Who built Great Zimbabwe? And why? - Breeanna Elliott

Çeviri: Nihal Aksakal Gözden geçirme: Eren Gokce

Stretched across a tree-peppered expanse in southern Africa

Güney Afrika'da ağaçlıklı büyük bir alanda,

lies the magnificent ruins of Great Zimbabwe,

şaşırtıcı bir zenginlik ve prestije sahip bir Orta Çağ taş kenti olan

a medieval stone city of astounding wealth and prestige.

Büyük Zimbabve'nin muhteşem kalıntıları bulunmaktadır.

Located in the present-day country of Zimbabwe,

Günümüzde Zimbabve ülkesinin topraklarında olan,

it's the sight of the largest known settlement ruins in Sub-Saharan Africa,

Sahra altı Afrika'da bilinen en büyük, kıtanın üzerinde bulunan

second on the continent only to the pyramids of Egypt.

Mısır piramitlerinden sonra gelen en büyük ikinci yerleşim kalıntılarıdır.

But the history of this city is shrouded in controversy,

Ancak, bu şehrin tarihi, onu kimin inşa ettiği

defined by decades of dispute about who built it and why.

ve neden inşa ettiği hakkındaki yıllarca süren anlaşmazlıklarla örtülüyor.

Its name comes from the Shona word madzimbabwe,

Adı, yaklaşık on metre yüksekliğe ulaşan

meaning big house of stone

ve yaklaşık 250 metre uzunlukta olan,

for its unscalable stone walls that reach heights of nearly ten meters

ölçeklenemeyen taş duvarlı, büyük taş ev anlamına gelen

and run for a length of about 250 meters.

Shona kelimesi madzimbabwe'den geliyor.

For its grandeur and historical significance,

İhtişamı ve tarihinin önemi nedeniyle,

it was named a UNESCO World Heritage site in 1986.

1986 yılında UNESCO Dünya Mirası alanı seçildi.

Back in the 14th and 15th centuries, it was a thriving city.

14. ve 15.yüzyıllarda, çok gelişen bir şehirdi.

Spread across nearly eight square-kilometers,

Neredeyse sekiz kilometre kareye yayılmış olan

Great Zimbabwe was defined by three main areas:

Büyük Zimbabve, üç ana bölümü ile tanınırdı:

the Hill Complex, where the king lived;

Hill Kompleks'i, kralın yaşadığı yerdi,

the Great Enclosure, reserved for members of the royal family;

Büyük Ek Kısım, kraliyet ailesinin üyeleri için ayrılmış yerdi;

and the Valley Complex, where regular citizens lived.

son olarak Vadi Kompleksi, sıradan insanların yaşadığı yerdi.

Rulers were both powerful economic and religious leaders for the region.

Yöneticiler, bölge için hem güçlü ekonomik, hem de güçlü dini liderlerdi.

At its highest point,

En güçlü zamanında,

the city had a bustling urban population of 18,000 people

şehir, 18 bin insanlık hareketli bir köy nüfusuna sahipti

and was one of the major African trade centers at the time.

ve en güçlü Afrika ticaret merkezlerinden biriydi.

What enabled this growth was Great Zimbabwe's influential role

Bu büyümeyi sağlayan, Büyük Zimbabve'nin kıtalararası

in an intercontinental trade network.

ticaret ağındaki etkili rolü oldu.

Connected to several key city-states along the East African Swahili Coast,

Doğu Afrika Savahili Sahili boyunca birçok önemli şehir devletine bağlı olarak,

it was part of the larger Indian Ocean trade routes.

daha büyük Hint Okyanusu ticaret yollarının bir parçasıydı.

The city generated its riches by controlling the sources and trade

Şehir, en değerli eşyalarının kaynaklarını

ve ticaretini kontrol ederek zenginliklerini üretti:

of the most prized items:

gold,

Altın,

ivory,

fildişi

and copper.

ve bakır.

With this mercantile power, it was able to extend its sphere of influence

Bu tüccarlık gücüyle, zirvedeyken güçlü Arap

across continents,

ve Hintli tüccar varlığını teşvik ederek

fostering a strong Arab and Indian trader presence throughout its zenith.

kıtalar arasındaki etki alanını genişletti.

Archaeologists have since pieced together the details of this history

Arkeologlar o zamandan beri bu tarihin ayrıntılarını

through artifacts discovered on site.

yerinde keşfedilen eserler ile bir araya getirdiler.

There were pottery shards and glassworks from Asia,

Kıyı ticaret kenti Kilwa Kisiwani'de,

as well as coins minted in the coastal trading city of Kilwa Kisiwani

neredeyse 2.500 km ötede, basılan sikkelerin yanı sıra,

Asya'dan çanak çömlek parçaları ve cam eserleri de vardı.

over 1,500 miles away.

They also found soapstone bird figures,

Ayrıca kentin yöneticilerinin

which are thought to represent each of the city's rulers,

her birini temsil ettiği düşünülen sabuntaşı kuş figürlerini buldular

and young calf bones, only unearthed near the royal residence,

ve yalnızca kraliyet konutunun yakınında ortaya çıkan buzağı kemikleri,

show how the diet of the elite differed from the general population.

elitlerin beslenmesinin genel nüfustan nasıl farklılaştığını gösteriyor.

These clues have also led to theories about the city's decline.

Bu ipuçları aynı zamanda kentin düşüşüyle ilgili teorilere de yol açtı.

By the mid-15th century,

15. yüzyılın ortalarına gelindiğinde

the buildings at Great Zimbabwe were almost all that remained.

Büyük Zimbabve'deki binalar kalan tek şeylerdi.

Archaeological evidence points to overcrowding

Arkeolojik kanıtlar, aşırı kullanımın neden olduğu

and sanitation issues as the cause,

toprağın tükenmesiyle oluşan

compounded by soil depletion triggered by overuse.

aşırı kalabalıklığa ve sağlık sorunlarına işaret ediyor.

Eventually, as crops withered and conditions in the city worsened,

Sonunda, şehirdeki bitkilerin solması ve koşulların kötüleşmesi,

the population of Great Zimbabwe is thought to have dispersed

Büyük Zimbabve nüfusunun oluşturduğu yakındaki

and formed the nearby Mutapa and Torwa states.

Mutapa ve Torwa eyaletlerine dağıldığı düşünülüyor.

Centuries later, a new phase of Great Zimbabwe's influence

Yüzyıllar sonra, Büyük Zimbabve'nin etkisinin yeni bir aşaması,

began to play out in the political realm

ünlü taş kentini inşa eden insanların kim olduğu tartışılırken,

as people debated who had built the famous city of stone.

siyasal alanda rol oynamasıyla başladı.

During the European colonization of Africa,

Afrika'daki Avrupa sömürgeleşmesi sırasında

racist colonial officials claimed the ruins couldn't be of African origin.

ırkçı sömürge görevlileri kalıntıların Afrika kökenli olmadığını iddia etti.

So, without a detailed written record on hand,

Detaylı yazılmış kayıt olmadan,

they instead relied on myths to explain the magnificence of Great Zimbabwe.

Büyük Zimbabve'nin ihtişamını açıklamak için efsanelere güvendiler.

Some claimed it proved the Bible story of the Queen of Sheba

Bazıları zenginlerin yaşadığın yerde yaşamış Sheba'nın kraliçesinin

who lived in a city of riches.

İncil hikâyesini kanıtladığını öne sürdüler.

Others argued it was built by the Ancient Greeks.

Diğerleri, Büyük Zimbabve'yi Antik Yunanlıların inşa ettiğini düşündü.

Then, in the early 20th century after extensive excavation at the site,

20. yüzyılın başlarında yapılan detaylı araştırmalardan sonra,

the archaeologist David Randall-MacIver

arkeolog David Randall-Malcver

presented clear evidence that Great Zimbabwe

Büyük Zimbabve'yi yerlilerin inşa ettiğini gösteren

was built by indigenous peoples.

kanıtlar sundu.

Yet, at the time, the country's white minority colonial government

Fakat o zamanlar, ülkenin beyaz azınlık sömürge hükûmeti,

sought to discredit this theory because it challenged the legitimacy of their rule.

bu teoriyi itibarsızlaştırmaya çalıştı, çünkü yönetimlerinin meşruiyetini zorladı.

In fact, the government actively encouraged historians

Aslında hükûmet, tarihçileri şehrin

to produce accounts that disputed the city's African origins.

Afrika kökenlerine itiraz eden hesaplar üretmeye teşvik etti.

Over time, however, an overwhelming body of evidence mounted,

Zaman içinde, Büyük Zimbabve'yi Afrikalılar tarafından inşa edilen

identifying Great Zimbabwe as an African city built by Africans.

bir Afrika şehri olarak tanımlayan ezici bir kanıtlar topluluğu oluşturuldu.

During the 1960s and 70s,

1960 ve 1970 yıllarında,

Great Zimbabwe became an important symbol for the African Nationalist movement

Büyük Zimbabve, kıtada yayılan Afrika Milliyetçi hareketi için

that was spreading across the continent.

önemli bir simge hâline geldi.

Today, the ruins at Great Zimbabwe,

Bugün, Zimbabve bayrağına

alluded to on the Zimbabwean flag by a soapstone bird,

sabuntaşı bir kuş şeklinde atfedilen Büyük Zimbabve'deki kalıntılar,

still stand as a source of national pride and cultural value.

hâlâ ulusal bir gurur ve kültürel değer kaynağı olarak duruyor.