Why are beavers obsessed with dams? - Glynnis Hood

425,994 views ・ 2023-01-05

TED-Ed


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: Agnieszka Fijałkowska Korekta: Ola Królikowska
00:08
Nestled in the remote forests of northern Canada
0
8171
2502
W odległych lasach północnej Kanady
00:10
sits the world’s longest beaver dam.
1
10673
2961
znajduje się najdłuższa na świecie bobrza tama.
00:13
Curving around the water like a castle wall,
2
13801
2586
Ta 850-metrowa konstrukcja
00:16
this 850-meter-long structure is large enough to be seen in satellite imagery.
3
16387
6173
wijąca się w wodzie niczym mur jest tak duża, że widać ją z kosmosu.
00:22
The dam and the generations of North American beavers that maintain it
4
22727
4046
Tama i pokolenia bobrów północnoamerykańskich,
które ją utrzymują, radykalnie odmieniły region,
00:26
have dramatically transformed the region,
5
26773
2585
00:29
creating a pond containing roughly 70,000,000 liters of water.
6
29358
4255
tworząc staw o pojemności 70 milionów litrów wody.
00:33
This is a suitably sizable home for the creators of this woodland kingdom.
7
33738
4212
To odpowiednio duży dom dla twórców tego leśnego królestwa.
00:37
But even dams 1/100th the size of this one
8
37950
3504
Ale nawet sto razy mniejsze tamy
00:41
can have huge impacts on their environment.
9
41454
2377
mogą mieć ogromny wpływ na środowisko.
00:43
So how exactly do beavers redesign the forest,
10
43831
3045
Jak więc bobry przeprojektowują lasy
00:46
and how do they build these impressive structures in the first place?
11
46876
3587
i tworzą te imponujące konstrukcje?
00:50
Consider this beaver in the northwestern US.
12
50755
3170
Bóbr w północno-zachodnich Stanach Zjednoczonych
00:53
Standing just under 2 feet tall,
13
53925
1835
ma około 60 centymetrów wzrostu
00:55
he’s a proud representative of the world’s second largest rodent species.
14
55760
4671
i jest dumnym przedstawicielem
drugiego co do wielkości gatunku gryzoni na świecie.
01:00
While he’s at risk to predators on land, once he’s built a lodge,
15
60431
4046
Drapieżniki na lądzie stanowią dla niego zagrożenie,
więc dla bezpieczeństwa buduje ogromne fosy.
01:04
he’ll have a massive moat to keep him safe.
16
64477
2669
01:07
But he can’t just build a dam anywhere.
17
67188
2252
Ale bóbr nie zbuduje tamy gdziekolwiek.
01:09
Following the sounds of running water,
18
69565
2127
Podążając za dźwiękiem płynącej wody,
01:11
our beaver searches heavily wooded areas
19
71692
2503
gryzoń przeszukuje gęsto zalesione tereny,
01:14
to find a medium-sized stream that’s not too steep or too deep.
20
74195
4671
żeby znaleźć średniej wielkości strumień, niezbyt stromy czy głęboki.
01:19
After abandoning one construction site due to its rocky floor,
21
79909
4046
Po opuszczeniu placu budowy ze zbyt skalistym dnem
01:23
he finds a stream with a soft, muddy bottom.
22
83955
3336
znajduje strumień o miękkim, błotnistym dnie.
01:27
Combining vegetation, mud, and sticks,
23
87583
2336
Łącząc roślinność, błoto i patyki,
01:29
he creates a small bank along the stream’s edge.
24
89919
3337
tworzy mały nasyp wzdłuż brzegu strumienia.
01:33
Then, using a bite almost 3 times stronger than any other mammal of this size,
25
93965
5630
Następnie, gryząc prawie trzy razy mocniej niż jakikolwiek inny ssak tej wielkości,
01:39
our beaver chews nearby logs into sturdy sticks.
26
99595
3671
nasz bóbr przegryza pobliskie kłody na wytrzymałe pale.
01:43
He then rolls them into the water and spikes them down into the soft streambed.
27
103474
5214
Dalej wtacza je do wody i wbija w miękkie dno strumienia.
01:48
Beaver dams come in several shapes,
28
108688
2127
Bobrze tamy przyjmują wiele kształtów.
01:50
but our beaver opts for a concave dam to dissipate the forceful flowing water,
29
110815
5464
Nasz bóbr wybiera łukowaty kształt, żeby rozproszyć silny nurt
01:56
and layers in large rocks to reinforce areas
30
116279
3086
i układa warstwy dużych skał,
żeby wzmocnić obszary, w których nurt jest najbardziej wartki.
01:59
where water flows the strongest.
31
119365
1877
02:01
Depending on a dam’s length, the stream’s speed,
32
121325
2837
W zależności od długości tamy, nurtu strumienia
02:04
and the number of beavers on the job,
33
124162
2293
i liczby pracujących bobrów
02:06
these devoted architects can build shockingly fast.
34
126455
3671
ci oddani architekci potrafią budować zaskakująco szybko.
02:10
In some cases where humans tried to remove dams,
35
130251
3128
Czasem gdy ludzie próbowali burzyć tamy,
02:13
beavers have rebuilt them overnight—
36
133379
2085
bobry odbudowały je w ciągu nocy,
02:15
sometimes rebuilding larger than they were before.
37
135464
3129
nieraz jeszcze większe niż wcześniej.
02:18
Like most dams, our beaver’s project
38
138926
2169
Jak większość tam,
nasza ma zaledwie kilka metrów długości.
02:21
is just a couple meters long.
39
141095
2211
02:23
And working alone, this dam could take several days to complete.
40
143306
3712
Praca w pojedynkę oznacza, że budowa może zająć kilka dni.
02:27
But once the structure spans the channel, his watery home begins to fill up.
41
147101
4546
Ale gdy budowla obejmuje kanał, wodnisty dom zaczyna się zapełniać.
02:31
As the pond grows,
42
151731
1460
Gdy staw się powiększa, przedłuża tamę i blokuje wodę przepływającą po bokach.
02:33
he’ll extend the dam to block water flowing around the sides.
43
153191
3628
02:36
However, some is permitted to leak downstream,
44
156819
2920
Niektóre tamy lekko przeciekają,
02:39
releasing pressure on the dam and regulating the pond’s water levels.
45
159739
4171
żeby regulować ciśnienie i poziom wody w stawie.
02:43
The larger the pond, the larger the beaver’s territory.
46
163910
3211
Im większy staw, tym większe terytorium bobrów.
02:47
And since they can hold their breath for up to 15 minutes,
47
167121
3128
Bobry mogą wstrzymać oddech nawet na 15 minut,
02:50
beavers can easily access food along the shorelines.
48
170249
3337
więc mają łatwy dostęp do pożywienia wzdłuż linii brzegowej.
02:53
Throughout the fall, our beaver builds up an impressive supply for winter—
49
173586
4212
Przez całą jesień nasz bóbr gromadzi imponujące zapasy na zimę,
02:57
while also looking for someone to share it with.
50
177798
2753
szukając też kogoś, z kim można się nimi podzielić.
03:00
Beavers are fiercely territorial, but they also bond for life.
51
180551
4546
Bobry silnie bronią swojego terytorium, ale łączą się w pary na całe życie.
03:05
When the pond freezes over,
52
185223
1960
Gdy staw zamarza,
03:07
our new beaver couple splits their time
53
187183
2252
nasza para bobrów dzieli czas
03:09
between making trips to the food cache with their lodge’s private entrance
54
189435
3879
między wędrówkami do magazynu żywności z osobnym wejściem
03:13
and starting a family.
55
193314
1668
i zakładaniem rodziny.
03:14
Come summertime, the juveniles will help reinforce and expand their dam,
56
194982
4296
Latem młode bobry pomagają we wzmacnianiu i rozbudowie tamy,
03:19
gather food, and watch their younger siblings.
57
199278
2878
zbieraniu pokarmu i pilnowaniu młodszego rodzeństwa.
03:22
After 2 to 3 years,
58
202323
1585
Po 2-3 latach młode bobry odchodzą od stada,
03:23
these young beavers will disperse to find territory and mates of their own.
59
203908
4171
żeby znaleźć własne terytorium i partnera.
03:28
But their ancestral dam can last for decades.
60
208079
3128
Ale tama ich przodków może stać przez dekady.
03:31
Maintenance work is continued by descendants of the original colony,
61
211207
3503
Potomkowie pierwotnego stada lub nowe bobry,
które wprowadzają się po odejściu panującej rodziny,
03:34
or new beavers that move in when the reigning family leaves.
62
214710
3212
dalej dbają o tamę.
03:37
There’s certainly no shortage of neighbors—
63
217922
2210
Sąsiadów z pewnością nie brakuje.
03:40
some regions have as many as 40 beaver dams per kilometer of stream.
64
220132
4338
Gdzieniegdzie na kilometr strumienia przypada nawet 40 bobrzych tam.
03:44
This is great news for surrounding wildlife
65
224470
2503
To ważne dla dzikiej przyrody wokoło,
03:46
that rely heavily on these semi-aquatic engineers.
66
226973
3253
która w dużym stopniu polega na tych wodnych inżynierach.
03:50
Lodges can serve as nesting sites and refuges for various species of waterfowl.
67
230226
5172
Tamy mogą służyć jako miejsca lęgowe i schronienie
dla różnych gatunków ptactwa wodnego.
03:55
Beaver channels also connect bodies of water,
68
235398
2544
Kanały bobrów łączą też zbiorniki wodne,
03:57
increasing the biodiverse areas between water and land.
69
237942
3670
zwiększając bioróżnorodność obszarów między wodą a lądem.
04:01
Humans benefit from beaver construction projects too.
70
241612
3253
Ludzie też czerpią korzyści z konstrukcji bobrów.
04:04
Their ponds help replenish groundwater stores,
71
244865
3003
Ich stawy pomagają uzupełniać zapasy wód gruntowych,
04:07
in part by creating large expanses of surface water.
72
247868
3045
częściowo poprzez tworzenie dużych połaci wód powierzchniowych.
04:10
And just like their manmade counterparts,
73
250955
2252
Podobnie jak ich odpowiedniki stworzone przez człowieka,
04:13
beaver dams slow floodwaters.
74
253207
2377
tamy bobrów spowalniają powodzie.
04:15
So just by following their natural instincts,
75
255584
2628
Podążając za naturalnymi instynktami,
04:18
these ecosystem engineers create huge impacts downstream.
76
258212
4797
ci inżynierowie ekosystemu mają ogromny wpływ na dolny bieg rzeki.
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7