The other "Golden Rule" - David L. Hu

Tłumaczenie: Korekta: Ola Królikowska

A cat’s bladder can only store a golf ball’s worth of urine.

Pęcherz moczowy kota mieści tylko mocz rozmiaru piłki golfowej.

For humans, it’s a coffee mug and for elephants, a kitchen trash can.

Dla ludzi to kubek kawy, a dla słoni kuchenny kosz na śmieci.

An elephant’s bladder is 400 times the size of a cat’s,

Pęcherz moczowy słonia jest 400 razy większy niż kota,

but it doesn’t take an elephant 400 times longer to pee.

ale jego opróżnienie nie zajmuje mu 400 razy dłużej.

So, how does this work?

Więc jak to działa?

The answer lies in what scientists call the “Other Golden Rule.”

Odpowiedź leży w zwanej przez lekarzy “Drugą Złotą Regułą“.

It applies to mammals, which pee out some of their wastes in a yellowy liquid.

Dotyczy ona ssaków, które wydalają część odpadów w postaci żółtawej cieczy.

Other classes of animals use different systems and methods to excrete waste.

Inne zwierzęta używają innych układów i sposobów do wydalania odpadów.

The Rule describes how urinary organs and forces change with body size,

Zgodnie z zasadą narządy moczowe i siły, zmieniają się zależnie od rozmiaru ciała,

enabling a range of mammals to achieve similarly rapid relief.

umożliwiając szeregowi ssaków osiągnięcie podobnie szybkiej ulgi.

There are two main factors contributing to urination speed:

Za szybkość oddawania moczu odpowiadają dwa czynniki,

bladder pressure and gravity.

ciśnienie w pęcherzu moczowym oraz grawitacja.

Bladder pressure is created when mammals contract their muscles

Ciśnienie w pęcherzu jest tworzone, kiedy ssaki napinają mięśnie,

to squeeze urine out.

żeby wycisnąć mocz z pęcherza.

This pressure is equal to the applied muscular force per unit area but,

Ciśnienie to równa się sile mięśni na jednostkę powierzchni,

ale ponieważ te czynniki rozkładają się proporcjonalnie,

since these factors scale proportionally,

bladder pressure doesn’t actually change much depending on body size.

ciśnienie w pęcherzu nie bardzo zależy od rozmiaru ciała.

Meanwhile, the effects of gravity do vary across species.

Skutki grawitacji różnią się jednak między gatunkami.

Mammals have a pipe-like organ called the urethra

Ssaki mają rurkowatą cewkę moczową,

that transports urine from a higher elevation to a lower one—

który transportuje mocz z wyższego poziomu na niższy,

specifically, from the bladder down to where urine exits the body.

czyli z pęcherza w dół, gdzie mocz opuszcza ciało.

In doing so, the urethra harnesses the power of Torricelli’s Law,

Cewka moczowa działa według prawa Torricellego,

which states that flow rate increases with container height.

zgodnie z którym natężenie przepływu rośnie z wysokością pojemnika.

Take these two containers holding the same volume of liquid.

Weźmy dwa pojemniki z taką samą ilością wody.

When identically punctured at the bottom,

Po przebiciu w ten sam sposób

the vertical container drains nearly twice as fast.

pionowy pojemnik opróżnia się prawie dwa razy szybciej.

This is because the water’s falling from a greater elevation difference.

Dzieje się tak, bo woda spada z większej różnicy wysokości.

By transporting urine from high to low, the urethra has a similar effect.

Podobne efekty daje cewka moczowa,

transportując mocz z wyższego do niższego poziomu.

The urethra is probably not perfectly vertical,

Cewka moczowa prawdopodobnie nie jest idealnie pionowa,

so its length doesn’t tell us exactly how far the urine falls.

więc jej długość nie powie nam dokładnie, na jaką odległość spada mocz.

However, it’s a good approximation.

Jest to jednak dobre przybliżenie.

The urethra’s diameter also affects flow rate.

Średnica cewki moczowej wpływa też na natężenie przepływu.

When that vertical container’s exit hole has a larger diameter,

Jeśli otwór w pionowym pojemniku będzie miał większą średnicę,

the water drains out even faster.

woda wypłynie jeszcze szybciej.

The length and diameter of an animal’s urethra varies

Długości i średnice cewek moczowych zwierząt różnią się od siebie

depending on its species and whether it has a penis or vagina.

i zależą od gatunku oraz obecności penisa albo waginy.

For example, a female elephant has a meter-long urethra

Przykładowo samica słonia ma cewkę moczową o długości metra

with a thirty-five millimeter diameter.

i szerokości 35 milimetrów.

A person with a vagina has a urethra that is more than 20 times shorter

Kobieta ma ponad 20 razy krótszą

and 5 times thinner.

i 5 razy cieńszą cewkę moczową.

The elephant’s longer, wider urethra is what allows it to urinate

Dłuższa i szersza cewka moczowa słonia pozwala mu oddać mocz

for a comparable amount of time as a human.

w podobnym czasie do człowieka.

Indeed, if an elephant had the urethra of a housecat,

Gdyby jednak słoń miał cewkę moczową kota domowego,

it might take it about 2 hours to drain its bladder.

opróżnienie pęcherza zajmowałoby mu około 2 godzin.

It’s hypothesized that the Other Golden Rule

Podejrzewa się, że Druga Złota Reguła

is conserved because quicker pees may both reduce vulnerability to predators

przetrwała, bo szybsze oddanie moczu może jednocześnie

zmniejszać zagrożenie ze strony drapieżników

and flush out disease-causing pathogens.

i wymywać chorobotwórcze patogeny.

Ta reguła ma jednak ograniczenia.

But the Rule has limitations.

It’s only been shown to apply to non-aquatic mammals.

Dowiedziono, że ma ona zastosowanie tylko u niewodnych ssaków.

And the Rule doesn’t apply to mammals under three kilograms.

Reguła nie dotyczy też ssaków poniżej trzech kilogramów.

They actually pee in droplets, not continuous streams,

Oddają one mocz w postaci kropelek, a nie ciągłego strumienia,

because surface tension breaks up their tiny jets of urine.

bo napięcie powierzchniowe rozbija ich maleńkie strumienie moczu.

Even within non-aquatic mammals above three kilograms,

Nawet wśród niewodnych ssaków powyżej trzech kilogramów

different behaviors disrupt the Other Golden Rule.

różne zachowania mogą zakłócić Drugą Złotą Regułę.

Male dogs don’t always fully empty their bladders

Samce psów nie zawsze w pełni opróżniają pęcherz.

and will instead tinkle in short spurts to mark their territory.

Wypuszczają krótkie tryśnięcia moczu, żeby zaznaczyć własne terytorium.

Male pandas sometimes pee in handstands, marking bark higher up on trees

Samce pandy czasem oddają mocz, stając na przednich łapach i znacząc korę,

in order to broadcast their scent to potential mates.

żeby roznieść swój zapach do potencjalnych partnerek.

Handstand pees take longer because urine must work against gravity.

Zabiera to więcej czasu, bo mocz musi przeciwdziałać grawitacji.

Underwater pees are also lengthier

Podwodne oddawanie moczu jest też dłuższe,

because the external water pressure counteracts the internal forces

bo zewnętrzne ciśnienie wody przeciwdziała siłom wewnętrznym

resulting from elevation difference.

wynikającym z różnicy wysokości.

Whether it’s with the intensity of a fire hydrant or a squirt gun,

Czy z intensywnością hydrantu, czy pistoletu na wodę

this system swiftly delivers our urine to the outside world.

ten system szybko wyprowadza mocz na zewnętrz.