The real reason dodo birds went extinct - Leon Claessens

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Kanhaiya Verma

Dodos are commonly considered brainless, blundering birds

ဒိုဒိုတွေဟာ အလိုက်သင့်ပြုမူဖို့ ညံ့ပြီး သေကိန်းကြုံရတဲ့၊ ဦးနှောက်မဲ့တဲ့၊

that were poorly adapted and doomed to die off,

မှားအယွင်းတတ်တဲ့ ငှက်တွေလို့ အများအားဖြင့် ယူဆကြတယ်၊

making their human-mediated extinction effortless and inevitable.

ဒါက လူသား ကြားဝင်ပေးတဲ့ မျိုးသုဉ်းမှုဟာ အားထုတ်မှုမဲ့ကာ ရှောင်လွှဲမရဖြစ်စေတာပါ။

But that's not the case.

ဒါပေမဲ့ ဒါက မမှန်ပါဘူး။

So, what were dodos actually like? And what really caused their downfall?

ဒီတော့ ဒိုဒိုတွေက တကယ် ဘယ်လိုမျိုးလဲ။ ဘာက သူတို့ရဲ့ ပျက်ကိန်းကို ဖြစ်စေခဲ့တာလဲ။

Let's start at their origin.

သူတို့ရဲ့ မူလအစကနေ စကြရအောင်။

Okay, rewinding more than 20 million years,

နှစ်ပေါင်း သန်း ၂၀ ကျော်ကို ပြန်လှည့်ရင်း၊

some tropical pigeons from Southeast Asia voyaged across the Indian Ocean,

အရှေ့တောင်အာရှက အပူပိုင်းဒေသ ခိုတချို့ဟာ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာကို ဖြတ်သန်းသွားခဲ့တယ်၊

perhaps by gradually journeying from island to island.

ကျွန်း တစ်ကျွန်းကနေ တစ်ကျွန်း တဖြည်းဖြည်း ခရီးသွားရင်း ဖြစ်နိုင်တယ်။

Eventually, their descendants came to a remote archipelago east of Madagascar.

နောက်ဆုံး သူတို့အဆက်အနွယ်တွေက မာဒါဂက်စကာ အရှေ့ ဝေးလံတဲ့ကျွန်းစုတစ်ခုကို ရောက်လာတယ်။

Those that settled likely diversified over time.

အချိန်ကြာလာတော့ အခြေချခဲ့တဲ့ ငှက်တွေဟာ အမျိုးအစားကွဲလာပုံရတယ်။

Then, about 8 million years ago,

ဒီနောက် လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်ပေါင်း ၈ သန်းခန့်က

an underwater volcano formed another island on the chain,

ရေအောက် မီးတောင်တစ်ခုက ကျွန်းတန်းပေါ်မှာ နောက်ထပ်တစ်ကျွန်း ဖြစ်ထွန်းလာတယ်၊

which would come to be known as Mauritius.

ဒါက မော်ရစ်ရှလို့ လူသိများလာမှာပါ။

Some of the birds populated this new island, too,

တချို့ငှက်တွေလည်း ဒီကျွန်းသစ်မှာ နေထိုင်ကြပြီး

and down the line, dodos emerged as a distinct species.

နောက်ပိုင်းမှာ ဒိုဒိုတွေက ကွဲပြားတဲ့ မျိုးစိတ်တစ်ခုအဖြစ် ပေါ်ထွက်လာတယ်။

They shared Mauritius with bats, lizards, giant tortoises, and other birds.

သူတို့က မောရစ်ရှကို လင်းနို့၊ပုတ်သင်၊ ဧရာမ လိပ်တွေ၊ အခြားငှက်တွေနဲ့အတူ မျှယူတယ်။

The closest large predators were held back by about 800 kilometers of ocean,

အနီးဆုံး သားရဲတွေကို သမုဒ္ဒရာရဲ့ ကီလိုမီတာ ၈၀၀ ခန့်က ထိန်းထားတော့

so getting murdered was basically a non-issue.

အသတ်ခံရတာက အခြေခံအနေနဲ့ ပြဿနာမဟုတ်ပါ။

Without the need for defensive adaptations, like flight,

ပျံသန်းမှုလို ကာကွယ်ရေး အလိုက်သင့်ပြုပြင်မှုတွေ မလိုအပ်ရင်၊

expending energy on them would have been wasteful.

ဒါတွေပေါ် စွမ်းအင်သုံးတာက ဖြုန်းတီးမှုဖြစ်မှာပါ။

So, as with the kākāpōs of New Zealand and the cormorants of the Galápagos,

ဒါကြောင့် နယူးဇီလန်က ကာကာ့ပို့တွေနဲ့ ဂါလာပါဂို့စ်က တင်ကျီးငှက်တွေလိုပဲ၊

သူတို့ရဲ့ ပျံသန်းမှု ကြွက်သားတွေက ကျုံ့သွားတယ်။

their flight muscles shrank.

Dodos probably nested on the island's forest floor,

ဒိုဒိုတွေက သစ်သီးတွေနဲ့ သစ်စေ့တွေကို စားသောက်ရင်း၊ ကျွန်း သစ်တော

feasting on fruits and seeds.

ကြမ်းပြင်မှာ အသိုက်ဆောက်ခဲ့ပုံရတယ်။

Reaching just under a meter tall,

တစ် မီတာအောက် အမြင့်ကိုသာ ရောက်ရှိတဲ့

they were among the island's largest animals.

သူတို့ဟာ ကျွန်းရဲ့ အကြီးဆုံး တိရစ္ဆာန်တွေကြားမှာပါ။

And they were well-adapted to their environment,

အလွန် ခြောက်သွေ့ပြီး စိုထိုင်းတဲ့ အခြေအနေကြား

which could fluctuate between extreme dry and wet conditions.

အတက်၊အကျဖြစ်နိုင်တဲ့ သူတို့ပတ်ဝန်းကျင်နဲ့ အလိုက်သင့်ဖြစ်ခဲ့တယ်။

They also survived some major disruptions.

ကြီးမားတဲ့ အနှောင့်အယှက်တွေကနေလည်း လွတ်မြောက်ခဲ့ကြတယ်။

Around 4,300 years ago,

လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်ပေါင်း ၄,၃၀၀ ခန့်က

a megadrought caused waves of mass mortality events on Mauritius.

မိုးခေါင်ကြီးမှုက မော်ရစ်ရှမှာ အစုလိုက် သေဆုံးမှု လှိုင်းလုံးတွေ ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့တယ်။

Fresh water grew scarce and lakes likely grew saltier

ရေချို ရှားပါးလာပြီး ရေကန်တွေက ဆားငန်လာပုံရကာ

and became treacherous traps.

ဒုက္ခပေးတဲ့ ထောင်ချောက်တွေ ဖြစ်လာတယ်။

This lasted for around 150 years.

ဒါက နှစ်ပေါင်း ၁၅၀ ခန့်ကြာခဲ့တယ်။

However, dodos prevailed... until a few millennia later,

ဒါပေမဲ့ ဒိုဒိုတွေ ပျံ့နှံ့တည်ရှိခဲ့တာက.... ထောင်စုနှစ်အနည်းငယ်မတိုင်ခင်၊

when everything changed— quickly.

အရာရာ လျင်မြန်စွာ ပြောင်းလဲသွားတဲ့အချိန်မှပါ။

In 1598, Dutch sailors came ashore on Mauritius,

၁၅၉၈ ခုနှစ်မှာ ဒတ်ခ်ျသင်္ဘောသားတွေ မော်ရစ်ရှ ကမ်းစပ်ကို ရောက်လာခဲ့ပြီး

and the island soon became a welcome stopover for their trade ships.

မကြာခင် ဒီကျွန်းက ကုန်သွယ်ရေး သင်္ဘောတွေ အတွက်ကြိုဆို ရပ်နားရာရာတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့တယ်။

The sailors described natural wonders,

သင်္ဘောသားတွေ ဖော်ပြခဲ့ကြတဲ့ သဘာဝအံ့ဖွယ်ရာတွေက၊

including large numbers of birds twice as big as swans

ငန်းတွေထက် နှစ်ဆကြီးတဲ့ ငှက်အမြောက်အမြားနဲ့

and tortoises with shells huge enough to fit 10 men.

လူ ၁၀ ယောက် ဆံ့လောက်အောင် ကြီးမားတဲ့ အခွံတွေရှိတဲ့ လိပ်တွေနဲ့ အပါအဝင်ပါ။

Mauritian animals hadn't evolved to fear being hunted by humans,

မော်ရစ်ရှ တိရစ္ဆာန်တွေဟာ လူတွေ ဖမ်းခံရမှာ ကို ကြောက်လန်ဖို့ ဆင့်ကဲပြောင်းလဲမလာတော့

so they were an easy catch.

သူတို့ကို အလွယ်တကူ ဖမ်းလို့ရတယ်။

Sailors ate some dodos, but this alone didn't cause their doom.

သင်္ဘောသားတချို့က ဒိုဒိုတွေကို စားပေမဲ့ သူတို့ကို ပျက်စီးစေတာက ဒီတစ်ခုတည်းမဟုတ်ပါ။

The Dutch sailors came with company.

ဒတ်ခ်ျသင်္ဘောသားတွေဟာ ကုမ္ပဏီနဲ့အတူ ရောက်လာခဲ့ကြတယ်။

They brought macaques that were probably pets.

အိမ်မွေးတိရိစ္ဆာန် ဖြစ်လောက်တဲ့ မက်ကာ့တွေကို ယူလာခဲ့တယ်။

They released goats and pigs on the island to establish food sources.

အစားအစာ ရင်းမြစ်တွေ ထူထောင်ဖို့ ကျွန်းပေါ် မှာ ဆိတ်တွေနဲ့ ဝက်တွေကို လွှတ်ထားတယ်။

And at some point, sailors also inadvertently introduced rats.

အဲဒီအချိန်မှာ သင်္ဘောသားတွေဟာ ကြွက်တွေကိုပါ အမှုမဲ့အမှတ်မဲ့ ထည့်ခဲ့တယ်။

It's thought that goats and pigs grazed and rooted through the forest understory,

ဆိတ်တွေနဲ့ ဝက်တွေဟာ ဒိုဒိုတွေ နေထိုင်တဲ့ သစ်တောအောက်ခြေတစ်လျှောက်မှာ ကျက်စားပြီး

which dodos lived in;

မွှေနှောက်တယ်လို့ ယူဆရတယ်။

pigs, macaques, and rats preyed on dodo eggs and chicks;

ဒိုဒိုဥတွေနဲ့ အကောင်ပေါက်လေးတွေက ဝက်တွေ၊ မက်ကာ့တွေ၊ ကြွက်တွေရဲ့ သားကောင်ဖြစ်သွားကာ

and all of them competed with dodos for resources.

အားလုံးဟာ အရင်းအမြစ်တွေအတွက် ဒိုဒိုတွေနဲ့ ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့ကြတာပါ။

Dodos were last seen less than a century after Dutch arrival.

ဒတ်ခ်ျတွေ ရောက်ပြီး ရာစုတစ်ခု မရှိ၊တရှိမှာ ဒိုဒိုတွေ ကို နောက်ဆုံး တွေ့မြင်ခဲ့တာပါ။

At the time, people didn't recognize that species could disappear.

အဲဒီအချိန်က မျိုးစိတ်တွေ ပျောက်ကွယ်သွားနိုင်တာကို လူတွေ မသိခဲ့ဘူး။

It wasn't until a century later, in the 1790s,

နောက်ပိုင် ရာစုတစ်ခုအကြာ၊ ၁၇၉၀ လွန်နှစ်တွေမှာမှ

that a scientist conclusively demonstrated the concept of extinction.

သိပ္ပံပညာရှင်တစ်ယောက်က မျိုးသုဉ်းမှု အယူအဆကို အခိုင်အမာ သရုပ်ဖော်ပြခဲ့တာပါ။

By then, many thought dodos were fake.

အဲဒီတုန်းက ဒိုဒိုတွေဟာ အတုတွေလို့ အတော်များများက ယူဆခဲ့ကြတယ်။

But discoveries from digs and sparse remains helped confirm their existence.

ဒါပေမဲ့ တူးဖော်မှုတွေ၊ကျဲပါးတဲ့ အကျန်တွေက သူတို့ရဲ့ တည်ရှိမှုကို ကူညီအတည်ပြုခဲ့တယ်။

Nevertheless, representations of dodos were misleading.

ဒါပေမဲ့ ဒိုဒိုတွေနဲ့ပတ်သက်တဲ့ ကိုယ်စားပြုမှုတွေက အထင်မှားစရာတွေပါ။

One popular natural history text of the late 1700s

၁၇၀၀ ပြည့်လွန်နှစ် နှောင်းပိုင်းရဲ့ လူကြိုက်များတဲ့ သဘာဝ သမိုင်း စာသားတစ်ခုက

characterized them as stupid, voracious, and grotesque.

ဒီငှက်တွေကို မိုက်မဲ၊ အစားကြီးပြီး ကိုးရိုးကားနိုင်တယ်လို့ သရုပ်ဖော်ခဲ့တယ်။

Once Lewis Carroll included a dodo

၁၈၆၅ ခုနှစ်၊ Alice’s Adventures in Wonderland” မှာ

in "Alice's Adventures in Wonderland" in 1865,

လူးဝစ် ကာရိုးလ်က ဒိုဒိုတစ်ကောင်ကို ထည့်သွင်းလိုက်တာနဲ့တစ်ပြိုင်နက်၊

the birds quickly amassed popularity.

ဒီငှက်တွေဟာ အလျင်အမြန် လူသိများသွားခဲ့တယ်။

But dodos continued being framed as inept, clumsy, lazy, and unfit for survival

ဒါပေ ပညာရှင် လက်ရာတွေ၊ သရော်စာမဂ္ဂဇင်းတွေ နဲ့ ကလေး ကဗျာမျိုးတွေမှာ ရှင်ကျန်ဖို့

in scholarly works, satirical magazines, and children's poems alike.

အသုံးမကျ၊ မိုက်မဲ၊ ပျင်းရိ၊ မကြံ့ခိုင်တာ အဖြစ် ဒိုဒိုတွေကို ဆက်ဘောင်ခတ်ခဲ့တယ်။

And yet, there's no evidence that dodos were less intelligent

ဒါပေမဲ့ ဒိုဒိုတွေဟာ သူတို့ဆွေမျိုးတွေထက် အသိဉာဏ်ပိုနည်းတယ်ဆိုတဲ့

than their relatives.

အထောက်အထား မရှိဘူး။

The dodo's brain size relative to its body was similar to that of other pigeons.

ကိုယ်ခန္ဓာ နှိုင်းယှဉ်ချက်အရ၊ ဒိုဒိုရဲ့ ဦးနှောက်အရွယ်က တခြားခိုတွေနဲ့ ဆင်တူတယ်။

And especially rotund dodo depictions are misleading.

အထူးသဖြင့် ဝဖိုင့်ဖိုင့် ဒိုဒို ပုံတွေက အထင်မှားစရာတွေပါ။

They may have been inspired by what dodos looked like during mating displays

မိတ်လိုက်တဲ့ ပြကွက်တွေ၊ ဒါမှမဟုတ် လှောင်အိမ်မှာရှိစဉ် ဒိုဒိုတွေ ဖြစ်နေပုံက

or in captivity—

ဒါတွေကို လှုံ့ဆော်ခဲ့လောက်တယ်၊

or they were just poor artistic renderings.

ဒါမှမဟုတ် ဒါတွေက ခပ်ညံ့ညံ့ အနုပညာ တင်ဆက်မှုတွေပါပဲ။

Scientists think dodos were fairly muscular birds.

ဒိုဒိုတွေဟာ အတော် ကြွက်သားသန်မာတဲ့ ငှက်တွေလို့ သိပ္ပံပညာရှင်တွေက ယူဆကြတယ်။

All in all, the dodo was, in fact, a survivor

ခြုံကြည့်ရင်တော့၊ ဒိုဒိုဟာ တကယ်တော့ သဘာဝ ဘေးကြီးတွေကို

that withstood major natural disasters and thrived on its island home.

ကြံ့ကြံ့ခံပြီးကျွန်းရပ်မြေမှာ ရှင်သန်ခဲ့တဲ့ ရှင်ကျန်ရစ်သူပါ။

It simply wasn't prepared for a sudden onslaught of invasive species.

ကျူးကျော်လာတဲ့ မျိုးစိတ်တွေရဲ့ ရုတ်တရက် အထန်တိုက်ခတ်မှုအတွက် အသင့်မဖြစ်ခဲ့ဘူး။

And neither were other endemic Mauritian animals,

တင်ကျီးငှက်တွေ၊ သစ်သီးစား လင်းနို့တွေနဲ့ ဧရာမ လိပ်တွေအပါအဝင်၊

including raven parrots, fruit bats, and giant tortoises.

တခြား တွေ့ရလေ့ရှိတဲ့ မော်ရစ်ရှ တိရစ္ဆာန်တွေလည်း အသင့်မဖြစ်ခဲ့ဘူး။

In the aftermath, perhaps it was easier to declare the dodo's extinction

နောက်ပိုင်း ဒိုဒို မျိုးသုဉ်းမှုက လူသား အားနည်းချက်တစ်ခုလို့ ဝန်ခံတာထက်

the result of its personal failing than to admit it was a human one.

၎င်းရဲ့ ကိုယ်ပိုင် အားနည်းချက်ကြောင့်လို့ ကြေညာဖို့က ပိုလွယ်ကူလောက်ခဲ့တယ်။