What is chemical equilibrium? - George Zaidan and Charles Morton

Tłumaczenie: Ola Królikowska Korekta: Rysia Wand

Say two people are walking down the street,

Powiedzmy, że dwie osoby idą ulicą

and they bump into each other.

i wpadają na siebie.

They'll just shake it off and walk on.

Pewnie otrząsną się i pójdą dalej.

Sometimes that happens with molecules too.

Czasem dzieje się tak też z cząsteczkami.

They just bounce off each other, and that's that.

Odbijają się od siebie i to wszystko.

But what if two people were to bump into each other,

Ale co by było, gdyby dwie osoby wpadły na siebie

and during that collision,

i w wyniku zderzenia

one person's arm got severed

ręka jednej osoby została odcięta

and reattached to the other person's face?

i przyczepiona do twarzy drugiej osoby?

Now that sounds really weird,

To brzmi naprawdę dziwnie,

but it's similar to one of the many ways

ale podobnie reagują ze sobą cząsteczki.

that molecules can react with each other.

Two molecules can join and become one.

Dwie cząsteczki mogą połączyć się w jedną.

One can split apart and become two.

Jedna może podzielić się na dwie.

Molecules can switch parts.

Cząsteczki mogą wymieniać się częściami.

All these changes are chemical reactions,

Wszystkie te zmiany to reakcje chemiczne,

and we can see them happening around us.

które zachodzą wokół nas.

For example, when fireworks explode,

Fajerwerki wybuchają,

or iron rusts,

żelazo rdzewieje,

or milk goes bad,

mleko kwaśnieje,

or people are born,

ludzie się rodzą

grow old,

starzeją,

die,

and then decompose.

umierają

i rozkładają.

But chemical reactions don't just happen willy nilly!

Ale reakcje chemiczne nie dzieją się ot tak!

Everything has to be right.

Wszystko ma przyczynę.

First, the molecules have to hit each other

Po pierwsze cząsteczki muszą się zderzyć

in the right orientation.

w odpowiedni sposób.

And second, they have to hit each other hard enough,

Po drugie muszą się zderzyć wystarczająco mocno,

in other words, with enough energy.

czyli z wystarczającą energią.

Now you're probably thinking

Pewnie myślicie,

that a reaction just happens in one direction and that's it.

że reakcja działa tylko w jednym kierunku.

Sometimes that's true.

Częściowo to prawda.

For example, things can't unburn

Nie można cofnąć spalenia

or unexplode.

czy eksplozji.

But most reactions can happen in both directions,

Ale większość reakcji zachodzi w obie strony,

forward and reverse.

do przodu i do tyłu.

There's no reason that our face-arm guy

Mężczyzna z ręką na twarzy

can't bump into armless girl,

może wpaść na bezręką dziewczynę,

reattaching that arm back to its original socket.

która dzięki temu odzyska rękę.

Now let's zoom out a bit.

Popatrzmy z większej perspektywy.

Now let's say that you've got

Powiedzmy, że na ulicy jest tysiąc osób

a thousand people on the street,

and all of them start with their limbs

i wszyscy mają kończyny na miejscu.

normally attached.

At the beginning, every collision is a chance

Z początku każde zderzenie to szansa,

for Person A to transfer an arm to Person B's face.

że ręka osoby A przyczepi się do twarzy osoby B.

And so at the beginning,

Z czasem coraz więcej ludzi kończy

more and more people end up

with arms attached to their faces or arms missing.

z rękami przyczepionymi do twarzy albo w ogóle traci ręce.

But as the number of people with arm-faces

Ale m więcej jest osób z rękami na twarzy

and missing arms grows,

lub bez rąk,

collisions between those people become more likely.

tym takie zderzenia stają się bardziej prawdopodobne.

And when they bump into each other,

A co się stanie, kiedy wpadną na siebie?

guess what?

Normal-appendage people are reproduced.

Ręka wróci na swoje miejsce.

Now the number of limb transfers per second forward

Częstotliwość wymian rąk na sekundę zacznie spadać,

will start high and then fall,

and the number of limb transfers per second backward

a liczba rąk, które wrócą na miejsce,

will start at zero and then rise.

zacznie od zera i wzrośnie.

Eventually they'll meet,

W końcu wyniki będą takie same.

they'll be the same.

And when that happens,

Kiedy do tego dojdzie,

the number of people in each state stops changing,

liczba osób w każdej grupie przestanie się zmieniać,

even though people are still bumping into each other

chociaż ludzie wciąż będą wpadać na siebie,

and exchanging limbs.

wymieniając się kończynami.

Now how many people do you think

Jak sądzicie, ile będzie osób

there are in each state?

znajdzie się w danym stanie?

Half and half, right?

Pół na pół, prawda?

No, well, maybe.

Nie, no może.

It depends.

To zależy.

It could be 50/50,

Może być 50/50,

but it could be 60/40

ale też 60/40

or 15/85,

albo 15/85

or anything.

i każdy inny wynik.

We chemists have to get our little, gloved hands dirty

My, chemicy, musimy pobrudzić rękawiczki,

- ah, well, we're in a lab so not really dirty -

choć może w laboratorium, nie ma za wiele brudu

to figure out what the actual distribution

żeby poznać rzeczywistą dystrybucję molekuł.

of molecules is.

Even though each of limb transfers

Choć każde przeniesienie kończyny

is a pretty dramatic event for the people involved,

to dramatyczne wydarzenie dla jego uczestników,

if we zoom out,

z oddalenia widać,

we see population numbers that don't change.

że populacja zostaje bez zmian.

We call this nirvana equilibrium,

Ten stan to równowaga

and it doesn't just happen with chemical reactions.

i dotyczy nie tylko reakcji chemicznych.

Things like gene pools

Genetyka

and highway traffic show the same pattern.

czy ruch drogowy działają według tego samego wzorca.

It looks pretty still from 30,000 feet,

Z daleka wygląda to bardzo spokojnie,

but there is lots of crazy stuff

ale na ziemi dzieje się mnóstwo szalonych rzeczy.

happening on the ground,

you just need to zoom in to see it.

Trzeba tylko przyjrzeć się im z bliska.