The Nazis recruited to win the Cold War - Brian Crim

Translator: Nhan Nguyen Reviewer: Da My Tran Ngoc

In May of 1945, the Third Reich was in chaos.

Vào tháng 5 năm 1945, Đệ tam Quốc xã rơi vào tình trạng hỗn loạn.

Adolf Hitler was dead, German surrender was imminent,

Adolf Hitler đã chết, Đức chuẩn bị đầu hàng,

and Allied troops had already begun divvying up German territory.

và quân đội Đồng minh bắt đầu phân chia lãnh thổ nước Đức.

But high-ranking Nazi engineer Wernher von Braun wasn’t worried.

Nhưng kỹ sư cấp cao của Đức Quốc xã Wernher von Braun không chút lo lắng.

In fact, he approached the US government directly—

Trên thực tế, anh ta đã trực tiếp tiếp cận Chính phủ Hoa Kỳ -

informing them of his location and waiting calmly for their arrival.

thông báo về vị trí của mình và bình tĩnh chờ đợi họ đến.

As the brain behind the world’s first long-range ballistic missile,

Là bộ não đằng sau tên lửa đạn đạo tầm xa đầu tiên trên thế giới,

von Braun knew his expertise made him a highly valuable military asset.

von Braun biết chuyên môn của mình

sẽ khiến anh trở thành một tài sản quân sự có giá trị cao.

And sure enough, his so-called captors gave him a decidedly warm welcome.

Chắc chắn, những người gọi là kẻ bắt giữ sẽ chào đón anh nồng nhiệt.

Von Braun wasn't the only Nazi scientist receiving this treatment.

Von Braun không phải là nhà khoa học Phát xít duy nhất

nhận được sự đối đãi này.

While World War II was almost over, a new war was brewing.

Trong khi Thế chiến thứ hai đã đi đến hồi kết, một cuộc chiến mới đang diễn ra.

And the US was eager to recruit the smartest minds in Germany

Và Hoa Kỳ đang háo hức tuyển mộ những bộ óc thông minh nhất của nước Đức

before the Soviets got the chance.

trước khi Liên Xô chớp lấy cơ hội.

This became known as Operation Paperclip—

Chiến dịch này được gọi là Chiến dịch Kẹp giấy Paperclip -

a clandestine campaign that brought over 1,500 German scientists to the US

một chiến dịch đã bí mật đưa hơn 1,500 nhà khoa học Đức đến Hoa Kỳ

between 1945 and 1962.

từ năm 1945 đến năm 1962.

The program was named for the paperclips attached to the files of early recruits—

Chương trình được đặt tên theo những chiếc kẹp giấy

trong hồ sơ của những người được tuyển mộ đầu tiên

indicating that incriminating information like Nazi affiliations

chỉ ra các thông tin buộc tội như liên kết với Đức Quốc xã

or suspected war crimes could be disregarded.

hoặc bị nghi ngờ là tội phạm chiến tranh có thể được bỏ qua.

Von Braun, for example, had overseen an SS project

Ví dụ, Von Braun đã giám sát một dự án SS

that relied on forced labor from thousands of concentration camp prisoners.

dựa trên lao động cưỡng bức hàng ngàn tù nhân ở trại tập trung.

While von Braun approached the US directly,

Trong khi von Braun tiếp cận trực tiếp Hoa Kỳ,

other scientists had to be identified and located.

các nhà khoa học khác phải được nhận diện và xác định vị trí.

One important asset in this effort

Một tài sản quan trọng trong nỗ lực này

was a Nazi-compiled list of Germany’s top scientists,

là danh sách các nhà khoa học hàng đầu của Đức Quốc xã biên soạn,

which someone had unsuccessfully tried to dispose of by flushing down a toilet.

ai đó đã thất bại trong việc tiêu hủy nó bằng cách xả nước xuống nhà vệ sinh.

But the US was just one player in this scramble.

Nhưng Mỹ chỉ là một trong những tay chơi của ván bài này.

The Soviets were also competing to seize German brainpower,

Liên Xô cũng đang cạnh tranh để giành lấy sức mạnh trí tuệ của Đức,

resorting to bribery and forced relocation.

sử dụng đến cả hối lộ và cưỡng chế tái định cư.

The French and British lacked the money to lure the best German brains,

Người Pháp và người Anh thiếu ngân sách để thu hút những bộ não giỏi nhất của Đức,

but that didn't stop them from kidnapping the occasional scientist.

nhưng điều đó không ngăn cản họ thỉnh thoảng lại bắt cóc nhà khoa học.

They also stole patents and dismantled factories to learn what they could.

Họ cũng đánh cắp bằng sáng chế và tháo dỡ các nhà máy để tìm hiểu những gì có thể.

The US approach, however, featured a different and particularly tempting

Tuy nhiên, cách tiếp cận của Hoa Kỳ là một hình thức cưỡng chế rất khác

brand of coercion:

và đặc biệt cám dỗ:

the promise to relocate entire German families and grant them citizenship.

lời hứa hẹn di cư toàn bộ gia đình Đức và cấp cho họ quyền công dân.

This controversial offer was one of the reasons

Lời đề nghị đầy tranh cãi này là một trong những lý do khiến

Paperclip was initially shrouded in secrecy.

chiến dịch Paperclip lúc đầu phải che đậy trong bí mật.

But the project became difficult to hide when Germans started popping up

Nhưng dự án trở nên khó che giấu khi người Đức bắt đầu xuất hiện trên

all over the US.

khắp nước Mỹ.

The military tried to get ahead of any controversy

Quân đội đã cố gắng vượt qua các cuộc tranh cãi

by revealing the operation to the press in late 1946.

bằng cách tiết lộ hoạt động này cho báo chí vào cuối năm 1946.

But the news immediately attracted criticism from many prominent voices,

Nhưng tin tức này ngay lập tức thu hút sự chỉ trích từ nhiều người nổi tiếng,

including Albert Einstein, Eleanor Roosevelt, and the NAACP,

bao gồm Albert Einstein, Eleanor Roosevelt và NAACP,

as well as many veteran’s organizations.

cũng như nhiều tổ chức Cựu chiến binh.

These parties opposed granting German scientists citizenship

Các đảng phái này phản đối việc cấp quyền công dân cho các nhà khoa học Đức

while millions of displaced persons, including survivors of Nazi atrocities,

trong khi hàng triệu di dân,

bao gồm cả những người sống sót sau sự tàn bạo của Đức Quốc xã,

had no chance of coming to America.

thì không có cơ hội di cư đến Mỹ.

Most Americans were also against employing former Nazis

Hầu hết người Mỹ cũng phản đối việc sử dụng cựu Phát xít

in sensitive national security positions.

ở các vị trí An ninh Quốc gia nhạy cảm.

But as the Cold War ramped up,

Nhưng khi Chiến tranh Lạnh nóng lên,

the military argument for keeping these scientists out of Soviet hands

lập luận quân sự để giữ các nhà khoa học này khỏi tay Liên Xô

overpowered popular objections.

đã lấn át những ý kiến phản đối phổ biến khác.

With his Nazi past largely hidden from the public,

Với quá khứ Phát xít được che giấu trước công chúng,

von Braun became one of the US’s most important engineers

von Braun đã trở thành một trong những kỹ sư quan trọng nhất của Hoa Kỳ

at the height of the Space Race.

ở thời kỳ đỉnh cao của Cuộc chạy đua Không gian.

In 1958, his team responded to the Soviet launch of Sputnik

Năm 1958, nhóm của ông đã đáp trả vụ phóng vệ tinh Sputnik của Liên Xô

with the US’s own successful satellite launch.

bằng việc phóng thành công vệ tinh của Hoa Kỳ.

And in the 60s, he was the chief architect of Saturn V,

Và vào những năm 60, ông là kiến trúc sư chính của Saturn V,

the rocket that brought Americans to the moon.

tên lửa đã đưa người Mỹ lên mặt trăng.

Other Paperclip recruits contributed to the development of chemical weapons

Các nhà khoa học Paperclip khác góp phần phát triển vũ khí hóa học

such as Agent Orange, pharmaceutical research,

như Chất độc da cam, nghiên cứu dược phẩm,

and the development of modern airplanes.

và phát triển máy bay hiện đại.

These contributions helped the US government present Paperclip as a success.

Những đóng góp này đã giúp Chính phủ Mỹ chứng minh Paperclip là một thành công.

But, in hindsight, it’s hard to gauge how helpful the program really was.

Nhưng, nhìn lại, thật khó để đánh giá mức độ hữu ích của chương trình.

While von Braun saved the US years of rocketry experimentation,

Trong khi von Braun đã cứu được thử nghiệm tên lửa nhiều năm của Hoa Kỳ,

there's no reason to think American scientists couldn't have developed

không có lý do gì để nghĩ rằng các nhà khoa học Mỹ không thể phát triển

the same technology without him.

công nghệ tương tự nếu không có ông ấy.

Furthermore, very few Paperclippers were as exceptional as von Braun.

Hơn nữa, có rất ít nhà khoa học Paperclip đặc biệt như von Braun.

Many were average scientists who either completed their contracts

Nhiều nhà khoa học bình thường đã hoàn thành hợp đồng của họ

and returned to Germany,

rồi quay trở về Đức,

or took jobs alongside Americans with equivalent expertise.

hoặc nhận cùng công việc với người Mỹ có chuyên môn tương đương.

But ultimately, the issue of Paperclip’s success

Nhưng cuối cùng, sự thành công của Paperclip

is just one of many questions raised by its contentious approach

chỉ là một trong nhiều câu hỏi được đặt ra bởi cách tiếp cận gây tranh cãi của nó

to science, ethics, and national security.

với khoa học, đạo đức và an ninh quốc gia.

Can scientists working on military technology be apolitical,

Liệu các nhà khoa học thuộc lĩnh vực công nghệ quân sự có thể là phi chính trị

or are they responsible for their creations?

hay họ phải chịu trách nhiệm về những nghiên cứu của mình?

Can pressing political and military concerns justify overlooking war crimes?

Các mối quan tâm chính trị và quân sự cấp bách

liệu có thể biện minh cho việc bỏ qua tội ác chiến tranh?

In many ways, von Braun’s obituary sums up the operation’s murkiness:

Trên nhiều phương diện, cáo phó của von Braun

đã tóm lược sự mờ ám của hoạt động:

“A kind of Faustian shadow may be discerned in [...] the fascinating career

“Một loại bóng tối Faustian có thể được nhận thấy trong sự nghiệp hấp dẫn

of Wernher von Braun:

của Wernher von Braun:

a man so possessed of [...] intellectual hunger,

một người đàn ông bị ám ảnh bởi [...] khát vọng tri thức,

that any accommodation may be justified.”

đến nỗi mọi sự thỏa hiệp đều có thể được biện minh.”