How does extreme heat affect your body? - Carolyn Beans

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Moon Thit

The year is 2050 and your morning is not off to a good start.

အချိန်က ၂၀၅၀ ခုနှစ် ဖြစ်ပြီး သင့်ရဲ့ မနက်ခင်းက အစကောင်းတစ်ခုတော့ မဟုတ်ဘူး။

School is closed for yet another heat day,

နောက်ထပ် ပူတဲ့ နေ့ရှိသေးတော့ ကျောင်းကပိတ်ထားတယ်၊

meaning the kids need to stay home and the AC needs to stay on.

ဆိုလိုတာက ကလေးတွေက အိမ်မှာ နေဖို့လိုပြီး လေအေးစက်ကိုလည်း ဆက်ဖွင့်ထားဖို့လိုတယ်။

Your usual babysitter can’t come help

ပို့ဆောင်ရေး ရထားသံလမ်းတွေက အပူရှိန်ကြောင့်

because the rails for their commuter train were warped by the heat.

ယုံ့ရွဲ့သွားတာကြောင့်၊ သင့်ရဲ့ ပုံမှန် ကလေးထိန်းက လာမကူညီနိုင်ဘူး။

And to make matters worse, your dog is desperate for a walk,

ပိုဆိုးတာက သင့်ခွေးက သေမလောက် လမ်းလျှောက်ချင်နေပေမဲ့၊

but the pavement is hot enough to give third degree burns

လူသွားစင်္ကြံက ခြေဖဝါး ဒါမှမဟုတ် ထိမိတဲ့ သူကို

to any paw or person that touches it.

လောင်ကျွမ်းသွားလောက်အောင် ပူနေတယ်။

In many parts of the world, this sweltering future is already here.

ကမ္ဘာ့နေရာအတော်များများမှာ ဒီပူအိုက်နေတဲ့အနာဂတ်က ရှိနေနှင့်ပါပြီ။

On average, heat waves are happening more often with greater intensity

ပျမ်းမျှအနေနဲ့၊ အပူလှိုင်းတွေက ပိုပြင်းထန်ပြီး အချိန်ပိုကြာကြာ

and for longer durations.

ပိုဖြစ်ပွားလေ့ရှိတယ်။

But according to a 2022 projection,

ဒါပေမဲ့ ၂၀၂၂ ခန့်မှန်းချက်အရ၊

by 2050, Earth’s mid-latitudes could be experiencing extreme heat

between 90 and 180 days a year,

ပြင်းထန်တဲ့ အပူရှိန်ကို ကြုံတွေ့ရနိုင်ကာ

with tropical regions enduring even more.

So, how hot is too hot, and what can people do to handle the heat?

While human bodies are decent at managing temperature,

လူ့ခန္ဓာကိုယ်တွေက အပူချိန်ကို ထိန်းညှိရာမှာ ကောင်းမွန်ပေမဲ့၊

our cooling mechanisms only work under the right conditions.

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အအေးပေး ယန္တရားတွေက မှန်ကန်တဲ့ အခြေအနေအောက်မှာပဲ အလုပ်လုပ်တယ်။

When air temperatures climb,

လေ အပူချိန်တွေ မြင့်လာတဲ့အခါ၊

the hypothalamus tells blood vessels near the skin to widen,

ဟိုက်ပိုသားလမတ်စ်က အရေပြားအနီးက သွေးကြောတွေကို ကျယ်လာစေပြီး

allowing more blood to flow near the body's surface and release heat.

ခန္ဓာကိုယ် မျက်နှာပြင်အနီးမှာ သွေးပိုစီးဆင်းစေကာ အပူကို ထုတ်လွှတ်ပေးတယ်။

This hormonal cascade also turns on our sweat glands.

ဒီဟော်မုန်း ဖြာဆင်းမှုက ချွေးဂလင်းတွေကိုပါ ဖွင့်ပေးတယ်။

As sweat evaporates, it pulls the heat from our skin.

ချွေး အငွေ့ပျံတဲ့အခါ၊ ဒါက အရေပြားထဲက အပူတွေကို ဆွဲထုတ်ပါတယ်။

But if humidity is high, the rate of evaporation slows and eventually stops.

ဒါပေမဲ့ စိုထိုင်းဆများရင်၊ရေငွေ့ပျံနှုန်း နှေးကွေးပြီး နောက်ဆုံးမှာ ရပ်သွားတယ်။

Scientists use this principle to track humidity with a metric

သိပ္ပံပညာရှင်တွေက စိုထိုင်းဆကို wet-bulb temperature လို့ခေါ်တဲ့

called wet-bulb temperature,

မက်ထရစ်နဲ့ ခြေရာခံဖို့ ဒီနိယာမကို အသုံးပြုတယ်၊

in which they wrap a wet, room temperature cloth around a thermometer

ဒီမှာ အငွေ့ပျံတာက  ပြတဲ့ပမာဏ လျော့ကျစေလားဆိုတာကို မြင်ဖို့

to see if evaporation will lower the reading.

စိုစွတ်တဲ့ အခန်းအပူချိန် အဝတ်ကို သာမိုမီတာ ပတ်လည်မှာ ပတ်တယ်၊

If it doesn't, it's too humid for sweat to cool us off.

မလျော့ကျရင်၊ ချွေးတွေက အေးသွားဖို့ စိုစွတ်လွန်းနေတာပါ။

A wet-bulb temperature of roughly 35°C

အကြမ်းဖျင်း ၃၅ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ်လောက်ရှိတဲ့ စိုစွတ်တဲ့ မီးသီးအပူချိန်ကို

is generally considered the limit of human survival,

လူတွေရဲ့ရှင်သန်မှု ကန့်သတ်ချက်လို့ ယေဘုယျ ယူဆလို့ရပေမဲ့၊

though current temperatures rarely reach this threshold.

လက်ရှိ အပူချိန်ဟာ ဒီအဆင့်ကို မရောက်သလောက်ပါ။

The US National Weather Service uses the relationship between humidity

US National Weather Service က ၎င်းရဲ့ အပူ အညွှန်းကိန်းအတွက် အခြေခံအဖြစ်

and air temperature as the basis for their heat index.

စိုထိုင်းဆနဲ့ လေထု အပူချိန်ကြားက ဆက်စပ်မှုကို အသုံးပြုတယ်။

As those two metrics rise, so too does the heat index;

ဒီမက်ထရစ် နှစ်ခု တိုးလာတာနဲ့၊ အပူ အညွှန်းကိန်းကလည်း မြင့်တက်လာတယ်။

and heat is considered dangerous

အညွှန်းကိန်း ၃၉.၄° စင်တီဂရိတ် အထက် တက်ရင်၊

if the index climbs above 39.4°C.

အပူက အန္တရာယ်ရှိတယ်လို့ ယူဆရတယ်။

That’s 103°F.

ဒါက ၁၀၃° ဖာရင်ဟိုက်ပါ။

But even a lower heat index can be hazardous over multiple days.

ဒါပေမဲ့ အပူ အညွှန်းကိန်း နိမ့်တာတောင်၊ ရက်ပေါင်းများစွာ အန္တရာယ်ရှိနိုင်တယ်။

A heat wave is a streak of two or more days of unusually hot weather

အပူလှိုင်းက နေရာတစ်ခုနဲ့  ရာသီတစ်ခုအတွက် ပုံမှန်မဟုတ်ဘဲ ပူပြင်းတဲ့ ရာသီဥတု နှစ်ရက်

for a place and season.

ဒါမှမဟုတ် ဒါထက်ပိုတဲ့ ကာလတစ်ခုပါ။

For example, a string of 32°C days in Houston, Texas,

ဥပမာ၊ တက္ကဆက်ပြည်နယ်၊ ဟူစတန်မှာ  ၃၂° စင်တီဂရိတ်ရှိတဲ့ ရက်အစဉ်တစ်ခုက

is standard in the summer,

နွေရာသီမှာ စံနှုန်းဖြစ်ပေမဲ့၊

but would constitute a heat wave in March.

မတ်လမှာ အပူလှိုင်းတစ်ခုနဲ့ ညီမျှတယ်။

And the impact of these events touches nearly every aspect of daily life.

ဒီအဖြစ်တွေရဲ့ သက်ရောက်မှုက နေ့စဉ် ဘဝရဲ့ ကဏ္ဍတိုင်းနီးပါးကို သက်ရောက်တယ်။

Imagine a June heat wave strikes a tropical city.

အပူပိုင်း တစ်မြို့ကို ဇွန်လက အပူလှိုင်း ရိုက်သွားတယ်လို့ မြင်ယောင်ကြည့်ပါ။

The first to experience effects are outdoor workers.

သက်ရောက်မှုတွေကို ပထမဆုံး တွေ့ကြုံခံစားတာက  ပြင်ပ အလုပ်သမားတွေပါ။

Their excessive sweating leads to dehydration and muscle pain

ချွေးအလွန်အကျွံထွက်တာက ရေဓာတ်ခန်းခြောက်တာ နဲ့ အပူ ကြွက်တက်မှုလို့  အများသိကြတဲ့

known as heat cramps.

ကြွက်သား နာကျင်မှုပါ။

If they push on, their conditions could worsen

အတင်းဆက်လုပ်ရင်၊ ဒီအခြေအနေတွေက အပူလွန်ကဲမှုအထိ ပိုဆိုးနိုင်ပြီး

to heat exhaustion and even heat stroke—

ခန္ဓာကိုယ် အပူချိန် ၄၀° စင်တီဂရိတ် ထက် ကျော်လွန်တဲ့အခါ၊

a life-threatening ailment that occurs when a body’s temperature exceeds 40°C.

ဖြစ်ပေါ်တတ်တဲ့၊ အသက်အန္တရာယ်ပြုနိုင်တဲ့၊ အပူကြောင့် သတိလစ်တာကိုတောင်ဖြစ်စေနိုင်တယ်။

Medical emergency calls spike across the city,

ကလေးငယ်တွေနဲ့ ကိုယ်ဝန်ဆောင်တွေ ဒါမဟုတ် သက်ကြီးရွယ်အိုတွေအတွက်

often for children and people who are pregnant or elderly.

မကြာခဏ ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ အရေးပေါ် ခေါ်ဆိုမှုတွေက မြို့အနှံ့ ကျယ်လောင်နေတယ်။

The heat also increases hospital visits for heart, kidney,

အပူရှိန်ကြောင့် နှလုံး၊ ကျောက်ကပ်နဲ့ အဆုတ်ဆိုင်ရာ အခြေအနေတွေအတွက်

and lung-related conditions,

ဆေးရုံကို လာပြတာ တိုးလာကာ

creating an influx of patients that threatens to overwhelm medical providers.

ဆေးကုသပေးသူတွေ ရင်ဆိုင်ရမယ့် ဖိစီးစေတဲ့ လူနာတွေ စုပြုံကျလာတာာပါ။

Over the following week, the city slows to a crawl.

နောက်သီတင်းပတ်မှာ မြို့ဟာ တုံ့ နှေးသွားတယ်။

Schools and construction sites close.

စာသင်ကျောင်းတွေနဲ့ ဆောက်လုပ်ရေး လုပ်ငန်းခွင်တွေကို ပိတ်ထားတယ်။

Airplanes need to reduce their weight limits to take off,

လေယာဉ်တွေ ပျံတက်ဖို့ ဝန်အလေးချိန် ကန့်သတ်ချက်တွေကို လျှော့ဖို့ လိုအပ်ပြီး

bumping countless travelers from their flights.

ခရီးစဉ်တွေမှာ မရေမတွက်နိုင်တဲ့ ခရီးသွားတွေဟာ ဆောင့်မိတာတွေ ကြုံရတယ်။

Restaurants shut down as overheated kitchens become unbearable.

အပူလွန်ကဲတဲ့မီးဖိုချောင်တွေက မခံနိုင်အောင် ဖြစ်လာတာကြောင့် စားသောက်ဆိုင်တွေ ပိတ်တယ်။

Residents who remain inside with air conditioners stay safe.

လေအေးပေးစက်တွေ တပ်ဆင်ထားတဲ့ အိမ်ထဲမှာ နေထိုင်သူတွေကတော့ ဘေးကင်းဆဲပါ။

But blasting AC isn’t cheap,

ဒါပေမဲ့၊ လေအေးစက် ပေါက်ကွဲတာကတော့ စျေးမသေးဘူး၊

and many families have to choose between keeping cool and staying fed.

မိသားစုများစွာဟာ အေးမြစေတာနဲ့ ဝဝလင်လင် ကျွေးတာကြားမှာ  ရွေးချယ်ဖို့ လိုအပ်တယ်။

Either way, if the heat continues,

ဘယ်လိုပဲဖြစ်ဖြစ်၊ အပူရှိန် ဆက်ရှိနေရင်၊

the stress of these air conditioners could overwhelm the power grid,

ဒီလေအေးပေးစက်တွေရဲ့ ဖိစီးမှုက လျှပ်စစ်ဓာတ်အားလိုင်းကို ဖိစီးနိုင်ပြီး

potentially leading to city-wide outages.

မြို့အနှံ့ ဓာတ်အား ပြတ်တောက်မှုတွေအထိ ဖြစ်နိုင်လောက်တယ်။

These consequences are all very real.

ဒီအကျိုးဆက်တွေ အားလုံးက တကယ်အစစ်အမှန်ပါ။

Each year, close to 500,000 people die due to excessive heat,

နှစ်စဉ် လူပေါင်း ၅၀၀,၀၀၀ နီးပါး အပူလွန်ကဲမှုကြောင့် သေဆုံးကြပြီး

and these extreme conditions are only growing more common.

ဒီပြင်းထန်တဲ့ အခြေအနေတွေက တိုးတိုးပြီး အဖြစ်များလာတယ်။

We can limit medical impacts by seeking help for heat-related illnesses,

အပူနဲ့ဆက်စပ်တဲ့ နာမကျန်းမှုတွေအတွက် အကူအညီရယူတာ၊ ရေဓာတ်ပြည့်ဝနေတာနဲ့

staying hydrated,

 ရေနဲ့ လေအေးစက်ကို လူအများ ရရှိပြီး

and keeping people cool through public access to water and AC.

လူတွေကို ဆက်အေးမြနေစေတာက ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ သက်ရောက်မှုတွေကို ကန့်သတ်နိုင်တယ်။

But don’t let anyone tell you 1 to 2 degrees doesn’t matter.

ဒါပေမဲ့၊ ၁ ကနေ ၂ ဒီဂရီက အရေးမပါဘူးလို့ ဘယ်သူ့ကိုမှ ပြောခွင့်မပေးပါနဲ့။

It will change our very way of life.

ဒါက ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ဘဝ နေထိုင်ပုံကို ပြောင်းလဲစေမှာပါ။