The real reason polio is so dangerous

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Moon Thit

In 1952, polio was everywhere.

၁၉၅၂ ခုနှစ်မှာ ပိုလီယိုက နေရာတိုင်းမှာ ဖြစ်ပွားခဲ့တယ်။

For years, this virus killed or paralyzed roughly half a million people annually,

နှစ်ပများစွာ ဗိုင်းရပ်စ်က နှစ်စဉ် လူ ၁သန်း ခွဲခန့်ကို သေဆုံး ဒါမှမဟုတ် အကြောသေစေကာ

leaving survivors reliant on crutches, wheelchairs, and respirators.

ရှင်ကျန်သူတွေကို ချိုင်းထောက်၊ ဘီးတပ်ကုလား ထိုင်နဲ့ အသက်ရှူစက်တွေကို မှီခိုစေခဲ့တာပါ။

Yet just 10 years later, paralytic polio cases in the US dropped by 96%.

ဒါပေမဲ့၊ ၁၀ နှစ်အကြာမှာ အမေရိကမှာ အကြောသေ ပိုလီယိုဖြစ်ပွားမှု ၉၆% အထိကျဆင်းသွားတယ်။

Soon, similar trends spread worldwide,

မကြာမီမှာ အလားတူ လားရာတွေက ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်း ပျံ့နှံ့သွားပြီး

and it looked like we were on track to eradicate polio for good.

ပိုလီယိုကို အပြီးတိုင် အမြစ်ပြတ်စေဖို့ လမ်းကြောင်းပေါ် ရောက်ခဲ့ပုံရတယ်။

But in the 21st century, the virus started striking back.

ဒါပေမဲ့၊ ၂၁ ရာစုမှာတော့ ဒီဗိုင်းရပ်စ်က ပြန်လည်စတင်တိုက်ခိုက်လာတယ်။

So, what’s the source of these recent spikes,

ဒါဆို ဒီလတ်တလော ပျံ့နှံ့မှုတွေရဲ့ နောက်ကွယ်မှာ ဘာတွေရှိနေလဲ။

and how can researchers fighting polio finally get rid of this deadly disease?

ပိုလီယို သုတေသီတွေက ဒီသေလောက်တဲ့ ရောဂါကို နောက်ဆုံး ဘယ်လို ဖယ်ရှားနိုင်မလဲ။

To answer these questions, we first need to understand the true danger of polio.

ဒီမေးခွန်းတွေကို ဖြေဖို့၊  ပိုလီယိုရဲ့ အန္တရာယ်အစစ်ကို ပထမဆုံး နားလည်ဖို့လိုတယ်။

Most infected individuals only present mild flu symptoms or no symptoms at all,

ကူးစက်ခံရသူအများစုဟာ အပျော့စား တုပ်ကွေး လက္ခဏာတွေ ဒါမှမဟုတ် လက္ခဏာလုံးဝမပြဘဲ

with paralysis occurring in less than 1% of cases.

ရောဂါဖြစ်ပွားမှုရဲ့ ၁% အောက်မှာ အကြောသေသွားတာပါ။

Which is why the real danger of polio is how infectious it is.

ဒါကြောင့် ပိုလီယိုရဲ့ တကယ့်အန္တရာယ်က ဘယ်လို ကူးစက်လဲဆိုတာပါ။

Historically, there have been three strains of poliovirus,

သမိုင်းကြောင်းအရ၊ ပိုလီယိုဗိုင်းရပ်စ် အမျိုးအစား ၃ မျိုးရှိခဲ့ပြီး

all of which typically enter our mouths from airborne droplets

ဒါတွေအားလုံးက ပုံမှန်အနေနဲ့၊ လေထဲက အစက်ကလေးတွေ ပါးစပ်အတွင်းကို ဝင်တာ

or contact with infected fecal matter.

ဒါမှမဟုတ် ကူးစက်တဲ့ မစင် ပစ္စည်းတွေနဲ့ ထိတွေ့မှုပါ။

This means polio runs rampant in communities with poor sanitation.

ဆိုလိုတာက ပိုလီယိုရောဂါဟာ မိလ္လာစနစ် ညံ့ဖျင်းတဲ့ ရပ်ရွာတွေမှာ ပျံ့နှံ့တာပါ။

And once infected, individuals remain contagious for 3 to 6 weeks,

ကူးစက်ခံရတာနဲ့၊ တစ်ဦးချင်းစီဟာ သီတင်းပတ် ၃ ပတ်က ၆ ပတ်အထိ ကူးစက်နေနိုင်ကာ

spreading a silent outbreak with few trackable symptoms.

ခြေရာခံနိုင်တဲ့ လက္ခဏာအနည်းငယ်နဲ့အတူ အသံတိတ် ပျံ့နှံ့သွားတယ်။

This is what made polio unstoppable

ဒါက ၁၉၅၀ နှစ်လွန် အစောပိုင်းမှာ အမေရိကန်ဆေးပညာရှင်

until US physician Jonas Salk found a solution in the early 1950s.

Jonas Salk ရဲ့ အဖြေကို မတွေ့ခင်အထိ ပိုလီယိုကို မတားနိုင်အောင်ဖြစ်စေခဲ့တာပါ။

He created an inactivated version of the virus that, when injected,

သူက ဆေးထိုးလိုက်တဲ့အခါ၊ အကြောသေစေတဲ့  ရောဂါမျိုးကွဲ ၃ မျိုးလုံးကို

prevented all three strains from causing paralysis.

တားဆီးပေးတဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်တစ်မျိုးကို ဖန်တီးခဲ့တယ်။

However, this inactivated poliovirus vaccine, or IPV,

ဒါပေမဲ့၊ ဒီပိုလီယိုဗိုင်းရပ်စ် ကာကွယ်ဆေး ဒါမဟုတ် IPV က ခန္ဓာကိုယ်မှာ

didn’t stop poliovirus from living in our bodies and spreading to others.

ရှိနေတာကနေ အခြားသူဆီ ပိုလီယို ဗိုင်းရပ်စ် ပျံ့နှံ့တာကို မတားဆီးနိုင်ဘူး။

Fortunately, Polish American microbiologist Albert Sabin

ကံကောင်းတာက၊ ပိုလန်-အမေရိကန် အဏုဇီဝဗေဒပညာရှင် Albert Sabin က

was creating the oral polio vaccine, or OPV, at the same time.

တစ်ချိန်တည်းမှာ ခံတွင်း ပိုလီယိုကာကွယ်ဆေး ဒါမှမဟုတ် OPV ကို ဖန်တီးနေခဲ့တာပါ။

This even cheaper and easier to administer treatment

ဒီကုသမှုကို ပေးတာက ပိုစျေးသက်သာပြီး ပိုလွယ်ကူတာတောင်၊

contained weakened variants of each poliovirus strain,

အားပျော့တဲ့ ဗိုင်းရပ်တွေလို့ခေါ်တဲ့ ပိုလီယို ဗိုင်းရပ်စ်မျိုးကွဲတစ်ခုစီရဲ့

known as attenuated viruses,

အားနည်းသွားတဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်မျိုးကွဲတွေ ပါနေတယ်။

And once ingested, these prevented polio from settling in the body altogether.

မျိုချလိုက်တာနဲ့၊ ဒါတွေက ခန္ဓာကိုယ်အတွင်း ပိုလီယို မဝင်ရောက်ဖို့ တားဆီးပေးတယ်။

Over the next several decades,

နောင်ဆယ်စုနှစ်များစွာအတွင်း၊

IPV and OPV eliminated polio in country after country.

IPV နဲ့ OPV တို့က နိုင်ငံတစ်ခုပြီး တစ်ခုမှာ ပိုလီယိုကို အမြစ်ဖြတ်ပေးခဲ့တယ်။

But near the turn of the century,

ဒါပေမဲ့၊ ရာစုနှစ် အပြောင်းမှာ၊

this arms race between medical ingenuity and viral evolution took a turn.

ဆေးဘက် ထွင်ဉာဏ်နဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်ဖြစ်စဉ်ကြားက ပြိုင်ဆိုင်မှုက အလှည့်အပြောင်း ဖြစ်လာတယ်။

Scientists discovered variant strains of polio—

သိပ္ပံပညာရှင်တွေက ပိုလီယို မျိုးကွဲတွေကို ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့တယ်၊

each almost identical to one of the three existing strains.

တစ်ခုစီက ရှိရင်းစွဲမျိုးကွဲ ၃ မျိုးထဲက တစ်ခုနဲ့ တူညီလုနီးပါးပါ။

And their source was even more troubling.

ပြီးတော့ ဒါတွေရဲ့ ရင်းမြစ်က ပိုတောင် ဒုက္ခပေးတတ်တယ်။

Up to this point, one of OPV’s greatest advantages was that its attenuated viruses

အခုအထိ OPV ရဲ့ အကြီးဆုံး အားသာချက်တစ်ခုက ၎င်းရဲ့ အားပျော့တဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်တွေက

could spread just like wild polio,

အထိန်းအကွပ်မဲ့ ပိုလီယိုလို ပျံ့ပွားနိုင်ပြီး

moving through the air and immunizing unvaccinated individuals.

လေထဲမှာ ရွေ့လျားကာ ကာကွယ်ဆေးမထိုးရ သေးသူတွေကို ကာကွယ်ဆေးထိုးပေးတာပါ။

But researchers discovered that if these weakened viruses circulated

ဒါပေမဲ့၊ ဒီအားနည်းတဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်တွေက ကာကွယ်ဆေးမထိုးရသေးသူတွေမှာ  

for several weeks in under-vaccinated populations,

ရက်သတ္တပတ်အတော်ကြာ ပျံ့နှံ့နေရင်၊ ကာကွယ်ဆေးကနေ ရတဲ့

they could mutate into new vaccine-derived strains.

မျိုးကွဲအသစ်တွေအဖြစ် ပြောင်းလဲသွား နိုင်တာကို သုတေသီတွေ တွေ့ရှိခဲ့တယ်။

To be clear, this didn’t mean the attenuated vaccine

ရှင်းအောင်ပြောရရင်၊ အားပျော့တဲ့ ကာကွယ်ဆေးက ပင်ကိုအနေနဲ့

was inherently dangerous.

အန္တရာယ်ရှိတယ်လို့ မဆိုလိုပါ။

OPV had already been used to stop wild poliovirus type 2 worldwide

OPV က ကမ္ဘာအနှံ့က အထိန်းအကွပ်မဲ့ ပိုလီယို ဗိုင်းရပ်စ်အမျိုးအစား ၂ ကို ရပ်ဖို့နဲ့

and eradicate all wild poliovirus

အမေရိက၊ အနောက်ပစိဖိတ်နဲ့ မရေနိုင်တဲ့ အခြားနိုင်ငံတွေက

from the Americas, West Pacific, and countless other countries.

အထိန်းအကွပ်မဲ့ ပိုလီယို ဗိုင်းရပ်စ် အားလုံးကို ဖယ်ရှားဖို့ အသုံးပြုပြီးသားပါ။

The issue was ensuring populations met a certain vaccination threshold—

ဒီကိစ္စက ကာကွယ်ဆေးထိုးရမယ့် သတ်မှတ်ချက် တစ်ခုရှိတဲ့ လူဦးရေကို သေချာစေတာပါ၊

specifically, at least 80% of every community needed to be vaccinated

အထူးသဖြင့်၊ လူစုတိုင်းရဲ့ အနည်းဆုံး ၈၀% ဟာ မျိးကွဲ သန္ဓေပြောင်းတာကို တားဆီးဖို့

to prevent strains from mutating.

ကာကွယ်ဆေးထိုးဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။

So, in our current fight against polio,

ဒါကြောင့် လက်ရှိ ပိုလီယိုရောဂါကို တိုက်ဖျက်ရာမှာ

we've taken two approaches to this problem.

ဒီပြဿနာအတွက် ချဉ်းကပ်မှု နှစ်ခု လုပ်ထားပါတယ်။

First, vaccine developers have made even safer forms of OPV.

ပထမ၊ ကာကွယ်ဆေး ထုတ်သူတွေဟာ ပိုဘေးကင်းတဲ့ OPV ပုံစံတွေကိုတောင် ဖန်တီးခဲ့တယ်။

Monovalent and bivalent OPVs

Monovalent နဲ့ Bivalent OPV တွေမှာ

respectively contain one or two types of attenuated poliovirus,

အားပျော့တဲ့ ပိုလီယို ဗိုင်းရပ်စ် ၁ မျိုး သို့မဟုတ် ၂ မျိုး အသီးသီး ပါ၀င်ပြီး  

reducing the number of strains that could possibly mutate.

သန္ဓေ ပြောင်းနိုင်တဲ့ မျိုးကွဲအရေအတွက်ကို လျှော့ချထားတယ်။

These vaccines helped eradicate wild poliovirus types 2 and 3,

ဒီကာကွယ်ဆေးတွေက ပိုလီယိုဗိုင်းရပ်စ် အမျိုးအစား ၂ နဲ့ ၃ ကို ကူညီတိုက်ဖျက်ပြီး

and today they’re tackling the last remnants of type 1 poliovirus

ဒီနေ့မှာ ပါကစ္စတန်နဲ့ အာဖဂန်နစ္စတန်က အမျိုးအစား ၁၊  ပိုလီယိုဗိုင်းရပ်စ်ရဲ့

in Pakistan and Afghanistan.

နောက်ဆုံးအကြွင်းအကျန်တွေကို ကိုင်တွယ်နေတာပါ။

Vaccine researchers also developed OPVs targeting vaccine-derived polio.

သုတေသီတွေက ကာကွယ်ဆေးကနေ ရတဲ့ ပိုလီယိုကို ပစ်မှတ်ထားတဲ့ OPV တွေလည်း တီထွင်ခဲ့တယ်။

Currently, most polio cases are caused by vaccine-derived poliovirus

လက်ရှိမှာ ပိုလီယို ဖြစ်ပွားမှုအများစုဟာ ကာကွယ်ဆေးကနေ ရတဲ့ ပိုလီယို

type 2 outbreaks in Africa and the Middle East.

ဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့်ဖြစ်ပြီး အမျိုးအစား ၂ က အာဖရိကနဲ့ အရှေ့အလယ်ပိုင်းမှာ ဖြစ်ပွားတယ်။

So researchers created a new vaccine specifically to tackle this strain

ဒီတော့ သုတေသီတွေဟာ သန္ဓေပြောင်းနိုင်ခြေ အနည်းဆုံးရှိတဲ့ ဒီမျိုးကွဲကို

with minimal risk of mutating.

ကိုင်တွယ်ဖို့ သီးခြား ကာကွယ်ဆေး အသစ်ကို ဖန်တီးခဲ့ကြတယ်။

Second, medical workers on the front lines are using cutting-edge technology

ဒုတိယက၊ လူဦးရေတိုင်း ၈၀% သတ်မှတ်ချက် ပြည့်မီတာ သေချာစေဖို့

to ensure every population meets that 80% threshold.

ရှေ့တန်းက ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ ဝန်ထမ်းတွေက နောက်ဆုံးပေါ်နည်းပညာကို အသုံးပြုနေကြတာပါ။

Digital tools like geospatial imaging and analysis

ဘူမိအချက်အလက်ဆိုင်ရာ ပုံရိပ်ဖမ်းတာနဲ့ ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာတာလို  ဒစ်ဂျစ်တယ်ကိရိယာတွေက

help them locate and immunize remote communities.

အဝေးက ရပ်ရွာတွေကို ရှာဖွေပြီး ကာကွယ်ဆေးထိုးဖို့ သူတို့ကို ကူညီတယ်။

Extensive monitoring systems ensure they don’t miss a single child.

ကျယ်ပြန့်တဲ့ စောင့်ကြည့်ရေးစနစ်တွေက ကလေးတစ်ယောက်မှ လွတ်မသွားအောင် သေချာစေတယ်။

And waste surveillance systems employed across the globe

ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှာ အသုံးချနေတဲ့ စွန့်ပစ်ပစ္စည်း စောင့်ကြည့်ရေးစနစ်တွေက

can alert us to potential outbreaks.

အလားအလာရှိတဲ့ ရောဂါဖြစ်ပွားမှုတွေကို  သတိပေးနိုင်တယ်။

Today, the fight against polio is at a critical moment.

ဒီနေ့ခေတ်က ပိုလီယိုရောဂါကို တိုက်ဖျက်ဖို့ အရေးကြီးတဲ့အခိုက်အတန့်ပါ။  

We’re primed to eradicate wild poliovirus in the near future,

မဝေးတဲ့ အနာဂတ်မှာ အထိန်းအကွပ်မဲ့ ပိုလီယို ဗိုင်းရပ်စ်ကို အမြစ်ဖြတ်ဖို့ အသင့်ပြင်နေကာ

and with our new vaccines,

ကာကွယ်ဆေးအသစ်တွေနဲ့ဆိုရင်၊

eradicating vaccine-derived strains might not be much further off.

ကာကွယ်ဆေးကနေ ရတဲ့ မျိုးကွဲတွေကို အမြစ်ပြတ်စေဖို့ သိပ်မဝေးတော့ဘူး။

But doctors still struggle to reach areas

ဒါပေမဲ့၊ စစ်ရေး ပဋိပက္ခနဲ့ ပြည်တွင်းမငြိမ်သက်မှုတွေ

experiencing military conflict and civil unrest.

ကြုံတွေ့နေရတဲ့ ဒေသတွေဆီ ရောက်ရှိဖို့ ဆရာဝန်တွေ ရုန်းကန်နေရဆဲပါ။

And without keeping vaccination rates high,

ကာကွယ်ဆေးထိုးနှုန်း ဆက်မြှင့်မထားရင်၊

polio’s silent outbreaks could easily surge.

ပိုလီယိုရဲ့ အသံတိတ် ရောဂါဖြစ်ပွားမှုက အလွယ်တကူ တစ်ဟုန်ထိုးတက်လာနိုင်တယ်။

So it’s essential that we keep up the pressure

ဒါကြောင့် လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်ပေါင်း ၇၀ ကျော်က စတင်ခဲ့တဲ့ အရာကို

to finally finish what we started over 70 years ago.

နောက်ဆုံးမှာ အပြီးသတ်ဖို့ ဖိအားတွေကို ဆက်လက်ထိန်းထားဖို့ မုချလိုအပ်တယ်။