What's happening to Earth's core? - Shannon Odell

407,620 views ・ 2023-07-13

TED-Ed


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: Barbara Dzięcioł Korekta: Łukasz Izmaiłowski
00:07
A hydrogen atom travels high within the outermost layer
0
7045
3962
Atom wodoru unosi się coraz wyżej przez zewnętrzną warstwę atmosfery.
00:11
of the Earth’s atmosphere.
1
11007
1793
00:13
This particular atom first entered the exosphere millions of years ago,
2
13009
4171
Ten atom po raz pierwszy znalazł się w egzosferze miliony lat temu.
00:17
and during its tenure on Earth,
3
17180
1877
Podczas pobytu na ziemi znajdował się w falach Atlantyku,
00:19
it’s spent time in the waves of the Atlantic Ocean,
4
19057
3211
00:22
the ground soil of the Amazon,
5
22310
2169
glebie Amazonii,
00:24
and even the steam rising off a boiling pot of spaghetti.
6
24479
3753
a nawet parze unoszącej się z gotującego się w garnku spaghetti.
00:28
But today, traveling 30 times faster than the speed of sound,
7
28357
4588
Lecz dzisiaj, poruszając się 30 razy szybciej, niż prędkość światła,
00:32
it overcomes the Earth’s gravitational pull and escapes,
8
32945
4171
pokonuje przyciąganie grawitacyjne Ziemi i ucieka,
00:37
joining the roughly 90 tons of material that leak out of our atmosphere each day.
9
37200
6089
dołączając do 90 ton materiału, który codziennie wycieka z atmosfery.
00:44
This daily whale-sized atmospheric loss is just one example
10
44165
4630
Ta codzienna olbrzymia strata to tylko przykład tego,
00:48
of how the Earth is leaking.
11
48795
2085
jak Ziemia przecieka.
00:51
Atoms, energy, and molecules seep from one layer of the planet to another.
12
51047
5797
Atomy, energia i molekuły przesiąkają przez kolejne warstwy planety.
00:56
And for Earth, whose stability is necessary to sustain life,
13
56844
3754
A dla Ziemi, której stabilność jest potrzebna, by utrzymać życie,
01:00
these leaks can seem troubling.
14
60598
2127
te przecieki mogą się wydać niepokojące.
01:02
To better understand the extent of the planet’s imperfect plumbing,
15
62975
3754
By lepiej zrozumieć wymiar niedoskonałej hydrauliki planety,
01:06
and when it becomes a problem,
16
66729
1835
i tego, kiedy staje się ona problemem,
01:08
let’s visit two more leakage sites.
17
68648
2961
odwiedzimy dwa inne miejsca wycieków.
01:12
Our second spot takes us to the Earth’s surface,
18
72693
3087
Nasze kolejne miejsce znajduje się na powierzchni Ziemi,
01:15
to a field in Central Appalachia.
19
75780
2377
na polu w Środkowej Apalachii.
01:18
Below, a 1,500 meter deep shaft connects an oil reservoir
20
78407
5923
Poniżej, 1,500 - metrowy wał łączy zbiornik ropy
01:24
with the Earth’s surface.
21
84330
1794
z powierzchnią Ziemi.
01:26
The oil supply here is dried up, leaving the site neglected and abandoned.
22
86457
4755
Tutejszy zapas ropy jest wyschnięty, przez co miejsce jest opuszczone.
01:31
But this underground reservoir also houses the potent greenhouse gas methane,
23
91379
5881
Ale ten podziemny zbiornik mieści też silny gaz cieplarniany - metan,
01:37
which continues to travel up the shaft and escape through cracks and loose pipes.
24
97260
4880
który ucieka wzdłuż wału, przez pęknięcia i poluzowania rur.
01:42
This leaky well joins the more than 3 million abandoned wells
25
102140
5005
Ten cieknący szyb jest jedną z 3 milionów opuszczonych odwiertów,
01:47
scattered throughout the US,
26
107145
2002
rozrzuconych po Stanach,
01:49
that collectively emit, by lower estimates,
27
109147
2711
które łącznie emitują rocznie
01:51
280,000 metric tons of methane each year.
28
111858
5046
co najmniej 280 tysięcy ton metanu.
01:57
Our final leakage point takes us deep within the innermost boundary
29
117530
3795
Nasz ostatni punkt przecieków znajduje się w jądrze Ziemi.
02:01
of the Earth, the core.
30
121325
1794
02:03
Heat, originating from the formation of our solar system,
31
123286
3503
CIepło wytwarzane przez formowanie się Układu Słonecznego
02:06
drives the rotation of liquid metal around the solid inner core.
32
126789
4546
napędza rotację płynnego metalu wokół stałego jądra wewnętrznego.
02:11
The motion, in turn, creates the planet’s magnetic field,
33
131836
4004
Natomiast ten ruch wytwarza pole magnetyczne planety,
02:15
a barrier that protects it from cosmic radiation and solar wind.
34
135840
4338
które chroni ją przed promieniowaniem i wiatrem słonecznym.
02:20
But the core isn't perfectly insulated, so heat constantly leaks,
35
140344
4964
Jądro nie jest idealnie izolowane, więc ciepło ciągle ucieka
02:25
escaping to the surrounding mantle
36
145308
2127
przez otaczający je płaszcz
02:27
and driving plate tectonics and magmatic activity.
37
147435
3336
i napędza tektonikę płyt oraz aktywność magmową.
02:30
As a result, the core’s outer molten metal is slowly solidifying.
38
150897
4671
Stopiony metal rdzenia powoli zastyga.
02:35
Once fully cooled, the magnetic field will disappear,
39
155651
3462
Gdy całkiem ostygnie, pole magnetyczne zniknie,
02:39
leaving us exposed to the Sun’s harshest rays.
40
159113
3921
eksponując nas na ostre promienie Słońca.
02:43
The Earth clearly has some cracks and bleeds.
41
163117
3837
Ziemia wyraźnie ma trochę pęknięć i wycieków.
02:46
Should we be worried?
42
166954
1502
Czy powinniśmy się tym martwić?
02:48
Thankfully, the immediate risks of our hydrogen leak are low.
43
168789
3838
Na szczęście, są niewielkie szanse na nagły wyciek wodoru.
02:52
At its current rate, it would take over 150 billion years
44
172835
4171
W obecnym tempie utracenie całego naszego wodoru
02:57
to lose all our hydrogen to space.
45
177006
2628
zajęłoby ponad 150 miliardów lat.
02:59
The same goes for our core leak.
46
179759
2085
Podobnie z wyciekami z jądra Ziemi.
03:01
Scientists estimate the core won't completely cool
47
181844
3128
Naukowcy szacują, że jądro nie ostygnie całkowicie
03:04
for another 700 million to several billion years.
48
184972
4213
przez następne 700 milionów do kilku miliardów lat.
03:10
Methane emissions, however,
49
190102
1961
Jednak emisje metanu
03:12
have the power to alter our Earth's climate within the next decade.
50
192063
4296
mogą spowodować zmianę klimatu na Ziemi w ciągu następnej dekady.
03:16
The gas’s unique structure efficiently absorbs energy radiating off the Earth,
51
196359
5005
Unikalna struktura gazu wchłania energię promieniującą z planety
03:21
trapping it in the atmosphere as heat.
52
201364
2669
i więzi ją w atmosferze w postaci ciepła.
03:24
This gives methane incredible warming potential,
53
204075
3086
To daje metanowi niezwykły potencjał cieplarniany,
03:27
86 times that of carbon dioxide.
54
207161
3170
86 razy większy, niż ten dwutlenku węgla.
03:30
The impact of methane escaping from abandoned wells in the US
55
210414
3546
Wpływ metanu uwalniającego się z opuszczonych szybów w USA
03:33
is comparable to burning 10 billion pounds of coal each year.
56
213960
5088
jest porównywalny ze spalaniem 10 miliardów węgla rocznie.
03:39
As abandoned wells in most of the world’s top oil producers
57
219298
3587
Podczas, gdy opuszczone szyby naftowe wielu czołowych producentów ropy
03:42
have yet to be extensively counted or surveyed,
58
222885
2836
jeszcze nie zostały dogłębnie zliczone, ani przebadane,
03:46
the global emissions of all abandoned wells is likely much, much higher.
59
226013
5256
światowa emisja z wszystkich opuszczonych szybów jest o wiele większa.
03:51
And they join the estimated 570 million tons of methane
60
231435
4839
Dołącza ona do szacunkowych 570 milionów ton metanu,
03:56
emitted by other anthropological and natural sources each year.
61
236274
4671
emitowanych rocznie przez inne sztuczne i naturalne źródła.
04:01
Beyond their climate impact,
62
241570
1711
Poza wpływem na klimat,
04:03
these unsealed wells can leach methane and other toxic gases
63
243281
3795
przez te niezabezpieczone szyby, metan i inne toksyczne gazy
04:07
into nearby groundwater,
64
247076
1835
mogą przesiąkać do wód podziemnych,
04:08
contaminating drinking water and impacting local ecosystems.
65
248911
4171
zanieczyszczając wodę pitną i szkodząc lokalnym ekosystemom.
04:13
Luckily, non-producing oil wells can be plugged by pumping cement
66
253582
3879
Na szczęście, niewydobywcze szyby naftowe mogą być zatkane cementem.
04:17
into their depths.
67
257461
1335
04:18
While many state and federal governments require oil and gas companies
68
258921
3879
Podczas, gdy wiele rządów wymaga od spółek gazowych i naftowych
04:22
to plug defunct wells,
69
262800
1835
uszczelnienia nieczynnych odwiertów,
04:24
plugging comes at a high expense,
70
264635
2252
jest to ogromny koszt,
04:26
so companies have historically dodged policies.
71
266887
3129
więc wiele firm nie zastosowało się do tych zasad.
04:30
For decades, these leaky, low-producing, and economically non-viable wells
72
270099
5172
Przez dekady te nieszczelne, mało wydajne, i ekonomicznie nieopłacalne odwierty
04:35
were sold off and abandoned.
73
275271
2419
były sprzedawane i porzucane.
04:37
It's clear that oil and gas companies won't fix this problem on their own.
74
277773
4255
To oczywiste, że spółki naftowe i gazowe same nie naprawią tego problemu.
04:42
It'll take concerted governmental efforts,
75
282028
2335
Będzie to wymagało działań rządowych,
04:44
such as placing high fees on methane emission
76
284363
2795
takich jak nakładanie wysokich opłat za emisję metanu
04:47
and coordinated oversight on plugging,
77
287158
2627
i skoordynowanego nadzoru,
04:49
to make sure companies are held accountable.
78
289785
2378
by spółki ponosiły odpowiedzialność.
04:52
But the problem starts before these wells are abandoned.
79
292413
3170
Ale problem zaczyna się jeszcze zanim szyby zostają porzucone.
04:55
Within the US, active oil and gas production
80
295875
3587
W Stanach Zjednoczonych produkcja ropy i gazu
04:59
emits massive amounts of methane,
81
299462
2335
emituje ogromne ilości metanu,
05:02
about 28 times that of abandoned wells.
82
302048
3503
jakieś 28 razy większe, niż opuszczone szyby.
05:05
The best way to eliminate this leak is to stop drilling oil and gas wells
83
305551
4880
Najlepszy sposób, by zapobiec tym wyciekom to zaprzestać wiercenia takich szybów.
05:10
in the first place.
84
310431
1251
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7