Tarana Burke: Me Too is a movement, not a moment | TED

Translator: Dung Nguyen Reviewer: Phuc Pham

I've been trying to figure out what I was going to say here for months.

Tôi đã cố suy nghĩ về những điều mình sẽ nói hàng tháng nay rồi.

Because there's no bigger stage than TED,

Vì không có sân khấu nào lớn hơn TED

it felt like getting my message right in this moment

Cảm giác như việc truyền đạt thông điệp của mình ngay lúc này

was more important than anything.

quan trọng hơn bất cứ điều gì.

And so I searched and searched for days on end,

Và vì vậy tôi đã nghiên cứu không ngừng trong nhiều ngày

trying to find the right configuration of words.

Tôi cố gắng tìm những từ thích hợp.

And although intellectually,

Và mặt dù về mặt trí tuệ

I could bullet point the big ideas that I wanted to share about Me Too

Tôi có thể chỉ ra những ý chính tôi muốn chia sẻ về Me Too

and this movement that I founded,

và phong trào tôi đã sáng lập,

I kept finding myself falling short of finding the heart.

Tôi không thể tìm thấy tinh thần để nói về điều đó.

I wanted to pour myself into this moment

Tôi muốn hoà vào thời điểm này

and tell you why even the possibility of healing or interrupting sexual violence

và cho bạn biết vì sao khả năng chữa lành và ngăn chặn bạo lực tình dục

was worth standing and fighting for.

lại đáng để đứng lên và đấu tranh cho.

I wanted to rally you to your feet with an uplifting speech

Tôi muốn hô hào các bạn đứng lên bằng một bài phát biểu đầy cảm hứng

about the important work of fighting for the dignity and humanity of survivors.

về sự quan trọng của việc đấu tranh cho phẩm giá và nhân tính của các nạn nhân.

But I don't know if I have it.

Nhưng liệu tôi có làm được

The reality is,

Thực tế là,

after soldiering through the Supreme Court nomination process

sau khi vượt quá trình đề cử của toà án tối cao

and attacks from the White House,

và các cuộc tấn công từ nhà trắng

gross mischaracterizations,

những hiểu lầm về nhân cách lớn,

internet trolls

những cuộc chơi khăm trên mạng,

and the rallies and marches

những cuộc tập họp và diễu hành

and heart-wrenching testimonies,

Và những lời chứng đau lòng,

I'm faced with my own hard truth.

tôi phải đối diên với sự thật phũ phàng.

I'm numb.

tôi tê liệt.

And I'm not surprised.

Và tôi không ngạc nhiên.

I've traveled all across the world giving talks,

Tôi đi khắp thế giới để giảng thuyết,

and like clockwork, after every event,

và như một cái đồng hồ, sau mỗi sự kiện,

more than one person approaches me

Có nhiều hơn một người tiếp cận tôi

so that they can say their piece in private.

để nói về họ một cách riêng tư.

And I always tried to reassure them.

Và tôi luôn cố gắng trấn an họ.

You know, I'd give them local resources

Bạn biết đó, tôi cho họ các nguồn hỗ trợ tại nơi họ ở,

and a soft reassurance that they're not alone

Và nhẹ nhàng trấn an rằng họ không đơn độc

and this is their movement, too.

và đây cũng là phong trào của họ.

I'd tell them that we're stronger together

Tôi nói rằng khi hợp lại chúng ta nên mạnh mẽ hơn

and that this is a movement of survivors and advocates

và đây là phong trào của các nạn nhân và người ủng hộ

doing things big and small every day.

để làm những việc lớn và nhỏ mỗi ngày.

And more and more people are joining this movement

Và càng ngày càng thêm người tham gia phong trào

every single day.

mỗi ngày.

That part is clear.

Điều đó rất rõ ràng.

People are putting their bodies on the line

Mọi người đang hoà mình vào dòng người

and raising their voices to say, "Enough is enough."

và lên tiếng hô to, "Quá đủ rồi."

So why do I feel this way?

Vậy tại sao tôi lại cảm thấy tê liệt?

Well ...

Vâng...

Someone with credible accusations of sexual violence against him

Một người bị cáo buộc đáng tin cậy về bạo lực tình dục

was confirmed to the Supreme Court of the United States of America,

Đã được xác nhận lên toà án tối cao Hoa Kỳ,

again.

một lần nữa.

The US President,

Tổng thống Hoa Kỳ

who was caught on tape talking about how he can grab women's body parts

bị thu băng lại khi nói ông có thể vồ lấy các bộ phận cơ thể phụ nữ

wherever he wants, however he wants,

bất cứ khi nào và bất cứ cách nào ông ta muốn,

can call a survivor a liar at one of his rallies,

có thể gọi một nạn nhân là kẻ nói láo tại một trong cuộc nhóm họp,

and the crowds will roar.

và đám đông rống lên.

And all across the world, where Me Too has taken off,

Và trên khắp thế giới, nơi Me Too bắt đầu phát triển,

Australia and France,

Úc và Pháp,

Sweden, China and now India,

Thuỵ Điển, Trung Quốc, và bây giờ là Ấn Độ

survivors of sexual violence are all at once being heard

Những nạn nhân của bạo lực tình dục cùng một lúc được biết đến

and then vilified.

và sau đó bị phỉ báng.

And I've read article after article bemoaning ...

Và tôi đọc bài nhiều bài báo phỉ báng...

wealthy white men

những đàn ông da trắng giàu có

who have landed softly with their golden parachutes,

hạ cánh nhẹ nhàng với chiếc dù vàng

following the disclosure of their terrible behavior.

sau khi hành vi khủng khiếp của họ bị tiết lộ.

And we're asked to consider their futures.

Và họ bảo chúng ta phải cân nhắc tương lai của họ.

But what of survivors?

Nhưng còn các nạn nhân thì sao?

This movement is constantly being called a watershed moment,

phong trào này được gọi là thời khắc đầu nguồn,

or even a reckoning,

hay thậm chí một sự khai sáng,

but I wake up some days feeling like all evidence points to the contrary.

nhưng có những ngày thức giấc tôi cảm giác tất cả các chưng cứ đều chỉ ngược lại.

It's hard not to feel numb.

Thật khó để không cảm thấy tê liệt.

I suspect some of you may feel numb, too.

Tôi nghĩ một vài trong số các bạn cũng tê liệt.

But let me tell you what else I know.

Nhưng để tôi nói thêm điều tôi biết.

Sometimes when you hear the word "numb,"

Thỉnh thoảng bạn nghe từ "tê liệt",

you think of a void, an absence of feelings,

bạn nghĩ về một khoảng trống, một sự vắng mặt của cảm xúc,

or even the inability to feel.

hay thậm chí không có khả năng cảm giác.

But that's not always true.

Nhưng nó không hẳn luôn đúng.

Numbness can come from those memories that creep up in your mind

Tê liệt có thể xuất hiện từ những ký ức len lỏi trong tâm trí bạn

that you can't fight off in the middle of the night.

mà bạn không thể ngăn cản lúc nủa đêm.

They can come from the tears that are locked behind your eyes

Chúng có thể đến từ những giọt nước mắt đang khoá sau mắt bạn

that you won't give yourself permission to cry.

rằng bạn sẽ không cho phép mình khóc.

For me, numbness comes from looking in the face of survivors

Với tôi, tê liệt đến từ việc nhìn vào khuôn mặt các nạn nhân

and knowing everything to say

và biết phải nói gì

but having nothing left to give.

nhưng chẳng còn gì để cho.

It's measuring the magnitude of this task ahead of you

Nó cho thấy tầm quan trọng của việc bạn phải làm

versus your own wavering fortitude.

so với sự kiên định không chắc chắn của chính bạn.

Numbness is not always the absence of feeling.

Tê liệt không luôn là sự vắng mặt của cảm xúc.

Sometimes it's an accumulation of feelings.

Đôi khi nó là sự tích luỹ cảm xúc.

And as survivors,

Và là nạn nhân,

we often have to hold the truth of what we experience.

chúng tôi thường phải nắm giữ sự thật về những gì mình đã trải qua.

But now, we're all holding something,

Nhưng bây giờ, chúng tôi đều đang giữ cái gì đó

whether we want to or not.

du chúng tôi muốn hay không.

Our colleagues are speaking up and speaking out,

Các đồng nghiệp của chúng tôi đang lên tiếng nói,

industries across the board are reexamining workplace culture,

các ngành công nghiệp đang xem xét lại văn hoà nơi làm việc,

and families and friends are having hard conversations

các gia đình và bạn bè đang đang có những cuộc trò chuyện khó khăn

about closely held truths.

về những sự thật được giữ kín.

Everybody is impacted.

Mọi người đều bị ảnh hưởng.

And then, there's the backlash.

Và sau đó là sự phản ứng dữ dội.

We've all heard it.

Chúng ta đã nghe về nó.

"The Me Too Movement is a witch hunt."

"Phong trào Me Too là săn lùng phù thuỷ"

Right?

Đúng không?

"Me Too is dismantling due process."

"Me Too tháo bỏ do quá trình."

Or, "Me Too has created a gender war."

Hay "Me Too đã tạo ra chiến tranh giới tính."

The media has been consistent with headline after headline

Phương tiên truyền thông nhất quán từ tiêu đề này sang tiêu đề khác

that frames this movement in ways that make it difficult

đóng khung phong trào này và gây khó khăn

to move our work forward,

cho việc phát triển phong trào,

and right-wing pundits and other critics

và các học giả cánh hữu và các nhà phê bình khác

have these talking points that shift the focus away from survivors.

có những lập luận dời sự tập trung khỏi các nạn nhân.

So suddenly, a movement that was started to support

Vì thế đột nhiên, một phong trào khởi đầu để hỗ trợ

all survivors of sexual violence

tất cả các nạn nhân của bạo lực tình dục

is being talked about like it's a vindictive plot against men.

lại được nói đến như một âm mưu báo thù chống lại đàn ông.

And I'm like, "Huh?"

Và tôi thốt lên "Hả?"

(Laughter)

(Tiếng cười)

How did we get here?

Tại sao lại thế?

We have moved so far away

Chúng ta đã đi quá xa

from the origins of this movement that started a decade ago,

so với nguồn gốc của phong trào bắt đầu cách đây một thập niên trước,

or even the intentions of the hashtag that started just a year ago,

hay thậm chí ý nghĩa của hashtag mới bắt đầu chỉ một năm trước,

that sometimes, the Me Too movement that I hear some people talk about

thỉnh thoảng, phong trào Me Too mà tôi nghe từ mọi người

is unrecognizable to me.

tôi không thể nhận ra.

But be clear:

Nhưng hãy hiểu rõ,

This is a movement about the one in four girls

Đây là phong trào về một trong số bốn bé gái

and the one in six boys

và một trong số sáu bé trai

who are sexually assaulted every year

bị tấn công tình dục hàng năm

and carry those wounds into adulthood.

và mang những tổn thương đó đến khi lớn lên.

It's about the 84 percent of trans women who will be sexually assaulted this year

Nó là về 84% phụ nữ chuyển giới bị tấn công tình dục năm nay

and the indigenous women

và những phụ nữ bản địa

who are three-and-a-half times more likely to be sexually assaulted

dễ bị tấn công tình dục gấp ba lần rưỡi

than any other group.

so với nhóm khác

Or people with disabilities,

Hoặc người khuyết tật,

who are seven times more likely to be sexually abused.

dễ bị tấn công tình dục gấp bảy lần

It's about the 60 percent of black girls like me

Nó là về 60% bé gái da đen như tôi

who will be experiencing sexual violence before they turn 18,

bị tấn công tình dục trước 18 tuổi,

and the thousands and thousands of low-wage workers

và hàng ngàn công nhân lương thấp

who are being sexually harassed right now

bị quấy rối tình dục ngay bây giờ

on jobs that they can't afford to quit.

trong công việc họ không đủ khả năng để bỏ.

This is a movement about the far-reaching power of empathy.

Đây là một phông trào về sức mạnh sâu rộng của sự đồng cảm.

And so it's about the millions and millions of people

Và nó là về hàng triệu người

who, one year ago, raised their hands to say, "Me too,"

một năm về trước, giơ cao tay để nói, "Me Too"

and their hands are still raised

Và họ vẫn tiếp tục giơ cao tay.

while the media that they consume erases them

trong khi phương tiện truyền thông tìm cách xoá sổ họ

and politicians who they elected to represent them

và các chính trị gia được bầu để đại diện cho họ

pivot away from solutions.

xoay vòng khỏi các giải pháp.

It's understandable that the push-pull of this unique, historical moment

Có thể hiểu rằng sự thúc đẩy của thời điểm lịch sử này

feels like an emotional roller-coaster that has rendered many of us numb.

giống như một tàu lượn siêu tốc cảm xúc khến nhiều người chúng ta tê liệt.

This accumulation of feelings

Sự tích luỹ cảm xúc này

that so many of us are experiencing together, across the globe,

mà nhiều người trong chúng ta đang cùng trải nghiệm khắp địa cầu,

is collective trauma.

là sự tổn thương tập thể.

But ...

Nhưng...

it is also the first step

nó cũng là bước khởi đầu

towards actively building a world that we want right now.

hướng đến chủ động xây dựng một thế giới chúng ta muốn ngay bây giờ.

What we do with this thing that we're all holding

Những gì chúng ta làm với điều chúng ta tất cả đang nắm giữ

is the evidence that this is bigger than a moment.

là chúng cứ cho thấy nó lớn hơn một khoảnh khắc.

It's the confirmation that we are in a movement.

Nó là sự xác nhận rằng chúng ta đang trong một phong trào.

And the most powerful movements

Và những phong trào mạnh mẽ nhất

have always been built around what's possible,

luôn được xây trên điều có thể,

not just claiming what is right now.

không chỉ tuyên bố cái gì đúng bây giờ.

Trauma halts possibility.

Tổn thương dừng khả năng.

Movement activates it.

phong trào kích hoạt nó.

Dr. King famously quoted Theodore Parker saying,

Tiến sĩ King đã trích câu nói nổi tiếng của Theodore Parker,

"The arc of the moral universe is long, and it bends toward justice."

"Vòng cung của vũ trụ đạo đức thật dài, nhưng nó uốn về phía công lý."

We've all heard this quote.

Chúng ta đều đã nghe câu này rồi.

But somebody has to bend it.

Nhưng phải có người uốn cong nó.

The possibility that we create in this movement and others

Khả năng chúng ta tạo ra trong phong trào này và các phong trào khác

is the weight leaning that arc in the right direction.

là sực nặng khiến đường cong đó đi đúng hướng

Movements create possibility,

Các phong trào tạo ra khả năng,

and they are built on vision.

và chúng được xây trên tầm nhìn.

My vision for the Me Too Movement

Tầm nhìn của tôi cho phong trào Me Too

is a part of a collective vision to see a world free of sexual violence,

là một phần của tầm nhìn tập thể để thấy thế giới thoát khỏi bạo lực tình dục,

and I believe we can build that world.

và tôi tin chúng ta có thể xây dựng thế giới đó

Full stop.

hoàn toàn luôn.

But in order to get there,

Nhưng để đạt được điều đó,

we have to dramatically shift a culture that propagates the idea

chúng ta phải thay đổi một cách mạnh mẽ văn hóa truyền bá ý tưởng

that vulnerability is synonymous with permission

sự dễ bị tổn thương đồng nghĩa với sự cho phép

and that bodily autonomy is not a basic human right.

và quyền tự chủ cơ thể không phải là quyền cơ bản của con người.

In other words, we have to dismantle the building blocks of sexual violence:

Nói cách khác, chúng ta phải gỡ bỏ các mấu chốt bạo loạn tình dục:

power and privilege.

quyền lực và đặc quyền.

So much of what we hear about the Me Too Movement

Chúng ta nghe quá nhiều về phong trào Me Too

is about individual bad actors or depraved, isolated behavior,

là về những hành vi cá nhân tồi tệ hay hành vi bị cô lập, đồi truỵ,

and it fails to recognize

và nó không nhận ra

that anybody in a position of power comes with privilege,

rằng bất cứ ai có quyền lực đều có đặc quyền,

and it renders those without that power

và nó ám chỉ những người không có sực mạnh đó

more vulnerable.

dễ bị tổn thương hơn.

Teachers and students, coaches and athletes,

Giáo viên và học sinh, huấn luyện viên và vận động viên,

law enforcement and citizen, parent and child:

pháp luật và công dân phụ huynh và con cái:

these are all relationships that can have an incredible imbalance of power.

là nhũng mối quan hệ mà có sự mất cân bằng quyền lực đáng kể.

But we reshape that imbalance by speaking out against it in unison

Nhưng chúng ta sửa lại sự mất cân bằng đó bằng cách đồng thanh chống lại nó

and by creating spaces to speak truth to power.

và bằng cách tạo ra không gian nói lên sự thật với sức mạnh.

We have to reeducate ourselves and our children

Chúng ta phải giáo dục lại chính chúng ta và con cháu

to understand that power and privilege doesn't always have to destroy and take --

để hiểu rằng quyền lực và đặc quyền không phải để luôn phá huỷ và lấy đi

it can be used to serve and build.

Nó có thể được dùng để phục vụ và xây dựng.

And we have to reeducate ourselves to understand that, unequivocally,

Và chúng ta phải giáo dục lại chúng ta để hiểu rằng, dứt khoát,

every human being has the right to walk through this life

mỗi con người có quyền sống cuộc đời này

with their full humanity intact.

với toàn bộ nhân tính của họ.

Part of the work of the Me Too Movement

Một phần của phong trào Me Too

is about the restoration of that humanity for survivors,

là phục hồi nhân phẩm cho các nạn nhân,

because the violence doesn't end with the act.

vì bạo lực không kết thúc với hành động.

The violence is also the trauma that we hold after the act.

Bạo lực cũng là sự ám ảnh chúng ta mang lấy sau bi kịch.

Remember, trauma halts possibility.

Hãy nhớ rằng, tổn thương dừng khả năng.

It serves to impede,

Nó cản trở,

stagnate, confuse and kill.

làm đình trệ, bối rối và giết chết.

So our work rethinks how we deal with trauma.

Vì thế công việc của chúng ta là suy nghĩ lại cách đối phó với tổn thương.

For instance, we don't believe

Ví dụ, chúng ta không tin

that survivors should tell the details of their stories all the time.

rằng các nạn nhân nên luôn kể chi tiết câu chuyện của họ.

We shouldn't have to perform our pain over and over again

Chúng ta không nên khơi lại vết thương nhiều lần

for the sake of your awareness.

vì nhận thức của bạn.

We also try to teach survivors to not lean into their trauma,

Chúng ta nên dạy các nạn nhân không dựa vào tổn thương,

but to lean into the joy that they curate in their lives instead.

mà thay vào đó dựa vào niềm vui họ tìm thấy trong cuộc sống.

And if you don't find it, create it and lean into that.

Và nếu bạn không tìm thấy nó, hãy tạo ra niềm vui và dựa vào đó.

But when your life has been touched by trauma,

Nhưng khi cuộc sống của bạn đã bị xúc động bởi tổn thương,

sometimes trying to find joy feels like an insurmountable task.

có lúc cố gắng tìm ra niềm vui như một công việc không thể hoàn thành.

Now imagine trying to complete that task

Bây giờ bạn cố gắng để hoàn thành công việc đó

while world leaders are discrediting your memories

trong khi các nhà lãnh đạo thế giới đang làm mất uy tín của bạn

or the news media keeps erasing your experience,

hoặc các phương tiện truyền thông tiếp tục xoá trải nghiệm của bạn,

or people continuously reduce you to your pain.

hoạc những người liên tục chỉ nhìn thấy nỗi đâu của bạn.

Movement activates possibility.

Phong trào kích hoạt khả năng.

There's folklore in my family, like most black folks,

Có một câu chuyện trong gia đình tôi, như các gia đình da đen khác,

about my great-great-grandaddy, Lawrence Ware.

về ông cố Lawrence Ware vĩ đại.

He was born enslaved,

Ông sinh ra là một người nô lệ,

his parents were enslaved,

bố mẹ ông là nô lệ,

and he had no reason to believe that a black man in America

và không có lý do để ông tin rằng người da đen ở Mỹ

wouldn't die a slave.

không chết như một người nô lệ.

And yet,

Tuy nhiên,

legend has it that when he was freed by his enslavers,

truyền thuyết kể rằng khi ông được những người nô lệ giải thoát,

he walked from Georgia to South Carolina

Ông đi bộ từ Georgia đến South Carolina

so that he could find the wife and child that he was separated from.

để tìm lại vợ và con bị chia cắt.

And every time I hear this story, I think to myself,

và mỗi khi tôi nghe câu chuyện này, tôi tự nghĩ,

"How could he do this?

Ông đã làm điều đó thế nào?

Wasn't he afraid that he would be captured and killed by white vigilantes,

Ông không sợ bị bắt và giết bởi những người thống trị da trắng,

or he would get there and they would be gone?"

hay khi ông đến đó, họ đã rời đi?"

And so I asked my grandmother once

Và tôi đã hỏi bà tôi

why she thought that he took this journey up,

tại sao bà nghĩ ông lên đường,

and she said,

và bà nói,

"I guess he had to believe it was possible."

"Bà nghĩ ông ấy phải tin là có thể."

I have been propelled by possibility for most of my life.

tôi đã bị thúc đẩy bởi sự có thể trong hầu hết cuộc đời mình.

I am here because somebody, starting with my ancestors,

Tôi ở đây vì ai đó, khởi đầu là tổ tiên tôi,

believed I was possible.

tin rằng tôi có thể.

In 2006, 12 years ago,

Vào năm 2006, 12 năm về trước,

I laid across a mattress on my floor in my one-bedroom apartment,

Tôi nằm trên tấm nệm trên sàn trong căn hộ một phòng ngủ của tôi,

frustrated with all the sexual violence that I saw in my community.

thất vọng với tất cả bạo lực tình dục tôi đã thấy trong cộng đồng của tôi.

I pulled out a piece of paper, and I wrote "Me Too" on the top of it,

Tôi lấy một tờ giấy và viết "Me Too" đầu trang giấy,

and I proceeded to write out an action plan

và tôi tiến hành viết kế hoạch hành động

for building a movement based on empathy between survivors

để xây dựng một phong trào dựa trên sự cảm thông giữa các nạn nhân

that would help us feel like we can heal,

điều đó giúp cảm thấy chúng tôi có thể chữa lành,

that we weren't the sum total of the things that happened to us.

rằng chúng tôi không là tổng số những điều xảy ra với chúng tôi.

Possibility is a gift, y'all.

Khả năng là một món quà, các bạn à.

It births new worlds,

Nó sinh ra thế giới mới,

and it births visions.

và nó sinh ra tầm nhìn.

I know some of y'all are tired,

Tôi biết một vài trong số các bạn đang mệt mỏi

because I'm tired.

vì tôi cũng mệt mỏi.

I'm exhausted,

Tôi kiệt sức,

and I'm numb.

và tôi tê liệt.

Those who came before us didn't win every fight,

Những người đi trước chúng tôi không thắng mọi cuộc chiến,

but they didn't let it kill their vision.

Nhưng họ không để tầm nhìn bị chết.

It fueled it.

Nó thúc đẩy họ.

So I can't stop,

Tôi không thể dừng lại,

and I'm asking you not to stop either.

và tôi muốn bạn cũng không dừng lại.

We owe future generations a world free of sexual violence.

Chúng ta nợ thế hệ tương lai một thế giới không bạo lực tình dục.

I believe we can build that world.

Tôi tin rằng chúng ta có thể xây dựng thế giới đó.

Do you?

Bạn có tin không?

Thank you.

Xin cám ơn.

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)