Are there any places on Earth with no bugs? - Charles Wallace

17,439 views ・ 2024-10-03

TED-Ed


Videoyu oynatmak için lütfen aşağıdaki İngilizce altyazılara çift tıklayınız.

Çeviri: Nihal Aksakal Gözden geçirme: Güzide Nisa Nur Saygılı
00:07
A scalding volcano, parched desert, and frigid glacier—
0
7003
5589
Aktif ir yanardağ, kavrulan çöl ve soğuk buzul -
00:12
all pretty intense,
1
12842
2294
hepsi oldukça yoğun.
00:15
And also all places where certain insects live.
2
15219
4088
Bazı böceklerin yaşadığı yerler.
00:19
So, how do they do it?
3
19515
1877
Peki bunu nasıl yapıyorlar?
00:21
Our first stop is one of the hottest places on Earth: the Sahara Desert.
4
21726
5130
İlk durağımız Dünya’nın en sıcak yerlerinden biri; Sahara Çölü.
00:27
Lots of animals here are only active at night— but not all.
5
27231
3754
Buradaki hayvanların birçoğu gece aktiflerdir ama hepsi değil.
00:31
Sahara silver ant workers brave the desert’s blazing sun and scorching sands
6
31069
5296
Sahra gümüş karınca işçileri, vücutlarını sıcak zeminin üzerinde yükselten
00:36
with unusually long legs that elevate their bodies above the hot ground
7
36365
5005
ve üstün hızlara ulaşmalarını sağlayan alışılmadık derecede uzun bacaklarla çölün
00:41
and allow them to reach superlative speeds.
8
41370
3421
yanan güneşinde ve kavurucu kumlarında cesaretlidir.
00:45
They can sprint a meter per second,
9
45458
2961
Saniyede bir metre hızla koşabilirler,
00:48
each of their feet striking the sand for as little as seven milliseconds at once,
10
48461
4421
ayaklarının her biri aynı anda yedi milisaniye kadar kuma çarparak
00:53
making them the fastest ants on record.
11
53007
2711
onları en hızlı karıncalar haline getirebilir.
00:56
But the reason for their silver sheen is also key to keeping cool:
12
56302
4797
Ancak gümüş parlaklıklarının nedeni de serin kalmanın anahtarıdır;
01:01
the ants are covered in densely packed hair.
13
61265
3671
karıncalar yoğun ve sık saçlarla kaplıdır.
01:05
Instead of having a heat-trapping effect,
14
65228
2252
Saçın üçgen yapısı ısı tutucu bir etkiye sahip olmak yerine
01:07
the hair’s triangular structure reflects sunlight and dissipates heat.
15
67480
4796
güneş ışığını yansıtır ve ısıyı dağıtır.
01:12
Researchers observed that it helps reflect 10 times more incoming light
16
72902
4171
Araştırmacılar, gelen ışığın 10 kat daha fazla yansımasına yardımcı olduğunu
01:17
and keeps the ants around 10 degrees cooler than if they were hairless.
17
77073
5047
ve karıncaları tüysüz hallerine göre 10 derece daha soğuk tuttuğunu gözlemledi.
01:22
Meanwhile, this longhorn beetle also sports triangular hairs
18
82787
3920
Bu arada, bu teke böceği aynı zamanda metalik bir ışıltı veren
01:26
that give it a metallic shimmer and cool it down—
19
86707
3212
ve serinleten üçgen tüylere de sahiptir,
01:30
helpful since it resides near active Thai and Indonesian volcanoes,
20
90253
5088
yer sıcaklıklarının 70° C’ye ulaşabildiği aktif Tayland ve Endonezya
01:35
where ground temperatures can reach 70°C.
21
95341
4046
yanardağlarının yakınında bulunduğu için işlerine yarar.
01:40
Many insects thrive in balmy biomes,
22
100096
3295
Pek çok böcek ılık biyomlarda gelişir,
01:43
but cold temperatures, like those looming over this ice-laden landscape,
23
103391
4045
ancak bu buz dolu manzaradaki gibi soğukluklar
01:47
are a major constraint on insect life.
24
107436
3045
böcek yaşamı üzerinde büyük bir kısıtlamadır.
01:50
And yet, certain insects actually depend on these cool climates year-round.
25
110815
5505
Bazı böcekler aslında yıl boyunca bu serin iklimlere bağımlıdır.
01:56
One small group, sometimes called ice crawlers,
26
116612
2795
Bazen buz kırıcılar olarak adlandırılan küçük bir grup,
01:59
lives in high-elevation caves and at the edges of glaciers.
27
119407
4212
yüksek rakımlı mağaralarda ve buzulların kenarlarında yaşar.
02:03
They've evolved to thrive in a narrow zone of cool temperatures.
28
123744
3879
Küçük bir soğuk ve sıcak derece aralığında gelişmek için evrimleştiler.
02:07
Scientists think one way they manage this is their increased capacity to produce
29
127874
4087
Bilim insanları bir yolunun, hücre zarlarını,
proteinlerini ve dna’larını stabil, etmeye
02:11
a type of sugar that helps stabilize their cell membranes, proteins, and DNA.
30
131961
5297
yardımcı olan bir tür şeker üretme
kapasitelerinin artması olduğunu düşünüyor.
02:17
But they've lost the ability to deal with temperature extremes.
31
137508
3587
Ancak aşırı sıcaklıklarla başa çıkma yeteneklerini kaybettiler.
02:21
For instance, just the heat of your hand could kill them given enough time.
32
141179
4838
Örneğin, yeterli zaman verildiğinde sadece elinizin ısısı onları öldürebilir.
02:26
Now, for a more savory flavor of survival skills,
33
146559
4171
Şimdi, hayatta kalma becerileri daha farklı olan
02:30
we have the alkali fly.
34
150730
2169
alkali sineğimiz var.
02:33
They live around and in California's Mono Lake,
35
153107
3504
Okyanusun iki katından fazla tuzlu olan
02:36
which is more than twice as salty as the ocean.
36
156611
3336
Kaliforniya’nın Mono Gölü’nün çevresinde yaşarlar.
02:40
As aquatic larvae, they depend on specialized kidney-like organs
37
160198
4921
Suda yaşayan larvalar olarak, fazla tuz salgılamak için özel böbrek benzeri
02:45
to excrete excess salt.
38
165119
1585
organlara bağımlıdırlar.
02:46
And as adults, they must continue to venture underwater regularly
39
166746
4004
Yetişkinleri yumurta yemek ve yumurtlamak için
düzenli olarak su altında kalmaya devam etmelidirler.
02:50
to eat and lay eggs.
40
170750
1793
02:52
However, at their size, overcoming the water's surface tension
41
172752
3253
Bununla birlikte, boyutlarıyla, suyun yüzey geriliminin üstesinden gelmek
02:56
and staying submerged is a challenge.
42
176005
3003
ve su altında kalmak bir zorluktur.
02:59
They manage to exert forces up to 18 times their weight
43
179467
4463
Ağırlıklarının 18 katına kadar kuvvet uygulayarak yüzey gerilimini kırabilirler,
03:03
to break the surface tension then use their claws to counteract their buoyancy
44
183930
4462
sonra pençelerini kullanarak tuzlu suda kaldırma kuvvetlerine karşı koyarlar
03:08
in the salty water and stay put down below.
45
188392
2711
ve suyun altında hareketsiz kalırlar.
03:11
Because their bodies are covered in more hair and hydrophobic wax than other flies,
46
191187
4713
Vücutları diğer sineklere göre daha fazla kıl
ve hidrofobik parafinle kaplı olduğundan, onları kuru tutan
03:16
they’re surrounded by an air bubble that keeps them dry
47
196025
3629
03:19
and provides them with up to 15 minutes of oxygen.
48
199654
3336
ve 15 dakikaya kadar oksijen sağlayan bir hava kabarcığıyla çevrilidirler.
03:23
When they release their hold,
49
203366
1585
Tutunmadıkları zamansa
03:24
they pop right back up to the surface, perfectly dry.
50
204951
3003
tamamen kuru bir şekilde yüzeye geri çıkarlar.
03:28
However, only one insect group is known to actually withstand the ocean’s depths:
51
208412
5381
Ancak okyanusun derinliklerine gerçekten dayanabilen
03:33
these are parasitic lice,
52
213960
2043
yalnızca bir böcek grubu biliniyor,
bunlar parazit bitler ve foklar ve morslar gibi
03:36
and they live on deep-sea-diving pinnipeds,
53
216170
2336
derin denizlere dalan yüzgeçayaklıların üzerinde yaşıyorlar.
03:38
like seals and walruses.
54
218506
2085
03:40
Their plunges can take the lice thousands of meters underwater for extended periods.
55
220716
4588
Bu dalışlar bitleri uzun süreler boyunca binlerce metre derinliğe götürebilir.
03:45
Most insects use holes on the sides of their abdomens, called spiracles,
56
225304
3921
Böceklerin çoğu oksijen alabilmek için karınlarının
yan taraflarında bulunan spiraculum isimli delikleri kullanır.
03:49
to take in oxygen.
57
229225
1334
03:50
Interestingly, these lice are equipped with microscopic structures
58
230893
3670
İlginç olarak, bu bitler spiracleslerini tamamen kapatmalarına
03:54
that allow them to shut their spiracles entirely.
59
234563
2795
izin veren mikroskobik yapılarla donatılmıştır.
03:57
Scientists think this may help them keep air inside
60
237900
2836
Bilim insanları bunun, havayı içeride tutmalarına
04:00
or prevent water from entering,
61
240736
1794
veya suyun içeri girmesini engellemesine yardımcı olabileceğini,
04:02
allowing them to survive long periods submerged in high-pressure conditions.
62
242530
4921
böylece yüksek basınç koşullarında uzun süre su altında
hayatta kalmalarını sağlayabileceğini düşünüyor.
04:08
Some lice may also attain oxygen by living on seals whose fur
63
248160
3963
Bazı bitler, kürkleri havayı vücutlarına hapseden fokların
04:12
traps air close to their bodies.
64
252123
2127
üzerinde yaşayarak da oksijen elde eder.
04:14
Meanwhile, lice on marine mammals with less hair
65
254750
3128
Bu arada, daha az kılı olan deniz memelilerindeki
04:17
seem to have more scale-like structures on their abdomens,
66
257878
2711
bitlerin karınlarında daha fazla pul benzeri yapı olduğu
04:20
which might help them trap a little layer of air all for themselves.
67
260589
4130
ve bunun bir miktar havayı hapsetmelerine yardımcı olabileceği düşünülüyor.
04:25
Insects are the world's most numerous and diverse animals.
68
265261
4171
Böcekler dünyanın en çok sayıda ve çeşitli hayvanlarıdır.
04:29
Even in some of the places you might least expect them,
69
269807
2920
Hiç beklemediğiniz yerlerde bile, yüksek hayatta kalma
04:32
there they are,
70
272852
1168
becerileriyle donatılmış,
04:34
equipped with extreme survival skills, living life on the edge.
71
274020
5463
hayatı uçlarda yaşayan bir şekilde karşınıza çıkıyorlar.
Bu web sitesi hakkında

Bu site size İngilizce öğrenmek için yararlı olan YouTube videolarını tanıtacaktır. Dünyanın dört bir yanından birinci sınıf öğretmenler tarafından verilen İngilizce derslerini göreceksiniz. Videoyu oradan oynatmak için her video sayfasında görüntülenen İngilizce altyazılara çift tıklayın. Altyazılar video oynatımı ile senkronize olarak kayar. Herhangi bir yorumunuz veya isteğiniz varsa, lütfen bu iletişim formunu kullanarak bizimle iletişime geçin.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7