Why tragedies are alluring - David E. Rivas

Translator: Sona Martirossian Reviewer: Tamara Shanoyan

The story goes something like this:

Մեր պատմությունը սկսվում է հետևյալ կերպ.

a royal, rich or righteous individual, who otherwise happens to be a lot like us,

ազնվական, մեծահարուստ կամ անկողմնակալ անձնավորությունը,

(որը մի կողմից շատ նման է մեզ,)

makes a mistake that sends his life, and the lives of those around him,

գործում է սխալ, որի պատճառով կործանվում է իր

spiraling into ruin.

և իրեն շրջապատող մարդկանց կյանքը:

Sound familiar?

Ծանո՞թ է հնչում:

This is the classic story pattern for Greek tragedy.

Սա հունական ողբերգության հիմնական կաղապարն է:

For thousands of years,

Հազարավոր տարիներ

we've spun spellbinding tales that fit this pattern,

այս կաղապարի հիման վրա գրվել են կախարդիչ ստեղծագործություններ,

and modern storytellers around the world continue to do so.

և ներկայիս ստեղծագործողները շարունակում են այս ավադույթը:

Three critical story components influenced by Aristotle's "Poetics"

Արիստոտելի «Պոետիկայում» ներկայացված 3 անհրաժեշտ բաղադրիչները

help us understand the allure.

օգնում են մեզ հասկանալ ողբերգության գրավչությունը:

First, the tragic hero should be elevated in rank and ability,

Սկզբում ողբերգական հերոսին շնորհվում է բարձր կոչում կամ աննախադեպ հնարավորություն

but also relatable.

սակայն նա պետք է մնա օրինակելի:

Perhaps he is a king, or extraordinary in some other way.

Գուցե, նա թագավոր է կամ զարմանալի հմտությունների տեր մարդ:

But because you and I are neither unusually good

Բայց, քանի որ ո՛չ ես, ո՛չ էլ դուք չափազանց բարի չենք

nor unusually bad,

կամ չափազանց չար,

neither is the hero.

այդպիսին չէ նաև մեր հերոսը:

And he has one particular tragic flaw, or hamartia,

Նա ունի ոզբերգական հակվածություն կամ հունարեն ἁμαρτάνειν (համարտիա),

something like ambition, tyranny, stubbornness, or excess pride

օրինակ նկրտումներ, բռնակալություն, համառություն կամ չափազանց հպարտություն,

that causes him to make a critical mistake.

որն էլ ստիպում է նրան ճակատագրական սխալ գործելլ:

And from that mistake comes disaster and downfall.

Այս սխալն էլ պատճառ է դառնում հետագա կործանմանը և ողբերգությանը:

As an example of these elements in action,

Այս կետերը գործնականում տեսնելու համար,

let's look to Sophocles's "Oedipus Rex,"

քննարկենք Սոփոկլեսի «Էդիպուս արքան»,

about a man who doesn't know he was adopted,

այն մի մարդու մասին է, ով չգիտեր, որ իրեն որդեգրել են,

and is warned by an oracle that he's destined to murder his father

և զգուշացում էր ստացել պատգամախոսից, որ իրեն վիճակվել է սպանել իր հորը

and marry his mother.

և ամուսնանալ իր մոր հետ:

In trying to escape this fate,

Փորձելով խուսափել այս բախտից՝

he kills a man who won't get out of his way at a crossroad.

նա սպանում է մի մարդու, ով նրան ճանապարհ չի զիջել:

He then cleverly answers the riddle of the monstrous Sphynx,

Հետագայում, նա ճարպկորեն պատասխանում է սարսափելի Սփինքսի հանելուկներին՝

freeing the Kingdom of Thebes from a plague.

ազատագրելով Թեբեի թագավորությունը ժանտախտից:

He marries the widowed queen and becomes king.

Նա ամուսնանում է այրի թագուհու հետ ու դառնում արքա:

But after he finds out that the murdered man was his father,

Սակայն, երբ իմանում է, որ սպանված մարդը իր հայրն էր,

and the queen he married is his mother,

իսկ թագուհին՝ իր մայրը,

Oedipus gouges out his eyes and retreats into the wilderness.

Էդիպուսը կուրացնում է ինքն իրեն և դատապարտում արտաքսման:

At the beginning of his story,

Ողբերգության սկզբում,

Oedipus is elevated in ability, and he's elevated in rank.

Էդիպուսին շնորհվում են նոր հնարավորություններ և պաշտոն:

He's neither unusually evil nor saintly.

Նա ոչ չափազանց չար է, ոչ չափազանց սուրբ:

He's relatable.

Նրան կարելի է հասկանալ:

Notice the height of the fall.

Ուշադրություն դարձրեք նրա կործանման սկզբին:

Once a king, but now homeless and blind.

Երբեմնի արքան հիմա կույր ու անտուն է:

It's more tragic, after all, if a king falls from a tall throne

Թագավորի գահընկեց լինելը ավելի ողբերգական է,

than if a jester falls off his step stool.

քան, եթե ծաղրածուն աթոռակից ընկներ:

Oedipus's tragic flaw is hubris, or excessive pride,

Էդիպուսի ողբերգական թերությունը սնափա- ռությունն է կամ չափազանց հպարտությունը,

and it causes him to attempt to avoid the fate prophesied for him,

որի պատճառով նա փորձում է փախչել իր բախտից,

which is exactly what makes it happen.

սակայն, ապարդյուն:

He's a particularly unlucky soul

Նա հարաբերականորեն դժբախտ է,

because his mistake of killing his father and marrying his mother

քանի որ հորը սպանելու և մոր հետ ամուսնանալու սխալը

is done in complete ignorance.

նա անգիտակցաբար է գործել:

Of course, these narrative principles transcend classic Greek tragedy.

Իհարկե, այս էպիկական սկզբունքները դասական հունական ողբերգության մեջ չափազանցվում են:

In Shakespeare's canon,

Շեքսպիրյան ողբերգության մեջ,

we see Hamlet's indecisiveness lead to a series of bad decisions,

մենք հետևում ենք Համլետին, որի անորոշությունը բերում է վատ որոշումների

or perhaps non-decisions,

կամ, միգուցե, անգործության,

that culminate in the death of almost every character in the play,

որը հանգեցնում է ստեղծագործության գրեթե յուրաքանչյուր հերոսի մահվան,

and Macbeth's ambition catapults him to the top

Մակբեթի նկրտումները նրան բարձունքների են հասցնում,

before sending him careening to his grave.

իսկ հետո այդ բարձունքներից շպրտում ցած:

Even modern pop culture staples like "Game of Thrones" and "The Dark Knight"

Անգամ ժամանակակից մշակութային կանոները, ինչպիսիք են «Գահերի խաղը» կամ «Սև ասպետը»

resonate with the tropes Aristotle identified over 2000 years ago.

կրկնօրինակում են այն հնարքները, որոնք Արիստոտելը սահմանել է մոտ 2000 տարի առաջ:

So what's the point of all of this suffering?

Այսպիսով, ո՞րն է այս տառապանքի նպատակը:

According to Aristotle, and many scholars since,

Ըստ Արիստոտելի և մի շարք այլ մտածողների,

a good tragedy can evoke fear and pity in the audience:

իսկական ողբերգությունը կարող է կարդացողի մոտ սարսափ և կարեկցանք առաջացնել:

Fear of falling victim to the same or similar catastrophe,

Սարսափ նույն կամ նմանատիպ ողբերգության զոհ դառնալու

and pity for the height of the hero's downfall.

և կարեկցանք հերոսի կործանման նկատմամբ:

Ideally, after watching these tragic events unfold,

Լավագույն դեպքում, ականատես լինելով այս ողբերգական իրադարձություններին,

we experience catharsis,

մենք զգում ենք թեթևություն,

a feeling of relief and emotional purification.

հանգստություն և զգացական թողություն:

Not everyone agrees why this happens.

Ոչ բոլորը գիտեն՝ ինչու է սա տեղի ունենում:

It may be that empathizing with the hero

Գուցե, հերոսի հանդեպ կարեկցանքը

allows us to experience and release strong emotions that we keep bottled up,

հնարավորություն է տալիս զգալ և անջատել մեր մեջ կուտակված ուժեղ զգացողությունները,

or maybe it just lets us forget about our own problems for a little while.

կամ, գուցե, մենք ուղղակի մի պահ մոռանում ենք մեր իսկ խնդիրները:

But regardless of how you feel when you watch poor Oedipus,

Կապ չունի թե ինչ եք զգում կարդալով խեղճ Էդիպուսի մասին,

never has there been a more salient reminder

երբեք նրա պես մի այլ հստակ օրինակ չի եղել,

that no matter how bad things get,

որ, ինչքան էլ կյանքը անտանելի թվա,

at least you didn't kill your father and marry your mother.

դու գոնե չես սպանել քո հորը և ամուսնացել մորդ հետ: