3 lessons on starting a movement from a self-defense trailblazer | Rana Abdelhamid

Translator: Joseph Geni Reviewer: Joanna Pietrulewicz

Translator: Bekhall Peshraw Reviewer: Daban Q. Jaff

So my story starts on July 4, 1992,

چيڕۆكەكەم لە ٤ى پوشپەڕى ١٩٩٢ دەستيپێكرد،

the day my mother followed her college sweetheart

ئەو ڕۆژەى دايكم دواى هاوڕێ خۆشەويستەكەى كەوت

to New York City from Egypt.

لە ميسڕەوە بۆ نيونۆڕك.

As fireworks exploded behind the skyline,

كاتێك ياريە ئاگرينەكان لە پشتى ئاسۆوە دەتەقێنرايەوە،

my father looked at my mother jokingly and said,

باوكم بە گاڵتەوە سەيرى دايكمى كرد و گووتى،

"Look, habibti,

"سەيركە، خۆشەويستم،

Americans are celebrating your arrival."

ئەمريكيەكان ئاهەنگ بۆ هاتنتان دەگێڕن."

(Laughter)

(پێدەكەنين)

Unfortunately, it didn't feel much like a celebration

بەداخەوە، زۆر هەستم بە ئاهەنگ گێڕانەكە نەكرد

when, growing up, my mother and I would wander past Queens

كاتێك گەورەبووم، من و دايكم بەناو هەرێمى كوينز دەڕۆيشتين

into New York City streets,

بەرەو شەقامەكانى شارى نيويۆڕك،

and my mother with her hijab and long flowy dresses

و دايكم بە جلە پان و درێژە باڵا پۆشەكەيەوە

would tighten her hand around my small fingers

دەستى لەسەر پەنجە بچووكەكانم ڕادەكێشا

as she stood up against weathered comments like,

دژى ئەو لێدوانانە وەستا كە ڕووبەڕووى دەبوونەوە وەك،

"Go back to where you came from,"

"بگەڕێوە ئەو شوێنەى كە لێوەى هاتى، "

"Learn English,"

"فێرى ئينگليزى ببە،"

"Stupid immigrant."

"كۆچبەرى گەمژە."

These words were meant to make us feel unsafe, insecure

ئامانجى لەو قسانە بۆ ئەوە بوون هەست بە نادڵنيايى و نا متمانەيى بكەين،

in our own neighborhoods, in our own skin.

لە دراوسێكامان و لە پێستى خۆمان.

But it was these same streets

بەڵام ئەوانە ئەم شەقامانە بوون

that made me fall in love with New York.

كە وايلێكردم عاشقى نيويۆڕك ببم.

Queens is one of the most diverse places in the world,

كوينز يەكێكە لە شوێنە جيوازەكانى جيهان،

with immigrant parents holding stories that always start

هميشە بە چيڕۆكى جيوازى خێزانەكانەوە دەسپێدەكات

with something between three and 15 dollars in a pocket,

لەكەڵ شتێك لە نێوان سێ بۆ ١٥ دۆلار لە گيرفاندا،

a voyage across a vast sea

و گەشتێك بە دەريايەكى گەورەدا

and a cash-only hustle

و فێڵ كردن

sheltering families in jam-packed, busted apartments.

بۆ بنياتنانى نيشتەجێبوون بۆ خێزانەكانيان لە باڵەخانەى قەرەباڵغ و داڕوخاو.

And it was these same families

هەروەها ئەوانە هەمان خێزان بوون

that worked so hard to make sure that we had safe microcommunities --

كە زۆر هەوڵياندا بۆ دڵنيابوون لەوەى كۆمەڵگاكەمان پارێزراوە --

we, as immigrant children,

بۆيە ئێمەى منداڵانى كۆچبەر،

to feel affirmed and loved in our identities.

با لە ناسنامەكانماندا هەست بە پيشتيوانى و خۆشەويستى بكەين.

بەڵام زۆرجار ئافرەتەكان ئەو كارەيان دەكرد.

But it was mostly the women.

And these women are the reason why,

و ئەم ئافرەتانە هۆكارن،

regardless of these statements that my mom faced,

سەرەڕاى ئەو وتانەش كە دايكم ڕووبەڕوويان بۆوە،

she remained unapologetic.

و بەنەبوراوەيى مايەوە.

And these women were some of the most powerful women

ئەو ئافرەتانەش لە ئافرەتە هەرە بەهێزەكان بوون

I have ever met in my entire life.

كە لە هەموو ژيانم بينيوومە.

I mean, they had networks for everything.

مەبەستم، ئەوان تۆڕى كۆمەڵايەتيان بۆ هەموو شتێك هەبوو.

They had rotations for who watched whose kids when,

خولانەوەيان هەبوو بۆ سەيركردنى منداڵەكانيان،

for saving extra cash,

بۆ پاراستنى پارە زيادەكانيان،

for throwing belly dance parties

بۆ هەڵكردنى ئاهەنگى سەماى ورگ

and memorizing Koran and learning English.

و لەبەر كردنى قورئانى پيرۆز و فێربوونى ئينگليزى.

And they would collect small gold tokens

و زێڕى بچووكيان كۆ دەكردەوە

to fundraise for the local mosque.

بۆ دابين كردنى مزگەوتى ناوخۆيى.

And it was these same women,

هەروەها هەوان ئەو ئافرەتانە بوون،

when I decided to wear my hijab,

كاتێك بڕيارمدا ببم بە باڵاپۆش،

who supported me through it.

پشگيريان كردم.

And when I was bullied for being Muslim,

هەروەها كاتێك بەخۆشيەوە بوومە موسوڵمان،

I always felt like I had an army of unapologetic North African aunties

هەميشە وام دادەنا سوپايەكى باكوورى ئەفريقام هەيە، لێبووردنيان لێنەكراەى

who had my back.

كە پارێزگاريم لێ دەكەن.

And so every morning at 15,

هەموو بەيانيەم كاتژمێر ٣،

I would wake up and stand in front of a mirror,

لە خەو هەڵدەستام و لەبەردەم ئاوێنەكە دەوەستام،

and wrap beautiful bright silk around my head

سەرم بە قوماشێكى ئاوڕيشمى جوان بپێچم،

the way my mother does and my grandmother did.

بەو شێوەيەى دايكم و داپيرم ئەنجاميان دەدا.

And one day that summer 2009,

ڕۆژێك لە هاوينى٢٠٠٩،

I stepped out into the streets of New York City

بۆ پياسە كردن چوومە شەقامەكانى نيويۆڕك

on my way to volunteer at a domestic violence organization

وەك خۆبەخشێك لە ڕێگە بووم بۆ ڕێكخراوى تتوندووتيژى خێزانى

that a woman in my neighborhood had started.

لە لايەن ئافرەتێكى ئەو شارەوە دەستى پێكرد.

And I remember at that moment I felt a yank at the back of my head.

ئەوەم لەبيرە لەو ساتەدا زۆر بەتووندى لەپشتى سەرمەوە هەستم پێكرد.

Then someone pulled and grabbed me,

پاشان يەكێك گرتمى و ڕايكێشام،

trying to remove my hijab from off of my head.

هەوڵياندا سەرپۆشەكەم لەسەر لاببەن.

I turned around to a tall, broad-shouldered man,

ڕووم لە پياوێكى باڵا بەرزىى شان درێژ كرد،

pure hate in his eyes.

چاوەكانى ڕقێكى پاكيان هەبوو.

I struggled and fought back,

تێكۆشام و بەرەنگاريان بومەوە،

and finally was able to get away,

و لەكۆتايدا توانيم دەربتزم ببێت،

hid myself in the bathroom of that organization and cried and cried.

لە گەرماوى ڕێكخراوەكەدا گريام و گريام.

I kept thinking to myself,

بە خۆمم دەگوت،

"Why does he hate me?

"بۆچى ڕقى لێم دەبێتەوە؟

He doesn't even know me."

تەنانەت من ناناسێت."

Hate crimes against Muslims in the US

ڕق دژ بە مسوڵمانان لە ئەمريكا

increased by 1,600 percent post-9/11,

لە دواى ٩ا١١ لە سەدا ١٦٠٠ بەرزبۆوە،

and one in every four women in the US

يەك لە چوارى ئافرەت لە ئەمريكا

will suffer some form of gender violence.

بەدەست توندووتيژى ڕەگەزيەوە دەناڵێنێت.

And it may not seem like it,

لەوانەيە بەم شێوەيە نەبێت،

but Islamophobia and anti-Muslim violence

بەڵام ئيسلامۆفيا و توندوتيژى دژى موسڵمانان

is a form of gender violence,

شێوەى توندووتيژى ڕەگەزيە،

given the visibility of Muslim women in our hijabs.

پەيوەستە بە سەرهەڵدانى ئافرەتانى موسڵمان بە باڵاپۆشى.

And so I was not alone,

ئەگەر بەتەنيا نەبام،

and that horrified me.

ئەمە منى دەترساند.

It made me want to do something.

واى لێكردم شتێك بكەم.

It made me want to go out there and make sure that no one I loved,

واى لێكردم بڕۆمە دەرەو و دڵنيا ببم كەس خۆشى ناوێى،

that no woman would have to feel this insecure in her own skin.

هيچ ئافرەتێك لە پێستى خۆيدا هەست بە ترس ناكات.

So I started to think about how the women in my own neighborhood

بۆيە دەستم كرد بە بيركردنەوە كە چۆن ژنانى گەڕەكەكەم

were able to build community for themselves,

كە بتوانن كۆمەڵگايەك بۆخۆيان دروست بكەن،

and how they were able to use the very little resources they had

و چۆن سەرچاوە زۆر بچووكەكانيان بەكاردەهێنن

to actually offer something.

بۆ ئەوەى بەڕاستى شتێك پێشكەش بكەن.

And I began to think about what I could potentially offer

و خەريكە بير لەوە دەكەمەوە كە من دەبێت چى پێشكەش بكەم

to build safety and power for women.

بۆ دابينكردنى ئاسايش و هێز بۆ ژنان.

And through this journey,

لەكاتى ئەو گەشتەدا،

I learned a couple of things,

چەند شتێك فێر بووم،

and this is what I want to share with you today, some of these lessons.

دەمەوێت ئەمڕۆ هەندێك لەم وانانە لەگەڵ ئێوە هاوبەشى پێبكەم،

So lesson number one:

وانەى يەكەم:

start with what you know.

بەوە دەست پێبكە كە دەزانيت.

At the time, I had been doing Shotokan karate

لەو كاتەدا فێرى كاراتى شووتەكان بووم،

for as long as I could remember,

لەوكاتەوەى بەبيرم دێت،

and so I had a black belt.

پشتێنە ڕەشەكەم پێ بوو.

Yeah. And so, I thought -- surprise.

بەڵێ. بۆيە بيرم كردەوە -- كتوپڕ.

(Laughter)

(پێكەنين)

I thought that maybe I should go out into my neighborhood

پێموابوو لەوانەيە بڕۆمە دەرەوە لەناو گەڕەكەكەم

and teach self-defense to young girls.

و كچانى گەنج فێرى خۆپاراستن بكەين.

And so I actually went out and knocked on doors,

بۆيە هاتمە دەرەوە و لە دەرگايەكانم دا،

spoke to community leaders, to parents, to young women,

و لەگەڵ سەركردەكانى كۆمەڵگا و باوك و ئافرەتانى گەنج چسەم كرد،

and finally was able to secure a free community center basement

و لە كۆتايدا توانيم كە سەكۆيەكى ناوەندى كۆممەڵگاى ئازاد بپارێزم

and convince enough young women that they should come to my class.

بۆ ئەوە ژمارەيەكى زۆر لە ئافرەتانى گەنج قايل بكەم لە پۆلەكەم ئامادەبن.

And it actually all worked out,

كارەكە سەركەوتوو بوو،

because when I pitched the idea,

چونكە كاتێك بيرۆكەكەم بۆ هات،

most of the responses were, like,

زۆربەى وەڵامەكان ئەوە بوون،

"All right, cute,

"ڕاستە، جوانە،

this 5'1" hijabi girl who knows karate.

ئەو كچە سەرپۆشە ٥ ئنج درێژە كاراتى دەزانێت.

How nice."

جوانە"

But in reality, I became the Queens, New York version of Mr. Miyagi

بەڵام لە ڕاستيدا، بوومە بەڕێز مياگى لە گەڕەگى كوينزى شارى نيويۆڕك

at 16 years old,

لە تەمەنى ١٦ ساڵى،

and I started teaching 13 young women in that community center basement

لە ناوەندى كۆمەڵگاكەدا دەستم بەفێركردنى ١٣ ئافرەتى گەنج كرد

self-defense.

بەرگرى لە خۆ كردن.

And with every single self-defense move,

لەگەڵ هەر جوڵەيەكى بەرگرى لە خۆ كردن،

for eight sessions over the course of that summer,

لە م هاوينە لە ماوەى هەشت جاردا،

we began to understand the power of our bodies,

دەستمان كرد بە تێگەشتن لە هێزى جەستەمان،

and we began to share our experiences

و دەستمان بە هاوبەشى كردنى ئەزموونەكانمان كرد

about our identities.

دەربارەى ناسنامەكانمان.

And sometimes there were shocking realizations,

لەو كاتەدا دۆزراوەى سەرسوڕهێنەر هەبوو،

and other times there were tears,

و هەندێكجار فرمێسكمان دەڕژاند،

but mostly it was laughs.

بەڵام زۆرجاريش پێكەنين هەبوو،

And I ended that summer with this incredible sisterhood,

ئەو هاوينەم لەگەڵ ئەو ڕێكخراوە جوانەى ژنان تەواو كرد،

and I began to feel much safer in my own skin.

لە پێستى خمدا هەستم بەسەلامەتى دەكرد.

And it was because of these women that we just kept teaching.

و ئەو ئافرەتانە بوون كە بەردەوام بوون لە فێركردن.

هەرگيز بيرم نەدەكردەوە بەردەوام ببم، بەڵام ئێمە هەر وانەمان دەگووتەوە.

I never thought that I would continue, but we just kept teaching.

And today, nine years, 17 cities,

ئەمڕۆش دواى ٩ ساڵ و ١٧ شار،

12 countries, 760 courses

١٢ وڵات و ٧٦٠ خول

and thousands of women and girls later,

و هەزاران كچ و ئافرەت دواتر،

I'm still teaching.

هەتاوەكو ئێستاش وانە دەڵێمەوە.

And what started as a self-defense course

هەروەها وەك خولى خۆپاراستن دەستى پێكرد

in the basement of a community center

لە بنەماى ناوەندى كۆمەڵەكەدا

is now an international grassroots organization

ئێستا ڕێخراوێكى بزوتنەوەى نێودەوڵەتيە

focused on building safety and power for women around the world:

تيشك دەخاتە ەسەر دابينكردنى سەلامەتى و هێز بۆ ئافرەتانى دەورى جيهان:

Malikah.

مەليكە.

(Applause)

(چەپڵەڕێزان)

Now, for lesson number two:

ئێستتا وانەى دووەم:

start with who you know.

بەوە دەست پێبكە كە دەيزانيت.

Oftentimes, it could be quite exciting,

زۆرجار دەكرێت زۆر سەرنج ڕاكێش بێت،

especially if you're an expert in something

بەتايبەتى ئەگەر شارەزابيت لە شتێكك

and you want to have impact,

و بتەوێت كاريگەريت هەبێت،

to swoop into a community and think you have the magic recipe.

و كۆمەڵگا وا بير دەكەنەوە ڕەچەتەى جادوويت هەيە.

But very early on I learned

بەڵام زوو فێر بووم

that, as esteemed philosopher Kendrick Lamar once said,

وەك جارێك فەيلەسوفى گەورە كندريك لامار گووتى،

it's really important to be humble and to sit down.

زۆر گرينكە بێ فيز بيت و دانيشيت.

So, basically, at 15 years old,

كەواتە لە بنەڕەتەوە، لە تەمەنى ١٥ ساڵيدا،

the only community that I had any business doing work with

تاكە كۆمەڵە كە كارى لەگەڵ دەكەم

were the 14-year-old girls in my neighborhood,

كچە ١٤ ساڵانەكانى گەڕەكەى خۆمن،

and that's because I was friends with them.

ئەوەش بەهۆى ئەوەيە من هاوڕێيانم.

Other than that, I didn't know what it meant to be a child

ئەگينا نەمدەزانى منداڵى بوون چۆنە

of Bengali immigrants in Brooklyn

بۆ كۆچبەرانى بەنگالى لە بڕۆكلين

or to be Senegalese in the Bronx.

يان سەنگالى بيت لە بڕۆنكس.

But I did know young women who were connected to those communities,

ئە ئافرەتانەم دەناسى كە پەيوەنديان بە كۆمەڵەكەوە هەبوو،

and it was quite remarkable how they already had

زۆر خۆش بوو كە چۆن پێشتر هەيانبوو

these layers of trust and awareness and relationship with their communities.

ئەو چينانەى متمانە و هۆشيارى و پەيوەنديان لەگەڵ كۆمەڵگا هەيە.

So like my mother and the women in her neighborhood,

وەك دايكم و ئافرەتەكانى گەڕەكەكەى،

they had these really strong social networks,

ئەم تۆڕە كۆمەڵايەتييە بەهێزانەيان هەبوو،

and it was about providing capacity

ئەمە دەربارەى دابينكردنى تواناكانيان بوو

and believing in other women's definition of safety.

و باوەڕ بە ئافرەتى تر بۆ سەلامەتى بكەن.

Even though I was a self-defense instructor,

هەرچەندە من مامۆستاى خۆپارێزى بووم،

I couldn't come into a community

نەمتوانى بێمە ناو كۆمەڵگا

and define safety for any other woman

پێناسەى سەلامەتى بۆ هەر ئافرەتێك بكەم

who was not part of my own community.

كە بەشێك لە كۆمەڵگاكەم نين.

And it was because, as our network expanded,

لەبەر ئەوەى تۆڕەكەمان فراوان بوو،

I learned that self-defense is not just physical.

دركم پێكرد بەرگرى لە خۆكردن تەنها جەستەيى نييە.

It's actually really emotional work.

لەڕاستيدا كارێكى سۆزداريە.

I mean, we would do a 60-minute self-defense class,

مەبەستم، ٦٠ خولەك پۆلمان بۆ خۆپاراستن تەرخان كردبوو،

and then we'd have 30 minutes reserved for just talking and healing.

پاشان ٣٠ خولەك بۆ قسەكردن و چاكبوونەوە.

And in those 30 minutes,

لەماوەى ئەو ٣٠ خولەكە،

women would share what brought them to the class to begin with

بۆ دەست پێكردن ئافرەتان هاوبەشيان لەگەڵ پۆلەكە دەكرد

but also various other experiences with violence.

و ئەزموونى هەجۆر و تونووتيژى.

And, as an example, one time in one of those classes,

بۆ نموونە، جارێك لە يەكێك لەو ڕيزانەدا،

one woman actually started to talk about the fact

ژنێك لەسەر ڕاستى دەستى بە قسەكردن كرد

that she had been in a domestic violence relationship for over 30 years,

كە زياتر لە ٣٠ ساڵ لەناو پەيوەندى تووندوتيژى بووە،

and it was her first time being able to articulate that

ئەو يەكەم جار بوو ئەوە ئاشكرا بكات

because we had established that safe space for her.

چونكە ئێمە ئەو شوێنە پارێزراومان بۆ دروستكردووە.

So it's powerful work,

كەواتە ئەوە كارێكى بەهێزە،

but it only happens when we believe in women's agency to define

بەڵأم ئەوە كاتێك ڕوودەدات كە باوەڕمان بە پێناسە كردنى تواناى ژنان هەبێت

what safety and what power looks like for themselves.

ئاسايش چۆنە و چۆن هێزيان بۆ دەردەكەوێت.

All right, for lesson number three --

باشە، بۆ وانەى سێيەم --

and this was the hardest thing for me --

ئەمە قورسترين شت بوو بۆ من --

the most important thing about this work is to start with the joy.

گرينگترين شت لەم كارەدا ئەوەيە كە بەخۆشى دەشت پێبكەين.

When I started doing this work, I was reacting to a hate-based attack,

كاتێك دەستم بە ئەنجامدانى ئەو كارە كرد وەڵامى هێرشێكر ڕقم دايەوە،

so I was feeling insecure and anxious and overwhelmed.

بۆيە هەستى بێ متمانەيى و نيگەرانيم شكست پێهێنا.

I was really afraid.

بەڕاستى دەترسام.

And it makes sense, because if you take a step back,

ئەوەش ماناى هەيە، چونكە ئەگەر هەنگاو بنێيتەوە،

and I can imagine that a lot of women in this room can probably relate to this,

و دەتوانيت ئەوە بهێنيتە پێش چاو زۆر لە ژنان لەم ژورەدا دەتوانن لەوە تێبگەن،

the feeling, an overwhelming feeling of insecurity,

ئەم هەستە، هەستكردنە بە نائارامى

is oftentimes with us constantly.

بەبەردەوامى بە ئێمە لكێنراوە.

I mean, imagine this:

مەبەستم، بيهێنە پێش چاوت:

walking home late at night, hearing footsteps behind you.

شەو درەنگ بە ماڵدا بڕۆ، گوێت لە هەنگاوەكانى دواوەت بێت.

You wonder if you should walk faster or if you should slow down.

دەپرسيت ئايە دەبێت خێراتر بڕۆيت يان خاو ببيتەوە.

You keep your keys in your hand in case you need to use them.

كليلەكان لە دەستەكانتدا بهێڵەوە بۆ بەكارهێنان لە دۆخى پێويست.

You say, "Text me when you get home. I want to make sure you are safe."

دەڵێن،"كاتێك دەچيتە ماڵەوە بۆم بنووسە دەمەوێت دڵنبابم كە سەلامەتيت."

And we mean those words.

مەبەستمان لەو وشانە.

We're afraid to put down our drinks.

دەترسين خواردنەوەكانمان لەسەر دابنێن.

We're afraid to speak too much or too little in a meeting.

دەترسن لە كۆبوونەوەى زۆر يان كەم قسە بكەين.

And imagine being woman and black and trans and queer and Latinx

بپهێنە پێش چاوت، كە ئافرەت بيت ڕەش و ڕەگەزگۆڕ و هاوڕەگەز بازو لاتينى

and undocumented and poor and immigrant,

و هەژار و كۆچبەربيت بەبێ بەڵگەنامەى فەرمى،

and you could then only imagine how overwhelming this work can be,

تەنها دەتوانيت بىهێنيتە پێش چاوت كە ئەم كارە چەند قورسە،

especially within the context of personal safety.

بەتايبەتى لە چوارچێوەى سەلامەتى كەسيەتيدا.

However, when I took a step to reflect

بەڵام كاتێك هەنگاوێكم نا بۆ بيركردنەوە

on what brought me to this work to begin with,

لەبەر ئەوەى دەستم بەم كارە كرد،

I began to realize it was actually the love that I had

خەريكە بۆم دەردەكەوێت بەهۆى ئەو خۆشەويستيەيە كە بۆم هەبوو

for women in my community.

بۆ ئافرەتانى كۆمەڵگاكەم.

It was the way I saw them gather,

بەو شێوەيە بينيم كە ئەوان دەيبينن،

their ability to build for each other,

و توانا بۆ يەكتر دروست بكەن،

that inspired me to keep doing this work

ئەوە هانيدام بەردەوامبم لە ئەنجامدانى كارەكە

day in and day out.

ڕۆژ لەدواى ڕۆژ.

So whether I was in a refugee camp in Jordan

بۆيە تۆ لە چادرگەى پەنابەريبيت لە ئوردن

or a community center in Dallas, Texas

يان لە سەنتەرى كۆمەڵگاى دالاسى لە تەكساس

or a corporate office in Silicon Valley,

يان لە ئەفيسى كۆمپانياى سليكۆن قالى بيت،

women gathered in beautifully magical ways

ژنان بە جزانى و دڵڕفێنيەوە چاويان بەيەك دەكەوێت

and they built together and supported each other

پێكەوە بنياتيان دەنا و پشگيريان لێك دەكرد

in ways that shifted culture

بەو ڕێگەيانەى شارستانيەتيان گۆڕيوە

to empower and build safety for women.

بۆ ئەوەى ژنان بەهێز بكەن و سەلامەتيان بۆ دابين بكەن.

And that is how the change happens.

بەم شێوەيە گۆڕانكاريەكە ڕويدا.

It was through those relationships we built together.

لە ڕێگەى ئەو پەيوەنديانەى پێكەوە دروستمان كرد.

That's why we don't just teach self-defense,

لەبەر ئەوە تەنها خۆپارستن فێرر ناكەين،

but we also throw dance parties

بەڵكۆ سەما و ئاهەنگ دەكەين

and host potlucks

و ميواندارى هاوبەشەكان دەكەين

and write love notes to each other

و تێبينى خۆشەويستى بۆ يەكترى دەنووسين

and sing songs together.

بەيەكەوە گۆرانى دەڵێين.

And it's really about the friendship,

ئەمە بەتەواوى هاوڕێيەتيەو،

and it's been so, so fun.

ئەمەش زۆر خۆشە.

So the last thing I want to leave you with

دواين شت كە دەمەوێت لەگەڵتانى جێبهێڵم

is that the key takeaway for me in teaching self-defense all of these years

ئەوەيە كە دەرەنجامى فێركردنى بنەرەتى خۆپاراستن ئەو هەموو ساڵە

is that I actually don't want women, as cool as the self-defense moves are,

لە ڕاستيدا من ئافرەتانم ناوێت، من ڕۆحى جەڵەيى خۆپاراستنم دەوێت،

to go out and use these self-defense techniques.

بڕۆنە دەرەوە و ئەو هەنگاوانەى خۆپارێزيە بەكاربهێنن.

I don't want any woman to have to de-escalate any violent situation.

نامەوێت هيچ ئافرەتێك دووچارى تووندوتيژى لە هەر بارودۆخێك بكرێت.

But for that to happen,

بەڵام بۆ ئەوەى ئەمە ڕووبدات،

the violence shouldn't happen,

بۆ ئەوەى تووندوتيژى نەبێت،

and for the violence not to happen,

بۆ ئەوەى توندووتيژى ڕوونەدات،

the systems and the cultures

سيستەم و كلتورەكان

that allow for this violence to take place to begin with needs to stop.

ڕێگە دەدات ئەم توندووتيژيە سەرەتا بوەستێت.

And for that to happen, we need all hands on deck.

و بۆ ئەوەى ئەمە ڕووبدات، پێويستمان بە يارمەتى هەموو كەسێكە.

So I've given you my secret recipe,

ڕەچەتەى نهێنى خۆم پێدان،

and now it's up to you.

ئێستا ئەمە لەسەر خۆتانە.

To start with what you know, to start with who you know

بەوە دەستپێبكە كە دەيزانيت، لەگەڵ ئەوە دەستپێبكە كەدەتناسێت

and to start with joy. But just start.

بەخۆشە دەست پێبكە، بەڵام تەنها دەست پێبكە.

Thank you so much.

زۆر سوپاستان دەكەم.

(Applause)

(چەپڵەڕێزان)