How to biohack your cells to fight cancer - Greg Foot

Translator: Htet Ye Yint Ko Reviewer: Myo Aung

Ok, so you,

ကောင်းပြီ၊ သင်ဟာ

are a 4 billion year old meat robot.

နှစ်သန်းလေးထောင် သက်တမ်းရှိတဲ့ အသားစက်ရုပ်ကြီးပဲ ဆိုပါစို့။

Yeah, you heard me right.

ဟုတ်တယ်၊ သင် ကြားတာမှန်ပါတယ်။

In fact, as you're made of 30-ish trillion cells,

တကယ်တော့ သင့်ကို ဆဲလ်ပေါင်း ထရီလီယမ် ၃၀ နဲ့ ဖွဲ့စည်းထားတာပါ။

and each of those have their own task,

ဆဲလ်တစ်ခုချင်းစီမှာ တာဝန်ကိုယ်စီရှိတယ်။

you're a robot made of trillions of mini robots-

သင်ဟာ ထရီလီယမ်နဲ့ချီတဲ့ စက်ရုပ်အသေးလေးတွေ စုပေါင်းဖွဲ့စည်းထားတဲ့ စက်ရုပ်ပါ။

you are a mega-meat-bot!

သင်ဟာ ဧရာမ အသားစက်ရုပ်ကြီးပေါ့။

And your mission, for the past 4 billion years or so-

သင့်တာဝန်က နှစ်သန်းလေးထောင်တိုင် သို့မဟုတ်

and for as long as you keep playing this game of life-

ဘဝကစားပွဲမှာ ပါဝင်နေချိန်တစ်လျှောက်လုံး

is to safeguard the code.

ကုဒ်ကို ကာကွယ်ပေးဖို့ပါပဲ။

To duplicate it. To pass it on.

ပွားပေးဖို့။ လက်ဆင့်ကမ်းသွားပေးဖို့ အတွက်ပေါ့။

The thing is, you're rubbish at copying your own code.

ပြဿနာကတော့ ကုဒ်ကိုကူးရာမှာ သင်ကညံ့တယ်။

Every time it's copied, errors crop up.

ကူးလိုက်တိုင်း အမှားပါလာတယ်။

Not good when an error makes a robot worse at surviving,

အမှားတစ်ခုက စက်ရုပ်တစ်ရုပ် ရှင်သန်ရာမှာ အခက်အခဲပိုစေတော့ မကောင်းဘူး။

but sometimes a mistake helps them survive...

ဒါပေမဲ့ တခါတလေမှာလည်း သူတို့ရှင်သန်ဖို့ ကူညီပေးတယ်။

ပြီးတော့ လက်ဆင့်ကမ်းတဲ့ကုဒ်မှာ အဲဒီအမှားပါလာတယ်။

and they pass that glitch in the code on-

that's evolution in a nutshell, right?

ဒါဟာ ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်ရဲ့ အကျဉ်းချုပ်ပဲ မဟုတ်ပါကလား။

ဆိုလိုတာက သင်ဟာ လှပတဲ့ ဒီဇိုင်းမှ ထွက်ပေါ်လာတဲ့ ရလဒ် မဟုတ်တာ စိုးမိပါတယ်။

Which means you're not the result of some fancy design, I'm afraid.

You're a result of billions of years of bad copies.

သင်ဟာ နှစ်သန်းထောင်နဲ့ချီ မှားယွင်းကူးယူမှုတွေရဲ့ ရလဒ်ပါပဲ။

Go you.

ကောင်းရောပေါ့။

Another reason you're not totally awesome

သင်ဟာ လုံးဝကြီး ရုပ်ဆိုးသူ မဟုတ်တာရဲ့ နောက် အကြောင်းရင်း တစ်ခုက

is because that megabot of yours often breaks down.

သင်ရဲ့ စက်ရုပ်ကြီးက ခဏခဏ ပျက်စီးတတ်ခြင်းပါပဲ။

Fortunately,

cardiologists, immunologists, microbiologists- all the "ists"-

ကံကောင်းချင်တော့၊

နှလုံးပညာရှင်တွေ၊ ခုခံအားပညာရှင်တွေ၊ အဏုဇီဝပညာရှင် အစရှိတဲ့ ပညာရှင်တွေဟာ

have spent centuries figuring out our sensors and wiring

ရာစုနှစ်ပေါင်းများစွာကြာအောင် ငါတို့ရဲ ဆင်ဆာတွေနဲ့ ဆက်သွယ်ပုံကို လေ့လာခဲ့ကြလို့၊

so if something does go wrong, they can usually fix it.

တစ်ခုခုချွတ်ယွင်းသွားရင် သူတို့ဟာ အများဖြင့် ပြင်ပေးနိုင်ကြတယ်။

Where they struggle, though, is when the machinery turns on itself-

သူတို့ ကြိုးပမ်းဖို့ အားထုတ်နေကြတာက စက်ယန္တရားတွေ သူ့ဘာသာ ပွင့်သွားချိန်မှာ

when a copying error leads a cell to start dividing uncontrollably,

ကူးယူမှု အမှားတစ်ခုကနေ ဆဲလ်တွေ ထိန်းချုပ်မရအောင် ပွားကုန်ပြီး

to grow and multiply into a tumor.

ကင်ဆာကြိတ်လို ကြီးပြင်းလာမှာကိုပါ။

That's cancer.

ကင်ဆာဖြစ်တာ အဲဒီလိုပါ။

And sadly, even with the might of our modern medicine,

ဝမ်းနည်းစရာကောင်းတာက၊ ခေတ်မီဆေးပညာတွေ စွမ်းထက်တာတောင်မှ

some cancers evade treatment.

တချို့ကင်ဆာတွေ ကုသမှုကို ရှောင်ကွင်းနိုင်ကြတယ်။

But this is where a new band of biologists step into the story:

အဲဒီကျမှ ဇီဝဗေဒပညာရှင် အသစ်တစ်စုက ဒီဇာတ်လမ်းထဲ ပါဝင်လာခဲ့ကြရတယ်။

The "Synthetic Biologists."

"Synthetic ဇီတပညားရှင်" တွေပါ။

These biohackers are mashing up science, medicine and engineering

အဲဒီ Biohacker တွေဟာ သိပ္ပံပညာ၊ ဆေးပညာ နဲ့ အင်ဂျင်နီယာပညာတွေကို ပေါင်းစပ်ပြီး

to rewrite the code and fix the un-fixable.

ပြင်မရနိုင်ကို ကုဒ်ကို ပြန်ရေးပေးကာ ပြင်ပေးကြပါတယ်။

Biohackers are going into a patient's genetic code

Biohacker တို့ဟာ လူနာရဲ့ မျိုးရိုးဗီဇကုဒ်ထဲကို ဝင်ပြီး

and reprogramming their own immune system

၎င်းတို့ရဲ့ ကိုယ်ခံစွမ်းအားစနစ်ရဲ့ ပရိုဂရမ်ကို ပြန်ရေးဆွဲကာ

to recognize cancer cells and destroy them.

ကင်ဆာဆဲလ်တွေကို သိမှတ်စေလျက် ဖျက်ဆီးပစ်စေနိုင်ပါမယ်။

It's called CAR T-cell therapy, and it's awesome.

ဒါကို CAR T-ဆဲလ် ကုထုံးလို့ခေါ်ပြီး အံ့ဩစရာကြီးပါပဲ။

ကျုပ်တို့ သိကြတဲ့အတိုင်း သင့်ကို ရောဂါပိုး တွေက တချိန်လုံး တိုက်ခိုက်နေကြတယ်။

See, you're constantly under attack by pathogens-

single-celled bacteria, viruses and fungi.

ဆဲလ်တစ်ခုတည်းပါတဲ့ ဘတ်တီးရီးယားတွေ၊ ဗိုင်းရပ်စ်တွေနဲ့ မှိုတွေပေါ့။

Despite deciding, back in the day,

အရင်တုန်းကလို သင်ဟာ

to stay solo and not 'avengers assemble' like you did,

တစ်ယောက်တည်းနေဖို့နဲ့ လက်စားချေမယ့် သူတွေကို မစုစည်းဖို့ ဆုံးဖြတ်ထားပေမဲ့၊

those pathogens see you, in all your mega-meat-bot glory,

ဒီရောဂါပိုးတွေဟာ သင့်ရဲ့ ဧရာမ အသားစက်ရုပ်ကြီးကို

as a fortress ripe for the plundering.

ဝင်တိုက်ဖို့ ကောင်းတဲ့ ခံတပ်တစ်ခုလို မြင်ပါတယ်။

Thankfully, you've got a security team in place to battle these invaders-

ကံကောင်းချင်တော့၊ သင့်ထံမှာ အဲဒီကျူးကျော် သူတွေကို တိုက်မယ့် လုံခြုံရေးအဖွဲ့ရှိတယ်။

your immune system-

အဲဒါကတော့ သင်ရဲ့ ကိုယ်ခံအားစနစ်ပါ။

and some of it's top guards are your white blood cells.

အဲဒီမှာ ထိပ်တန်းသက်တော်စောင့်တွေက သွေးဖြူဥတွေပါပဲ။

သူတို့ဟာ သင့်ခန္ဓာကိုယ်တွင်း အမှောင်ထုထဲမှာ သွားလာလှုပ်ရှားရင်း၊

They trawl the darkness that is your inner space,

checking the IDs of any cells they pass...

သူတို့ ကြုံရတဲ့ ဆဲလ်မှန်သမျှရဲ့ ID ကို စစ်ကြည့်ကြတယ်။

although they're not name badges,

အဲဒီ ID တွေဟာ နာမည်ပါတဲ့ တံဆိပ်တွေမဟုတ်ပဲ

but rather protein fragments on the cell's surface called antigens.

ဆဲလ်မျက်နှာပြင်ပေါ်မှာရှိတဲ့ ပရိုတိန်းအပိုင်းအစတွေဖြစ်ပြီး

သူတို့ကို Antigen လို့ ခေါ်ပါတယ်။

There are two types of these guards: T-cells and B-cells.

T-ဆဲလ် နဲ့ B- ဆဲလ်ဆိုပြီး အစောင့်နှစ်မျိုးရှိပါတယ်။

T-cells check those antigen IDs using special claws-

T ဆဲလ်တွေက အဲဒီ Antigen တွေကို အထူးလက်မတွေကိုသုံးပြီး စစ်ဆေးပါတယ်။

receptors that lock with a particular antigen.

အံဝင်ခွင်ကျဖြစ်တဲ့ Antigen နဲ့ ချိတ်ဆက်တဲ့ လက်ခံယူတဲ့ ပစ္စည်းပေါ့။

If they find a match, they attach and they release toxic chemicals

ကိုက်ညီမှုရှိရင် ဆဲလ်တွေက တွယ်ကပ်လိုက်ကာ အဆိပ်အတောက်ပစ္စည်းတွေ ထုတ်လွှတ်ပြီး

that burst open the invading cell's membrane.

ကျူးကျော်တဲ့ဆဲလ်တွေရဲ့ အမြှေးပါးကို ထိုးဖောက်ကြတယ်။

သူတို့လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက် B-ဆဲလ်တွေက Antibody တွေကို ထုတ်ပေးကြတယ်။

Their B-cell workmates create antibodies-

loads of small proteins,

ပရိုတိန်း အငယ်စားလေးတွေပေါ့။

little claws that latch perfectly onto a particular antigen,

သူတို့ဟာ သက်ဆိုင်ရာ Antigen ကို စက်လက်မနဲ့ အံကိုက်ချိတ်ဆက်ပြီး

marking them for destruction.

ဖျက်ဆီးဖို့ အမှတ်အသား ပြုလုပ်ပေးကြတယ်။

These two comrades have got your back

ဒီရဲဘော်နှစ်ယောက်က သင့်ကိုကာကွယ်ပေးပြီး

and your immune system is brilliant at spotting and fighting pathogens

သင့်ရဲ့ ခုခံအားစနစ်က အပြင်ကလာတဲ့ ရောဂါပိုးတွေကို ရှာဖွေခြင်းနဲ့

that invade from outside.

တိုက်ထုတ်ခြင်းမှာ အရမ်းပြောင်မြောက်လှပါတယ်။

However,

they're not so good at spotting your own cells that have gone rogue.

ဒါပေမဲ့လည်း

သူတို့တွေက ပျက်စီးနေတဲ့ သင့်ရဲ့ ကိုယ်ပိုင် ဆဲလ်တွေကို မရှာနိုင်ကြဘူး။

The antigens on cancerous cells don't look weird,

ကင်ဆာဆဲလ်တွေပေါ်က Antigen တွေက အသွင်အပြင် မကွဲပြားပဲ

they look a lot like your own cells,

သင့်ရဲ့သာမန် ကိုယ်ပိုင် ဆဲလ်တွေနဲ့ အလွန်တူတယ်။

and the T's and B's aren't programmed to attack them.

အဲဒါကြောင့် T နဲ့ B - ဆဲလ်တွေက သူတို့ကို မတိုက်ခိုက်ကြပါဘူး။

The usual way to deal with cancer is to try to cut the tumor out,

ကင်ဆာရောဂါကို ကုသရင် သာမန်အားဖြင့် ကင်ဆာကြိတ်ကို ဖြတ်ထုတ်ခြင်း သို့မဟုတ်

or turn to radiotherapy and then chemotherapy

ဓာတ်ကင်ခြင်း၊ ဆေးသွင်းခြင်းစတဲ့ ကုသမှုတွေနဲ့

to destroy or block the growth of cancer cells,

ကင်ဆာဆဲလ်တွေ ပွားများမှုကို ရပ်တန့်စေနိုင်ပါတယ်။

but if it's a blood cancer, if it's floating around your whole body,

ဒါပေမဲ့ သွေးကင်ဆာဆိုရင် ခန္ဓာကိုယ်တစ်ခုလုံးမှာ ပျံ့နှံ့နေတတ်လို့

you can't do that.

အဲဒီနည်းတွေနဲ့ ကုမရပါဘူး။

And if the blood cancer actually starts in your white blood cells-

တကယ်လို့ သွေးကင်ဆာက သင့်ရဲ့ သွေးဖြူဥတွေတဖြစ်လဲ

those key guards in your immune system-

သင့်ကိုယ်ခံအားစနစ်ရဲ့ အဓိက အစောင့်တွေမှာ စဖြစ်ခဲ့ရင်

you'll really struggle to spot it.

သူတို့ကို ရှာတွေ့နိုင်ဖို့ ခက်ခဲပါတယ်။

That's the case with acute lymphoblastic leukemia,

ဒါဟာ Acute Lymphoblastic Leukemia ရောဂါဖြစ်ပြီး

and that's where CAR T-cell therapy is kicking butt.

CAR T-cell ကုသမှုကို အသုံးပြုနေတဲ့ ရောဂါဖြစ်ပါတယ်။

The biohackers are reprogramming a patient's own immune system

Biohacker တွေဟာ လူနာရဲ့ ကိုယ်ခံအားစနစ်အတွက် ပရိုဂရမ်သစ်ရေးဆွဲပြီး

to recognize particular antigens- those particular protein fragments-

ကင်ဆာဆဲလ်ပေါ်က ပရိုတိန်းအပိုင်းအစ Antigen တွေကို

on the cancer cells.

သိမှတ်လာစေနိုင်ပါတယ်။

To do it, you first need millions of a patient's T-cells

အဲ့လိုလုပ်ဖို့ ပထမဆုံးအနေနဲ့ လူနာရဲ့ T-ဆဲလ်သန်းပေါင်းများစွာ လိုအပ်ပါတယ်။

Then, to get a T-cell to do something different,

T-ဆဲလ်ကို ပုံမှန်မဟုတ်တဲ့ အလုပ်တစ်ခု လုပ်စေနိုင်ဖို့

you need to replace its normal code with something new,

သူ့ရဲ့ ပုံမှန်ကုဒ်ကို ကုဒ်အသစ်နဲ့ အစားထိုးပေးရပါမယ်။

something you've designed.

သင်ဖန်တီးထားတဲ့ ကုဒ်အသစ်ပေါ့။

What synthetic biologists can now do with DNA is super cool-

Synthetic Biologist တွေ DNA နဲ့ လုပ်ကိုင်နိုင်ကြတာ အရမ်းမိုက်ပါတယ်။

they use a computer to put together their own sequences of bases-

သူတို့တွေက ကွန်ပျူတာတစ်ခုကိုသုံးပြီး Base အစီအစဉ်ကို ဖန်တီးပေးကြတယ်။

the chemical letters that spell out the DNA-

Base ဆိုတာ DNA ထဲမှာ စီတန်းထားတဲ့ ဓာတုစာလုံးတွေပေါ့။

then they model what that new genetic code will do on a computer

ပြီးတော့ ဘယ်ဗီဇကုဒ်က ဘာကိုဖြစ်စေမလဲဆိုတာ ကွန်ပျူတာပေါ်မှာ တွက်ချက်ပြီး

and then make those sequences on a DNA printer-

အဲဒီ ကုဒ်အစီအစဉ်ကို DNA Printerနဲ့ ရိုက်ထုတ်ပေးလိုက်ကြတာပေါ့။

yeah, that's a thing!-

ဟုတ်တယ်၊ တကယ့်အသုံးဝင်တဲ့ အရာပဲ။

printing not with ink, or with a plastic polymer like in a 3D printer,

မှင် သို့မဟုတ် 3D printer တွေမှာလို ပလတ်စတစ် polymerတွေ နဲ့ထုတ်လုပ်တာမဟုတ်ဘဲ

but with those fundamental building blocks of life,

သက်ရှိတွေဖြစ်ဖို့ စုပေါင်းတည်ဆောက်ထားတဲ့ အခြေခံအတုံးတွေဖြစ်ကြတဲ့

with those A's and C's and T's and G's.

A , C , T , G စတဲ့ base တွေနဲ့ ထုတ်လုပ်ပါတယ်။

The new code they designed for a T-cell has 3 key instructions:

T-ဆဲလ်အတွက် သူတို့ဖန်တီးထားတဲ့ အထူးကုဒ်မှာ အဓိကညွှန်ကြားချက် ၃ခုပါဝင်တယ်။

1. It tells it how to recognize and kill a cancer cell.

နံပါတ် ၁ က ကင်ဆာဆဲလ်ကို သိမှတ်နိုင်ဖို့နဲ့ သတ်နိုင်ဖို့ဖြစ်တယ်။

ပိုတိကျအောင် ပြောရရင်၊

More specifically,

how to modify an antibody-

B-ဆဲလ်တွေကို ထုတ်ပေးတဲ့

what the B-cells make to latch onto a target antigen.

ပစ်မှတ်ဆဲလ်ပေါ်က Antigen ကို ချိတ်တဲ့ Antibody ကို အထူးပြုဖန်တီးတာပေါ့။

The antibody is modified to make a new receptor

ဒီ Antibodyမှာ လက်ခံပစ္စည်းအသစ်ကို ဖန်တီးထားပြီး

that can detect the particular antigens on the specific cancer.

သူက သတ်မှတ်ထားတဲ့ ကင်ဆာဆဲလ်ပေါ်မှာရှိတဲ့ တိကျတဲ့ Antigen ကို ရှာနိုင်တယ်။

2. It tells it to make copies of itself when it finds that cancer cell

နံပါတ် ၂ ကတော့ ကင်ဆာဆဲလ်ကိုတွေ့တဲ့အခါ ကိုယ့်ကိုကိုယ် ပွားများစေဖို့ ဖြစ်ပြီး

and 3. It tells it to survive in the patient's body.

နံပါတ် ၃ ကတော့ လူနာရဲ့ ခန္ဓာကိုယ်ထဲမှာ ရှင်သန်နေဖို့ ဖြစ်တယ်။

To get this new code into the patient's T-cells,

လူနာရဲ့ T-ဆဲလ်ထဲကို ကုဒ်အသစ်ထည့်သွင်းဖို့

you use a vector-

ပို့ဆောင်ပစ္စည်း လိုအပ်တယ်။

it's something that will easily infect the T-cell

ဒါက T-ဆဲလ်ဆီကို အလွယ်တကူ ရောက်နိုင်ပြီး

and carry that bespoke DNA in with it.

သယ်လာတဲ့ DNA အသစ်ကို ထည့်သွင်းပေးနိုင်မယ့် အရာပေါ့။

And voila! One CAR T-cell.

ဒါကတော့ အပ်ချလောင်း! CAR T-ဆဲလ်ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

The name comes from a fire-breathing monster from Ancient Greece,

သူ့နာမည်ကို မီးမှုတ်တတ်တဲ့ ရှေးခေတ် ဂရိသတ္တဝါကြီး တစ်ကောင်ဆီက ယူထားတယ်။

that had a lion's head, a goat's body and a serpent's tail.

ခြင်္သေ့ဦးခေါင်း၊ ဆိတ်ကိုယ်လုံး နဲ့ မြွေအမြီးရှိတဲ့ သတ္တဝါကြီးပေါ့။

It was called "Chimera"- a name that has now come to be used

သူ့ကို "Chimera" လို့ခေါ်ပါတယ်။ အဲဒီနာမည်ကို အခုခေတ်မှာ

for something that contains two or more different types of tissues or cells.

တစ်သျှူး သို့မဟုတ် ဆဲလ် နှစ်မျိူးအထက် ပါဝင်တဲ့ အရာတွေကို ခေါ်ပါတယ်။

As this newly engineered cell's genetic code is part T-cell, part antibody,

ဒီအသစ်ဖန်တီးထားတဲ့ ဆဲလ်ရဲ့ ဗီဇကုဒ်က T-ဆဲလ်တစ်ပိုင်း Antibody တစ်ပိုင်းဖြစ်လို့

it's a "C"himera and it goes in search of the cancer's "A"ntigen

"C"himera တစ်ခုဖြစ်ပြီး ကင်ဆာဆဲလ်ရဲ့ "A"ntigen ကို

using its new "R"eceptor.

"R"eceptor အသစ်ကိုသုံးပြီး ရှာဖွေပါတယ်။

Before you put the multiplied up T-cells back into the patient,

ပွားယူထားတဲ့ T-ဆဲလ်တွေကို လူနာရဲ့ ခန္ဓာကိုယ်ထဲ ပြန်မထည့်ခင်မှာ

you give them a mild dose of chemotherapy to wipe their existing T-cells.

ကျန်ရှိနေသေးတဲ့ T-ဆဲလ်အဟောင်းတွေကို ရှင်းလင်းဖို့ ဓာတုကုထုံး အနည်းငယ်သုံးရတယ်။

Then you simply reinsert the now modified T-cells-

ပြီးရင် အသစ်ဖန်တီးထားတဲ့ T-ဆဲလ်တွေကို ထည့်သွင်းပေးလိုက်ရုံပါပဲ။

the CAR T-cells-

CAR T-ဆဲလ်တွေကိုပေါ့။

and they follow their normal DNA programming to move and search.

အဲ့နောက် သူတို့ရဲ့ ပုံမှန် DNA အစီအစဉ်အရ လိုက်လံရှာဖွေပါမယ်။

However, thanks to their new butt-kicking code,

ဒါပေမဲ့ အသစ် ဖန်တီးထားတဲ့ ကုဒ်ကြောင့်

they've changed what they're looking for:

သူတို့ ရှာဖွေနေတဲ့ အရာကတော့ ပြောင်းသွားပါမယ်။

they're now on a mission to find the cancerous cells and destroy them.

ယခုအခါ သူတို့မှာ ကင်ဆာဆဲလ်တွေကို ရှာဖွေဖျက်ဆီးဖို့ တာဝန်ကျလာပါပြီ။

Unlike conventional chemical-based drugs

တီထွင်ဖန်တီးထားတဲ့ ဓာတုဆေးဝါးတွေနဲ့ မတူတာကတော့

that get used up or excreted from the body pretty quickly,

ဆေးဝါးတွေကို ခန္ဓာကိုယ်က လျင်မြန်စွာ အသုံးပြုပြီး စွန့်ထုတ်ပါတယ်။

CAR T-cells are living drugs that stay in the patient's bloodstream for years.

CAR T-ဆဲလ်တွေကတော့ လူနာရဲ့ သွေးထဲမှာ နှစ်ပေါင်းများစွာရှိမယ့် သက်ရှိဆေးဖြစ်တယ်။

That's a huge pro.

ဒါဟာ ကြီးမားတဲ့ အားသာချက်ဖြစ်တယ်။

The flip side is that they're expensive-

အားနည်းချက်ကတော့ အဲဒါတွေဟာ ငွေအကုန်အကျများပြီး

each CAR T-cell treatment is bespoke to the patient-

လူနာတစ်ယောက်အတွက် CAR T-ဆဲလ်တစ်ခု သက်သက်ထပ်လုပ်ရတယ်။

and it's more difficult to get them to work with common cancers

ဒါ့အပြင် ဖြစ်လေ့ဖြစ်ထများတဲ့ ကင်ဆာတွေမှာ အလုပ်မဖြစ်ဘူး။

like breast or lung, because you need a specific antigen on the cancer cells

ဥပမာ ရင်သား နဲ့ အဆုတ်ကင်ဆာတို့ပေါ့။ အကြောင်းကတော့ CAR T-ဆဲလ်က ပစ်မှတ်ထားဖို့

ကင်ဆာဆဲလ်တွေပေါ်က တိကျတဲ့ Antigen ကိုလိုအပ်ပါတယ်။

for the CAR T-cell to target-

and it's much easier to find that in blood cancers.

Antigen တွေကို သွေးကင်ဆာမှာ ရှာဖွေတာ ပိုလွယ်ကူပါတယ်။

It's still early days, though,

ဒါပေမဲ့ အခုက အစပဲရှိပါသေးတယ်။

and there's an exciting future for CAR T-cell therapy.

CAR T-ဆဲလ်ကုထုံးအတွက် စိတ်လှုပ်ရှားစရာ အနာဂတ်ရှိပါသေးတယ်။

Researchers like Dr. Martin Pule and his team at UCL,

UCL မှ Dr.Martin Pule နဲ့ သူ့အဖွဲ့လို သုတေသနပညာရှင်တွေဟာ

are working on improving the leukemia and lymphoma treatments even further,

သွေးကင်ဆာနဲ့ ပြန်ရည်အိတ်ကင်ဆာ ကုထုံးတွေကို အဆင့်မြှင့်တင်ဖို့ ကြိုးပမ်းနေကြပါတယ်။

and there's recently been some promising work on solid cancers.

လတ်တလောမှာ အင်္ဂါအစိတ်အပိုင်းကင်ဆာတွေနဲ့ ပတ်သတ်ပြီး ရလဒ်ကောင်းတွေတွေ့ရပါတယ်။

Thanks to CAR T-cell therapy,

CAR T-ဆဲလ်ကုထုံးရဲ့ ကျေးဇူးကြောင့်

the survival rate for B acute lymphoblastic leukemia has improved hugely

B acute lymphoblastic leukemia ရောဂါရဲ့ ရှင်သန်မှုနှုန်းက အတော်တိုးတက်လာပါတယ်။

-nearly all patients go into remission-

လူနာအားလုံးလိုလို ရောဂါသက်သာလာကြပါတယ်။

which means that leukemia cannot be detected anymore-

သွေးကင်ဆာ လက္ခဏာကို ထပ်မံ မတွေ့ရှိရတော့ပါဘူး။

and most patients stay in remission.

လူနာအများစုကတော့ ရောဂါပျောက်ကင်းသွားပါတယ်။

Biohacking is here,

ဇီဝပြောင်းလဲပေးမှုကြောင့်

and it can reprogram your own genetic code to enable your mega-meat-bot

သင့်ရဲ့ ဗီဇကုဒ်ကို ပြောင်းလဲရေးဆွဲပြီး သ်ရဲ့ ဧရာမအသားစက်ရုပ်ကြီးကို

to do things it's never been able to do before!

အရင်က တစ်ခါမှမလုပ်နိုင်ခဲ့တဲ့ အရာတွေကို လုပ်စေနိုင်ခဲ့ပြီဖြစ်ပါတယ်။