John Marshall: 3 strategies for effectively talking about climate change | TED Countdown

Transcriber:

Translator: Quyen Phan Reviewer: Dinh Lieu Vu

Tôi thường có suy nghĩ kỳ quặc

như việc người ngoài hành tinh sẽ ghé thăm Trái Đất.

Họ đưa hàng trăm nhà khoa học đến để tra khảo:

“Có gì đang xảy ra ở hành tinh này?”

I often have this strange thought

và họ nhanh chóng hiểu rằng:

that aliens come down to Earth to check us out.

tất cả các nhà khoa học đều kết luận

They beam up a hundred scientists and they ask them,

sự ô nhiễm đến từ các hoạt động công nghiệp

khiến Trái Đất nóng lên là điều dĩ nhiên

"What's going on on your planet?"

And the aliens quickly learn something:

và ta sẽ khó mà có cuộc sống an toàn khi ở đây.

that all of these scientists have concluded

Sau đó, họ tiếp tục tra khảo,

that pollution from our industrial activity is irreversibly heating the earth

nhưng lần này là 100 người khác,

không phải nhà khoa học mà chỉ là người bình thường như chúng ta.

in a way that will make it very hard for us to live here safely.

Số người sẽ đề cập đến việc biến đổi khí hậu

Then they do the same thing,

chỉ có thể đếm trên một bàn tay.

but this time they beam up another 100 people,

Rất nhiều người trong số họ có lẽ còn chưa nghe qua từ này.

and they're not scientists, they're regular people like us.

Trong số những người Mỹ trong một nhóm,

They could count on one hand

how many of those people would even mention climate change.

chỉ một phần tư người sẽ thực sự quan tâm đến vấn đề này.

Two or three dozen of them may never have even heard the term.

Tôi nghĩ người ngoài hành tinh sẽ sốc lắm.

“Tại sao con người không biết mọi việc đang diễn ra vô cùng tệ hại?

And among the Americans in the group,

only one in four would be highly concerned about the issue.

Ai đó lên tiếng đi!”

Sự vô lí của tình trạng này rất chân thật và rõ ràng.

The aliens, I think, would be shocked.

Chúng ta đang thất bại trong việc giao tiếp.

"Why don't people know what's happening or how bad it is?

Someone should tell them!"

Công việc của tôi là giáo dục mọi người về biến đổi khí hậu.

The absurdity of the situation is so clear and so real.

Tôi nhìn vào các quan niệm, thông điệp, hình ảnh, thuật ngữ,

What we have here is a failure to communicate.

và thử nghiệm chúng với hàng triệu người.

My job is to educate people about climate change.

Tôi muốn kể cho bạn nghe về những gì tôi đang học.

So I look at the concepts, the messages, the images and the terms,

Đối với nhiều người,

biến đổi khí hậu có vẻ trừu tượng, xa xăm, quá lớn để hình dung.

and I test them with millions of people.

Những từ chúng tôi hay dùng để mô tả là

I'd like to tell you what I'm learning.

khí thải, CO2, khí mê-tan, net zero, tác động của con người,

For so many people,

climate change seems abstract, distant, too big to imagine.

nói một cách đơn giản - chúng gây bối rối.

The words we often use to describe it --

Rất ít người thức dậy vào buổi sáng và nói,

emissions, CO2, methane, net zero, anthropogenic --

“Hôm nay là một ngày thật đẹp để hít thở khí trời.”

Những từ này trở thành rào cản thay vì mở ra cơ hội để một người

are, simply put, confusing.

Not that many people wake up in the morning and say,

có thể quan tâm và tìm hiểu.

Cách khắc phục thất bại này là giao tiếp,

"It's a great day for some decarbonisation."

bắt đầu không phải là vào thẳng vấn đề,

These words become obstacles rather than gateways to understanding,

mà là nói về con người, về mỗi cá nhân trước tiên,

let alone caring.

những người có hàng triệu thứ khác trong đầu,

The way to fix this failure to communicate

is to start not by talking about the issue,

hàng triệu lo âu và thử thách, hy vọng và khát khao.

but to start with people, to think first about individuals,

Biến đổi khí hậu là một trong những mối đe dọa lớn nhất nhân loại từng gặp,

the people who have millions of other things on their mind,

và chúng ta sẽ không đối mặt

a million worries and challenges and hopes and aspirations.

ở mức độ cấp bách

nếu ta mặc kệ.

Climate change is one of the biggest threats humanity has ever faced,

Việc tiếp cận đầu tiên của nhân loại là phải giao tiếp với khí hậu

and we won't face it,

qua ba điều đơn giản.

not to the degree that's necessary,

Điều thứ nhất là thông qua ngôn ngữ toàn cầu dễ hiểu và rõ ràng.

if people don't care.

The people-first approach to climate communications

Tôi cá chắc là nhiều người không sẵn lòng tìm hiểu

demands three simple things.

khí thải carbon, net zero --

The first one is plain, obvious and universal language.

các thuật ngữ chỉ có trong sách khoa học.

Thực ra, đối với người chưa quen, những từ ngữ đó không quá khó đâu.

One thing for sure people don't readily get --

carbon emissions, net zero --

“Nóng lên 2 độ C trong 50 năm tới,”

are most terms that can be found in a science book.

hay nghe có vẻ khó hiểu, bạn thậm chí không thể tiếp thu được:

And frankly, to the uninitiated, much of it doesn't really sound that bad.

“1,2 nghìn tỉ tấn băng.”

Sự hoang mang và vô vọng là kẻ thù của việc thu nạp kiến thức.

"Two degrees warmer in 50 years,"

or it sounds so bad, you can't even get your head around it --

Trình độ ngôn ngữ của bạn là những gì nảy ra trong đầu khi bạn nghe một từ.

"1.2 trillion tons of ice."

Nếu nghe đến thuật ngữ “biến đổi khí hậu”, bạn nghĩ gì về nó?

Confusion and hopelessness are the enemies of understanding.

Hầu hết mọi người trả lời là, “không nhiều.”

A good test for language is, what pops into your head when you hear it.

Vậy ngôn ngữ không sinh động.

Chúng ta cần một ngôn ngữ sinh động để mọi người có thể hiểu.

If you hear a term like "climate change," what pops into your head?

Đáng chú ý là nhiều người nhầm lẫn biến đổi khí hậu

Well, for most people, the answer is "not much."

với thủng tần ozone.

Hơn 4 trong số 10 người Mỹ

The language isn't vivid.

What we need is vivid language that everyone gets.

nghĩ rằng thủng tầng ozone gây ra việc trái đất nóng lên.

It's remarkable how many people actually confuse climate change

Và có nhiều người nhớ ra và hiểu được nhiều điều

về suy giảm ozone.

with the ozone hole.

More than four in 10 Americans

Tại sao lại vậy?

think the ozone hole actually causes global warming.

Bởi vì nó là một cái lỗ, một lớp màng.

And so many of them remember and understand

Con người có thể thấy, hình dung, liên tưởng tới nó.

so much about ozone depletion.

Nó sử dụng phép ẩn dụ đơn giản để có thể nhận thức ngay tức thì.

Why is that?

Because it's a hole, it's a layer.

Sau đây là một câu chuyện nhỏ có “à há” y hệt

People can see it, imagine it, relate to it.

về việc biến đổi khí hậu.

Nhân loại đã tồn tại trên Trái Đất khoảng 300 nghìn năm,

It uses simple metaphor that's an instant get.

nhưng ta chỉ mới bắt đầu gây ô nhiễm trong 60 năm gần đây.

Here's a little story that gets a similar "aha"

Sự ô nhiễm đó tồn tại trong không khí hàng nghìn năm,

for climate change.

Humans have been on Earth for about 300,000 years,

tạo nên một lớp phủ dày hút nhiệt vào không khí.

but we've only started polluting like this in about the last 60.

Điều đó khiến bão trở nên dữ dội hơn,

những đám cháy to hơn, lũ lụt thường xuyên hơn

Our pollution stays in the air for thousands of years,

và dẫn đến sự tuyệt chủng của hàng nghìn chủng loài.

creating a thickening blanket that traps heat in the atmosphere.

Nhưng đây là tin tốt.

Để ngăn chặn ô nhiễm,

That heat causes stronger hurricanes,

chúng ta phải dừng việc gây ô nhiễm.

bigger fires, more frequent floods

Sự kiện “lớp phủ ô nhiễm” là cách hiệu quả nhất chúng ta đã từng thử

and the extinction of thousands of species.

But there's good news.

để mọi người hiểu được vấn đề.

To stop the pollution blanket,

we just have to stop polluting.

Điều đó phải trực quan, sinh động,

và khi nghe thấy thông điệp, số người mong muốn tham gia tăng lên đáng kể.

This "pollution blanket" framing is one of the most effective we've tested

Họ hiểu được.

at getting people to understand the issue.

Có nhiều từ khác trong văn nói và các khái niệm

It's visual, it's vivid,

gắn liền với con người.

and when people hear the message, they become significantly more engaged.

Thay vì “đang nóng lên,”

hãy thử “quá nóng.”

They get it.

Thay vì dùng từ “khí hậu,” hãy nói về “thời tiết khắc nghiệt.”

There are so many other regular speak words and concepts

Khi đề cập đến “năng lượng sạch,”

that stick with people.

Instead of "warming,"

bạn có thể nói “năng lượng rẻ” vì nó nhanh chóng trở nên rẻ.

try "overheating."

Instead of "climate," talk about "extreme weather."

Từ “không thể thay đổi” được mọi người chú ý

When mentioning "clean energy,"

hệt như việc chắc chắn xảy ra ô nhiễm.

you might say "cheap energy" as well, as it's rapidly becoming cheap.

Và nếu bạn nhất thiết phải nói về việc tăng nhiệt độ

và bạn sống ở Mỹ,

The word "irreversible" really gets people's attention,

chết tiệt, hãy dùng độ F vì mục đích tốt đẹp.

Vì nó nghiêm trọng gấp đôi.

as the pollution certainly is.

“9 độ trong suốt cuộc đời của con bạn” nghe hơi nghiêm trọng.

And if you absolutely must talk about temperature increases

“1.5 độ C theo hiệp định Paris” thì khá dễ để bỏ qua.

and you live in the US,

heck, use Fahrenheit for goodness sake.

It doubles the severity.

Đó là cách biến đổi ngôn ngữ chính sách phức tạp

"Nine degrees during your kid's lifetime" sounds pretty serious.

thành ngôn ngữ chúng ta có thể hiểu được.

"One point five degrees Celsius to meet the Paris Accord" is pretty ignorable.

Đó là bước đầu tiên: lĩnh hội.

This is about going beyond arcane policy language

Nhưng lĩnh hội những thứ không liên quan thì là sự mù quáng.

into language that we all intuitively get.

Nên chìa khóa thứ hai

là khiến biến đổi khí hậu trở nên quan trọng với bạn,

That's the first step: understanding.

với cuộc sống của bạn, độc lập và riêng lẻ.

But understanding without relevance is rudderless.

Chẳng có vị thần nào xuất hiện và đề xuất chính sách đâu.

So the second key then

Cá nhân cần nhận thức

is to make climate feel like something that matters to you,

vì chúng có liên quan đến nơi ở,

to your life, individually and personally.

cuộc sống và những mối quan tâm của bạn.

Ví dụ, chúng ta lan toả hai thông điệp đến vài nghìn dân Florida.

Nobody has an epiphany about policy proposals.

Awakenings are personal.

Và một người hỏi “làm thế nào để giảm lượng CO2, ngăn biến đổi khí hậu?”

They have local relevance.

They're about your life and your concerns.

Người khác đơn giản muốn “chấm dứt lũ lụt nơi tôi ở.”

As an example, we presented two messages to a few thousand people in Florida.

Thông điệp sau gây chú ý hiệu quả gấp bốn lần.

One asked them "to demand that we get to zero emissions to stop climate change."

Lũ ở địa phương tăng liên quan đến vấn đề nóng lên toàn cầu.

Another simply said, "Stop my flooding."

Chúng ta không cần các mô tả chính sách tốt hơn,

The latter message was over four times more effective in getting their attention.

nhưng phải sâu hơn, liên kết nhiều người hơn.

Local flooding was so much more relevant than global warming.

Đây là một ví dụ khác.

Chúng ta làm việc cùng một nhóm các nhà khoa học nữ tài giỏi

What's needed isn't better policy descriptions,

để lan truyền thông điệp của họ rộng rãi hơn.

but rather deeper, more personal connections.

Họ đã cống hiến cả sự nghiệp để nghiên cứu vấn đề,

Here's another example.

We work with a team of remarkable women climate scientists

phát triển các mô hình điện toán phức tạp để hiểu được các quá trình ở cực Bắc,

to help elevate their voice as messengers.

và có mặt trên các chuyến bay để đo lượng ni-tơ trong các đám cháy rừng.

They've dedicated their careers to studying the issue,

Họ có thể nói cho bạn mọi thứ bạn cần biết về khoa học,

developing complex computational models to understand the Arctic processes,

nhưng chúng ta hỏi họ là vì sao họ lại nghiên cứu nó.

and climbing into planes to measure nitrogen in wildfire smoke.

Và họ kể cho chúng ta về những đứa trẻ,

They could tell you everything you need to know about the science,

về việc họ muốn giữ thế giới an toàn, khỏe mạnh và giàu sức sống

but what we asked them about was why they study it.

cho con của họ.

Và khi sẻ chia câu chuyện cá nhân với những phụ huynh khác,

And they told us about their daughters and their sons,

họ bắt đầu quan tâm nhiều hơn về biến đổi khí hậu

about wanting to keep the world safe and healthy and vibrant

thay vì nhìn chằm chằm vào các biểu đồ nhiệt độ toàn cầu.

for their children.

And when we shared these personal stories with other parents,

Mọi người thấy những phụ huynh dâng hiến cả đời

they started to care far more deeply about climate change

để tạo một thế giới tốt hơn cho con họ.

Mỗi cha mẹ đều gắn liền với điều đó.

than they did from staring at charts of global temperatures.

và là vấn đề của tôi.

Những thông điệp chính xác sẽ là cầu nối giữa khí hậu với từng cá nhân.

People see a parent who's dedicated their life

to creating a better world for their child.

Cuộc sống chúng ta-- không phải tương lai,

Every parent can relate to that.

không phải thế giới-- cộng đồng chúng ta,

It matters to me.

The right messages are those that connect climate change to personal identity.

không nhất thiết là chủ nghĩa môi trường-- giá trị chúng ta,

không chỉ trẻ em-- con của chúng ta.

Our life -- not future lives,

Cuối cùng, chìa khóa thứ ba để giải câu đố về biến đổi khí hậu

not the world -- our community,

not necessarily environmentalism -- our values,

là chỉ ra rằng chúng là vấn đề với những người như tôi:

and not just children -- our child.

Con người là những động vật sống theo tập thể,

điều đó cũng đúng khi nói về cách ta hình thành đức tin.

Finally, the third key to the climate communications puzzle

to show that climate change is an issue for people like me:

Bạn có thể truyền tải đúng thông điệp đến nhiều người,

nhưng với những người cùng giọng nói hay xuất thân,

Humans are social animals,

and that's true for how we form our beliefs, too.

hiệu quả của thông điệp tăng lên hai con số.

You can present the exact same message to many people,

Đây là một người thực sự thành công trong việc truyền tải thông điệp.

but when it comes from someone with a similar accent or background,

Chàng trai Florida.

Anh ấy sống ở Bắc Florida và gặp xíu rắc rối với luật pháp

we see double-digit increases in message effectiveness.

sau khi đưa một con cá sấu đến cửa hàng tiện lợi lúc đi mua bia.

Here's an unexpected messenger who really lands the point.

Không hẳn là người có tầm ảnh hưởng nhất về biến đổi khí hậu,

A guy we call Florida man.

He's a resident of North Florida who got into a little trouble with the law

nhưng khi xuất hiện trên quảng cáo mạng, anh ấy nói rằng mình lo lắng như thế nào

after taking an alligator into a convenience store

về cuộc sống,

when he was on a beer run.

và điều đó đã gia tăng đáng kể sự quan tâm đối với khí hậu

Not exactly the most obvious climate change messenger

yet when he appeared in an internet ad describing in his own way

trong số những người trẻ bảo thủ ở Florida.

Hầu hết mọi người không xem mình là “nhà môi trường học”,

how he's worried about his way of life,

họ xem biến đổi khí hậu là “vấn đề của những nhà môi trường học.”

it significantly increased climate concern among young conservative men in Florida.

Nhưng các thông điệp tách khỏi những suy nghĩ hạn hẹp ấy

Most people don't see themselves as "environmentalists" per se,

khiến vấn đề có liên quan hơn.

and they see climate change as an "environmentalist issue."

Họ cho mọi người một lý do quan tâm.

Nên ý chính là thay vì giải thích vấn đề với mọi người,

But messages that break away from those narrow identity markers

tốt hơn nên để họ đối mặt với chúng,

make the issue relatable.

vì thế họ sẽ nói, “Tôi hiểu rồi.

They give people a reason to care.

Nó ảnh hưởng tới tôi.

So the core idea is that instead of explaining the issue at people,

Nó là vấn đề với người như tôi.”

Sau đó và chỉ sau đó, họ mới sẵn sàng hành động.

it's essential to bring people into the issue,

Nếu người ngoài hành tinh trong câu chuyện của tôi

so that they say, "I get it.

It matters to me.

cũng giỏi giao tiếp,

It matters to people like me."

họ thậm chí sẽ nói, “Ê, người Trái Đất, hãy chú ý,

Then and only then are we primed to take action.

các bạn đang tạo ra một tấm màn bẩn thỉu khổng lồ

If the intelligent aliens in my story were also intelligent at communications,

khiến nhà của các bạn nóng lên đó.

Nó sẽ gây hại cho mọi người và những điều mà bạn trân trọng.

they would say to us, "Hey, Earthlings, pay attention,

Bạn tạo ra được thì phải sửa chữa được.”

you're building up a massive blanket of pollution that's overheating your home.

Chúng tôi chỉ đơn giản là muốn 8 tỉ cư dân trong ngôi nhà chung biết rằng

And it's going to hurt the people and the things that you love.

chuyện gì đang xảy ra.

Chúng ta không được lựa chọn.

You did this and you can fix it."

Và khi hành động,

chúng ta sẽ có được ý chí từ mọi người cho vấn đề lớn này

We simply have to let our fellow eight billion inhabitants of our home know

và chiến thắng trong cuộc chiến vì tương lai.

what's happening.

We have no choice.

Cảm ơn.

And when we do,

we'll achieve the public will necessary to take on this colossal

but winnable fight for our future.

Thank you.