What makes neon signs glow? A 360° animation - Michael Lipman

Translator: Sanda Aung Reviewer: Myo Aung

When the Hoover Dam was completed in 1936,

ဟူးဗားဆည်ကို ၁၉၃၆ ခုနှစ်တွင် ဆောက်ပြီးသွားခဲ့ရာ

it created a huge source of hydroelectric power

၎င်းဟာ ရေအားလျှပ်စစ် ထုတ်လုပ်ရေး ဧရာမရင်းမြစ်ကို ဖန်တီးပေးလိုက်လို့

and zapped a sleepy desert town to life: Las Vegas, Nevada.

အိပ်မောကျနေခဲ့တဲ့ သဲကန္တာရကို အသက်သွင်းပေးလိုက်တယ်- Las Vegas, Nevada။

With the power supply from the dam,

ဆည်ထံမှရတဲ့ စွမ်းအင်ဖြင့်

Las Vegas soon exploded with vibrant displays.

Las Vegas ဟာ ကွန့်မြူးဖွယ် ပြကွက်များနဲ့ ပြည့်နှက်လာခဲ့ပါတယ်။

The source of these dazzling lights was electrified neon gas.

အဲဒီလို တောက်ပနေကြတဲ့ အလင်းရောင်တွေရဲ့ ရင်းမြစ်မှာ နီယွန်ဓာတ်ငွေ့ဖြစ်ခဲ့တယ်။

There are two tricky obstacles to making lighted signs

သဘာဝအလျောက် ကြည်လင်ပြီး အနံ့မရှိတဲ့ ဓာတ်ငွေ့ဖြင့်

out of this naturally clear, odorless gas:

တောက်ပတဲ့ ကြော်ငြာများကို ပြုလုပ်ရန် အခက်အခဲ နှစ်ခုရှိခဲ့ပါတယ်။

capturing it and making it glow.

ဖမ်းယူရေးနဲ့ လင်းလက်လာစေရေး အခက်အခဲတွေပါ။

French inventor Georges Claude came up with techniques to do both.

ပြင်သစ် တီထွင်ရှင် Georges Claude က နှစ်ခုစလုံးအတွက် နည်းကိုရှာနိုင်ခဲ့တယ်။

In 1902,

၁၉၀၂ ခုနှစ်တွင်

he developed a way of liquefying and separating specific gases from the air,

သူဟာ လေကို အရည်ဖြစ်အောင်လုပ်ကာ လိုအပ်တဲ့ အထူးဓာတ်ငွေ့များ ထုတ်ယူနည်းကို ထွင်ခဲ့ရာ

producing neon on an industrial scale for the first time.

နီယွန်ဓာတ်ငွေ့ကို ပထမဦးဆုံး အကြိမ် စီးပွားဖြစ် သုံးနိုင်အောင် ထုတ်ခဲ့တယ်။

By 1910, he had come up with a way to trap the gas in a glass tube

၁၉၁၀ အရောက်တွင် သူဟာ ဓာတ်​ငွေ့ကို အဆုံးနေရာများတွင် လျှပ်ခေါင်းတွေ ရှိခဲ့တဲ့

with a special electrode at either end, and neon lighting was born.

ပြွန်ထဲကို ဖမ်ယူနိုင်ခဲ့ရာမှစပြီး နီယွန်အလင်းရောင်ဆိုတာ ပေါ်လာခဲ့တယ်။

Claude ရဲ့ စက်ရုံမှာ ပြွန်မှုတ်သူများလို့ ခေါ်ခဲ့ကြတဲ့ လက်မှုပညာရှင်တွေက

In workshops like Claude's,

artisans known as tube-benders made neon signs by hand.

နီယွန်ကြောငြာတွေကို မှုတ်ထုတ် ပေးခဲ့ကြပါတယ်။

The tube-benders heated small sections of a long, hollow glass tube

ပြွန်ကွေးစက်တွေက ရှည်လျားတဲ့ မှန်ပြွန်ရဲ့ အပိုင်းလေး တစ်ခုကို အပူပေးပြီး

and quickly bent them into shape.

လိုင်ချင်တဲ့ ပုံစံမျိုးဖြင့် လျင်မြန်စွာ ကွေးပေးခဲ့တယ်။

After the glass cooled, they attached electrodes to each end

မှန်အေးလာချိန်မှာ တစ်ဖက်တစ်ချက်မှာ လျှပ်ခေါင်းတွေကို တပ်ဆင်ပေးလျက်

and removed the air with a vacuum pump.

ကျန်ရှိနေတဲ့ လေကို လေစုပ်စက်နဲ့ ထုတ်ပစ်ကြတယ်။

Then, they passed a high voltage current through the tube

ပြီးတော့ ပြွန်ကို ဗို့မြင့် လျှပ်စစ်ကို ဖြတ်စီးစေလျက်

to remove any impurities on the inside of the glass.

ပြွန်ထဲက မသန့်ရှင်းမှုများကို ဖယ်ရှားပစ်ကြပါတယ်။

Finally, they pumped the neon gas in and sealed off the electrodes.

နောက်ဆုံးမှာ ပြွန်ထဲကို နီယွန်ဓာတ်ငွေ့ကို မှုတ်သွင်း၊ လျှပ်ခေါင်းတွေ အလုံပိတ်တယ်။

When a neon sign is turned on,

နီယွန် ကြော်ငြာကို ခလုတ်ဖွင့်ထားလျှင်

the electric current causes some of the neon atoms' electrons to accelerate

နီယွန် အက်တမ်တချို့ရဲ့ အီလက်ထရွန်များကို အရှိန်အဟုန်ရစေလျက်

and break free of their orbits, leaving behind positively charged ions.

ပတ်လမ်းများမှ လွှတ်သွားကြလို့ အဖိုဓာတ်ပဲ ရှိတဲ့ အိုင်းယွန်းများကို ချန်ခဲ့ကြပါတယ်။

As these free electrons rush from one electrode to the other,

အဲဒီလို လွတ်လပ်ကြတဲ့ အီလက်ထရွန်တွေဟာ လျှပ်ခေါင်း နှစ်ခုအကြားမှာ ပြေးလွှားကြရင်း

they collide with more neon atoms, causing them to ionize as well.

ပိုများတဲ့ နီယွန်အက်တမ်တွေနဲ့ တိုက်မိလို့ ၎င်းတို့ကိုပါ အိုင်ယွန်း ဖြစ်လာကြတယ်။

When these excited electrons fall back to their normal energy levels,

အဲဒီလို ပြေးလွှားနေကြတဲ့ အီလက်ထရွန်တွေ ပုံမှန် စွမ်းအင်အဆင့်သို့ ပြန်ကျဆင်းလာစဉ်

their excess energy is carried away by photons, or particles of light.

ပိုလျှံတဲ့ စွမ်းအင်ကို ဖိုတွန်များ ဒါမှ မဟုတ် အလင်းမှုန်များအဖြစ် ကျန်ရစ်ခဲ့ပါတယ်။

All this happens in an instant,

ဒါတွေ ခဏလေးအတွင်းမှာ ဖြစ်ပျက်သွားတာပါ။

and the glow from the photons is what we see when we switch on a neon sign.

ကျုပ်တို့က နီယွန်မီးကို ဖွင့်လိုက်တဲ့အခါ မြင်ရတာက အဲဒီဖိုတွန်တွေပါ။

ဓာတ်ငွေ့သုံး ဘယ်ကြော်ငြာကိုမဆို "နီယွန်" ကြော်ငြာလို့ သာမန်အားဖြင့် ခေါ်ကြပေမဲ့၊

Though it's common to call any gas-filled sign a "neon" sign,

there are actually 5 different gases used in production.

ထုတ်လုပ်ရာတွင် အသုံးပြုကြတဲ့ ဓာတ်ငွေ့ ၅ မျိုး ရှိပါတယ်။

Each gas emits photons of a different wavelength when electrified,

မီးခလုတ်ကို နှိပ်လိုက်တဲ့ အခါမှာ ဓာတ်ငွေ့ တစ်ခုစီမှ ထုတ်လွှင့်တဲ့ ဖိုတွန်တွေ မတူလို့

which correspond to different colors of light.

ကျုပ်တို့ဟာ အလင်းရောင် အမျိုးမျိုးကို ရရှိနိုင်ကြတာပါ။

Neon gives off an orange-red glow, argon glows a pale lavender,

နီယွန်က လိမ္မော်-အနီ ရောင်၊ အာဂွန်က အပြာနုကို ထုတ်ပေးသလို

helium a dusty pink, krypton a silver- white, and xenon a light purple.

ဟေလီယံက ပန်းနုရောင်၊ ကရစ်ပ်တန်က ငွေဖြူ ရောင်၊ ဇီနွန်ကျတော့ ခရမ်းနုရောင်ပါ။

အဲဒီဓာတ်ငွေ့ ၅ မျိုးကို ရောင်စုံချယ်ထားတဲ့ ပြွန်များထဲမှာ ပေါင်းစပ် ထည့်ပေးခြင်းဖြင့်

These 5 gases can be combined with color-coated tubing

to create an electrified rainbow of text and images.

လိုချင်တဲ့ စာသားနှင့်ရုပ်ပုံများကို သက်တံ့ရောင်စုံ ဖန်တီးပေးနိုင်ပါတယ်။

Business owners soon realized how effective these colorful beacons

အဲဒီလို ရောင်စုံကြော်ငြာတွေက ဈေးဝယ် များကို မြှူဆွယ်ရာတွင် အားကောင်းတာကို

were for attracting customers.

စီးပွားရေးပိုင်ရှင်တွေ သတိထားမိကြတယ်။

And unlike a light bulb, a neon sign has no incandescent filaments to burn out,

ပြီးတော့ မီးသီးနှင့်မတူဘဲ နီယွန်ကြော်ငြာ ထဲတွင် လောင်ကျွမ်းနိုင်တဲ့ အပိုင်း မရှိပါ။

and can shine continuously for 40 years before the gas depletes.

၎င်းဟာ ဓာတ်ငွေ့မကုန်မချင်း နှစ်ပေါင်း ၄၀ ကြာအောင် အစဉ်မပြတ် လင်းနိုင်ပါတယ်။

By the 1930s, neon signs were lighting up storefronts all over the world.

၁၉၃၀ ပြည့်နှစ်တွင် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းလုံးမှာ စတိုးဆိုင်တိုင်း နီယွန်ကြော်ငြာ သုံးလာတယ်။

Because of the glass tubes' fragile nature,

ဖန်ပြွန်တွေဖြစ်လို့ အက်ကွဲလွယ်ခဲ့လို့

it usually wasn't feasible to ship them over long distances.

၎င်းတို့ကို ဝေးလံတဲ့ ဒေသများသို့ ပို့ပေးရန် ခဲယဉ်းခဲ့ပါတယ်။

Instead, most neon signs were created by local neon shops

ဒါကြောင့်မို့လို့ နီယွန်ကြော်ငြာ အများစုက အနီးအနားရှိ နီယွန်ဆိုင်များက

and then installed nearby.

ထုတ်လုပ်ပြီး လာတပ်ဆင်ပေးခဲ့ကြတယ်။

Signs with humor, personality, and intricate designs proliferated,

ဟာသ၊ ကိုယ်ရည်ကိုယ်သွေးနဲ့ စိတ်ကိုဆွဲဆောင် နိုင်တဲ့ ဒီဇိုင်းတွေ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ကြရာ

no two exactly alike.

ပုံစံမတူ ကွဲပြားခဲ့ကြပါတယ်။

But by the end of World War II,

ဒုတိယကမ္ဘာစစ် ပြီးဆုံးချိန်မှာ

plastics had become widely available and inexpensive,

ပလတ်စတစ်ကို ကျယ်ပြန့်စွာ သုံးလာနိုင်ကြရာ အကုန်အကျ သက်သာလာခဲ့တယ်။

and plastic signs supplanted neon as messengers of modernity.

ဒီလိုနည်းဖြင့် ပလတ်စတစ် နီယွန်ကြော်ငြာတွေ ဟာ ခေတ်မီမှုရဲ့ သင်္ကေတ ဖြစ်လာကြတယ်။

Many towns removed neon signs they viewed as old-fashioned.

မြို့အများက ခေတ်ဟောင်းသွားပြီလို့ ယူဆပြီး နီယွန်ကြော်ငြာဟောင်းတွေ ဖယ်ရှားပစ်ခဲ့တယ်။

Today, neon sign production is only a fraction of what it was at its peak,

ဒီနေ့ နီယွန်ကြော်ငြာ ထုတ်လုပ်မှုဟာ တချိန် တုန်းကနဲ့စာပါက ဒသမဂဏန်းမျှသာ ရှိတော့ပေမဲ့

but the craft of tube bending lives on relatively unchanged.

ပြွန်ကို ကွေးပေးရတဲ့ လက်မှုပညာမှာမူ မပြောင်းလဲသလောက် ကျန်ရှိနေလျက်ပါ။

New creations hand-crafted by local artisans

ဒေသခံလက်မှုပညာရှင်များရဲ့ နီယွန်လက်ရာအသစ်တွေဟာ

join survivors from the heyday of neon,

နီယွန်ခေတ်မှ အကြွင်းအကျန်များနဲ့ လက်တွဲလျက်

hiding in plain sight in city streets around the world.

ကမ္ဘာတဝှမ်းရှိ လမ်းမများပေါ်တွင် ပုန်းအောင်းလျက် ရှိနေကြတုန်းပါပဲ။