Jamais Cascio: Tools for building a better world

Translator: Mon Minh Reviewer: Thanh Trinh

Tương lai mà chúng ta gây dựng là tương lai mà chúng ta sẽ tự hào về nó.

The future that we will create can be a future that we'll be proud of.

Tôi nghĩ về điều đó mỗi ngày, nó gần như là công việc của tôi.

I think about this every day; it's quite literally my job.

Tôi là nhà đồng sáng lập và là tổng biên tập của trang Wolrdchanging.com.

I'm co-founder and senior columnist at Worldchanging.com.

Alex Steffen và tôi đã thành lập Worldchanging vào cuối năm 2003,

Alex Steffen and I founded Worldchanging in late 2003,

và kể từ đó chúng tôi và đội ngũ những người đóng góp ở trên toàn cầu

and since then we and our growing global team of contributors

đã ghi chép lại những giải pháp tột bật

have documented the ever-expanding variety of solutions

đang ở ngoài kia, ngay hiện tại và trong tương lai gần.

that are out there, right now and on the near horizon.

Trong vòng hơn 2 năm, chúng tôi đã ghi chép khoảng 4000 phát minh

In a little over two years, we've written up about 4,000 items --

về những mô hình nhân rộng, công cụ công nghệ, những ý tưởng mới

replicable models, technological tools, emerging ideas --

những điều hướng tới tương lai

all providing a path to a future

một tương lai bền vững hơn, công bằng hơn và đáng khao khát hơn.

that's more sustainable, more equitable and more desirable.

Chúng tôi nhấn mạnh vào những giải pháp một cách có chủ ý.

Our emphasis on solutions is quite intentional.

Thông tin ngoài kia có rất nhiều, cả online và offline,

There are tons of places to go, online and off,

nếu cái bạn muốn tìm hiểu là thông tin mới nhất

if what you want to find is the latest bit of news

about just how quickly our hell-bound handbasket is moving.

về sự suy thoái nhanh chóng của thế giới chúng ta.

We want to offer people an idea of what they can do about it.

Chúng tôi muốn đề xuất giải pháp để mọi người có thể cải thiện điều đó.

Chúng tôi tập trung chủ yếu vào môi trường trên Trái Đất

We focus primarily on the planet's environment,

nhưng chúng tôi cũng đề cập đến vấn đề phát triển toàn cầu,

but we also address issues of global development,

xung đột toàn cầu, sử dụng công nghệ mới một cách có trách nhiệm,

international conflict, responsible use of emerging technologies,

thậm chí cả sự nổi dậy của cái được gọi là thế lực thứ hai

even the rise of the so-called Second Superpower

và hơn thế nữa.

and much, much more.

Quy mô của những giải pháp mà chúng tôi bàn luận khá khái quát,

The scope of solutions that we discuss is actually pretty broad,

nhưng nó phản ánh được những thách thức mà cần phải đối mặt

but that reflects both the range of challenges that need to be met

và những phát minh mới giúp chúng ta thực hiện điều đó.

and the kinds of innovations that will allow us to do so.

Một ví dụ đơn giản tuy chỉ là bề nổi

A quick sampling really can barely scratch the surface,

nhưng có thể cho bạn một cái nhìn tổng quát

but to give you a sense of what we cover:

những công cụ giúp nhanh chóng cứu trợ thiên tai,

tools for rapid disaster relief,

như lều bơm hơi;

such as this inflatable concrete shelter;

những cách dùng mới của khoa học sinh học,

innovative uses of bioscience,

như là hoa đổi màu khi có bom mìn chôn dưới đất;

such as a flower that changes color in the presence of landmines;

những thiết kế nhà và văn phòng có độ bền cao;

ultra high-efficiency designs for homes and offices;

phân bổ nguồn năng lượng sử dụng năng lượng mặt trời, năng lượng gió

distributed power generation using solar power, wind power,

năng lượng biển, và các nguồn năng lượng sạch khác;

ocean power, other clean energy sources;

những phương tiện đi lại trong tương lai có hiệu suất cao;

ultra, ultra high-efficiency vehicles of the future;

phương tiện hiệu suất lớn bạn có hiện tại

ultra high-efficiency vehicles you can get right now;

và với thiết kế sành điệu hơn

and better urban design,

bạn không cần lái xe nhiều như trước nữa;

so you don't need to drive as much in the first place;

thiết kế các thành tựu phỏng sinh học mà chúng ta tận dụng

bio-mimetic approaches to design that take advantage of

được sự hiệu quả của những kiểu dáng tự nhiên của xe cộ và kiến trúc;

the efficiencies of natural models in both vehicles and buildings;

những dự án tin học được phân bổ

distributed computing projects

giúp định hình khí hậu trong tương lai

that will help us model the future of the climate.

Bên cạnh đó, nhiều chủ đề mà chúng tôi đề cập tới tuần này

Also, a number of the topics that we've been talking about this week

ở TED là những vấn đề đã được chúng tôi nói tới trước đó ở Worldchanging:

at TED are things that we've addressed in the past on Worldchanging:

thiết kế cradle-to-cradle, Fab Labs của MIT

cradle-to-cradle design, MIT's Fab Labs,

the consequences of extreme longevity,

hệ quả của sự trường thọ,

dự án Mỗi trẻ em một chiếc laptop, kể cả Gapminder.

the One Laptop per Child project, even Gapminder.

Được sinh ra vào giữa những năm 60 thuộc thế hệ X

As a born-in-the-mid-1960s Gen X-er,

vụt một cái là đến sinh nhật thứ 40,

hurtling all too quickly to my fortieth birthday,

tôi vốn là một người tiêu cực. Nhưng khi làm việc ở Worldchanging

I'm naturally inclined to pessimism. But working at Worldchanging

tôi đã bị thuyết phục, hơn cả sự ngạc nhiên

has convinced me, much to my own surprise,

rằng sự thành công trong việc giải quyết các vấn đề của thế giới

that successful responses to the world's problems

là vẫn có thể.

are nonetheless possible.

Hơn nữa, tôi nhận ra rằng nếu chỉ tập trung vào các mặt tiêu cực

Moreover, I've come to realize that focusing only on negative outcomes

nó sẽ làm lu mờ cái nhìn của bạn về khả năng của sự thành công.

can really blind you to the very possibility of success.

Nhà xã hội học Evelin Lindner người Nauy đã nhận xét,

As Norwegian social scientist Evelin Lindner has observed,

"Bi quan là một thứ xa xỉ trong thời điểm tốt ...

"Pessimism is a luxury of good times ...

Trong thời điểm khó khăn, bi quan là

In difficult times, pessimism is

sự tự lấp đầy, tự gây nên một án tử hình."

a self-fulfilling, self-inflicted death sentence."

Sự thật là, chúng ta có thể tạo nên một thế giới tốt đẹp hơn,

The truth is, we can build a better world,

và chúng ta có thể làm điều đó ngay lúc này.

and we can do so right now.

Chúng ta có giải pháp: những gợi ý vừa được nêu vài khoảnh khắc trước,

We have the tools: we saw a hint of that a moment ago,

và chúng ta vẫn tiếp tục với những điều mới.

and we're coming up with new ones all the time.

Chúng ta có tri thức,

We have the knowledge,

và thấu hiểu về sự tiến bộ của thế giới này mỗi ngày.

and our understanding of the planet improves every day.

Và quan trọng nhất, chúng ta có động lực:

Most importantly, we have the motive:

chúng ta có một thế giới cần được thay đối, và sẽ không ai giúp ta cả.

we have a world that needs fixing, and nobody's going to do it for us.

Nhiều giải pháp mà tôi và các đồng nghiệp tìm kiếm

Many of the solutions that I and my colleagues seek out

và thu thập hàng ngày, đều có những khía cạnh quan trọng giống nhau:

and write up every day have some important aspects in common:

sự minh bạch, sự hợp tác, sẵn sàng thử nghiệm,

transparency, collaboration, a willingness to experiment,

và sự nhận thức về khoa học, hay nói đúng hơn, là khoa học~~~~!

and an appreciation of science -- or, more appropriately, science!

(cười)

(Laughter)

Phần lớn những mô hình, công cụ và ý tưởng ở Worldchanging

The majority of models, tools and ideas on Worldchanging

bao gồm sự kết hợp của những đặc điểm, tôi muốn cho bạn

encompass combinations of these characteristics, so I want to give you

xem một vài ví dụ cụ thể về cách thức những nguyên tắc này kết hợp

a few concrete examples of how these principles combine

theo cách thế giới đang thay đổi.

in world-changing ways.

Ta có thể thấy những giá trị thay đổi thế giới với sự xuất hiện của công cụ

We can see world-changing values in the emergence of tools

có thể biến thứ vô hình thành hữu hình, đó là,

to make the invisible visible -- that is,

làm rõ điều kiện sống của môi trường quanh ta

to make apparent the conditions of the world around us

mà phần lớn là không thể nhận thấy.

that would otherwise be largely imperceptible.

Con người luôn thay đổi hành vi của họ

We know that people often change their behavior

khi mà họ nhận thức và hiểu được tác động của hành động của mình.

when they can see and understand the impact of their actions.

Một ví dụ nhỏ, rất nhiều người đã trải qua

As a small example, many of us have experienced

sự thay đổi hành vi lái xe xuất phát từ việc sở hữu

the change in driving behavior that comes from having

một màn hình hiển thị số dặm cho biết chính xác

a real time display of mileage showing precisely

thói quen của người lái ảnh hưởng thế nào đến hiệu suất của xe.

how one's driving habits affect the vehicle's efficiency.

Những năm gần đây đã chứng kiến sự tăng lên của những cải tiến

The last few years have all seen the rise of innovations

trong cách ta đo lường và thể hiện những khía cạnh của thế giới

in how we measure and display aspects of the world

mà có thể quá to lớn, quá mơ hồ, hoặc quá khó để nắm bắt.

that can be too big, or too intangible, or too slippery to grasp easily.

Những công nghệ đơn giản, như thiết bị treo tường

Simple technologies, like wall-mounted devices

cho biết lượng năng lượng nhà bạn đang sử dụng,

that display how much power your household is using,

và cho biết kết quả sẽ ra sao nếu bạn tắt bớt điện

and what kind of results you'll get if you turn off a few lights --

việc này có thể trực tiếp tác động tích cực

these can actually have a direct positive impact

đến mức năng lượng mà bạn tiêu thụ.

on your energy footprint.

Các công cụ cộng đồng, như tin nhắn, có thể cho bạn biết

Community tools, like text messaging, that can tell you

khi lượng phấn hoa hay sương mù tăng

when pollen counts are up or smog levels are rising

or a natural disaster is unfolding,

hoặc khi một thảm họa thiên nhiên đang diễn ra,

có thể cho bạn biết thông tin cần thiết để kịp thời ứng phó

can give you the information you need to act in a timely fashion.

Những công cụ chứa nhiều dữ liệu như bản đồ chiến dịch đóng góp

Data-rich displays like maps of campaign contributions,

hoặc bản đồ cho biết sự biến mất của băng vùng cực,

or maps of the disappearing polar ice caps,

cho phép ta hiểu đúng hơn về hoàn cảnh và dòng lưu chuyển

allow us to better understand the context and the flow

của những quá trình ảnh hưởng đến tất cả chúng ta.

of processes that affect us all.

Ta có thể thấy giá trị của worldchanging trong các dự án nghiên cứu

We can see world-changing values in research projects

nhằm đáp ứng nhu cầu về y tế của thế giới

that seek to meet the world's medical needs

thông qua tiếp cận các nguồn dữ liệu và hoạt động hợp tác.

through open access to data and collaborative action.

Hiện nay, một số người nhấn mạnh rủi ro về nguy hiểm trong kích hoạt tri thức,

Now, some people emphasize the risks of knowledge-enabled dangers,

nhưng tôi tin rằng những ích lợi của các giải pháp kích hoạt tri thức

but I'm convinced that the benefits of knowledge-enabled solutions

là quan trọng hơn cả.

are far more important.

Ví dụ như các trang báo truy cập mở, như thư viện Khoa học công cộng,

For example, open-access journals, like the Public Library of Science,

cung cấp những nghiên cứu khoa học mới và miễn phí

make cutting-edge scientific research free to all --

cho tất cả mọi người trên thế giới.

everyone in the world.

Và thực tế, một lượng lớn các NXB Khoa học

And actually, a growing number of science publishers

đang thực hiện mô hình này.

are adopting this model.

Năm ngoái, hàng trăm tình nguyện viên sinh học và nhà nghiên cứu hóa học

Last year, hundreds of volunteer biology and chemistry researchers

trên toàn thế giới đã làm việc với nhau

around the world worked together

để sắp xếp bộ gen của kí sinh trùng đã

to sequence the genome of the parasite responsible

gây ra sự bùng nổ của những đại dịch như:

for some of the developing world's worst diseases:

bệnh ngủ ở Châu Phi, bệnh do leishmania, và bệnh Chagas.

African sleeping sickness, leishmaniasis and Chagas disease.

Dữ liệu về hệ gen đó giờ đây có thể tìm thấy

That genome data can now be found

trên các nguồn dữ liệu mở trên khắp thế giới,

on open-access genetic data banks around the world,

đó là lợi thế lớn cho các nhà nghiên cứu

and it's an enormous boon to researchers

đang cố tìm các phương pháp chữa trị.

trying to come up with treatments.

Nhưng ví dụ yêu thích của tôi phải là sự phản ứng toàn cầu

But my favorite example has to be the global response

về đại dịch SARS năm 2003, 2004, dựa trên

to the SARS epidemic in 2003, 2004, which relied on

sự tiếp cận với chuỗi gen đầy đủ của vi-rút SARS.

worldwide access to the full gene sequence of the SARS virus.

Viện Hàn lâm khoa học quốc gia Hoa Kỳ

The U.S. National Research Council

trong bài báo cáo gần đây về sự bùng nổ của bệnh dịch

in its follow-up report on the outbreak specifically

đã chỉ ra những nghiên cứu sẵn có của chuỗi gen này là lí do chính

cited this open availability of the sequence as a key reason

tại sao phương pháp chữa SARS được phát triển nhanh đến vậy.

why the treatment for SARS could be developed so quickly.

Ta có thể thấy giá trị của world-changing

And we can see world-changing values

trong những thứ đơn giản như điện thoại.

in something as humble as a cell phone.

Tôi có thể đếm trên đầu ngón tay lượng người trong phòng này

I can probably count on my fingers the number of people in this room

không dùng điện thoại

who do not use a mobile phone --

Aubrey đâu rồi?, tôi biết anh ấy không dùng

and where is Aubrey, because I know he doesn't?

(cười)

(Laughter)

Với nhiều người trong chúng ta, điện thoại đã trở thành

For many of us, cell phones have really become

một phần không thể thiếu,

almost an extension of ourselves,

và ta dần thấy sự thay đổi xã hội

and we're really now beginning to see the social changes

mà điện thoại mang lại.

that mobile phones can bring about.

Bạn có thể đã biết một số khía cạnh toàn cảnh:

You may already know some of the big-picture aspects:

năm ngoái, có nhiều điện thoại có máy ảnh được bán hơn

globally, more camera phones were sold last year

các loại máy ảnh khác,

than any other kind of camera,

và cuộc sống của nhiều người được khắc họa thông qua ống kính,

and a growing number of people live lives mediated through the lens,

thông qua internet, và đôi khi thậm chí đi vào sử sách.

and over the network -- and sometimes enter history books.

Trong một thế giới đang phát triển, điện thoại đã trở thành những công cụ điều khiển kinh tế

In the developing world, mobile phones have become economic drivers.

Năm ngoái, một nghiên cứu đã chỉ ra mối tương quan trực tiếp

A study last year showed a direct correlation

giữa sự gia tăng người dùng điện thoại

between the growth of mobile phone use

và sự tăng trưởng GDP trên toàn Châu Phi.

and subsequent GDP increases across Africa.

Ở Kenya, số phút gọi điện thoại

In Kenya, mobile phone minutes

thực sự trở thành một loại tiền thay thế.

have actually become an alternative currency.

Sự tác động lên chính trị của điện thoại cũng không thể bỏ qua,

The political aspects of mobile phones can't be ignored either,

từ việc hạ bệ cả một chính phủ thông qua tin nhắn ở Hàn Quốc,

from text message swarms in Korea helping to bring down a government,

đến dự án Blairwatch ở vương quốc Anh,

to the Blairwatch Project in the UK,

theo dõi chính trị gia muốn tránh giới báo chí.

keeping tabs on politicians who try to avoid the press.

(cười)

(Laughter)

Và mọi việc trở nên điên cuồng hơn.

And it's just going to get more wild.

Sự lan tỏa video chất lượng cao thường trực trên mạng,

Pervasive, always-on networks, high quality sound and video,

kể cả những thiết bị để đeo thay vì cho vào túi,

even devices made to be worn instead of carried in the pocket,

sẽ thay đổi quy mô về cách chúng ta sống mà dường như ít người nghĩ tới.

will transform how we live on a scale that few really appreciate.

Không phải là phóng đại nhưng điện thoại

It's no exaggeration to say that the mobile phone

là một trong những thiết bị công nghệ quan trọng nhất thế giới.

may be among the world's most important technologies.

Và trong viễn cảnh này,

And in this rapidly evolving context,

hoàn toàn có thể tưởng tượng một thế giới mà điện thoại trở thành

it's possible to imagine a world in which the mobile phone becomes

một thứ gì đó hơn cả một công cụ tương tác xã hội bình thường.

something far more than a medium for social interaction.

Tôi vô cùng khâm phục dự án "Nhân Chứng",

I've long admired the Witness project,

Peter Gabriel đã nói cho chúng tôi một cách chi tiết hơn về nó vào thứ Tư,

and Peter Gabriel told us more details about it on Wednesday,

trong bài phát biểu đầy cảm động của anh ấy.

in his profoundly moving presentation.

Và tôi không thể vui mừng hơn khi thấy tin

And I'm just incredibly happy to see the news

"Nhân Chứng" sẽ mở một trang web

that Witness is going to be opening up a Web portal

cho phép người dùng máy ảnh và điện thoại

to enable users of digital cameras and camera phones

lưu các ghi chép của họ trên mạng

to send in their recordings over the Internet,

thay vì băng video cầm tay.

rather than just hand-carrying the videotape.

Việc này không chỉ tạo ra một con đường mới và an toàn hơn

Not only does this add a new and potentially safer avenue

cho việc ghi chép các tài liệu liên quan đến bạo hành,

for documenting abuses,

mà còn mở ra một chương trình cho thời đại kỹ thuật số hóa toàn cầu.

it opens up the program to the growing global digital generation.

Giờ đây, hãy tưởng tượng một mô hình tương tự cho những nhà môi trường mạng.

Now, imagine a similar model for networking environmentalists.

Tưởng tượng một trang web sưu tầm tất cả ghi chép và bằng chứng

Imagine a Web portal collecting recordings and evidence

về mọi thứ xảy ra trên hành tinh này:

of what's happening to the planet:

đưa các tin tức và dữ liệu sẵn có đến với tất cả mọi người,

putting news and data at the fingertips of people of all kinds,

từ các nhà hoạt động xã hội và các nhà nghiên cứu

from activists and researchers

đến các doanh nhân và chính trị gia.

to businesspeople and political figures.

Nó đánh dấu những thay đổi đang được tiến hành

It would highlight the changes that are underway,

nhưng quan trọng hơn là đưa lên tiếng nói

but would more importantly give voice

cho những người sẵn sàng làm việc

to the people who are willing to work

chứng kiến một thế giới mới mẻ, tốt đẹp hơn.

to see a new world, a better world, come about.

Nó tạo cơ hội cho các công dân

It would give everyday citizens

đóng góp vào việc bảo vệ hành tinh.

a chance to play a role in the protection of the planet.

Nó có thể là, về bản chất, một dự án "Nhân chứng Trái Đất".

It would be, in essence, an "Earth Witness" project.

Bây giờ, để rõ hơn, tôi sẽ sử dụng tên "Nhân chứng Trái Đất"

Now, just to be clear, in this talk I'm using the name "Earth Witness"

như một phần của viễn cảnh, đơn giản như một cách viết tắt

as part of the scenario, simply as a shorthand,

cho những gì dự án tưởng tượng này hướng tới,

for what this imaginary project could aspire to,

chứ không có ý gì đối với những công việc tuyệt vời mà tổ chức "Nhân Chứng" đã làm.

not to piggyback on the wonderful work of the Witness organization.

Nó có thể đơn giản gọi là: "Dự án minh bạch hóa môi trường",

It could just as easily be called, "Environmental Transparency Project,"

"Người dùng công nghệ thông minh đảm bảo an ninh"

"Smart Mobs for Natural Security" --

nhưng cái tên "Nhân chứng Trái Đất" vẫn dễ hiểu hơn.

but Earth Witness is a lot easier to say.

Giờ đây, rất nhiều những người gia nhập dự án

Now, many of the people who participate in Earth Witness

tập trung vào những vấn đề sinh thái, nguyên nhân do con người,

would focus on ecological problems, human-caused or otherwise,

đặc biệt là những tội phạm môi trường

especially environmental crimes

và các nguồn chính của khí thải từ hiệu ứng nhà kính.

and significant sources of greenhouse gases and emissions.

Điều đó là dễ hiểu và vô cùng quan trọng.

That's understandable and important.

Ta cần những dữ liệu tốt hơn về những gì đang xảy ra với thế giới

We need better documentation of what's happening to the planet

nếu chúng ta muốn có cơ hội sửa chữa thiệt hại.

if we're ever going to have a chance of repairing the damage.

Nhưng dự án "Nhân chứng Trái Đất" không giới hạn những vấn đề.

But the Earth Witness project wouldn't need to be limited to problems.

Theo truyền thống của Worldchanging,

In the best Worldchanging tradition,

chúng tôi cũng thực hiện triển lãm trưng bày những ý tưởng hay, những dự án thành công

it might also serve as a showcase for good ideas, successful projects

và nỗ lực tạo ra sự khác biệt xứng đáng hơn vẻ ngoài vốn có của nó.

and efforts to make a difference that deserve much more visibility.

"Nhân chứng Trái Đất" cho ta thấy hai thế giới:

Earth Witness would show us two worlds:

Thế giới ta đã bỏ lại,

the world we're leaving behind,

và thế giới ta đang xây dựng cho thế hệ tương lai.

and the world we're building for generations to come.

Và điều khiến viễn cảnh này hấp dẫn với tôi

And what makes this scenario particularly appealing to me is

là chúng ta có thể làm điều đó ngay hôm nay.

we could do it today.

Những nhân tố chủ chốt đã có sẵn ngoài kia.

The key components are already widely available.

Điện thoại có máy ảnh, dĩ nhiên, là nền tảng cho dự án này.

Camera phones, of course, would be fundamental to the project.

Và đối với nhiều người chúng ta, nó đã quá gần gũi,

And for a lot of us, they're as close as we have yet

luôn ở chế độ online, là công cụ tìm kiếm thông tin luôn sẵn có.

to always-on, widely available information tools.

Chúng ta có thể quên mang máy ảnh kĩ thuật số

We may not remember to bring our digital cameras with us

nhưng hiếm ai quên mang theo điện thoại.

wherever we go, but very few of us forget our phones.

Một dị bản của viễn cảnh này

You could even imagine a version of this scenario

là nơi mà mọi người tự tạo ra điện thoại của họ.

in which people actually build their own phones.

Năm ngoái, các hacker chuyên về ổ cứng mã nguồn mở

Over the course of last year, open-source hardware hackers

đã tạo ra nhiều mô hình

have come up with multiple models

dễ dàng sử dụng, những chiếc điện thoại dùng hệ điều hành Linux

for usable, Linux-based mobile phones,

và một chiếc Earth Phone có thể được tạo ra từ loại dự án như thế này.

and the Earth Phone could spin off from this kind of project.

Ở đầu kia của mạng lưới, sẽ có

At the other end of the network, there'd be

dịch vụ giúp con người ta gửi ảnh và tin nhắn

a server for people to send photos and messages to,

thông qua truy cập trang web, sự kết hợp giữa dịch vụ chia sẻ hình ảnh

accessible over the Web, combining a photo-sharing service,

các trang mạng xã hội và hệ thống bộ lọc cộng tác.

social networking platforms and a collaborative filtering system.

Những ai ở đây thuộc thế hệ Web 2.0 sẽ hiểu tôi đang nói gì

Now, you Web 2.0 folks in the audience know what I'm talking about,

nhưng dành cho những ai

but for those of you for whom that last sentence

đang quay cuồng với thứ ngôn ngữ khó hiểu này, ý tôi là:

was in a crazy moon language, I mean simply this:

Phần online của dự án này

the online part of the Earth Witness project

sẽ được tạo ra bởi người dùng, khi làm việc với nhau, trong môi trường mở.

would be created by the users, working together and working openly.

Điều nó là quá đủ để tạo nên một biên niên sử hào hùng

That's enough right there to start to build a compelling chronicle

về những thứ đang xảy ra trên hành tinh này, nhưng chúng ta vẫn có thể làm nhiều hơn.

of what's now happening to our planet, but we could do more.

Một trang web Earth Witness cũng có thể xem như một bộ sưu tập

An Earth Witness site could also serve as a collection spot

các loại dữ liệu về những điều kiện trên toàn hành tinh

for all sorts of data about conditions around the planet

được chuyển vào bộ phận cảm biến trong điện thoại của bạn.

picked up by environmental sensors that attach to your cell phone.

Hiện tại, bạn vẫn chưa thấy những thiết bị này gắn trên điện thoại

Now, you don't see these devices as add-ons for phones yet,

nhưng các sinh viên và kỹ sư trên thế giới

but students and engineers around the world

đã gắn các thiết bị cảm biến không khí vào xe đạp và laptop,

have attached atmospheric sensors to bicycles and handheld computers

những con rô-bốt không đắt tiền, và đằng sau lưng chim bồ câu nữa,

and cheap robots and the backs of pigeons --

Thực ra nó đang là một dự án tại Đại học California, Irvine,

that being a project that's actually underway right now at U.C. Irvine,

sử dụng cảm biến gắn trên chim

using bird-mounted sensors

như là một phương pháp để đo mức độ ô nhiễm không khí.

as a way of measuring smog-forming pollution.

Thật khó để có thể tưởng tượng rằng

It's hardly a stretch to imagine putting the same thing

ta có thể gắn một công cụ tương tự vào trong điện thoại di động.

on a phone carried by a person.

Giờ đây, ý tưởng kết nối cảm biến qua điện thoại không có gì là mới mẻ:

Now, the idea of connecting a sensor to your phone is not new:

nhà sản xuất còn có thể làm ra điện thoại nhận biết hơi thở có mùi,

phone-makers around the world offer phones that sniff for bad breath,

hoặc cho bạn biết bạn tiếp xúc quá lâu với ánh nắng mặt trời.

or tell you to worry about too much sun exposure.

Công ty y sinh Thụy Điển Uppsala,

Swedish firm Uppsala Biomedical, more seriously, makes

còn tạo ra điện thoại có thể đo được huyết áp,

a mobile phone add-on that can process blood tests in the field,

tải lên dữ liệu, và hiển thị kết quả.

uploading the data, displaying the results.

Kể cả Viện nghiên cứu quốc gia Lawrence Livermore cũng đã hành động,

Even the Lawrence Livermore National Labs have gotten into the act,

họ thiết kế chiếc điện thoại nguyên mẫu

designing a prototype phone

có sóng ra-đa cảm biến để tìm ra bom hạt nhân.

that has radiation sensors to find dirty bombs.

Hiện nay, có một lượng lớn các bộ phận cảm biến rất nhỏ và rẻ

Now, there's an enormous variety of tiny, inexpensive sensors

được bán trên thị trường, và bạn có thể dễ dàng tưởng tượng ai đó ghép chúng

on the market, and you can easily imagine someone putting together

vào điện thoại và đo được nhiệt độ, nồng độ CO2 hay khí metan,

a phone that could measure temperature, CO2 or methane levels,

cả sự hiện diện biotoxins,

the presence of some biotoxins --

và có thể trong vài năm tới, kể cả virus cúm gia cầm H5N1.

potentially, in a few years, maybe even H5N1 avian flu virus.

Bạn có thể thấy các hệ thống kiểu này

You could see that some kind of system like this

thực sự sẽ rất phù hợp với

would actually be a really good fit

dự án InSTEDD của Larry Brilliant.

with Larry Brilliant's InSTEDD project.

Giờ đây, những dữ liệu này có thể gắn với những thông tin địa lý

Now, all of this data could be tagged with geographic information

và kết hợp với những bản đồ online để dễ dàng sử dụng và phân tích hơn.

and mashed up with online maps for easy viewing and analysis.

Và nó đáng được lưu ý.

And that's worth noting in particular.

Tác động của những bản đồ online một, hai năm về trước

The impact of open-access online maps over the last year or two

đã trở thành một hiện tượng.

has been simply phenomenal.

Các nhà lập trình trên thế giới đã nghĩ ra

Developers around the world have come up with

những cách tuyệt vời để sắp xếp dữ liệu hữu ích lên trên bản đồ

an amazing variety of ways to layer useful data on top of the maps,

từ các tuyến xe buýt, và thống kê tội phạm

from bus routes and crime statistics

đến sự lan rộng toàn cầu của dịch cúm gia cầm.

to the global progress of avian flu.

Earth Witness sẽ tiến xa hơn, kết nối những gì bạn thấy

Earth Witness would take this further, linking what you see

với những gì hàng ngàn, hàng triệu người khác trên thế giới thấy.

with what thousands or millions of other people see around the world.

Sẽ rất tuyệt vời khi nghĩ đến việc một cái gì đó được thực hiện

It's kind of exciting to think about what might be accomplished

nếu những thứ như dự án này tồn tại.

if something like this ever existed.

Chúng ta sẽ có rất nhiều, rất nhiều kiến thức

We'd have a far better -- far better knowledge

về những vấn đề môi trường trên Trái Đất

of what's happening on our planet environmentally

được thu thập qua vệ tinh nhân tạo

than could be gathered with satellites

và một số ít các vệ tinh riêng của chính phủ.

and a handful of government sensor nets alone.

Đó là sự kết hợp, tiếp cận từ dưới lên

It would be a collaborative, bottom-up approach

đối với nhận thức về môi trường, và bảo vệ môi trường,

to environmental awareness and protection,

có thể phản ứng lại với những mối lo ngại theo cách thông minh

able to respond to emerging concerns in a smart mobs kind of way --

và nếu bạn cần cảm biến mật độ tốt hơn, chỉ cần nhiều người hơn xuất hiện.

and if you need greater sensor density, just have more people show up.

And most important,

Và quan trọng nhất,

Bạn không thể làm ngơ tầm quan trọng của điện thoại với giới trẻ toàn cầu.

you can't ignore how important mobile phones are to global youth.

Đây là một hệ thống mà có thể đưa thế hệ tiếp theo

This is a system that could put the next generation

đến với việc thu thập những dữ liệu về môi trường.

at the front lines of gathering environmental data.

Và vì chúng ta làm việc để tìm ra cách làm giảm bớt

And as we work to figure out ways to mitigate

những ảnh hưởng xấu của gián đoạn khí hậu,

the worst effects of climate disruption,

với mỗi thông tin dù nhỏ cũng đủ để làm nên chuyện.

every little bit of information matters.

Một hệ thống như Earth Witness sẽ trở thành công cụ

A system like Earth Witness would be a tool for all of us

tham gia vào quá trình cải thiện tri thức, và cuối cùng

to participate in the improvement of our knowledge and, ultimately,

là cải tiến cả hành tinh này.

the improvement of the planet itself.

Bây giờ, như tôi đề nghị từ đầu,

Now, as I suggested at the outset,

ngoài kia có hàng ngàn trên hàng ngàn ý tưởng tuyệt vời,

there are thousands upon thousands of good ideas out there,

vậy thì sao tôi lại phải tốn thời gian

so why have I spent the bulk of my time

để nói với bạn về điều gì đó không hề tồn tại?

telling you about something that doesn't exist?

Bởi vì đây là những gì tương lai có thể trở thành:

Because this is what tomorrow could look like:

tiếp cận từ dưới lên trên, sự tương tác công nghệ toàn cầu

bottom-up, technology-enabled global collaboration

để giải quyết những khủng hoảng lớn nhất mà nền văn minh nhân loại từng trải qua.

to handle the biggest crisis our civilization has ever faced.

Chúng ta có thể cứu hành tinh này, nhưng không thể làm đơn độc, chúng ta cần nhau

We can save the planet, but we can't do it alone -- we need each other.

Không ai có thể thay đổi thế giới này, nhưng chỉ khi làm cùng nhau,

Nobody's going to fix the world for us, but working together,

tận dụng tối đa tiến bộ công nghệ và sức mạnh cộng đồng

making use of technological innovations and human communities alike,

ta có thể thay đổi được thế giới này.

we might just be able to fix it ourselves.

Chúng ta đã có sẵn một lượng dồi dào các mô hình,

We have at our fingertips a cornucopia of compelling models,

các giải pháp mạnh mẽ, và các ý tưởng mới

powerful tools, and innovative ideas

mà có thể tạo nên sự khác biệt trong tương lai.

that can make a meaningful difference in our planet's future.

Chúng ta không cần một giải pháp thần kì có thể cứu rỗi tất cả;

We don't need to wait for a magic bullet to save us all;

chúng ta đã có sẵn những giải pháp đang chờ thực hiện.

we already have an arsenal of solutions just waiting to be used.

Có những sự phi thường ở ngoài kia,

There's a staggering array of wonders out there,

vượt qua cả những quy tắc, tất cả đều cho ta biết một điều

across diverse disciplines, all telling us the same thing:

thành công sẽ là của chúng ta nếu ta dám hành động.

success can be ours if we're willing to try.

Và như chúng tôi đã nói ở Worldchanging,

And as we say at Worldchanging,

một thế giới mới không chỉ hoàn toàn có thể, mà thế giới mới đó đang hiện hữu tại đây.

another world isn't just possible; another world is here.

Chúng ta chỉ cần mở rộng tầm mắt mà thôi. Xin cảm ơn mọi người.

We just need to open our eyes. Thank you very much.