The sexual deception of orchids - Anne Gaskett

Tłumaczenie: Ola Królikowska Korekta: Agnieszka Fijałkowska

The world’s largest orchid grows several meters tall.

Największa na świecie orchidea osiąga kilka metrów wysokości.

The tiniest is practically invisible.

Najmniejsza jest praktycznie niewidoczna.

Some bloom high up in trees,

Niektóre kwitną wysoko na drzewach,

while others live underground.

podczas gdy inne żyją pod ziemią.

All in, there are around 28,000 species of orchid on earth –

Ogółem na Ziemi występuje około 28 tysięcy gatunków orchidei, czyli storczyków.

about as many as all the bird, mammal and reptile species combined.

Mniej więcej tyle, ile wszystkich gatunków ptaków, ssaków i gadów razem wziętych.

They grow all over the world,

Rosną na całym świecie,

bearing every imaginable colour, shape, and pattern.

w każdym możliwym kolorze, kształcie i wzorze.

And there’s a cunning purpose behind these elaborate displays:

W tych wyszukanych pokazach kryje się jednak przebiegły cel.

many orchids trick insects,

Wiele orchidei oszukuje owady,

sometimes even into having sex with them.

czasem nawet odbywa z nimi stosunek.

Like other flowers,

Podobnie jak inne kwiaty

most orchids need to attract insects

większość storczyków musi przyciągać owady,

to gather their pollen and carry it between plants.

zbierać ich pyłek i przenosić go między roślinami.

But unlike most flowers,

Ale w przeciwieństwie do większości kwiatów,

which attract a range of pollinators with sweet nectar,

które przyciągają zapylaczy słodkim nektarem,

these masters of deception deploy other tactics–

ci mistrzowie oszustwa stosują inne taktyki.

like pretending to be an insect’s mate,

Udają partnera owada,

letting off alluring scents,

uwalniają kuszące zapachy

and mimicking the appearance of other species.

i naśladują wygląd innych gatunków.

One of their most intriguing methods is sexual deception.

Jedną z najbardziej intrygujących metod jest oszustwo seksualne.

Through a combination of sexy shapes and pheromones,

Dzięki połączeniu seksownych kształtów i feromonów

orchids convince insects to mate with them.

storczyki przekonują owady do spółkowania.

Take the bee orchid,

Dwulistnik pszczeli z rodziny storczykowatych

whose petals look almost exactly like the velvety body of a bee.

ma płatki, które wyglądają niemal tak jak aksamitne ciało pszczoły.

This disguise is so convincing that male bees land on the orchid

To przebranie jest tak przekonujące, że trutnie lądują na orchideach

and try to have sex with it,

i próbują odbyć z nimi stosunek,

picking up pollen as they go.

zbierając po drodze pyłki.

Other orchids have evolved contrasting colours and ultraviolet spots–

Inne storczyki wyewoluowały kontrastujące kolory i plamy ultrafioletowe

invisible to humans but irresistible to insects.

niewidoczne dla ludzi, ale nieodparte dla owadów.

Still others have tactile ‘love-handles’

Jeszcze inne mają “miłosne uchwyty”,

that ensure insects are positioned precisely for pollination.

które zapewniają precyzyjne ustawienie owadów do zapylania.

When a male wasp lands on the hammer orchid, for example,

Na przykład kiedy samiec osy ląduje na storczyku młotkowatym,

his enthusiastic mating motion flips a hinge in the flower,

entuzjastyczny ruch godowy owada obraca zawias w kwiatku,

forcing his body into the pollen.

wpychając ciało w pyłek.

At the next flower he visits,

Podczas wizyty u kolejnego kwiatka

that same hinge pushes his pollen-covered body onto the stigma,

ten sam zawias popycha pokryte pyłkiem ciało na znamię słupka,

fertilizing it.

zapładniając je.

Some orchids make such convincing mates

Niektóre storczyki są tak przekonującymi partnerami,

that insects even ejaculate on them,

że owady nawet na nie ejakulują,

wasting valuable sperm.

marnując cenne plemniki.

But the most vital component of sexual deception is scent:

Ale najważniejszym składnikiem oszustwa seksualnego jest zapach.

orchids mimic the precise scent of a single insect species.

Storczyki idealnie odtwarzają zapach określonego gatunku owada.

This is possible because many insects and flowers

To możliwe dzięki wielu owadom i kwiatom

produce simple organic compounds called hydrocarbons,

produkującym węglowodory, czyli proste związki organiczne,

which form a layer that protects their bodies from drying out.

które tworzą warstwę chroniącą je przed wyschnięciem.

The precise blend of compounds in this layer is species-specific.

Dokładna mieszanka związków w tej warstwie zależy od gatunku.

Its scent can double as a way for insects to attract potential mates,

Zapach może służyć owadom jako sposób na zwabienie potencjalnych partnerów,

known as a sex pheromone.

znany jako feromon płciowy.

Over the course of many thousands of years,

W ciągu tysięcy lat

random compound combinations have given some orchid species

przypadkowe kombinacje związków dały niektórym gatunkom storczyków

precisely the same signature scent as particular insect species.

ten sam charakterystyczny zapach co u poszczególnych gatunków owadów.

Identyczny zapach pozwala im przyciągać samce zapylaczy,

This matching scent allows them to attract male pollinators

who fall over and over again

które raz po raz ulegają

for the flowers masquerading as females

kwiatom udającym samice z ich gatunku.

of their own species.

Sexual deception isn’t the only trick orchids have up their sleeves.

Seksualne oszustwo to niejedyna sztuczka storczyków.

Their oldest scam is mimicking the shapes and colours

Ich najstarszym oszustwem jest naśladowanie kształtów i kolorów

of other nectar-producing flowers—

innych kwiatów nektarotwórczych,

but without the sweet nectar.

ale bez słodkiego nektaru.

Some orchids also masquerade as places where insects lay their eggs.

Niektóre storczyki udają też miejsca, w których owady składają jaja.

One species not only has the colour and appearance of rotting meat;

Jeden z gatunków ma nie tylko kolor i wygląd gnijącego mięsa.

it emits a scent of decay as well–

Wydziela też zapach rozkładu,

drawing in flies who deposit their eggs on the flower

przyciągając muchy, które składają jaja na kwiatku,

and unwittingly pollinate the plant.

nieświadomie zapylając roślinę.

Other orchids look and smell just like the fungi on which certain insects

Inne storczyki wyglądają i pachną podobnie jak grzyby,

na których niektóre owady składają jaja.

lay their eggs.

Where do all these bizarre adaptations come from?

Skąd te wszystkie dziwaczne adaptacje?

Random genetic mutations in orchids may result in a trait–

Przypadkowe mutacje genetyczne u storczyków mogą skutkować cechą,

like a scent or a shape–

jak zapach czy kształt,

that, by chance, matches the needs of a single insect species.

która przypadkowo odpowiada potrzebom danego gatunku owadów.

The huge diversity within the insect world also increases the likelihood

Ogromna różnorodność w świecie owadów zwiększa też prawdopodobieństwo,

that an orchid will find a unique audience.

że orchidea znajdzie wyjątkowego odbiorcę.

Able to make more seeds and offspring with the help of its dedicated pollinators,

Zdolna wytworzyć większą liczbę nasion i potomstwa przy pomocy oddanych zapylaczy

the orchid successfully reproduces in isolation,

orchidea z powodzeniem rozmnaża się w izolacji

and becomes a new species.

i staje się nowym gatunkiem.

But because of their dependence on sometimes just one pollinator species,

Ale ze względu na zależność od niekiedy tylko jednego gatunku zapylacza

orchids are also vulnerable,

storczyki są też wrażliwe,

and many quickly go extinct.

a wiele z nich szybko wymiera.

Over time, though,

Z czasem jednak

więcej gatunków storczyków powstało niż wymarło,

more orchid species have formed than died out,

and orchids are some of the most diverse flowering plants.

a storczyki to jedne z najbardziej różnorodnych roślin kwiatowych.

They have such exuberant and otherworldly shapes

Mają tak żywiołowe i nieziemskie kształty,

that they occasionally deceive human senses, too:

że czasami oszukują też ludzkie zmysły.

In their petals we see what appear to be tiny, dancing people,

W ich płatkach widzimy coś, co wydaje się malutkimi, tańczącymi ludźmi,

monkey’s faces, spiders,

twarzami małp, pająkami,

and even birds in flight.

a nawet lecącymi ptakami.