The ferocious predatory dinosaurs of Cretaceous Sahara - Nizar Ibrahim

Tłumaczenie: Agnieszka Fijałkowska Korekta: Ola Królikowska

There are few places on Earth less hospitable to life

Niewiele miejsc na Ziemi jest mniej przyjaznych dla życia

than the bone-dry Sahara Desert.

niż wysuszona Sahara.

Yet it wasn't always this way.

Nie zawsze tak było.

100 million years ago, during a period known as the Mid-Cretaceous,

100 milionów lat temu, w okresie kredy,

a gargantuan river system flowed across the region

ten obszar był ogromnym systemem rzecznym,

from modern day Egypt to Morocco.

od dzisiejszego Egiptu po Maroko.

The whole world at that time would look rather different to us.

Ówczesny świat wyglądał zupełnie inaczej.

The continents had yet to assume their current positions.

Kontynenty jeszcze nie zajęły obecnych pozycji.

Extreme temperatures were common

Ekstremalne temperatury były powszechne,

and fierce storms made life unpredictable.

a gwałtowne burze sprawiały, że warunki do życia były nieprzewidywalne.

Dinosaurs flourished on land,

Dinozaury żyły na lądzie,

pterosaurs roamed the skies,

pterozaury na niebie,

and giant marine reptiles and sharks swam in warm seas.

a gigantyczne gady i rekiny pływały w ciepłych morzach.

Small mammals, our ancestors, lived quite literally in the shadow

Małe ssaki, nasi przodkowie, żyły dosłownie w cieniu

of these extraordinary creatures.

tych niezwykłych istot.

In this world of huge predators,

W świecie ogromnych drapieżników

the River of Giants,

Rzeka Gigantów,

which is what some call this region of what is now northern Africa,

jak niektórzy nazywają północną część Afryki,

stood out as particularly dangerous.

była szczególnie niebezpieczna.

In most ecosystems, it's lonely at the top of the food chain.

W większości ekosystemów na szczycie łańcucha pokarmowego jest mało gatunków.

There usually isn't enough prey to sustain many predators.

Zwykle nie ma wystarczającej zdobyczy do zaspokojenia wielu drapieżników.

Yet an incredible variety of aquatic prey species in the river-based ecosystem

Jednak dzięki ogromnej ilości zwierząt wodnych w tym ekosystemie

may have allowed a large and diverse population of apex predators to coexist.

żyła duża i zróżnicowana populacja drapieżników z góry łańcucha pokarmowego.

We know this thanks to a wealth of fossils we found in an area

Wiemy to dzięki skamielinom

znalezionym na obszarze Kem Kem.

called the Kem Kem Beds.

Many of the predators we've discovered had head and body shapes

Kształt głów i tułowi wielu drapieżników

that made them uniquely adapted to hunt the different types and sizes

wskazuje na przystosowanie do polowania na różnej wielkości

of aquatic prey.

zwierzęta morskie.

This allowed many Kem Kem predators to take full advantage

To pozwoliło drapieżnikom z Kem Kem w pełni korzystać

of the one abundant food source in this environment: fish.

z obfitego źródła pożywienia tego środowiska - ryb,

This also allowed them to avoid direct competition

i uniknąć bezpośredniej rywalizacji

with the predators going after land-loving animals.

z drapieżnikami grasującymi na lądzie.

Prey species in the river system had to contend with attacks from all sides,

Zwierzęta zmagały się z atakami z każdej strony,

including from above.

także z powietrza.

Flying reptiles dominated the skies.

Latające gady zdominowały niebo.

Alanqa Saharica had a wingspan of up to nine meters,

Rozpiętość skrzydeł Alanqi wynosiła dziewięć metrów,

and long slender jaws that helped it snatch fish

a jej smukły dziób pozwalał chwytać ryby

and small terrestrial animals.

i mniejsze zwierzęta lądowe.

At least seven different types of crocodile-like predators

Przynajmniej siedem gatunków krokodylowatych

patrolled the waterways,

patrolowało drogi wodne,

including the roughly ten-meter-long Elosuchus.

w tym ponad 10-metrowy Elosuchus.

And multiple species of T-rex-sized carnivorous dinosaurs called theropods,

Wiele tyranozaurowatych mięsożerców zwanych teropodami

lived side by side.

żyło obok siebie.

In the River of Giants, Spinosaurus was king.

W obszarze Rzeki Gigantów królował Spinozaur.

This 15-meter-long dinosaur was even longer than T-rex,

Ten 15-metrowy dinozaur był większy od Tyranozaura.

with short muscular hind legs,

Miał krótkie i silne tylne nogi,

a flexible tail,

giętki ogon

and broad feet.

i szerokie łapy.

It's two-meter-high sail warned other creatures of its fearsome size

Jego dwumetrowe wyrostki kolczyste kręgosłupa odstraszały inne drapieżniki

and may have also been used to attract mates.

i służyły przyciąganiu samic.

Spinosaurus' long slender jaws were spiked with conical teeth,

Długa i smukła szczęka ze stożkowatymi zębami

perfect for swiftly clamping down on slippery aquatic prey.

świetnie nadawała się do łapania śliskich zwierząt z wody.

This apex predator, as well as its ecosystem,

Z tym drapieżnikiem alfa i jego ekosystemem

is unparalleled in the history of life on Earth.

nie równa się nic innego w historii życia na Ziemi.

All that's left of these fearsome predators are fossils.

Po przerażających drapieżnikach pozostały tylko skamieliny.

About 93 million years ago, sea levels rose,

Około 93 miliony lat temu poziom mórz się podniósł

submerging the Kem Kem region in a shallow sea.

i zamienił obszar Kem Kem w płytkie morze.

Tens of millions of years later,

Miliony lat później

an asteroid impact,

uderzenie asteroidy,

volcanic eruptions,

erupcje wulkanów

and associated changes in climate

i związane z nimi zmiany klimatu

wiped out the dinosaurs, pterosaurs, and many other groups of animals and plants,

wyeliminowały dinozaury, pterozaury i wiele innych zwierząt i roślin

including their unique ecoysystems.

razem z ich ekosystemami.

That mass extinction paved the way for the rise of new kinds of birds,

Masowe wymarcie stworzyło drogę do powstania nowych gatunków ptaków,

larger mammals,

większych ssaków

and eventually us.

i w końcu nas.