well, I thought --

:لێم دەپرسین

"I did a backfall today. Did you?"

،من بەربوونەوەی پشتاوپشتم ئەنجام دا ئەی تۆ؟

In 1985, we started to tour all over the world a little bit,

لە ساڵی 1985 بە جیهان گەڕاین و .نمایشمان پێشکەش کرد

and I started my company,

.کۆمپانیایی خۆم دامەزراند

called STREB EXTREME ACTION.

ناوم نا STREB EXTREME ACTION.

لە ساڵی 2003 داوەت کراین بۆ شاری کیتی هاوک بۆ

In 2003, we were invited to go to Kitty Hawk

to celebrate the 100th anniversary of flight with the Wright Brothers.

پێشکەش کردنی نمایشێک بۆیادی 100 .ساڵەی یەکەم هەوڵی سەرکەووتی فڕینی مرۆڤ

We had gotten very good at landing;

:لە بواری نیشتنەوە باش پێشکەوت بووین

now we needed to get up into the air.

ئێستا کاتی ئەوە بوو لە .چوونە ئاسمانیش پێش بکەوین

And like them, we wanted to stay there longer.

ئەوان و ئێمەش دەمانویست .زۆرترن کات لە ئاسمان بمێنینەوە

I came across this quote by Wilbur:

:ڕۆژێک ووتەیەکی ویڵبەرم بەرچاو کەوت

ئەگەر بەدوای دڵنیایی ڕەهادا وێڵێت" واباشە لەسەر پەرژینی ماڵەوەتان دانیشیت و

"If you are looking for perfect safety, you will do well to sit on a fence

and watch the birds;

:سەیری چۆلەکەکان بکەیت

but if you really wish to learn, you must mount a machine

،بەڵام گەر عەوداڵی فێربوونیت خۆت شارەزایی ئامێرەکان بکە

and become acquainted with its tricks by actual trial."

و شارەزایی تەواو بە بەکارهێنانیان .بە دەست بهێنە

Ah, machines.

!ئامێرەکان

It incited the hardware junkie inside of me.

.جەستەی ماندووەم ڕادەچڵەکێنێت

And if we did want to go or travel to unhabitual places in space --

:گەر بمانەوێت سەردانی گەردون بکەین

to that banana peel spot that confuses us;

:ئەم توێکڵە مۆزە سەرلێشێوێنەرە

to that place outside our vertical comfort zone,

،بۆ چەند شوێنێکی دەرەوەی زەوی

where we encounter unexpected turbulence

کە لەوانەیە ڕووبەڕووی چەند گرفتێکی پێشبینەکراو بین

and get accelerated oddly,

،بە شێوەیەکی نامۆ خێراییمان زیاد بکات

where the ground changes and moves out from under us --

زەوی لە ژێر قاچەکانمان .بە جووڵەی ناسروشی بکەون

like the composer who is trying to hit a note

وەک ئەو مایسترۆیەی کە دەیوێت نۆتیەیک بژەنێت

higher than the human voice can sing,

،کە بەرزتربێت لە توانایی دەنگیی مرۆڤ

he invents a piccolo or a flute,

،ئامێری کلارنێت یان فلوت بەکار دەهێنێت

I set about the invention of my prototypic machines.

.چەند ئامێرێکی تایبەت بە خۆم داهێنا

And if we wanted to go higher, faster, sooner, harder,

ئەگەر بمانویستبا بەرزتر ببینەو، خێراتر بین :زوتر و قورستر بین

it was necessary that we create our very own spaceships.

پێویستی دەکرد کەشتی ئاسمانی .تایبەت بەخۆمان بنات بنێن

And we did.

.بنیاتمانا

And we did travel to unknown, invisible, dangerous territories,

،بەراستی گەشتمان بۆ شوێنی نەناسراو .نادیار و مەترسیدار ئەنجامدا

and it changed us.

.ئێمەی گۆڕیی

If any of you want to try this, let me know.

،گەر حەز دەکەن تاقی بکەنەوە .پێم بڵێن تا یارمەتیتان بدەم

(Laughter)

(پێکەنین)

In 2012, we brought all of our best machines to London

لە 2012، باشترین ئامێرەکانمان .بۆ لەندەن برد

and put them in their most iconic places.

لە سەرنجراکێشترین شوێنی .لەندەن جێگیرمان کردن

We got on the London Eye.

.چاوی لەندەنمان لێوە دیار بوو

It was 443 feet above the earth.

٤٤٣ پێی(١٢٥) مەتر لە سەر ڕووی .زەوی بەرز بوو

And as we reached the zenith, we unlocked our brake and fell --

،کاتێک دەگەیشتینە لووتکە .خۆمان بەردەداوە و دەکەوتین

200 feet on the radius,

،نزیکەی ٢٠٠ پێی (٦٠)مەتر

on the spoke that we were attached to.

نزمتر بووین لەو بنمێچەی .کە پێیەوە بەسترابووینەوە

We reached as far up as heaven that day,

ئەو رۆژە ئەوەندە دوور .ڕۆیشتێن تا گەیشتینە بەهەشت

I'm pretty sure of it.

.زۆر دڵنیام گەیشتینە بەهەشت

And then I and two of my dancers

دواتر من و دوو سەماکاریتر

walked down the outside of London's City Hall.

بە ڕووی دەرەوەی باڵەخانەی .شاری لەندەن هاتینە خوارەوە

As I stood up there, 300 feet above the ground,

نزیکەی (٣٠٠)پێی (٩١)مەتر لە سەر ،ئاستی ڕووی زەوی بەرزتر بووین

and looked down,

،سەیری خوارەوەم کرد

I saw 2,000 eyes staring up at me,

،دوو هەزار کەس سەیری ئێمەیان دەکرد

and they saw what they usually do -- the sky, a bird, a plane -- and then us.

شتە دووبارەکانیان دەبینی، ئاسمان، باڵندە .فرۆکە و دواتر ئێمە

And we were just a tiny speck up there.

.لەم بەرزاییە زۆر بچوک دەردەکەوتین

And I realized that action is for everybody.

.تێگەیشتم ئەمە بۆ هەمووانە

Now we have our very own mason jar in Williamsburg, Brooklyn.

ئێستا ئێمە شووشەی هەڵگرتنی مێشوولەی .تایبەت بەخۆمان لە بڕۆکڵین هەیە

It's called SLAM: STREB Lab for Action Mechanics.

(STREB) واتا: تاقیگە (SLAM) ناومان ناوە .بۆ ئامێرە سەرکێشیەکان

It was a former mustard seed factory.

ئەم شوێنە پێشتر کارگەی بەرهەمهێنانی .تۆوی سۆسی خەردەل بوو

And I designed it after the use of a petri dish,

بیرۆکەی دیزاینەکەی لە ،شووشەی تاقیگەوە وەرگێراوە

and in that petri dish,

،چونکە لە ناو ئەم شووشەیە

I put Kid Action, STREB EXTREME ACTION

،STREB EXTREME ACTION ،سەرکێشی منداڵانە

and circus arts,

،هونەرەکانی سێرکی

and we all learned to fly, fall and land and invent extreme action together.

فڕین، نیشتنەوە .سەرکێشی مەترسیدار و داهێنان فێر دەبین

And you know what we found?

دەزانن چیمان دۆزیەوە؟

In comes everyone --

ئەم کارە بۆ گشت کەسێک دەشێت

every size, shape, age, capacity,

،گشت تەمەن ،ڕووخسار، توانا، قەبارە

every nationality, every race, every class, all genders,

هەموو نەتەوە، ڕەگەز، چین، ڕەگەز

the timid and the bold, the outcast and the cool,

،سەرکێش، داماو، خۆپارێز، دڵخۆشەکان

the risk avoiders and the risk obsessives.

ئەوانەی خۆیان لە سەرکێشی .دورناخەنەوە و دوور دەخەنەوە دەشێت

And these buildings exist all over the world,

،ئەم باڵاخانانە لە گشت جیهان

and every one of them can be a flying training center.

و هەر شوێنێک کە ڕاهێنانی .فڕینی تیا بکرێت هەیە

And you know, as it turns out,

،ئێوە دەزانن، هەروەک ئەوەی بۆمان دەرکەوت

people don't want to just dream about flying,

.خەڵکانێک نایانەوێت خەون بە فڕینەوە ببینن

nor do they want to watch us fly.

.یان نایانەوێت سەیری فڕینی ئێمە بکەن

They want to do it, too, and they can.

.دەیانەوێت بفڕن و دەتوانن

And with a little training,

،بە هەندێک ڕاهێنان

they learn to relish the hit and the impact,

فێردەبن چۆن بفڕن و بنیشنەوە

and, I guess even more, getting up afterwards.

.و پێم وایە دەتوانن داهێنەریش بن

I've found that the effect of flying causes smiles to get more common,

بۆم دەرکەوتووە کە یەکێک لە .کاریگەریەکانی فڕین خەندە و گەپ زیاد دەکات

self-esteem to blossom,

،باوەڕ بەخۆبوون بەرز دەکاتەوە

and people get just a little bit braver.

.و خەڵک ئازاتر دەکات

And people do learn to fly,

ئێمە دەتوانین فێرە فڕین ببین

as only humans can.

.بەشێوازی مرۆڤانەی خۆمان

So can you.

.تۆش دەتوانیت

Come fly with us.

.وەرن لەگەڵ ئێمە بفڕن

(Applause)

(چەپڵە)

(Music)

(مۆسیقا)

Thank you. Thank you. Thank you.

(سوپاس)

(Applause)

(چەپڵە)