The real reason dodo birds went extinct - Leon Claessens

Translator: Giao Nguyen Reviewer: Trần Thái Hưng (English tutor: 0938147500)

Dodos are commonly considered brainless, blundering birds

Dodos thường được xem là những con chim ngốc nghếch, hay nhầm lẫn,

that were poorly adapted and doomed to die off,

thích nghi kém và cam chịu chết,

making their human-mediated extinction effortless and inevitable.

khiến sự tuyệt chủng do con người của chúng dễ dàng và không thể tránh khỏi.

But that's not the case.

Nhưng điều đó không đúng.

So, what were dodos actually like? And what really caused their downfall?

Vậy, dodos thực sự ra sao? Và điều gì thực sự gây ra sự biến mất của chúng?

Let's start at their origin.

Hãy bắt đầu từ nguồn gốc của chúng.

Okay, rewinding more than 20 million years,

Được rồi, lùi lại hơn 20 triệu năm,

some tropical pigeons from Southeast Asia voyaged across the Indian Ocean,

một số chim bồ câu nhiệt đới từ Đông Nam Á đã băng qua Ấn Độ Dương,

perhaps by gradually journeying from island to island.

có lẽ bằng cách dần dần bay từ đảo này sang đảo khác.

Eventually, their descendants came to a remote archipelago east of Madagascar.

Cuối cùng, hậu duệ của chúng đến một quần đảo xa xôi phía đông Madagascar.

Those that settled likely diversified over time.

Những con chim định cư đã tiến hóa đa dạng theo thời gian.

Then, about 8 million years ago,

Sau đó, khoảng 8 triệu năm trước,

an underwater volcano formed another island on the chain,

một ngọn núi lửa dưới nước đã hình thành một hòn đảo khác trên chuỗi,

which would come to be known as Mauritius.

được gọi là Mauritius.

Some of the birds populated this new island, too,

Một số loài chim cũng đến cư trú trên hòn đảo mới này,

and down the line, dodos emerged as a distinct species.

và sau đó, dodos nổi lên như một loài riêng biệt.

They shared Mauritius with bats, lizards, giant tortoises, and other birds.

chúng chia sẻ Mauritius với dơi, thằn lằn, rùa khổng lồ và các loài chim khác.

The closest large predators were held back by about 800 kilometers of ocean,

Những kẻ săn mồi lớn gần nhất bị giữ lại bởi khoảng 800 km đại dương,

so getting murdered was basically a non-issue.

vì vậy việc bị ăn thịt về cơ bản không phải là vấn đề.

Without the need for defensive adaptations, like flight,

Nếu không cần những thích nghi để phòng thủ, như bay,

expending energy on them would have been wasteful.

tiêu hao năng lượng cho những việc đó sẽ thật lãng phí.

So, as with the kākāpōs of New Zealand and the cormorants of the Galápagos,

Vì vậy, giống với các vẹt cú ở New Zealand và chim cốc ở Galápagos,

their flight muscles shrank.

cơ bay của chúng teo lại.

Dodos probably nested on the island's forest floor,

Dodos có lẽ đã làm tổ trên mặt đất trong khu rừng của hòn đảo,

feasting on fruits and seeds.

ăn trái cây và hạt giống.

Reaching just under a meter tall,

Chỉ cao dưới một mét,

they were among the island's largest animals.

chúng là một trong những động vật lớn nhất đảo.

And they were well-adapted to their environment,

Và chúng thích nghi tốt với môi trường của chúng,

which could fluctuate between extreme dry and wet conditions.

nơi có thể thay đổi từ điều kiện cực kì khô hạn sang cực kì ẩm ướt.

They also survived some major disruptions.

chúng cũng sống sót sau những biến động lớn.

Around 4,300 years ago,

Khoảng 4.300 năm trước,

a megadrought caused waves of mass mortality events on Mauritius.

một vụ hạn hán lớn đã gây ra làn sóng các vụ chết hàng loạt trên Mauritius.

Fresh water grew scarce and lakes likely grew saltier

Nước ngọt ngày càng khan hiếm và các hồ có thể trở nên mặn hơn

and became treacherous traps.

và trở thành những cái bẫy nguy hiểm.

This lasted for around 150 years.

Sự kiện này kéo dài trong khoảng 150 năm.

However, dodos prevailed... until a few millennia later,

Tuy nhiên, dodos đã chiếm ưu thế... cho đến vài thiên niên kỷ sau,

when everything changed— quickly.

khi mọi thứ thay đổi - nhanh chóng.

In 1598, Dutch sailors came ashore on Mauritius,

Năm 1598, các thủy thủ Hà Lan cập bờ Mauritius,

and the island soon became a welcome stopover for their trade ships.

và hòn đảo sớm trở thành điểm dừng chân chào đón cho các tàu thương mại của họ.

The sailors described natural wonders,

Các thủy thủ mô tả các kỳ quan thiên nhiên,

including large numbers of birds twice as big as swans

bao gồm số lượng lớn các loài chim lớn gấp đôi thiên nga

and tortoises with shells huge enough to fit 10 men.

và rùa với vỏ đủ lớn để chứa được 10 người đàn ông.

Mauritian animals hadn't evolved to fear being hunted by humans,

Động vật ở Mauritius đã không tiến hóa để tránh bị con người săn bắt,

so they were an easy catch.

vì vậy chúng rất dễ bị bắt.

Sailors ate some dodos, but this alone didn't cause their doom.

Các thủy thủ đã ăn một số dodo, nhưng điều này không gây ra sự diệt vong của chúng.

The Dutch sailors came with company.

Các thủy thủ Hà Lan đi cùng động vật khác.

They brought macaques that were probably pets.

Họ mang theo khỉ có lẽ là thú cưng của họ.

They released goats and pigs on the island to establish food sources.

Họ thả dê và lợn trên đảo để tạo nguồn thức ăn.

And at some point, sailors also inadvertently introduced rats.

Và tại một thời điểm nào đó, các thủy thủ cũng vô tình mang cả chuột cống tới.

It's thought that goats and pigs grazed and rooted through the forest understory,

Người ta cho rằng dê và lợn kiếm ăn và chiếm khu rừng,

which dodos lived in;

nơi những con dodo sống;

pigs, macaques, and rats preyed on dodo eggs and chicks;

lợn, khỉ và chuột ăn trứng dodo và chim non;

and all of them competed with dodos for resources.

và tất cả chúng đều cạnh tranh với dodo để chiếm thức ăn.

Dodos were last seen less than a century after Dutch arrival.

Dodos được nhìn thấy lần cuối chưa đầy một thế kỷ sau khi người Hà Lan đến.

At the time, people didn't recognize that species could disappear.

Vào thời điểm đó, người ta không nhận ra rằng các loài có thể biến mất.

It wasn't until a century later, in the 1790s,

Mãi đến một thế kỷ sau, vào những năm 1790,

that a scientist conclusively demonstrated the concept of extinction.

một nhà khoa học mới đưa ra khái niệm tuyệt chủng một cách dứt khoát.

By then, many thought dodos were fake.

Sau đó, nhiều người nghĩ rằng dodo là giả.

But discoveries from digs and sparse remains helped confirm their existence.

Nhưng khám phá từ khai quật và hài cốt thưa thớt xác nhận sự tồn tại của chúng.

Nevertheless, representations of dodos were misleading.

Tuy nhiên, các đặc tính của dodos dễ gây hiểu nhầm.

One popular natural history text of the late 1700s

Một ghi chép lịch sử tự nhiên nổi tiếng vào cuối những năm 1700

characterized them as stupid, voracious, and grotesque.

mô tả chúng là ngu ngốc, phàm ăn và kỳ cục.

Once Lewis Carroll included a dodo

Khi Lewis Carroll đưa một con dodo

in "Alice's Adventures in Wonderland" in 1865,

vào “Cuộc phiêu lưu của Alice ở xứ sở thần tiên” vào năm 1865,

the birds quickly amassed popularity.

những con chim này nhanh chóng trở nên nổi tiếng.

But dodos continued being framed as inept, clumsy, lazy, and unfit for survival

Nhưng dodo tiếp tục bị coi là vô tri, vụng về, lười biếng và không phù hợp để tồn tại

in scholarly works, satirical magazines, and children's poems alike.

trong các tác phẩm học thuật, tạp chí châm biếm và thơ thiếu nhi.

And yet, there's no evidence that dodos were less intelligent

Tuy nhiên, không có bằng chứng nào cho thấy dodo kém thông minh

than their relatives.

hơn họ hàng của chúng.

The dodo's brain size relative to its body was similar to that of other pigeons.

Kích thước não của dodo so với cơ thể của nó tương tự như các loài chim bồ câu khác.

And especially rotund dodo depictions are misleading.

Và đặc biệt là các mô tả dodo tròn đều gây hiểu lầm.

They may have been inspired by what dodos looked like during mating displays

Chúng có thể lấy cảm hứng từ những con dodo trong thời gian giao phối

or in captivity—

hoặc trong điều kiện nuôi nhốt -

or they were just poor artistic renderings.

hoặc chúng chỉ là những tác phẩm nghệ thuật kém cỏi.

Scientists think dodos were fairly muscular birds.

Các nhà khoa học cho rằng dodo là loài chim khá cơ bắp.

All in all, the dodo was, in fact, a survivor

Nhìn chung, trên thực tế, dodo là một loài sống sót đã chịu đựng được

that withstood major natural disasters and thrived on its island home.

những thảm họa thiên nhiên lớn và phát triển mạnh trên hòn đảo của nó.

It simply wasn't prepared for a sudden onslaught of invasive species.

Đơn giản là nó không chuẩn bị cho một cuộc tấn công đột ngột của các loài xâm lấn.

And neither were other endemic Mauritian animals,

Và các động vật đặc hữu khác của Mauritius cũng không,

including raven parrots, fruit bats, and giant tortoises.

bao gồm vẹt quạ, dơi ăn quả và rùa khổng lồ.

In the aftermath, perhaps it was easier to declare the dodo's extinction

Cuối cùng, có lẽ việc tuyên bố sự tuyệt chủng của Dodo là

the result of its personal failing than to admit it was a human one.

kết quả của sự thất bại của chính nó sẽ dễ dàng hơn thừa nhận là do con người.