RNAi: Slicing, dicing and serving your cells - Alex Dainis

RNAi: Thái lát, cắt lát và phục vụ các tế bào - Alex Dainis

Translator: Nguyen Huong Reviewer: Nhu PHAM

You can think of your cells

Bạn có thể nghĩ về các tể bào

as the kitchen in a busy restaurant.

như là nhà bếp trong nhà hàng bận rộn

Sometimes your body orders chicken.

Thỉnh thoảng cơ thể bạn gọi thịt gà.

Other times, it orders steak.

Lúc khác, nó gọi bò bít tết.

Your cells have to be able to crank out

Các tế bào phải có khả năng sản sinh ra

whatever the body needs

bất cứ thứ gì cơ thể cần

and quickly.

và thật nhanh chóng.

When an order comes in,

Khi có yêu cầu,

the chef looks to the cookbook, your DNA,

đầu bếp nhìn vào sổ tay nấu nướng, hay ADN trong cơ thể bạn

for the recipe.

để tìm công thức.

She then transcribes that message

Sau đó cô ấy phiên dịch thông tin đó

onto a piece of paper called RNA

lên một mẩu giấy gọi là RNA

and brings it back to her countertop, the ribosome.

và mang nó quay lại quầy, ribosome.

There, she can translate the recipe into a meal,

Tại đó, cô có thể chuyển công thức thành món ăn,

or for your cells, a protein,

cho các tế bào, hay chính là cung cấp protein,

by following the directions that she's copied down.

theo hướng dẫn mà cô đã chép xuống.

But RNA does more for the cell

Nhưng RNA giúp ích cho tế bào nhiều hơn

than just act as a messenger

là chỉ hoạt động như phương tiện truyền tin

between a cook and her cookbook.

giữa người đầu bếp và cuốn sách nấu ăn của cô ta.

It can move in reverse and create DNA,

Nó có thể dịch chuyển ngược lại và tạo DNA,

it can direct amino acids to their targets,

Nó có thể định hướng các amino axit tùy theo mục tiêu,

or it can take part in RNA interference,

hoặc nó có thể tham gia vào quá trình phiên mã RNA

or RNAi.

hay RNAi

But wait!

Nhưng đợi đã!

Why would RNA want to interfere with itself?

Tại sao RND lại phiên mã chính nó?

Well, sometimes a cell doesn't want to turn

Thực ra thì, thỉnh thoảng tế bào không muốn biến

all of the messenger RNA it creates into protein,

tất cả các mã trên RNA tạo ra thành protein,

or it may need to destroy RNA injected into the cell

hoặc tế bào cần phá hủy RNA đã được đưa vào tế bào

by an attacking virus.

bởi vi rút xâm nhập.

Say, for example, in our cellular kitchen,

Xét ví dụ trong nhà bếp tế bào của chúng ta,

that someone wanted to cancel their order

vị khách nào đó muốn hủy món

or decided they wanted chips instead of fries.

hay muốn snack khoa tây thay vì khoai tây chiên

That's where RNAi comes in.

Đó là chỗ mà RNAi can thiệp vào

Thankfully, your cells have the perfect knives

Rất may, các tế bào có những con dao tuyệt vời

for just this kind of job.

để làm công việc này.

When the cell finds or produces

Nếu tế bào tìm thấy hoặc tạo ra

long, double-stranded RNA molecules,

các phân từ RNA kép, dài,

it chops these molecules up

nó sẽ băm nhỏ các phân tử này ra

with a protein actually named dicer.

bằng một protein có tên Đao phủ.

Now, these short snippets of RNA

Các đoạn RNA ngắn

are floating around in the cell,

sẽ trôi nổi trong tế bào,

and they're picked up by something called RISC,

và vớ lấy thứ gọi là RISC,

the RNA Silencing Complex.

hay chính là RNA Phức hợp Cô lập.

It's composed of a few different proteins,

Nó được hình thành bởi một vài loại protein khác nhau,

the most important being slicer.

thành phần quan trọng nhất là máy thái.

This is another aptly named protein,

Đây là cái tên khác cho protein,

and we'll get to why in just a second.

và chúng ta sẽ hiểu tại sao trong chốc lát nữa thôi.

RISC strips these small chunks

RISC bóc tách những khối

of double-stranded RNA in half,

RNA kép nhỏ này thành nửa,

using the single strand to target matching mRNA,

sử dụng một mạch duy nhất để ghép với mRNA đích,

looking for pieces that fit together

tìm các mảnh phù hợp với nhau

like two halves of a sandwich.

giống như 2 nửa của bánh sandwich.

When it finds the matching piece of mRNA,

Khi đã có mảnh ghép mRNA phù hợp,

RISC's slicer protein slices it up.

Máy thái protein RISC sẽ băm nát nó ra.

The cell then realizes

Thế rồi tế bào nhận ra

there are odd, strangely sized pieces

có những mảnh RNA lạ

of RNA floating around

trôi nổi xung quanh

and destroys them,

và phá hủy chúng

preventing the mRNA from being turned into protein.

ngăn không cho mRNA phiên mã thành protein.

So, you have double-stranded RNA,

Bạn có RNA mạch kép,

you dice it up,

bạn cắt khúc nó ra,

it targets mRNA,

nó hướng tới mRNA,

and then that gets sliced up, too.

để rồi sau đó lại bị cắt ra tiếp.

Voila!

Thế đó!

You've prevented expression

Bạn không thể hiện ra ngoài

and saved yourself some unhappy diners.

và giúp bản thân khỏi các thực khách không hài lòng.

So, how did anybody ever figure this out?

Vậy thì, ai đó đã tìm ra điều này như thế nào?

Well, the process was first discovered in petunias

E hèm, quá trình này được khám phá đầu tiên ở hoa Dạ Yên Thảo

when botanists trying to create deep purple blooms

khi các nhà thực vật cố gắng tạo ra hoa màu tím sậm

introduced a pigment-producing gene into the flowers.

, các hoa này được cấy gen sản xuất sắc tố.

But instead of darker flowers,

Nhưng thay vì hoa đậm màu hơn,

they found flowers with white patches

họ thu được những bông hoa có các mảng trắng

and no pigment at all.

và không có tí sắc tố nào cả.

Instead of using the RNA produced by the new gene

Thay vì sử dụng RNA do gen mới sản xuất ra

to create more pigment,

để tạo nhiều sắc tố hơn,

the flowers were actually using it

thực tế các bông hoa đã sử dụng nó

to knock down the pigment-producing pathway,

để đẩy lùi lộ trình sản xuất sắc tố.

destroying RNA

tiêu hủy RNA

from the plant's original genes with RNAi,

từ gen gốc của cây đó bằng RNAi,

and leaving them with pigment-free white flowers.

và để lại các bông hoa trắng không có sắc tố.

Scientists saw a similar phenomena

Các nhà khoa học đã gặp một hiện tượng tương tự

in tiny worms called C. elegans,

ở loài giun nhỏ có tên C. elegans,

and once they figured out what was happening,

và khi họ giải đáp được điều gì đang xảy ra,

they realized they could use RNAi

họ nhận ra họ có thể sử dụng RNAi

to their advantage.

cho mục đích của mình.

Want to see what happens

Muốn xem điều gì xảy ra

when a certain gene is knocked out of a worm

khi một gen nào đó bị loại ra khỏi con giun

or a fly?

hoặc con ruồi?

Introduce an RNAi construct for that gene,

Bổ sung thêm cấu trúc RNAi cho gen đó,

and bam!

và bùm!

No more protein expression.

Không có thêm hoạt động nào của protein nữa.

You can even get creative

Bạn thậm chí có thể sáng tạo

and target that effect to certain systems,

và nhắm ảnh hướng đó đến những hệ thống xác đinh.

knocking down genes in just the brain,

loại bỏ các gen khỏi bộ não,

or just the liver,

hoặc gan,

or just the heart.

hay trái tim.

Figuring out what happens

Khám phá điều gì sẽ xảy ra

when you knock down a gene in a certain system

nếu bạn loại bỏ một gen trong một hệ thống xác định

can be an important step

có thể là một bước quan trọng

in figuring out what that gene does.

trong việc khám phá ra gen đó có chức năng gì.

But RNAi isn't just for understanding

Nhưng RNAi không chỉ để hiểu xem

how things happen.

mọi thứ diễn ra như thế nào.

It can also be a powerful, therapeutic tool

Nó cũng có thể là một công cụ điều trị mạnh

and could be a way for us to manipulate

và có thể là một cách để chúng ta điều khiển

what is happening within own cells.

những gì xảy ra trong chính các tế bào

Researchers have been experimenting

Các nhà nghiên cứu đã làm nhiều thí nghiệm

with using it to their advantage in medicine,

sử dụng điều này vào mục đích y dược,

including targeting RNA and tumor cells

bao gồm cả RNA đích và các tế bào khối u

in the hopes of turning off cancer-causing genes.

với hi vọng vô hiệu hóa các gen gây ung thư.

In theory, our cellular kitchens

Theo giả thuyết, nhà bếp tế bào của chúng ta

could serve up an order of cells,

có thể phục vụ yêu cầu của các tế bào

hold the cancer.

chứa ung thư.