What if the poor were part of city planning? | Smruti Jukur Johari

Translator: Ha The Reviewer: Huy Lê

What is our imagery of cities?

Chúng ta nghĩ gì khi nghĩ về thành phố?

When we imagine cities,

Khi liên tưởng tới các thành phố,

we often imagine it to be something like this.

chúng ta thường nghĩ nó sẽ như thế này.

But what if what you're looking at is just half a picture,

Nhưng nếu những gì bạn đang nhìn thấy đây mới chỉ là một phần của bức ảnh,

but there is a city within the city.

và còn một thành phố nữa nằm trong lòng thành phố.

This part of the city is often seen as slums,

Người ta hay gọi nơi này của thành phố là khu ổ chuột,

squatters, informal,

nhà bỏ hoang, lụp xụp,

and people living here are called illegal, informal,

và những người sống ở đây bị coi là người phạm pháp, bần hèn,

criminals, beneficiaries, supplicants, etc.

tội phạm, kẻ thụ hưởng, người ăn xin, vv.

But in reality,

Tuy nhiên trên thực tế,

these are poor people with no choices.

họ chỉ là những người nghèo và không còn lựa chọn nào khác.

Poverty is a vicious cycle.

Nghèo đói như một vòng xoáy luẩn quẩn vậy.

If born poor, it can take three or more generations

Nếu đã nghèo bẩm sinh thì chắc cũng mất ba đời hay nhiều hơn

to escape one.

thì mới có thể khá khẩm hơn.

Many are forced in this cycle without choices,

Nhiều người bị mắc kẹt trong vòng quay này mà không có lối thoát,

to live on pavements,

họ phải sống lăn lóc bên lề đường,

along train tracks,

bên đường ray,

in dumping grounds,

ở các bãi rác,

along rivers,

cạnh các bờ sông,

swamps and many such unlivable spaces,

đầm lầy và hàng tá chỗ tồi tàn như thế,

without clean water, toilets or housing.

nơi mà nước sạch không có, nhà vệ sinh hay chỗ ở cũng không.

But these places are not unfamiliar to me,

Thế nhưng những chỗ này lại không hề xa lạ đối với tôi,

because since the age of six, I accompanied my father, a doctor,

bởi ngay từ lúc sáu tuổi, tôi đã đi theo bố tôi, một bác sĩ,

who treated patients in the slums of Bombay.

chuyên chữa trị cho các bệnh nhân ở khu ổ chuột của Bombay.

Growing up, I would help him carry his bag of medicines

Lớn hơn một chút, tôi thường xách túi đựng thuốc thang giúp bố

after school lessons --

sau các buổi học ở trường-

I loved doing that.

và tôi yêu công việc đó.

Wanting to do something about these habitats,

Mong muốn được cải thiện môi trường sống ở các nơi ấy,

I decided to become an architect.

tôi đã quyết định trở thành một kiến trúc sư.

But quite early on, I realized

Nhưng rồi tôi đã sớm nhận ra

that the beauty of architecture was only for the rich.

rằng tinh hoa của công trình kiến trúc chỉ dành cho những người giàu.

So I decided to do urban planning

Vì thế nên tôi đã quyết định thực hiện việc quy hoạch đô thị

và tham gia một tổ chức phi chính phủ ở Ấn Độ chuyên giúp nhóm nghèo ở đô thị,

and joined an NGO in India that works with the urban poor

who organize themselves to access basic services,

họ tự đứng lên thành lập để cung cấp những dịch vụ thiết yếu,

such as water, sanitation and housing, for the poor living in cities.

như là nước, điều kiện vệ sinh và chỗ ở, tới những người nghèo ở các thành phố.

Now I spent 10 years of my life in professional education, in learning,

Tính đến giờ, tôi đã dành ra mười năm cho việc phát triển chuyên môn và học tập,

and then five years in unlearning it.

và rồi thêm năm năm nữa để học quên nó đi.

Because I realized

Bởi tôi nhận ra

that all my training in architecture, design and planning

rằng tất cả những gì tôi học được về kiến trúc, thiết kế hay quy hoạch

failed ground realities.

đều thất bại thảm hại trên thực tiễn.

And this is where I learned the power of choice.

Và đây mới là lúc mà tôi nhận ra được sức mạnh của sự lựa chọn.

I unlearned many things,

Tôi chọn gạt đi nhiều định kiến,

but there are two myths about the poor

nhưng có hai lầm tưởng về người nghèo

that I would like to share that we live with.

mà tôi muốn chia sẻ.

The first myth is a perception

Lầm tưởng đầu tiên là về sự nhận thức

that migration of poor people into cities is a problem.

rằng sự di cư của người nghèo về các thành phố là một vấn nạn.

Is migration really a choice?

Di cư có thực sự là một lựa chọn không?

My mentor Sheela Patel

Cố vấn của tôi Sheela Patel

asked to those who think of this as a problem,

đã hỏi những người nghĩ rằng đây là một vấn nạn là

"Go ask your grandfather where he came from," she says.

"Hãy hỏi xem ông của anh xuất thân từ đâu?".

So what do poor people do when they migrate in cities?

Vậy những người nghèo họ làm gì khi di cư lên thành thị?

Let me share an example.

Để tôi chia sẻ một ví dụ này.

This is the Mumbai International Airport.

Đây là Sân bay Quốc tế Mumbai.

All that you see in blue are large informal settlements around it.

Tất cả vùng màu xanh mà bạn thấy đây là vùng định cư không chính thức cỡ lớn.

Close to 75,000 people live here.

Có khoảng 75,000 người sống ở đây.

So who are these people that work silently in hotels, restaurants,

Vậy họ là ai, người làm việc thầm lặng trong các khách sạn, nhà hàng,

as laborers, babysitters, house helps

người công nhân, người trông trẻ, người giúp việc

and countless other jobs

và hằng hà sa số công việc khác

that we need for cities to function without a glitch?

mà một thành phố cần có để có thể vận hành mà không bị trục trặc.

And where do they live?

Và những người này họ sống ở đâu?

In most cities, they live in slums.

Ở hầu hết các thành phố, họ sống ở khu ổ chuột.

So let us think again.

Vậy chúng ta thử nghĩ lại xem.

Do we want poor people to stop migrating in our cities?

Chúng ta có còn muốn người nghèo ngưng di cư tới thành phố không?

What if they had a choice of not to?

Nếu họ có thể lựa chọn không di cư thì sao?

The second myth is my personal experience.

Lầm tưởng thứ hai là qua một trải nghiệm cá nhân của tôi.

It's this attitude that we professionals know better.

Quan điểm này là điều những người tri thức như chúng ta hiểu rõ nhất.

We professionals love to make choices for others,

Chúng ta, những người có học thức thích đưa ra lựa chọn cho người khác,

especially for the poor.

đặc biệt là với người nghèo.

Let me share an experience.

Tôi xin chia sẻ một trải nghiệm này.

In a workshop that looked at designing 250 new houses for poor families

Trong một buổi hội thảo để xem xét về việc thiết kế 250 ngôi nhà mới cho các hộ nghèo

from a slum nearby,

ở một khu ổ chuột gần đó,

there were different building materials that were presented,

có nhiều loại vật liệu xây dựng được đề xuất ra,

ranging from papier-mâché, cardboard, honeycomb, etc.,

nào là giấy bồi, bìa các-tông, gạch tổ ong, vv

simply because they were affordable.

và chỉ đơn giản bởi chúng rẻ tiền.

But there was this one idea that was of shipping containers.

Rồi bỗng nhiên có một ý tưởng về sử dụng các thùng container.

Now we immediately approved of it,

Và ngay lập tức tất cả đều đồng tình

because we thought it was sustainable, scalable, affordable.

bởi chúng tôi thấy nó vừa bền vững, có thể nhân rộng lại còn hợp túi tiền.

But during this presentation,

Nhưng trong buổi thuyết trình đó,

a lady from the slum humbly spoke up.

một người phụ nữ từ khu ổ chuột đưa ra phát biểu từ tốn.

And she asked the presenter,

Cô ấy hỏi người thuyết trình,

"Nếu bạn là tôi thì bạn có chọn sống trong đó không?"

"Would you choose to live in it?"

(Laughter)

(Cười)

"If not, then why did you think we would?"

"Nếu không thì sao bạn nghĩ chúng tôi sẽ chọn vậy?"

Now this was a personal unlearning moment for me,

Và đây chính là khoảnh khắc tôi học quên những điều đã học,

where I realized that poverty only changes affordability --

khi tôi nghiệm ra rằng nghèo đói chỉ chuyển hóa sang đủ để chi tiêu

it does not change aspirations.

chứ không hề thay đổi mưu cầu.

Now poor people have lived in temporary structures all their life.

Người nghèo đã sống cả cuộc đời họ ở những khu nhà tạm bợ.

They go from wall to wall,

Họ len lỏi khắp ngõ ngách,

moving from bricks to tin.

từ nơi xa xôi tới nơi thành thị.

They move from building from bamboo,

Họ di cư từ những ngôi nhà bằng tre nứa,

tarpaulin sheets, plastic, to cardboard, to tin,

vải bạt, nhựa tới những nhà bằng giấy cứng rồi tới nhà thiếc,

to bricks and cement,

tới cả nhà xây bằng gạch vữa,

just like the way we do.

y như cách chúng ta làm vậy.

So somewhere here, we were forcing our choices on them.

Và bây giờ ta lại đang áp đặt lựa chọn của ta lên những con người đó.

So should we force our choices on them,

Vậy thì ta nên áp đặt

or should we broaden their choices?

hay tạo thêm lựa chọn cho họ?

Now what if the opportunity to choose was given to people?

Giả sử bây giờ cơ hội lựa chọn là cho mọi người thì sao?

These are women who lived on the pavements of a neighborhood in Mumbai.

Những người đó là những phụ nữ sống vật vờ ngoài vệ đường nhà hàng xóm ở Mumbai.

Now they faced constant evictions, and in response to it,

Ngày nào họ cũng bị đuổi đi, và để đáp trả việc này,

they organized a women's network called Mahila Milan.

họ thành lập một hội phụ nữ có tên là Mahila Milan.

Not only did they fight against evictions with those in power,

Không chỉ đấu tranh lại sự trục xuất của những kẻ cầm quyền,

saved money and bought land,

tiết kiệm tiền và mua đất,

but they also designed and helped construct their own houses.

mà họ còn tự thiết kế và xây dựng chính những ngôi nhà riêng của mình.

Well, these were illiterate women, so how did they do that?

Đúng là có cả những người phụ nữ thất học, vậy họ đã làm điều đó như nào?

They used floor mats and saris to understand measurements.

Họ đã dùng chiếu và áo Sari để đo kích thước.

A sari is four meters in length and 1.5 meters in width.

Một chiếc áo Sari dài bốn mét và rộng 1,5 mét.

They used these simple day-to-day items to demonstrate house models.

Họ dùng những vật dụng thường ngày đó để mô tả kiến trúc ngôi nhà.

And even they made three options to choose from

Và thậm chí họ còn đưa ra ba mẫu để lựa chọn

and invited all their fellow residents to come and have a look.

và mời tất cả hàng xóm của họ đến để tham quan.

(Laughter)

(Cười)

And everybody loved this option that had a loft in it,

Và tất cả mọi người đều thích mẫu mà có phòng ốc nhỏ trong đó,

simply because it did two things.

đơn giản là bởi nó tiện ở hai chỗ.

One is that it accommodated larger families to sleep in.

Một là gia đình đông người cũng có thể ở chung trong đó.

And two, it allowed home-based work,

Và hai là nó có chỗ để làm các việc gia công,

such as bangle-making, jewelry-designing,

ví dụ như là làm vòng tay, làm đồ trang sức,

embroidery-stitching, packaging items, etc.

thêu thùa, gói đồ, vv.

Now they also decided to not have a toilet inside,

Và giờ họ còn chọn là không cần nhà vệ sinh trong nhà,

but instead have it outside in the corridors,

và thay vào đó là xây nó ngoài hành lang,

simply because it gave them more space and it was cheaper.

đơn giản bởi như thế sẽ vừa tiết kiệm chỗ lại vừa rẻ hơn.

Now, professionals could have never thought

Đó, ngay cả chuyên gia chắc cũng chưa bao giờ nghĩ

of something like that.

được ý tưởng như vậy.

A formal design would have necessitated to have a toilet inside.

Về hình thức thì thiết kế phải để nhà vệ sinh ở trong nhà.

Now these are smaller examples --

Đây là một vài thí dụ nhỏ

let me share some larger context:

tôi xin đưa ra một con số lớn hơn:

881,000,000 people --

881,000,000 người--

that's about one sixth of this world, as we talk here --

khoảng một phần sáu dân số thế giới, như chúng ta đang bàn đây--

are living in slums and informal settlements.

đang sống ở các khu ổ chuột và nơi định cư không chính thức.

Almost every city in the global south has large slums in the size of townships.

Hầu hết các thành phố ở Nam bán cầu đều có các khu ổ chuột lớn cỡ thị trấn.

Kibera, in Nairobi,

Kibera, ở Nairobi,

Dharavi, in Mumbai,

Dharavi, ở Mumbai,

Khayelitsha in South Africa, just a few.

Khayelitsha ở Nam Phi, đó là vài ví dụ.

Now initially, they were all on waste and abandoned lands

Ban đầu, những vùng đất này đều là đất trống, bỏ hoang

that cities were never interested in.

nơi mà không thích hợp là đô thị.

As cities grew,

Các thành phố dần mở rộng,

poor people started building on these lands

người nghèo bắt đầu khai hoang những vùng đất này

and brought value to this over time.

và dần tạo ra giá trị cho nó qua thời gian.

And today, these lands have become real estate hot spots

Và ngày nay, những vùng đất này dần thành điểm nóng bất động sản

that everybody wants a piece of.

khiến ai cũng muốn sở hữu một mảnh ở đây.

So how do cities and those in power choose to deal with them?

Vậy những thị trưởng và người cầm quyền xử trí ra sao với chỗ đất đó?

They demolish them and evict them

Họ dỡ bỏ và thu hồi chúng

and move them away from their cities and economies

và xóa chúng khỏi thành phố và nền kinh tế

in order to build a new infrastructure.

để xây cơ sở hạ tầng mới.

They move them into vertical housing,

Họ xếp chúng thành khối dọc,

which in reality looks like this.

và trên thực tế nó nhìn như thế này.

Now when built in high densities,

Giờ đây khi bị xây dựng san sát nhau,

they lack natural light and ventilation,

thì chúng bị thiếu ánh sáng và chỗ thông gió,

and it often leads to unhealthy conditions.

và nó thường dẫn đến là điều kiện không lành mạnh.

Now, on one hand,

Mặt khác,

poor people are not involved in the participation of design,

những người nghèo không liên quan tới việc tham gia vào thiết kế,

and there is poor quality of construction.

và dẫn tới sự xuống cấp của các công trình.

And on the other hand,

Ở một khía cạnh khác,

they do not understand how to do maintenance,

họ không hiểu cách làm thế nào để bảo dưỡng,

you know, keeping bills, keeping records, forming societies --

bạn biết đấy, mấy việc như giữ hóa đơn, báo cáo, thiết lập xã hội các thứ

this is always difficult for them.

chưa bao giờ là dễ đối với họ.

And being forced to move into this formal society,

Và khi bị ép phải hòa nhập vào một xã hội hình thức như vậy,

they end up looking like this in a few years.

kết cục thì họ thành ra như này sau một vài năm.

Because formalization is not a product,

Bởi lẽ cải cách không phải một sản phẩm,

it's a process.

mà đó một quá trình.

Moving from informal to formal for poor people is a journey.

Thay đổi từ dân dã thành trang trọng là cả một quá trình với người nghèo.

It takes time to accept and adapt.

Cần có thời gian để chấp nhận và thích nghi.

And when that choice is not given,

Và khi lựa chọn đó là do ép buộc,

it becomes like this,

thì nó trở thành như này,

which I'm afraid, in future, these would become the slums.

cái viễn cảnh mà tôi e rằng sau này sẽ là khu ổ chuột.

Now instead of doing this,

Giờ thay vì làm như vậy,

what if we accommodated poor people

nếu ta thử tạo chỗ ở cho người nghèo

and gave them a choice to be a part of our cities

và cho họ quyền lựa chọn thành một phần của thành phố

and develop them where they are,

và dựng xây nơi họ sống,

giving them basic services, like in this picture?

cho họ những dịch vụ thiết yếu, như trong hình đây thì sao?

Now what happens if cities and governments could work together,

Lại giả sử tiếp, nếu cả thành phố và chính phủ cùng chung tay,

if governments acknowledge poor people,

nếu chính phủ chấp nhận những người nghèo,

and they could build it together?

và họ có thể cùng nhau kiến thiết?

This is Mukuru.

Đây là Mukuru.

It's a large informal settlement in Nairobi.

Đây là khu định cư không chính thức cỡ lớn ở Nairobi,

It's one of the largest settlements in Africa.

Đó là một trong những khu định cư lớn nhất ở Châu Phi.

It's home to 300,000 people

Đó là nhà của 300,000 người

living over 650 acres of land.

sống trên hơn 650 mẫu đất.

To help us understand that scale,

Để giúp ta hiểu được con số đó,

it's like squeezing the population of Pittsburgh

thì nó tương tự việc nhét toàn bộ dân số của Pittsburgh

into the New York Central Park.

vào khu công viên trung tâm của New York.

That's Mukuru.

Đó là Mukuru.

So to give us a glimpse,

Để cho ta cái nhìn tổng quát,

this is the condition of housing.

đây là tình trạng khu nhà ở.

And this is what it is in between them.

Và đây là lối giữa các nhà với nhau.

So what is life in Mukuru like, just talking briefly?

Vậy tóm gọn lại thì cuộc sống ở Mukuru như thế nào?

Five hundred and fifty people use one single water tap

Năm trăm năm mươi người dùng chung một vòi nước.

and pay nine times more

và phải trả tiền gấp chín lần

than what anybody else in the city could pay,

so với số tiền người thành thị phải trả,

simply because there is no water infrastructure

chỉ bởi ở đây không có nơi sản xuất nước

and water is sold.

mà chỉ có nước được bán.

Many come back from work to find out that their houses do not exist,

Rất nhiều người đi làm về và thấy nhà của mình không hề tồn tại,

because they have either been bulldozed,

bởi họ bị đe dọa,

or they have been burned down.

hay những ngôi nhà đã bị dỡ đi.

So, tired of this situation,

Vì quá mệt mỏi với tình trạng này,

a local slum dwellers' federation called Muungano

liên hội những người khu ổ chuột có tên là Muungano

decided to do something about it.

đã quyết định hành động.

In four years,

Trong bốn năm,

they organized 20,000 residents to collect data,

họ kêu gọi 20,000 cư dân thu thập dữ liệu,

map structures and put it together.

bản đồ địa chính và tập hợp lại.

And the plan was very simple --

Đề xuất cũng rất đơn giản

they only needed four things.

họ chỉ cần bốn thứ.

They wanted clean water,

Họ cần nước sạch,

toilets, decent roads

nhà vệ sinh, con đường bằng phẳng

and, most importantly, not to be evicted.

và quan trọng nhất là không bị thu hồi đất.

So they presented this with the government of Nairobi.

Họ đã trình bày đề xuất này với chính phủ Nairobi.

And for the first time in history ever,

Và lần đầu tiên trong lịch sử,

a city has agreed to do it.

thành phố đã đồng ý với đề xuất đó.

The city of Nairobi, the government of Kenya,

Thành phố của Nairobi, chính phủ Kenya,

declared Mukuru to be a special planning area,

tuyên bố Mukuru là một đặc khu quy hoạch,

which means that people could come up with their own plan.

điều đó có nghĩa là người dân sẽ tự lên kế hoạch.

People could decide to come up with their own norms and standards,

Người dân có thể đưa ra luật lệ, chuẩn mực riêng của họ,

because the standards that work for the formal citizens

bởi chuẩn mực cho công dân đô thị

do not work in informal settings.

thì không phù hợp với những người dân dã.

So what does that mean, to give us an instance?

Vậy tại sao đó lại là một ví dụ cho chúng ta?

If these are roads in Mukuru,

Nếu đây là những con đường ở Mukuru,

you can see that there are houses along both sides of the road.

bạn có thể thấy là hai bên đường đều có nhà ở.

Now in order to bring in a city bus,

Để một chiếc xe buýt có thể đi qua,

as per the standards,

theo tiêu chuẩn,

planners would have gone for a luxurious 25-meter-wide road.

thì nhà quy hoạch sẽ cần tới con đường rộng những 25 mét.

Now that would mean displacing [25] percent of the structures --

Điều đó đồng nghĩa với việc phải thay thế hai mươi lăm phần trăm hạ tầng

that's a lot of people.

đó là nơi ở của rất nhiều người.

So instead of doing that, we came up with a 12-meter-wide road,

Vậy thay vào làm như vậy, chúng tôi có ý tưởng làm đường rộng 12 mét,

which had the structures intact and brought the city bus

như vậy vừa giữ được kiến trúc vừa có thể cho xe buýt đi qua

without compromising on much services.

mà không làm tổn hại tới nhiều thứ khác.

In another instance, let's talk about community toilets.

Lấy một ví dụ khác, hãy cùng bàn về nhà vệ sinh công cộng.

You know, in high-density areas,

Ở những khu đông đúc,

where there is no scope for individual toilets,

nơi mà không có đủ diện tích cho các nhà vệ sinh cá nhân,

like the public toilets that we have here.

không như nhà vệ sinh cộng cộng của chúng tôi đây.

So we would go for a male section and a female section.

Chúng tôi có thể chia làm hai khu, một cho nam và một cho nữ.

But imagine this situation.

Nhưng tưởng tượng tình huống này nhé.

In the morning rush hours to the toilet,

Buổi sáng thức dậy, khi cần vào nhà vệ sinh gấp,

when everybody is in intense pressure to relieve themselves,

khi tất cả ai cũng cần vội nhà vệ sinh,

and if you're standing in a queue of 50 people,

và bạn phải đứng xếp hàng sau 50 người,

and there is a child standing behind an adult,

và lại còn có một đứa trẻ đứng sau một người lớn,

who wins?

vậy ai sẽ được đi trước?

Children end up squatting outside.

Kết cục là những đứa trẻ ngồi xổm ở ngoài.

And that's why women decided

Và đó là lý do vì sao phụ nữ quyết định

to come up with a separate squatting area for children.

tách riêng khu ngồi vệ sinh cho trẻ em.

Now, who could have thought of something like that?

Xem xem, ai có thể nghĩ ra ý tưởng đó được chứ?

The idea here is that when poor people choose,

Cốt lõi ở đây là khi người nghèo tự chọn,

they choose better.

thì họ sẽ chọn tốt hơn.

They choose what works for them.

Họ sẽ chọn cái hợp với họ nhất.

So choice is everything.

Do đó sự lựa chọn là tiên quyết.

And power decides choice.

Và quyền lực quyết định sự lựa chọn.

And we need those in power --

Và chúng ta cần những người nắm quyền như--

politicians, leaders, governments,

các chính trị gia, nhà lãnh đạo, chính phủ,

architects, planners, institutions, researchers --

kiến trúc sư, nhà quy hoạch, các học viện, các nhà nghiên cứu

and all of us in our everyday lives to respect choices.

và tất cả chúng ta ở đây cùng tôn trọng những lựa chọn của họ.

Instead of choosing what is right for people, for the poor,

Thay vì chọn cái đúng cho mọi người, cho người nghèo,

let's acknowledge and empower their choices.

hãy chấp nhận và trao quyền cho những lựa chọn của họ.

And that is how we can build

Và đó là cách để ta cùng xây dựng

better and inclusive cities for tomorrow,

những thành phố tốt đẹp hơn trong tương lai,

completing the imagery of cities

dần hoàn thiện bức tranh thành phố

built by the choices of its own people.

được xây dựng bởi lựa chọn của chính những cư dân ở đó.

Thank you.

Cảm ơn vì đã lắng nghe.

(Applause)

(Vỗ tay)