How to biohack your cells to fight cancer - Greg Foot

Çeviri: Aleyna Çil Gözden geçirme: Gözde Alpçetin

Ok, so you,

Evet sen,

are a 4 billion year old meat robot.

sen dört milyar yaşında etten bir robotsun.

Yeah, you heard me right.

Evet, yanlış duymadın.

In fact, as you're made of 30-ish trillion cells,

Aslında, 30 trilyon kadar hücreden oluştuğun

and each of those have their own task,

ve her birinin kendine has bir işlevi olduğu için,

you're a robot made of trillions of mini robots-

trilyonlarca mini robottan oluşan bir robotsun;

you are a mega-meat-bot!

sen bir Mega Et Robot'sun!

Nihai görevin de, aşağı yukarı dört milyar yıldır-

And your mission, for the past 4 billion years or so-

and for as long as you keep playing this game of life-

ve bu hayat oyununu devam ettirebildiğin sürece-

is to safeguard the code.

kodu muhafaza etmek.

To duplicate it. To pass it on.

Onu koplayamak. Geleceğe taşımak.

Olay şu ki, kendi kodunu kopyalamakta felaket durumdasın.

The thing is, you're rubbish at copying your own code.

Every time it's copied, errors crop up.

Her kopyalandığında, hatalar vuku buluyor.

Not good when an error makes a robot worse at surviving,

Hata robotun hayatta kalmasını zorlaştırıyorsa kötü

but sometimes a mistake helps them survive...

ama bazen bir hata, robotun şansını arttırır.

Koddaki hatanın sonraki nesle aktarılması

and they pass that glitch in the code on-

that's evolution in a nutshell, right?

bu evrimin kısa özetidir, değil mi?

Korkarım bu da muazzam bir tasarım ürünü olmaman demektir.

Which means you're not the result of some fancy design, I'm afraid.

You're a result of billions of years of bad copies.

Milyarlarca yıllık kötü kopyalamanın sonucusun sen.

Go you.

Tebrikler.

Another reason you're not totally awesome

Tamamen muhteşem olmamanın başka bir sebebi de

is because that megabot of yours often breaks down.

sahip olduğun Mega Robotların sürekli arızalanması.

Fortunately,

cardiologists, immunologists, microbiologists- all the "ists"-

Neyse ki, kardiyologlar, immünologlar, mikrobiyologlar

-- bütün -olog'lar --

have spent centuries figuring out our sensors and wiring

yüzyıllardır alıcılarımızı ve kablo bağlantılarımızı çözmeye uğraşıyorlar

so if something does go wrong, they can usually fix it.

böylece bir sorun olduğunda genellikle düzeltebiliyorlar.

Where they struggle, though, is when the machinery turns on itself-

Zorlandıkları kısım, makinenin kendine saldırması;

when a copying error leads a cell to start dividing uncontrollably,

kopyalanan hatanın, hücreyi kontrolsüzce bölünmeye,

to grow and multiply into a tumor.

büyümeyeye ve çoğalmaya iterek tümör oluşturması.

That's cancer.

Bunun adı kanser.

And sadly, even with the might of our modern medicine,

Ne yazık ki modern tıbbın imkanlarıyla bile

some cancers evade treatment.

bazı kanser türleri tedaviden zarar almadan kurtuluyor.

Tam bu noktada, yeni bir grup biyolog devreye giriyor:

But this is where a new band of biologists step into the story:

The "Synthetic Biologists."

"Sentetik Biyologlar."

These biohackers are mashing up science, medicine and engineering

Bu bio-hacker grubu bilim, tıp ve mühendisliği bir araya getirerek

to rewrite the code and fix the un-fixable.

kodu tekrar yazıp, düzeltilemez olanı düzeltmek istiyor.

Biohackers are going into a patient's genetic code

Planları hastanın genetik koduna ulaşmak,

and reprogramming their own immune system

bağışıklık sistemini yeniden programlayarak

to recognize cancer cells and destroy them.

kanser hücrelerini tespit edip yok etmek.

It's called CAR T-cell therapy, and it's awesome.

CAR T-hücre tedavisi olarak anılan harika bir plan.

See, you're constantly under attack by pathogens-

Sürekli patojenlerin saldırısı altındayız:

single-celled bacteria, viruses and fungi.

tek hücreli bakteriler, virüs ve mantarlar.

Despite deciding, back in the day,

Bir zamanlar, senin yaptığının gibi "Yenilmezleri toplamak" yerine

to stay solo and not 'avengers assemble' like you did,

those pathogens see you, in all your mega-meat-bot glory,

yalnız kalarak bu patojenler, senin Mega-Et-Robot vücudunu

as a fortress ripe for the plundering.

yağmalamaya hazır bir kale olarak görmekte.

Thankfully, you've got a security team in place to battle these invaders-

Neyse ki bu işgalcilerle senin için savaşacak bir güvenlik timin var:

your immune system-

Bağışıklık sistemin

and some of it's top guards are your white blood cells.

ve en yetkin korumalarından biri de akyuvarların.

Vücudunun karanlığında gezinen korumalar

They trawl the darkness that is your inner space,

checking the IDs of any cells they pass...

karşılarına çıkan hücrelerin kimliklerini kontrol ederler.

although they're not name badges,

Bahsi geçen kimlikler isimlik gibi değildir,

but rather protein fragments on the cell's surface called antigens.

Antijen denilen hücre yüzeyindeki protein parçacıklarıdır.

There are two types of these guards: T-cells and B-cells.

Bu korumalar iki tiptir: T-hücreleri ve B-hücreleri.

T-cells check those antigen IDs using special claws-

T-hücreleri, antijenleri özel pençelerini kullanarak kontrol eder,

receptors that lock with a particular antigen.

reseptörleri belirli bir antijene kitlenir.

If they find a match, they attach and they release toxic chemicals

Eşleşme bulurlarsa kendilerini iliştirdikleri istilacı hücreye

zehirli kimyasallar salgılayarak istilacının zarını açarlar.

that burst open the invading cell's membrane.

Their B-cell workmates create antibodies-

İş ortakları B-hücreleri antikor üretir.

loads of small proteins,

Antikorlar bir sürü küçük proteindir;

little claws that latch perfectly onto a particular antigen,

küçük pençeleri belirli bir antijene sıkıca kilitlenir,

marking them for destruction.

yok edilmeleri için onları işaretler.

These two comrades have got your back

Bu iki yoldaş arkanı kolluyor.

and your immune system is brilliant at spotting and fighting pathogens

Üstelik bağışıklık sistemin dışarıdan gelen işgalci patojenleri

that invade from outside.

tespit ve imha etmekte harikadır.

Yine de

However,

they're not so good at spotting your own cells that have gone rogue.

senin kendi hain hücrelerini tespit etmekte pek de başarılı sayılmazlar.

The antigens on cancerous cells don't look weird,

Kanserli hücrelerin antijenleri garip görünmez.

they look a lot like your own cells,

Sahip olduğun diğer hücrelere benzerler.

and the T's and B's aren't programmed to attack them.

T'ler ve B'ler onlara saldırmak için programlanmamıştır.

The usual way to deal with cancer is to try to cut the tumor out,

Kanserle başa çıkmanın olağan yöntemleri tümörü kesip çıkarmak,

or turn to radiotherapy and then chemotherapy

radyoterapi ve sonrasında kemoterapi ile

to destroy or block the growth of cancer cells,

kanserli hücrelerin büyümesini engellemek yahut yok etmektir.

but if it's a blood cancer, if it's floating around your whole body,

Ama söz konusu lösemi ise kanser tüm vücudunda gezinir,

you can't do that.

bu yöntemleri kullanamazsın.

And if the blood cancer actually starts in your white blood cells-

Lösemi eğer bağışıklık sisteminin korumaları olan akyuvarlarında başladıysa

those key guards in your immune system-

you'll really struggle to spot it.

kanseri tespit etmekte çok zorlanacaksın.

That's the case with acute lymphoblastic leukemia,

Akut lenfoblastik lösemi böyle ilerler.

and that's where CAR T-cell therapy is kicking butt.

CAR T-hücre terapisi tam da burada devreye giriyor.

The biohackers are reprogramming a patient's own immune system

Bio-hacker'lar hastanın bağışıklık sistemini yeniden programlayarak

to recognize particular antigens- those particular protein fragments-

kanser hücrelerinde bulunan belirli antijenlerin

protein parçacıklarını tanımalarını sağlar.

on the cancer cells.

To do it, you first need millions of a patient's T-cells

Bunun için ilkin hastanın milyonlarca T-hücresine ihtiyacınız var.

Then, to get a T-cell to do something different,

Daha sonra, T-hücresine farklı bir şey yaptırmak için

you need to replace its normal code with something new,

var olan kodu yenisiyle değiştirmeniz gerekir.

something you've designed.

Kendi tasarladığınız kodla.

What synthetic biologists can now do with DNA is super cool-

Sentetik biyologların şu an DNA ile yapabildikleri oldukça havalı.

they use a computer to put together their own sequences of bases-

Bilgisayar aracılığıyla kendi organik baz dizgelerini birleştirirler-

the chemical letters that spell out the DNA-

Organik bazlar DNA'yı oluşturan hecelerdir -

then they model what that new genetic code will do on a computer

-bilgisayarda oluşturdukları yeni genetik kodun ne yapacağını modellerler

and then make those sequences on a DNA printer-

ve dizgileri DNA yazıcısında oluştururlar-

yeah, that's a thing!-

evet, DNA yazıcısı gerçek.

printing not with ink, or with a plastic polymer like in a 3D printer,

Mürekkep yahut 3D yazıcılar gibi plastik polymer ile değil,

but with those fundamental building blocks of life,

yaşamın temel yapı taşları olan

with those A's and C's and T's and G's.

A, C, T ve G'lerle.

The new code they designed for a T-cell has 3 key instructions:

T-hücresi için tasarladıkları yeni kodun 3 talimatı var:

1. It tells it how to recognize and kill a cancer cell.

1. Kanseri nasıl tespit edip yok edeceklerini söylüyor.

More specifically,

Açıklamak gerekirse

how to modify an antibody-

B-hücrelerinin hedef antijene kilitlenecek olan

what the B-cells make to latch onto a target antigen.

antikorları nasıl modifiye edecekleri.

The antibody is modified to make a new receptor

Antikorlar yeni bir reseptör oluşturmaları için yeniden kodlanır,

that can detect the particular antigens on the specific cancer.

böylece kanserli hücrenin özgün antijenlerini tespit edebilirler.

2. It tells it to make copies of itself when it finds that cancer cell

2. Kanserli hücrelerle karşılaştığında kendini kopyalamayı öğretiyor

ve 3. Hastanın vücudunda hayatta kalmasını belirtiyor.

and 3. It tells it to survive in the patient's body.

Hastanın T-hücrelerine bu yeni kodu işleyebilmek için

To get this new code into the patient's T-cells,

you use a vector-

bir taşıyıcı kullanmak gerekir-

it's something that will easily infect the T-cell

taşıyıcı, T-hücrelerine bahsi geçen DNA'yı kendisiyle birlikte bulaştıracaktır.

and carry that bespoke DNA in with it.

And voila! One CAR T-cell.

İşte! Bir adet CAR T-hücresi.

The name comes from a fire-breathing monster from Ancient Greece,

Adını Yunan Mitolojisinin ateş soluyan,

that had a lion's head, a goat's body and a serpent's tail.

arslan başlı, keçi vücutlu, yılan kuyruklu canavardan alıyor.

It was called "Chimera"- a name that has now come to be used

Canavarın adı "Chimera" idi.

Adını artık iki ya da daha fazla doku

for something that contains two or more different types of tissues or cells.

yahut hücre bulunduran şeyler için kullanılıyoruz.

As this newly engineered cell's genetic code is part T-cell, part antibody,

Mühendislik harikası hücrenin genetik kodu yarı antikor yarı T-hücresi.

"C"himera, kanserin "A"ntijenini

it's a "C"himera and it goes in search of the cancer's "A"ntigen

using its new "R"eceptor.

"R"eseptörlerini kullanarak tespit ediyor.

Before you put the multiplied up T-cells back into the patient,

T-hücrelerini hastaya geri vermeden önce var olan T-hücrelerini yok etmek için

you give them a mild dose of chemotherapy to wipe their existing T-cells.

hastaya düşük dozda kemoterapi uygulamanız gerekir.

Then you simply reinsert the now modified T-cells-

Ardından hastanın bedenine yeniden kodlanmış T-hücrelerini yerleştirince-

the CAR T-cells-

CAR T-hücrelerini-

and they follow their normal DNA programming to move and search.

DNA kodlarındaki talimatlara göre hareket edip hücreleri tarayacaklar.

However, thanks to their new butt-kicking code,

Ama şimdi, yeni kodları sayesinde

they've changed what they're looking for:

aradıkları hücrenin profili değişti:

they're now on a mission to find the cancerous cells and destroy them.

artık kanserli hücreleri bulup yok etmeye programlandılar.

Unlike conventional chemical-based drugs

Kimyasal bazlı sıradan ilaçlar gibi

that get used up or excreted from the body pretty quickly,

çabucak kullanılıp vücuttan atılmak yerine

CAR T-cells are living drugs that stay in the patient's bloodstream for years.

CAR T-hücreleri hastanın kan dolaşımında yıllarca yaşayan bir ilaçtır.

That's a huge pro.

Muazzam.

The flip side is that they're expensive-

Diğer yandan pahalılar.

Her CAR T-hücre tedavisi hastaya özgündür-

each CAR T-cell treatment is bespoke to the patient-

and it's more difficult to get them to work with common cancers

Bu hücreleri, meme ya da akciğer gibi yaygın kanserlerle savaştırmak daha zor

like breast or lung, because you need a specific antigen on the cancer cells

çünkü CAR T-hücrelerinin tespit ermek için

for the CAR T-cell to target-

kanserli hücrenin belirli bir antijenini hedef almaları gerekir.

and it's much easier to find that in blood cancers.

Bu da lösemi vakalarında daha mümkün.

It's still early days, though,

Çalışma henüz erken aşamalarında.

and there's an exciting future for CAR T-cell therapy.

CAR T-hücre tedavisinin parlak bir geleceği var.

Researchers like Dr. Martin Pule and his team at UCL,

Dr. Martin Pule ve UCL'deki takım arkadaşları gibi araştırmacılar

are working on improving the leukemia and lymphoma treatments even further,

lösemi ve lenfoma tedavisini ilerletmeye çalışıyorlar.

and there's recently been some promising work on solid cancers.

Son zamanlarda cisimsel kanser tipleri tedavisinde gelişmeler var.

Thanks to CAR T-cell therapy,

CAR T-hücre tedavisi sayesinde

the survival rate for B acute lymphoblastic leukemia has improved hugely

B akut lenfoblastik lösemi sağkalım oranı oldukça arttı.

-nearly all patients go into remission-

Neredeyse tüm hastalarda kanserin gerilemesi söz konusu,

which means that leukemia cannot be detected anymore-

bu da artık lösemi teşhis edilemiyor demek.

and most patients stay in remission.

Hastaların çoğu bu aşamada kalıyor.

Biohacking is here,

Bio-hack bizimle.

and it can reprogram your own genetic code to enable your mega-meat-bot

Mega-Et-Robot olan senin genetik kodunu yenileyerek

daha önce hiç yapamadığın şeyleri mümkün kılacak!

to do things it's never been able to do before!