My glacier cave discoveries - Eddy Cartaya

Jak odkrywałem jaskinie lodowcowe - Eddy Cartaya

Tłumaczenie: Paweł Wajlonis Korekta: Krystian Aparta

So how many of you

Ile z was było kiedyś w jaskini?

have ever been in a cave before?

Okay, a few of you.

Kilku było.

When you think of a cave,

Kiedy myślicie o jaskini,

most of you think of a tunnel

to większość widzi tunel wydrążony w litej skale.

going through solid rock.

In fact, that's how most caves are.

Większość jaskiń tak wygląda.

Around this half of the country,

W tej części kraju

most of your caves are made of limestone.

większość z nich to jaskinie wapienne.

Back where I'm from,

most of our caves are made from lava rock

Tam, skąd pochodzę większość jaskiń powstaje ze skał wulkanicznych,

because we have a lot of volcanoes out there.

mamy tam sporo wulkanów.

But the caves I want to share with you today

Ale jaskinie, o których chcę opowiedzieć

are made completely of ice,

są wydrążone w lodzie,

specifically glacier ice

a dokładniej w lodowcu,

as formed in the side of the tallest mountain

takie jak na zboczu najwyższej góry

in the state of Oregon

stanu Oregon,

called Mount Hood.

czyli Mount Hood.

Now, Mount Hood's only one hour's drive

Mount Hood leży kilka godzin drogi od Portland,

from Portland,

the largest city in Oregon

największego miasta w stanie Oregon,

where over two million people live.

gdzie żyje ponad dwa miliony ludzi.

Now, the most exciting thing

Najciekawszą rzeczą

for a cave explorer

dla badacza jaskiń

is to find a new cave

jest odkrycie jaskini

and be the first human to ever go into it.

i bycie pierwszym człowiekiem, który kiedykolwiek do niej wszedł.

The second most exciting thing

Drugą najciekawszą rzeczą dla badacza jaskiń

for a cave explorer

is to be the first one to make a map of a cave.

jest bycie pierwszym, który sporządzi mapę tej jaskini.

Now, these days,

with so many people hiking around,

Obecnie, kiedy tak wielu ludzi podróżuje,

it's pretty hard to find a new cave,

bardzo ciężko jest znaleźć nową jaskinię,

so you can imagine how excited

we were to find three new caves

rozumiecie więc moją radość po odkryciu trzech nowych jaskiń

within sight of Oregon's largest city

w pobliżu największego miasta w Oregon

and realize that they have never been explored

i zrozumienie, że nigdy nie były one badane

or mapped before.

albo opisywane.

It was kind of like being an astronaut

To tak, jakby być astronautą,

because we were getting to see things

byliśmy pierwszymi, którzy zobaczyli rzeczy i odkryli miejsca,

and go places

that no one had ever seen or gone before.

których nikt wcześniej nie widział i nie odwiedzał.

So, what is a glacier?

Czym jest lodowiec?

Well, those of you that have ever seen

Ci, którzy kiedyś widzieli, albo dotykali śniegu,

or touched snow,

you know that it's really light

wiedzą, że jest on lekki,

because it's just a bunch of tiny ice crystals

bo to tylko kilka kryształków lodu złączonych ze sobą

clumped together

and it's mostly air.

i sporo powietrza.

If you squish a handful of snow

Jeżeli ściśniesz garść śniegu i zrobisz śnieżkę,

to make a snowball,

it gets really small, hard, and dense.

to śnieg robi się gęsty i twardy.

Well, in a mountain like Hood

W górze takiej jak Hood,

where it snows over twenty feet a year,

gdzie spada rocznie ponad sześć metrów śniegu,

it crushes the air out of it

powietrze jest wypychane

and gradually forms it into hard, blue ice.

i śnieg stopniowo staje się twardym, błękitnym lodem.

Now, each year more and more ice

Co roku coraz więcej lodu

stacks up on top of it

zbiera się u góry

and eventually gets so heavy

i ostatecznie staje się to tak ciężkie,

that it starts to slide down the mountain

że lód zjeżdża z góry

under its own weight,

pod własnym ciężarem

forming a slow-moving river of ice.

i tworzy powoli sunącą rzekę lodu.

When an ice pack like that starts to move,

Kiedy formacja lodowa zaczyna się poruszać,

we call it a glacier

to nazywamy ją lodowcem

and we give it a name.

i nadajemy mu imię.

The name of the glacier these caves were formed

Lodowiec, który uformował te jaskinie

is the Sandy Glacier.

nazywa się Sandy.

Now, each year as new snow lands on the glacier,

Co roku na lodowcu przybywa śniegu,

it melts in the summer sun,

który topi się w słońcu

and it forms little rivers of water

i tworzy małe rzeczki

on the flow along the ice

płynące po lodzie,

and they start to melt

który zaczynają go roztapiać

and bore their way down through the glacier,

i drążą drogę w dół lodowca

forming big networks of caves,

formując sieć jaskiń,

sometimes going all the way down

czasem idącą aż

to the underlying bedrock.

do podłoża skalnego.

Now, the crazy thing about glacier caves

Ciekawe w lodowcach jest to,

is that each year new tunnels form,

jak co roku tworzą się nowe tunele,

different waterfalls pop up

pojawiają nowe wodospady

or move around from place to place

i płyną z miejsca w miejsce

inside the cave.

wewnątrz jaskini.

Warm water from the top of the ice

Ciepła woda na górze

is boring its way down,

spływa w dół,

and warm air from below the mountain

a ciepłe powietrze spod góry

actually rises up,

wznosi się,

gets into the cave,

dostaje do jaskini

and melts the ceilings back taller and taller.

i topi sufity.

But the weirdest thing about glacier caves

Ale najdziwniejsze w jaskiniach jest to,

is that the entire cave is moving

że cała jaskinia porusza się,

because it's formed inside a block of ice

ponieważ jest utworzona wewnątrz bloku lodu

the size of a small city

o rozmiarach małego miasta,

that's slowly sliding down the mountain.

który powoli zjeżdża po zboczu góry.

Now, this is Brent McGregor,

To jest Brent McGregor,

my cave exploration partner.

mój partner w badaniu jaskiń.

He and I have both been exploring caves a long time

Odkrywamy jaskinie razem od dawna,

and we've been climbing mountains a long time,

od dawna wspinamy się po górach,

but neither of us have ever really explored

ale żaden z nas nigdy nie badał jaskini lodowcowej.

a glacier cave before.

Back in 2011, Brent saw a YouTube video

W 2011 r. Brent zobaczył na YouTube filmik,

of a couple of hikers

gdzie para wspinaczy

that stumbled across the entrance

natknęła się na wejście

to one of these caves.

do jednej z tych jaskiń.

There were no GPS coordinates for it,

Nie znaliśmy koordynatów GPS,

and all we knew was that it was somewhere

ale wiedzieliśmy, że było to gdzieś

out on the Sandy Glacier.

na lodowcu Sandy.

So, in July of that year,

W lipcu tego roku wspięliśmy się na lodowiec

we went out on the glacier,

and we found a big crack in the ice.

i znaleźliśmy ogromną szczelinę w lodzie.

We had to build snow and ice anchors,

Musieliśmy wyżłobić punkty asekuracyjne,

so we could tie off ropes

żeby przywiązać do nich liny

and repel down into the hole.

i opuścić się w dół.

This is me looking into the entrance crevasse.

Tutaj widać mnie spoglądającego w szczelinę.

At the end of this hole,

Na końcu tej dziury

we found a huge tunnel

natrafiliśmy na ogromny tunel

going right up the mountain

idący pod górę,

underneath thousands of tons of glacier ice.

ukryty pod tysiącami ton lodu.

We followed this cave back

Szliśmy wzdłuż jaskini

for about a half mile until it came to an end.

przez około 800m, do samego jej końca.

And then with the help of our survey tools,

W drodze powrotnej,

we made a three-dimensional map of the cave

używając narzędzi badawczych,

on our way back out.

sporządziliśmy trójwymiarową mapę jaskini.

So, how do you map a cave?

Jak robi się taką mapę?

Well, cave maps aren't like trail maps or road maps

Mapy jaskiń nie przypominają map drogowych

because they have pits and holes

ponieważ mają dziury i doły

going to overlapping levels.

łączące różne poziomy.

To make a cave map,

Żeby stworzyć mapę jaskini,

you have to set up survey stations

trzeba ustawiać stacje badawcze co kilka stóp

every few feet inside the cave,

and you use a laser to measure the distance

i użyć lasera do zmierzenia odległości

between those stations.

pomiędzy nimi.

And you use a compass and an inclinometer

Używa się wtedy kompasu i miernika nachylenia,

to measure the direction the cave is headed

żeby zbadać kierunek, w którym idzie jaskinia

and measure the slope of the floor and the ceilings.

i pomierzyć nachylenie podłogi i sufitu.

Now, those of you taking trigonometry,

Ci, którzy uczą się trygonometrii,

that particular type of math

wiedzą, że ten rodzaj matematyki przydaje się do tworzenia takich map,

is very useful for making maps like this

because it allows you to measure

ponieważ pozwala mierzyć wysokości i odległości

heights and distances

without actually having to go there.

bez potrzeby wchodzenia w te miejsca.

In fact, the more I mapped and studied caves,

Im dłużej badałem jaskinie,

the more useful I found all that math

tym bardziej przydawała mi się wiedza, której tak nie lubiłem w szkole.

that I originally hated in school to be.

So, when you're done surveying,

Kiedy skończyliśmy badania

you take all this data,

zebraliśmy dane,

you punch it into the computer,

wrzuciliśmy do komputera,

and you find someone

i musieliśmy znaleźć kogoś, kto umie dobrze rysować,

that can draw really well,

and you have them draft up a map

żeby przygotował mapę,

that looks something like this.

która teraz wygląda tak.

And it will show you both

Pokazuje ona zarówno

a bird's eye view of the passage

widok przełęczy z lotu ptaka

as well as a profile view of the passage,

i jego przekrój,

kind of like an ant farm view.

trochę jak widok kolonii mrówek.

We named this cave Snow Dragon Cave

Nazwaliśmy tę jaskinię Jaskinią Śnieżnego Smoka,

because it was like a big dragon

bo wygląda jak wielki smok śpiący pod śniegiem.

sleeping under the snow.

Now, later this summer

Później tego lata, kiedy więcej śniegu stopiło lodowiec,

as more snow melted off the glacier,

we found more caves,

odkryliśmy więcej jaskiń,

and we realized they were all connected.

okazało się, że są one połączone.

Not long after we mapped Snow Dragon,

Krótko po zrobieniu mapy Śnieżnego Smoka

Brent discovered this new cave

Brent odkrył nową jaskinię

not very far away.

w pobliżu tamtej.

The inside of it was coated with ice

Wnętrze było pokryte lodem,

so we had to wear big spikes

więc musieliśmy mieć buty z kolcami,

in our feet called crampons,

które nazywają się raki,

so we could walk around without slipping.

żeby móc chodzić bez ślizgania się.

This cave was amazing!

Jaskinia była cudowna!

The ice in the ceiling was glowing blue and green

Lód na suficie świecił na niebiesko i zielono,

because the sunlight from far above

gdyż słońce

was shining through the ice

prześwitywało przez lód

and lighting it all up.

i oświetlało jaskinię.

Now, we couldn't understand why this cave

Nie wiedzieliśmy dlaczego ta jaskinia jest dużo chłodniejsza od Śnieżnego Smoka,

was so much colder than Snow Dragon

until we got to the end,

dopóki nie dotarliśmy do końca,

and we found out why.

gdzie znaleźliśmy odpowiedź.

There was a huge pit or shaft called a moulin

Znaleźliśmy wielki szyb, który nazywa się młynem lodowcowym,

going a 130 feet straight up

który szedł na 40 metrów w górę

to the surface of the glacier.

i sięgał czubka lodowca.

Cold air from the top of the mountain

Zimne powietrze z góry

was flowing down this hole,

wiało przez tę dziurę,

blasting through the cave,

wpadało do jaskini

freezing everything inside of it.

i mroziło wszystko wewnątrz.

And we were so excited about finding this new pit,

Tak ucieszyliśmy się z tego odkrycia,

we actually came back in January the following year

że wróciliśmy tam w styczniu następnego roku,

so we could be the first ones to explore it.

żeby być pierwszymi, którzy zbadają ten szyb.

It was so cold outside,

Było tak zimno,

we actually had to sleep inside the cave.

że musieliśmy spać w jaskini.

Here's our camp on the left side

Oto nasz obóz po lewej stronie

of this entrance room.

tego pomieszczenia.

The next morning we climbed out of the cave

Następnego ranka wyszliśmy z jaskini

and hiked all the way

i wspięliśmy się

to the top of the glacier

na sam szczyt lodowca,

where we finally rigged and repelled this pit

gdzie założyliśmy liny wzdłuż szybu

for the very first time.

po raz pierwszy w historii.

Brent named this cave Pure Imagination, I think,

Brent nazwał tę jaskinię Jaskinią Czystej Wyobraźni,

because the beautiful sights we saw in there

chyba z powodu pięknych widoków,

were beyond what we could have ever imagined.

które niemal przerastały naszą wyobraźnię.

So, besides really cool ice,

Poza bardzo pięknym lodem,

what else is inside these caves?

co jeszcze jest w jaskiniach?

Well, not too much lives in them

Niewiele w nich żyje, ponieważ jest bardzo zimno,

because they're so cold,

and the entrance is actually covered up with snow

a wejścia są pokryte śniegiem

for about eight months of the year,

przez 8 miesięcy w roku,

but there are some really cool things in there.

ale są tam piękne rzeczy.

There's weird bacteria living in the water

Jest dziwna bakteria żyjąca w wodzie,

that actually eat and digest rocks

która je i trawi skały,

to make their own food

tworząc własny pokarm,

to live under this ice.

który pozwala jej żyć pod lodem.

In fact, this past summer

W zeszłe lato

scientists collected samples of water and ice

naukowcy pobrali próbki wody i lodu,

specifically to see if things called extremophiles,

żeby zbadać obecność ekstremofili,

tiny lifeforms that have evolved

małych form życia, które przystosowane są

to live in a completely hostile conditions,

do życia w niesprzyjających warunkach,

might be living under the ice,

takich jak lód,

kind of like what they hope to find

trochę jak istoty,

in the polar ice caps of Mars some day.

których szuka się na lodowych czapach Marsa.

Another really cool thing

Inną świetną rzeczą

is that as seeds and birds land

jest to, że nasiona i ptaki,

on the surface of the glacier and die,

które lądują na powierzchni giną,

they get buried in the snow

zapadają się w śnieg

and gradually become part of the glacier,

i stopniowo stają się częścią lodowca,

sinking deeper and deeper into the ice.

wsiąkając coraz głębiej w lód.

As these caves form

Kiedy jaskinie

and melt their way up into the ice,

torują sobie drogę w górę lodu,

they make these artifacts rain down from the ceiling

to pozwalają tym obiektom spaść z sufitu

and fall into the cave floor

na podłoże jaskini,

where we end up finding them.

gdzie je potem znajdujemy.

For example, this is a nodal first seed we found.

Na przykład to jest najstarsze nasiono, jakie znaleźliśmy.

It's been frozen in ice for over a hundred years,

Było zamrożone przez setki lat,

and it's just now starting to sprout.

a teraz zaczyna kiełkować.

This mallard duck feather was found over 1800 feet

To kacze pióro zostało znalezione prawie 600m

in the back of Snow Dragon Cave.

wgłąb Jaskini Śnieżnego Smoka.

This duck died on the surface

Kaczka umarła na powierzchni

of the glacier long, long ago,

bardzo dawno temu,

and its feathers have finally made it down

a jej pióra opadały w dół,

through over a hundred feet of ice

wzdłuż setek metrów lodu

before falling inside the cave.

zanim wpadły do jaskini.

And this beautiful quartz crystal

A ten piękny kwarcowy kryształ

was also found in the back of Snow Dragon.

także znaleźliśmy w Śnieżnym Smoku.

Even now Brent and I find it hard to believe

Nawet Brent i ja uważamy za mało prawdopodobne,

that all these discoveries

że te odkrycia

were essentially in our own backyard,

czaiły się praktycznie na naszym podwórku,

hidden away just waiting to be found.

czekając, aż ktoś je znajdzie.

Like I said earlier,

Jak mówiłem,

the idea of discovery

idea odkrywania w tym zabieganym świecie wygląda jak coś,

in this busy world we live in

kind of seems like something

you can only do with space travel now,

co możliwe jest tylko w kosmosie,

but that's not true.

ale to nie jest prawda.

Every year new caves get discovered

Co roku odkrywane są nowe jaskinie,

that no one has ever been in before.

w których nikt nigdy nie był.

So, it's actually not too late

Nie jest jeszcze za późno, żeby samemu zostać odkrywcą.

for one of you to become a discoverer yourself.

You just have to be willing to look

Wystarczy chcieć szukać

and go where people don't often go

i chodzić w miejsca, gdzie nie ma ludzi,

and focus your eyes and your mind

skupić wzrok i umysł,

to recognize the discovery when you see it

by dostrzec nowe odkrycia,

because it might be in your own backyard.

ponieważ mogą być one w pobliżu.

Thank you very much.

Dziękuję bardzo.