My glacier cave discoveries - Eddy Cartaya

Eddy Cartaya: Buzul mağarası keşiflerim

Çeviri: Eren Gokce Gözden geçirme: Sancak Gülgen

So how many of you

Kaçınız daha önce

have ever been in a cave before?

bir mağarada bulundu?

Okay, a few of you.

Tamam, birkaçınız.

When you think of a cave,

Bir mağarayı düşününce,

most of you think of a tunnel

çoğunuzun aklına sert bir

going through solid rock.

kayalık içinden geçen bir tünel gelir.

In fact, that's how most caves are.

Aslında çoğu mağara böyledir.

Around this half of the country,

Ülkenin bu yarısında

most of your caves are made of limestone.

mağaraların çoğu kalkerdir.

Back where I'm from,

most of our caves are made from lava rock

Benim geldiğim yerde

mağaralarımızın çoğu lav taşı,

because we have a lot of volcanoes out there.

çünkü oralarda çok volkan bulunuyor.

But the caves I want to share with you today

Ancak bugün sizinle paylaşmak istediğim

are made completely of ice,

mağaralar tamamen buzdan,

specifically glacier ice

özellikle de buzul buzu,

as formed in the side of the tallest mountain

Oregon eyaletindeki Hood Dağı adı verilen

in the state of Oregon

en yüksek dağın

called Mount Hood.

kıyısında oluşan mağaralar gibi.

Now, Mount Hood's only one hour's drive

Hood Dağı Portland'dan bir saatlik

from Portland,

sürüş mesafesinde.

the largest city in Oregon

Portland, iki milyon kişinin

where over two million people live.

üzerinde insanın yaşadığı,

Oregon'daki en büyük şehir.

Now, the most exciting thing

Bir mağara kâşifi için

for a cave explorer

en heyecanlı şey

is to find a new cave

yeni bir mağara bulmak

and be the first human to ever go into it.

ve onun içine giren ilk insan olmak.

The second most exciting thing

Bir mağara kâşifi için

for a cave explorer

ikinci en heyecanlı şeyse,

is to be the first one to make a map of a cave.

ilk defa mağaranın haritasını çıkaran olmak.

Now, these days,

Bugünlerde

with so many people hiking around,

pek çok insanın etrafta

it's pretty hard to find a new cave,

yürüyüş yapmasıyla,

yeni bir mağara bulmak çok zor,

so you can imagine how excited

yani Oregon'un en büyük şehri

we were to find three new caves

yakınlarında üç tane yeni

within sight of Oregon's largest city

mağara bulmamızdan

ve daha önce keşfedilmemiş

veya haritası çıkarılmamış

and realize that they have never been explored

olmasından dolayı ne kadar heyecanlı

or mapped before.

olduğumuzu tahmin edebilirsiniz.

It was kind of like being an astronaut

Bu bir nevi astronot olmak gibiydi,

because we were getting to see things

çünkü daha önce kimsenin

and go places

görmediği veya gitmediği,

that no one had ever seen or gone before.

yeni şeyler görecek ve

yeni yerlere gidecektik.

So, what is a glacier?

Peki buzul nedir?

Well, those of you that have ever seen

Daha önce kar görmüş veya

or touched snow,

ona dokunmuş olanlar varsa,

you know that it's really light

biliyorsunuz ki kar oldukça

because it's just a bunch of tiny ice crystals

hafif bir şey, çünkü birbirine kümelenmiş

clumped together

bir sürü küçük buz kristalidir

and it's mostly air.

ve çoğunluğu havadır.

If you squish a handful of snow

Eğer kartopu yapmak için

to make a snowball,

bir avuç karı sıkıştırırsanız,

it gets really small, hard, and dense.

bayağı küçülür, sertleşir ve sıkışır.

Well, in a mountain like Hood

Yılda 6 metre kar yağan

where it snows over twenty feet a year,

Hood gibi bir dağda,

it crushes the air out of it

içindeki havayı sıkıştırıp atarak,

and gradually forms it into hard, blue ice.

giderek sert, mavi buza dönüştürür.

Now, each year more and more ice

Her sene daha fazla buz

stacks up on top of it

üzerine yığılır

and eventually gets so heavy

ve sonunda o kadar ağırlaşır ki

that it starts to slide down the mountain

kendi ağırlığından dağdan aşağı

under its own weight,

kaymaya başlar,

forming a slow-moving river of ice.

yavaşça hareket eden bir buz nehri oluşturur.

When an ice pack like that starts to move,

Bunun gibi bir buz kütlesi

hareket etmeye başlayınca,

we call it a glacier

ona buzul deriz

and we give it a name.

ve ona bir isim veririz.

The name of the glacier these caves were formed

Bu mağaraların oluştuğu buzulun

is the Sandy Glacier.

adı Sandy Buzulu.

Now, each year as new snow lands on the glacier,

Her sene yeni kar buzulun üzerine yağınca,

it melts in the summer sun,

yaz güneşinde erir;

and it forms little rivers of water

buzun yanında akan

on the flow along the ice

küçük buz ırmakları oluşturur

and they start to melt

ve erimeye başlarlar;

and bore their way down through the glacier,

buzulun içine doğru girerek

forming big networks of caves,

büyük mağara ağları oluştururlar;

sometimes going all the way down

bunlar bazen ta ana kayaça

to the underlying bedrock.

kadar giderler.

Now, the crazy thing about glacier caves

Buzul mağaraları ile ilgili tuhaf şey,

is that each year new tunnels form,

her sene yeni tünellerin oluşması,

different waterfalls pop up

başka şelalelerin oluşması

or move around from place to place

veya mağaranın içinde

inside the cave.

bir yerden bir yere gitmesi.

Warm water from the top of the ice

Sıcak su buzun üstünden

is boring its way down,

aşağıya kadar iner

and warm air from below the mountain

ve dağın altından sıcak hava da

actually rises up,

yukarı çıkarak

gets into the cave,

mağaraya girer

and melts the ceilings back taller and taller.

ve eriyerek tavanları daha da yükseltir.

But the weirdest thing about glacier caves

Ancak buzul mağaraları ile ilgili

is that the entire cave is moving

en garip şey, bütün

mağaranın hareket etmesi,

because it's formed inside a block of ice

çünkü yavaşça dağın içinde kaymakta olan,

the size of a small city

küçük bir şehir kadar olan

that's slowly sliding down the mountain.

bir buz kütlesinin içinde oluşur.

Now, this is Brent McGregor,

Bu kişi Brent McGregor,

my cave exploration partner.

mağara keşiflerinde benim ortağım.

He and I have both been exploring caves a long time

İkimiz de uzun süredir mağaralar keşfediyoruz

and we've been climbing mountains a long time,

ve uzun süredir dağlara tırmanıyoruz;

but neither of us have ever really explored

ancak daha önce

a glacier cave before.

ikimiz de aslında

Back in 2011, Brent saw a YouTube video

buzul mağarası keşfetmedik.

2011'de Brent bu mağaralardan birinin

of a couple of hikers

girişine rastlayan

that stumbled across the entrance

birkaç yürüyüşçünün YouTube

to one of these caves.

videosunu görmüştü.

There were no GPS coordinates for it,

GPS (Küresel konumladırma sistemi) koordinatları bulunmuyordu

and all we knew was that it was somewhere

ve tek bildiğimiz şey, Sandy Buzulu'nun

out on the Sandy Glacier.

oralarda bir yerlerde olduğuydu.

So, in July of that year,

İşte o senenin

we went out on the glacier,

Temmuz'unda buzula bakmaya gittik

and we found a big crack in the ice.

ve buzda büyük bir yarık bulduk.

We had to build snow and ice anchors,

Halatları bağlayıp deliğin içine girebilmek için

so we could tie off ropes

kar ve buz çapaları kurmak

and repel down into the hole.

zorunda kaldık.

This is me looking into the entrance crevasse.

Giriş yarığından içeri bakan benim.

At the end of this hole,

Bu deliğin sonunda,

we found a huge tunnel

binlerce ton buzul buzunun

going right up the mountain

altında dağa doğru giden

underneath thousands of tons of glacier ice.

koca bir tünel bulduk.

We followed this cave back

Bu mağarada, sonuna gelinceye

for about a half mile until it came to an end.

dek yaklaşık 1,5 kilometre ilerledik.

And then with the help of our survey tools,

Sonra tetkik araçlarımız yardımıyla

we made a three-dimensional map of the cave

dışarı çıkarken mağaranın üç boyutlu

on our way back out.

haritasını çıkardık.

So, how do you map a cave?

Peki bir mağara haritası nasıl çıkarılır?

Well, cave maps aren't like trail maps or road maps

Mağara haritaları, patika veya

yol haritaları gibi değildir,

because they have pits and holes

çünkü çakışan düzeylerde oyuklar

going to overlapping levels.

ve delikler vardır.

To make a cave map,

Bir mağara haritası çıkarmak için,

you have to set up survey stations

mağaranın içinde her birkaç fitte

every few feet inside the cave,

tetkik istasyonları kurmanız gereklidir

and you use a laser to measure the distance

ve bu istasyonlar arasındaki mesafeyi ölçmek

between those stations.

için lazer kullanırsınız.

And you use a compass and an inclinometer

Mağaranın gittiği yönü belirlemek için,

to measure the direction the cave is headed

taban ve tavanların eğimini ölçmek için

and measure the slope of the floor and the ceilings.

bir pusula ve bir eğim ölçer kullanırsınız.

Now, those of you taking trigonometry,

Bir çeşit matematik olan

that particular type of math

trigonometriyi alanlara,

is very useful for making maps like this

bu çeşit bir haritayı

yapmakta çok yararı olur,

because it allows you to measure

çünkü aslında oraya gitmeden

heights and distances

yükseklikleri ve

without actually having to go there.

mesafeleri ölçmenizi sağlar.

In fact, the more I mapped and studied caves,

Aslında daha fazla mağara haritalayıp inceledikçe,

the more useful I found all that math

okulda nefret ettiğim bütün

that I originally hated in school to be.

o matematiği daha faydalı buldum.

So, when you're done surveying,

Araştırmalar bitince,

you take all this data,

bütün o veriyi alıp

you punch it into the computer,

bilgisayara atarsınız,

and you find someone

çok iyi çizim yapan

that can draw really well,

birini bulursunuz

and you have them draft up a map

ve buna benzeyen bir harita

that looks something like this.

çizmelerini sağlarsınız.

And it will show you both

Size hem geçitin

a bird's eye view of the passage

kuşbakışı görüntüsünü, hem de bir nevi

as well as a profile view of the passage,

karınca tarlası görüntüsü gibi olan, geçitin

kind of like an ant farm view.

kesit görüntüsünü gösterir.

We named this cave Snow Dragon Cave

Bu mağaraya

Kar Ejderi Mağarası adını verdik,

because it was like a big dragon

çünkü karın altında uyuyan

sleeping under the snow.

büyük bir ejder gibiydi.

Now, later this summer

O yazın sonunda,

as more snow melted off the glacier,

buzulda karlar eridikçe

we found more caves,

daha fazla mağara bulduk

and we realized they were all connected.

ve hepsinin birbirine bağlantılı

olduğunu fark ettik.

Not long after we mapped Snow Dragon,

Kar Ejderi'nin haritasını

Brent discovered this new cave

çıkardıktan kısa bir süre sonra,

Brent çok uzakta olmayan bu yeni

not very far away.

mağarayı keşfetti.

The inside of it was coated with ice

İçi buzla kaplanmıştı,

so we had to wear big spikes

bu yüzden ayaklarımıza krampon

in our feet called crampons,

adı verilen büyük çivili ayakkabılar giydik,

so we could walk around without slipping.

böylece kaymadan etrafta yürüyebildik.

This cave was amazing!

Bu mağara inanılmazdı!

The ice in the ceiling was glowing blue and green

Tavandaki buz mavi ve yeşil parlıyordu,

because the sunlight from far above

çünkü ta yukarıdan güneş ışığı

was shining through the ice

buza doğru parlıyordu

and lighting it all up.

ve her tarafını aydınlatıyordu.

Now, we couldn't understand why this cave

Sonuna gelene kadar

was so much colder than Snow Dragon

bu mağaranın Kış Ejderi'nden neden çok daha soğuk

until we got to the end,

olduğunu anlayamadık

and we found out why.

ve sonra nedenini keşfettik.

There was a huge pit or shaft called a moulin

Buzulun yüzeyine doğru giden,

going a 130 feet straight up

değirmen adı verilen, 40 metrelik

to the surface of the glacier.

büyük bir çukur veya kuyu vardı.

Cold air from the top of the mountain

Dağın tepesinden soğuk hava

was flowing down this hole,

bu delikten aşağı gidiyordu,

blasting through the cave,

mağaraya doğru esiyordu,

freezing everything inside of it.

içindeki her şeyi donduruyordu.

And we were so excited about finding this new pit,

Bu yeni oyuğu bulduğumuz için

we actually came back in January the following year

o kadar heyecanlıydık ki bir sonraki sene Ocak'ta

so we could be the first ones to explore it.

ilk keşfedenler olmak için geri geldik.

It was so cold outside,

Dışarısı o kadar soğuktu ki

we actually had to sleep inside the cave.

mağaranın içinde uyumak zorunda kaldık.

Here's our camp on the left side

İşte bu giriş odasının solundaki

of this entrance room.

kamp alanımız.

The next morning we climbed out of the cave

Ertesi sabah, mağaranın dışına

and hiked all the way

doğru tırmandık ve buzulun

to the top of the glacier

tepesine kadar yürüyerek çıktık,

where we finally rigged and repelled this pit

burası sonunda bu oyuktan

for the very first time.

ilk kez çıktığımız yerdi.

Brent named this cave Pure Imagination, I think,

Brent bu mağaraya Saf Hayal adını verdi, bence

because the beautiful sights we saw in there

nedeni orada gördüğümüz güzel

were beyond what we could have ever imagined.

görüntülerin hayal edebileceğimizin çok ötesinde olması.

So, besides really cool ice,

Peki gerçekten güzel buzların

what else is inside these caves?

yanında bu mağaralarda başka neler var?

Well, not too much lives in them

Çok soğuk oldukları için içlerinde

because they're so cold,

fazla bir şey yaşamıyor

and the entrance is actually covered up with snow

ve girişi aslında yılın yaklaşık

for about eight months of the year,

sekiz ayı karla kaplı;

but there are some really cool things in there.

ama içlerinde gerçekten

çok güzel şeyler var.

There's weird bacteria living in the water

Bu buzun altında yaşamak için

that actually eat and digest rocks

kendi gıdasını üretmek üzere

to make their own food

kayaları yiyip sindiren,

to live under this ice.

suda yaşayan garip bir bakteri var.

In fact, this past summer

Aslında geçen yaz,

scientists collected samples of water and ice

bilim insanları su ve buz örnekleri topladılar, özellikle

specifically to see if things called extremophiles,

tamamen zor koşullarda yaşamak üzere

tiny lifeforms that have evolved

evrilmiş küçük hayat formları olan

to live in a completely hostile conditions,

ekstremofillerin buzun altında yaşayıp

might be living under the ice,

yaşamadığını görmek için,

kind of like what they hope to find

bir nevi bir gün Mars kutuplarındaki

in the polar ice caps of Mars some day.

buz tabakalarında bulmayı umut ettikleri gibi.

Another really cool thing

Diğer bir ilginç şeyse,

is that as seeds and birds land

tohumlar ve kuşların buzun

on the surface of the glacier and die,

yüzeyine gelip öldükçe,

they get buried in the snow

kara gömülmeleri

and gradually become part of the glacier,

ve giderek buzulun bir parçası olmaları,

sinking deeper and deeper into the ice.

giderek buzun derinlerine doğru ilerlemeleri.

As these caves form

Bu mağaralar oluşup

and melt their way up into the ice,

buzun içine doğru eridikçe,

they make these artifacts rain down from the ceiling

bu kalıntıların tavandan aşağı yağarak

and fall into the cave floor

bizim onları bulduğumuz mağaranın

where we end up finding them.

tabanına düşmesini sağlıyor.

For example, this is a nodal first seed we found.

Örneğin, bu bulduğumuz bir nodal öncü tohum.

It's been frozen in ice for over a hundred years,

Buzun içinde yüzyıldan uzun süre donmuş olarak kalmış

and it's just now starting to sprout.

ve şimdi filizlenmeye başlıyor.

This mallard duck feather was found over 1800 feet

Bu yaban ördeği tüyü Kar Ejderi mağarasının arkasında

in the back of Snow Dragon Cave.

550 metre üstünde bulundu.

This duck died on the surface

Bu ördek buzulun yüzeyinde

of the glacier long, long ago,

uzun, uzun zaman önce ölmüş

and its feathers have finally made it down

ve tüyleri mağaranın içine düşmeden önce

through over a hundred feet of ice

30 metre buzun içinden geçerek

before falling inside the cave.

sonunda aşağıya gelmiş.

And this beautiful quartz crystal

Bu güzel kuvars kristali de

was also found in the back of Snow Dragon.

Buz Ejderi'nin arkasında bulundu.

Even now Brent and I find it hard to believe

Şimdi bile Brent ve ben bütün bu

that all these discoveries

keşiflerin aslında arka bahçemizde

were essentially in our own backyard,

olduğuna, yalnızca bulunmak için saklı beklediğine

hidden away just waiting to be found.

inanmakta güçlük çekiyoruz.

Like I said earlier,

Daha önce söylediğim gibi,

the idea of discovery

yaşadığımız bu

in this busy world we live in

meşgul dünyada keşfetme fikri,

kind of seems like something

artık sadece uzay yolculuğu

you can only do with space travel now,

ile yapabileceğimiz bir şey gibi görünüyor,

but that's not true.

ama bu doğru değil.

Every year new caves get discovered

Her sene daha önce kimsenin girmediği

that no one has ever been in before.

yeni mağaralar keşfediliyor.

So, it's actually not too late

Yani birinizin kâşif olması

for one of you to become a discoverer yourself.

için hâlâ çok geç değil.

You just have to be willing to look

Sadece insanların çoğunlukla

and go where people don't often go

gitmediği yerlere bakmaya ve gitmeye istekli olmalısınız,

and focus your eyes and your mind

gördüğünüzde keşfi kavramak için

to recognize the discovery when you see it

gözlerinizi ve düşüncelerinizi o noktaya vermelisiniz,

because it might be in your own backyard.

çünkü o sizin arka bahçenizde olabilir.

Thank you very much.

Çok teşekkürler.